Texaanse energieproblemen

In de eerste helft van februari werd Texas geteisterd door stevige winterstormen, die gepaard gingen met temperaturen tot 22 graden onder het vriespunt. Door de kou viel in delen van Texas de energievoorziening uit, zowel de elektriciteitsproductie als de gasproductie kwam in de problemen. Rechtse media, zoals Fox News, waren er als de kippen bij om de schuld aan stilvallende windmolens te geven. Terwijl anderen het stilvallen van gas-, kolen- en kerncentrales de schuld gaven. Inmiddels lopen er hoorzittingen en doemt een beter beeld van de Texaanse problemen op. Situatie Texas Texas is een van de grootste producenten van olie- en gas binnen de VS, en ook een van de grootste staten als het gaat om windenergie. Tegelijkertijd is het Texaanse elektriciteitsnetwerk nauwelijks verbonden met de elektriciteitsnetwerken van naburige staten. Door deze geringe verbondenheid van het elektriciteitsnetwerk ontloopt Texas federaal toezicht op het elektriciteitsnetwerk. Waardoor Texas een veel vrijere elektricteitsmarkt heeft dan andere staten. Ook is het toezicht op de elektriciteitsmarkt en de gasmarkt in Texas gescheiden. Basis van het probleem Texas had in 2011 al een keer te maken met extreme kou, maar lijkt daar onvoldoende van te hebben geleerd. Uit het verslag van de hoorzittingen die momenteel bezig zijn komt naar voren dat de vrije markt in combinatie met slechte afstemming tussen de toezichthouders van het elektriciteits- en gasnetwerk aan de basis van de problemen lagen. Het gasnetwerk en de maximale gasvraag is bepaald op basis van de piekvraag in de zomer voor koeling. De toezichthouder op de gasmarkt heeft geen rekening gehouden met de gelijktijdige vraag naar gas voor verwarming en voor elektriciteitsproductie. Ook is door de toezichthouders op de gas- en elektriciteitsmarkt geen rekening gehouden met de verbondenheid tussen de gas- en elektriciteitsmarkt in met name de wintermaanden. Hier lijkt zich de opdeling over verschillende toezichthouders te wreken. Een groot deel van de problemen had voorkomen kunnen worden als gasproductielocaties, elektriciteitscentrales en windturbines voorzien waren van vorstbeschermende maatregelen. Het kan daarbij gaan om simpele maatregelen, zoals het isoleren van waterleidingen, die in veel markten waar risico op vorst bestaat wel verplicht zijn. Hierdoor moesten veel gascentrales, kolencentrales en zelfs kerncentrales hun elektriciteitsproductie verlagen. Ook windturbines werden stilgezet vanwege vorstproblemen, die in veel koudere landen met simpele maatregelen voorkomen worden. Door het gebrek aan elektriciteit liep de gasproductie nog verder terug en werd de elektriciteit van miljoenen Texanen afgeschakeld om een totale blackout van het elektriciteitsnetwerk te voorkomen. Door de geïsoleerde ligging ten opzichte van het elektriciteitsnetwerk van buurstaten konden de netwerkbedrijven van deze buurstaten Texas niet te hulp schieten. Uitgevallen capaciteit In de winter leveren gas- en kolencentrales in Texas ongeveer 70 GW aan vermogen, windturbines leveren in de winter ongeveer 5 tot 11 GW (19 tot 43% van het totale vermogen aan windturbines van 25 GW). Tijdens de februaristormen viel 30 tot 40 GW aan vermogen van kolen- en gascentrales weg, terwijl er 3,6 tot 4,5 GW aan vermogen van windturbines wegviel door vorstproblemen. Bloomberg constateert dan ook dat windturbines voor slechts een klein deel van het probleem verantwoordelijk zijn. Reuters meldt dat ook een kerncentrale de elektriciteitsproductie moest staken vanwege bevriezing van anderhalve meter ongeïsoleerde leiding. De problemen bij kolen- en gascentrales waren te voorkomen geweest door leidingen te isoleren en gevoelige delen te beschermen tegen vorst. Hetzelfde geldt voor windturbines, die vorstbestendig te maken zijn m.bv. een speciale coating of door de wieken met warme lucht te vullen. Effecten voor klanten De effecten van het uitvallen van de elektriciteit voor klanten zijn fors. Ruim 2 miljoen Texanen zaten dagenlang in de kou, waardoor er tientallen overleden. Texanen die wel stroom geleverd kregen worden geconfronteerd met de zegeningen van de vrije markt. Door de enorme vraag naar stroom en het geringe aanbod steeg de stroomprijs op de groothandelsmarkt tot boven de $9.000 per MWh, dat is $ 9 dollar per kilowattuur. Omgerekend ruim 7 Euro per kilowattuur. Dit zorgt voor forse winsten bij de energieproducten, maar betalingsproblemen bij klanten. Zeker bij klanten met een flexibel tarief gebaseerd op de groothandelsprijs. Wanneer deze klanten in betalingsproblemen komen kan dit ook gevolgen hebben voor energieleveranciers. Lessen voor Nederland De situatie in Nederland is anders dan die in Texas. De markt is hier minder vrij en de samenwerking tussen de netbeheerders van elektriciteit en gas is beter.. Zo hebben TenneT en GasUnie samen een visie op de toekomst van hun netwerken uitgebracht. Toch zijn er volgens Coby van der Linde, directeur van het internationaal energieprogramma van Clingendael, wel lessen te leren voor Nederland, zo schrijft ze in Energeia (betaalmuurtje). Een daarvan is dat Nederland kwetsbaarder wordt voor prijsschokken en aanbodproblemen op de gasveld. Dat komt enerzijds door het afbouwen van de winning uit het Groninger-gasveld en anderzijds doordat veel energiebedrijven geen langjarige inkoopcontracten voor aardgas afsluiten. De meeste hebben kopen slechts 1 jaar vooruit in, een wettelijke verplichting om langer vooruit in te kopen ontbreekt. Belangrijker nog is volgens Van der Linde het ontbreken van een blauwdruk voor de toekomst. Waar gaan we naar toe en in welke volgorde gaan we stappen zetten in de energietransitie? Hoe gaan we de verschillende belangen afwegen, nu en in de komende jaren. Van der Linde verwijst naar de nota-De Pous uit 1962. In deze nota werd een blauwdruk voor de toekomstige energievoorziening geschetst, inclusief de afwegingen tussen de verschillende belangen. In een nieuwe versie zal anders omgegaan worden met aardbevingsrisico's in Groningen. Tegelijkertijd zou het helpen als een nieuw Kabinet een zelfde toekomstbeeld weet te schetsen. Zoals Wiebes een Kamerbrief schreef met een visie op verduurzaming van de basisindustrie. Een brief die nodig uit de la getrokken moet worden tijdens de formatiebesprekingen. Uitgebreidere analyses van de problemen in Texas vind je onder andere bij Carbon Brief, Renew Economy, Cleantechnica, Reuters en in aflevering 16 van blik op olie & gas van Studio Energie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tony Seba over disrupties door cleantech

