25 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden in Kyiv. Met hun vierjarig zoontje en hond zitten ze de oorlog uit. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 6 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.
Via Instagram krijg ik van Ada een doorgestuurde post: afgeluisterde berichten van Russische soldaten met hun familie. Ik frons. Het laatste wat ik wist was dat gevangengenomen soldaten huilend met hun moeder bellen (‘We zijn bezetters, mama... het is echt een nachtmerrie.’, Volkskrant, 9 maart 2022). Deze laten zelfingenomen weten hoe ze huizen en winkels plunderen. En erger: ‘Ik reed mijn tank door de tuin dwars door de deur, schoot iedereen neer, verkrachtte hen. (…) Ik krijg er waarschijnlijk nog een medaille voor ook.’
Ada is bitter. ‘Als ons leger de Russische soldaten gevangen hebben genomen vertellen ze het verhaal dat ze tijdens hun training hebben geleerd. Maar dat is niet zoals ze zijn. Ze haten ons. Je hoort hun minachting voor ons als ze vrijuit praten. Het valt allemaal op hun plek. Ze bombarderen burgerdoelen. Bij het theater in Mariupol was in enorme letters “kinderen” geschreven. Dat was goed zichtbaar voor de piloot van de bommenwerper. En toch drukte die op de knop om de bom te lanceren.’
[caption id="attachment_336908" align="alignnone" width="449"] Foto: Just Click's With A Camera (cc)[/caption]
Zware rook
Zaterdag 19 maart. Ik lees over slechte luchtkwaliteit in Kyiv en over smog. ‘Vanmorgen rond een uur of zes werden we wakker van een zware brandlucht,’ schrijft Viktor. ‘Op straat hing overal zware rook, het was angstaanjagend. Toen kwam het bericht dat de brand kwam van een vuilnisbelt in Novi Petrivtsi, het dorp dat twee dagen eerder nog zwaar was gebombardeerd.’
‘Een paar uur later was de rook en de geur weg,’ vult Ada aan, ‘maar toen viel de elektriciteit uit en deed de wifi het niet meer. We gebruiken mobiel internet, maar de verbinding is niet best.’
Viktor laat weten dat er blijkbaar een groot ongeluk was in de elektriciteitstoevoer. ‘Ze zijn nu bezig met reparaties, maar ze zeiden dat het nog wel tot acht uur ’s avonds zou duren voordat er weer stroom is.’ Hij voegt eraan toe dat de stroom er ook af kan liggen vanwege sabotage.
Stroom
Een somber gevoel dat ik al eerder heb gehad overvalt me. Als er iets met ze gebeurt, dan weet ik dat niet zeker, maar moet ik daarvan uit gaan omdat ze niet meer op mijn berichtjes reageren. Hoe moet dat als de elektriciteit echt weg is? Ze kunnen hun telefoons dan niet meer opladen. Maar dat is nog het minste van het probleem. Hoe koken ze? Hoe houden ze zich warm? Hoe veilig zijn ze nog zonder elektriciteit? Ik vertel hen mijn zorgen niet, dat heeft geen zin.
’s Avonds, als het in Kyiv na achten is vraag ik Viktor of de stroom het weer doet. ‘Gelukkig was de stroom er maar een paar uur af,’ antwoordt hij. ‘En we hadden het niet koud; de verwarming blijft het gewoon doen. Alleen de wifi lag er heel lang uit, maar die tijd hebben we buiten doorgebracht, omdat de luchtkwaliteit inmiddels weer normaal was. Eigenlijk was het best een goede dag. In elk geval een heel stuk beter dan hoe die begon.’
Woede en angst
Zondag 20 maart. ‘Al twee dagen zonder raketinslag,’ schrijft Ada. Een paar uur later na dat berichtje vallen bommen in het meest westelijke stadsdistrict van Kyiv. Een flatgebouw van tien verdiepingen is ernstig beschadigd, maar voor zover bekend zijn er geen doden. Ada en Viktor wonen in een ander district.
‘De rest van de dag waren er steeds explosies,’ schrijft Viktor. ‘Toch zijn we een paar uur buiten geweest.’
Ik vraag of ze nu anders reageren op de constante angst. ‘In ons is er zeker iets veranderd,’ antwoordt Viktor. ‘Ik heb nog nooit eerder iets gevoeld wat ook maar enigszins in de buurt kwam van dit. In het begin was er natuurlijk heel veel angst. Daarna was er vooral woede. Nu lijken die twee met elkaar versmolten. Over het algemeen zijn we wel veel kalmer over deze nieuwe werkelijkheid. We springen niet meer op bij elke knal, ook niet als we buiten lopen. We begrijpen inmiddels wat we in verschillende situaties moeten doen. Behalve als er iets nieuws gebeurt. Gisteren met al die rook in heel Kyiv, dat was heel eng. We vreesden voor chemische wapens, of een grote bosbrand bij Chernobyl. Op zo’n moment voelen we de angst weer zoals in de eerste dagen van deze oorlog.’
Vorige afleveringen gemist?
‘Raketten vernietigen onze steden steeds verder’ (18 maart 2022)
‘We kunnen volhouden, maar niet falen’ (16 maart 2022)
‘Het is angstaanjagend te weten dat deze oorlog niet snel zal eindigen’ (15 maart 2022)
‘Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt’ (10 maart 2022)
‘Hopelijk overleven we dit’ (2 maart 2022)
* Om hun privacy te beschermen zijn Viktor en Ada gefingeerde namen.