Gisteren had ik een behoorlijk zure recensie van de film Planet of Humans van Jeff Gibbs. Tijd om er vandaag wat positievers tegenover te zetten: de verwachtingen van Tony Seba over de impact van clean tech op olie, kolen en brandstofvoertuigen. Kleine waarschuwing vooraf: Seba staat niet stil bij de voor- en nadelen ten aanzien van het milieu. Als je een beetje oplet en zijn voorspellingen ziet met betrekking tot het aantal auto’s in de VS dan zit daar al wel een heel stuk milieuwinst. Minder auto’s betekent minder grondstofverbruik, minder brandstofauto’s betekent minder luchtvervuiling en minder behoefte aan olie. Seba zit, meer nog dan Bloomberg New Energy Finance, aan de kant van techno-optimisten. Hij onderbouwt zijn verwachtingen wel met veel data. Ze zullen niet allemaal uitkomen, maar een aantal van zijn oudere voorspellingen is inmiddels aardig uitgekomen (al was hij soms wat te pessimistisch).

Veel kijkplezier.

Productie Duitse kolenstroom daalt

NIEUWS - De productie van Duitse kolenstroom is in het eerste kwartaal van 2019 met 19% gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2018. De daling doet zich zowel voor bij steenkoolcentrales als bij bruinkoolcentrales. Een van de oorzaken is de hogere productie van groene stroom, net name door meer windenergie, in het eerste kwartaal van 2019.

De elektriciteitsproductie door steenkoolcentrales daalde met 23% van 24,8 TWh naar 19 TWh. De elektriciteitsproductie door bruinkoolcentrales daalde met 16% van 38,2 TWh naar 32 TWh. De daling past in een langere trend, waarbij de elektriciteitsproductie van steenkoolcentrales sinds 2006 daalt en die van bruinkoolcentrales sinds 2012 langzaam daalt.

Foto: Frans Berkelaar (cc)

2019: Kolen omlaag, CO2 omhoog

De productie van elektriciteit in kolencentrales daalt dit jaar met zo’n 300 TWh. Tegelijkertijd is er volgens de  World Meteorological Organization nog geen zicht op stabiliserende, laat staan dalende, wereldwijde CO2 emissies.

Daling kolen

Eerder schreef ik al over de wereldwijde terugval in de kolensector. In een nieuwe analyse van de elektriciteitsproductie van de eerste 6 tot 9 maanden van 2019 komt Carbon Brief tot de conclusie dat de productie van kolenstroom dit jaar met 3% daalt. Dat is 300 TWh, oftewel zo’n 230 keer de hoeveelheid stroom die de NS in 2018 verbruikte.  De daling van kolenstroom wordt veroorzaakt door een daling van de hoeveelheid kolenstroom in ontwikkelde landen, zoals de Zuid-Korea, de EU (inclusief Duitsland). De daling is het grootst in de VS, waar weinig terecht komt van Trump’s belofte om de kolensector te redden. Dit jaar sloot wederom 14GW aan Amerikaanse kolencentrales (5,8% van de totale capaciteit) Een tweede belangrijke reden is de scherpe koerswijziging in India. In China stabiliseert de vraag naar elektriciteit.

In China wordt nog steeds iedere twee weken een kolencentrale opgeleverd. De vraag stijgt echter niet mee, waardoor de capaciteitsfactor (hoeveel % van de tijd een centrale stroom produceert) van Chinese kolencentrales daalt. Dit jaar ligt de capaciteitsfactor voor het vierde jaar op rij onder de 50%. Een andere zorgwekkende ontwikkeling voor de kolensector is dat in China volgend jaar de eerste wind- en zonneparken in gebruik worden genomen die tegen dezelfde kosten als kolencentrales stroom gaan leveren. Waarmee de sector op weg is naar subsidievrije productie. In India ligt de capaciteitsfactor van de kolencentrales momenteel op 58%. De kolensector heeft last van de economische terugval, terwijl de elektriciteitsproductie van wind- en zonne-energie blijft groeien.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

De wereldwijde neergang van de kolensector

Het is een veel gebruikt argument: waarom zouden we ons druk maken over de Nederlandse broeikasgasemissies als India en China aan de lopende band kolencentrales blijven bouwen, is het niet in eigen land dan wel in het buitenland? De werkelijkheid is dat de groei in de kolensector wereldwijd stagneert. De groei in capaciteit neemt af en in belangrijke groeimarkten, zoals China en India hebben kolencentrales te maken met onderproductie. Ook groeit wereldwijd het aantal beleggers, bankiers, verzekeraars en ingenieurs die weigert zaken te doen met bedrijven in de kolensector.

Sluiting kolencentrales

De sluiting van kolencentrales wordt aangevoerd door de VS, ondanks de verkiezingsbeloftes van Donald Trump. Sinds 2010 zijn 289 kolencentrales gesloten, waarvan 50 onder het bewind van president Trump. Inmiddels zijn de kleine kolencentrales in de VS op en wordt ook de sluiting van grote kolencentrales aangekondigd. Grote kolencentrales die ook nog eens in echte kolenstaten als Arizona, Pennsylvania en Kentucky.

De kolencentrales worden vervangen door een combinatie van gascentrales en hernieuwbare energie, waarbij deze laatste aan belang wint. Eerder deze week vroeg het Amerikaanse kolenmijnbouwbedrijf Murray Energy faillissement aan. Pikant hieraan is dat het bedrijf een van de grote sponsors van Trump was, de uitgevoerde wensenlijst m.b.t. het ontmantelen van milieuregelgeving heeft het bedrijf niet kunnen redden. Daarmee hebben alle 4 de grote Amerikaanse kolenmijnbouwbedrijven de afgelopen 3 jaar faillissement aangevraagd. Peabody Energy als eerste in 2016 waarna het 2017 een doorstart maakte. Arch Coal ook in 2016 waarna het bedrijf nog hetzelfde jaar een doorstart maakte. Cloud Peak Energy vroeg in mei van dit jaar faillissement aan.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Klimaatbeleid: aanbodbeperking in de praktijk

Coal Mine

By TripodStories- AB, CC BY-SA 4.0, from Wikimedia Commons.

Vorige maand schreef ik over de kansen die aanbodbeperkend klimaatbeleid volgens onderzoekers biedt. Afgelopen week toonde Bloomberg de kracht er van bij kolen. Al wordt de aanbodbeperking niet alleen veroorzaakt door overheidsbeleid, maar ook door een groeiend aantal financiers dat niet meer in bedrijven en projecten wil investeren die met kolen samenhangen.

Bloomberg beschrijft hoe het beleid van China om vervuilende kolenmijnen te sluiten en het opdrogen van financiering voor nieuwe kolenmijnen leidt tot een kleiner aanbod aan kolen, waardoor de prijs voor kolen stijgt en de winstgevendheid van kolencentrales onder druk staat. De winstgevendheid van kolenmijnbouwbedrijven stijgt ondertussen fors. Anglo American heeft zijn inkomsten uit kolen sinds 2015 zien verdrievoudigen, Glencore heeft ze zien verdubbelen en BHP Biliton rapporteert een verzesvoudiging van inkomsten uit kolen.

De stijgende financieringskosten zijn een van de redenen dat de mijnbouwbedrijven niet reageren met het aankondigen van plannen voor nieuwe mijnen, ondanks het feit dat de kolenprijs op het hoogste punt in jaren staat. Een groeiend aantal banken en grote institutionele investeerders wil niet meer in kolen investeren. Het niet van de grond komen van de Australische Carmichael kolenmijn is illustratief, het Indiase bedrijf Ardani weet de benodigde financiering niet rond te krijgen ondanks de openlijke steun van de Australische overheid.

Duitse rechter verbiedt kappen Hambach bos

NIEUWS - Na jaren van actievoeren is er succes voor milieu-activisten in Duitsland tegen de bruinkoolwinning. De rechter heeft RWE in kort geding verboden om het Hambach bos te rooien. RWE wil het bos rooien om plaats te maken voor bruinkoolwinning. De rechter heeft geoordeeld dat het beoordelen van deze plannen te complex is om in een kort geding procedure over te beslissen. Om onomkeerbare schade aan het bos te voorkomen heeft de rechter het rooien tijdelijk verboden.

Amerikaanse Beyond Coal campaigners maken zich op voor #vangaslos campagne

De campaigners die in de VS campagne tegen de bouw van nieuwe kolencentrales voerden maken zich op voor een nieuwe strijd. Dit keer tegen aardgas. Op de Amerikaanse elektriciteitsmarkt begint gas al last te krijgen van de prijsdalingen van hernieuwbare energie en energieopslag. De campagne richt echter ook op het tegengaan van het gebruik van aardgas voor koken, koelen en verwarmen in de gebouwde omgeving. Een vergelijkbaar doel dus als de Nederlandse overheid heeft gesteld door de ambitie uit te spreken om in 2050 naar een aardgasvrije gebouwde omgeving toe te willen werken.

Shell nam meer dan 16 jaar de tijd om aandeelhouders te informeren over klimaatverandering

De website’s DeSmog UK and DeSmog hebben zich door decennia aan financiële jaarverslagen van Shell bedrijven heen gewerkt om te onderzoeken wanneer Shell begon met het informeren van zijn aandeelhouders over de financiële risico’s van klimaatverandering voor de bedrijfsvoering en de waarde van het bedrijf. De conclusie van hun analyse is dat het Shell meer dan 16 kostte om een duidelijk waarschuwend signaal aan de aandeelhouders af te geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende