Over de kwaliteit van het lokale bestuur

Als het over de democratische rechtsstaat gaat wordt doorgaans naar het Binnenhof gekeken. Misschien moeten we in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 (met de herindelingsverkiezingen volgende week als voorproefje) ook eens wat meer gaan letten op wat er op de lagere niveaus van de overheid gebeurt. Ik kwam deze week in dat verband twee interessante berichten tegen. Het eerste is een opiniebijdrage in Trouw van Willem Drok, oud-beleidsmedewerker van de provincie Gelderland. Hij bepleit meer ruimte voor de ambtenaar om af te wijken van strakke protocollen. Drok werkte bij de provincie, maar het lijkt me sterk dat zijn verhaal ook niet voor het gemeentebestuur geldt. Het probleem dat hij beschrijft is maar al te herkenbaar in het openbaar bestuur: De overheid ziet zichzelf als een bedrijf met de burger als klant. Die burger is zelfredzaam en heeft een pc. Dus kunnen we de besluitvorming digitaliseren en stroomlijnen als een bedrijfsproces. In een regeling leggen we vast wie wanneer ergens recht op heeft. Dat vinden juristen ook veel rechtvaardiger: geen ambtelijke of bestuurlijke willekeur. Dan kun je het besluit automatiseren: je neemt de criteria uit de regeling, maakt op basis daarvan een digitaal formulier, laat de burger dat invullen, en de computer bepaalt de uitkomst. Snel en objectief. Managers zorgen dat de prioriteiten van het bestuur vertaald worden in de regeling, juristen zorgen dat de regeling zo geformuleerd is dat deze bij de rechter overeind blijft. Mijn toenmalige manager zei: ik wil naar bol.com-besluiten, oftewel: de burger winkelt online bij de overheid. Hij bedoelde: ik wil af van die deskundige ambtenaren die me lastig vallen met hun tijdrovende en ingewikkelde afwegingen. Maatwerk is niet mogelijk De overheid als 'besluitvormingsmachine': een 'giftige mix van juridisering en digitalisering', waar de burger het nakijken heeft en deskundigheid van de ambtenaar overbodig wordt. Op het gemeentehuis werken vooral managers, die alleen kijken naar kosteneffectiviteit en juristen die regels vanuit het belang van de overheid interpreteren. 'Deskundige ambtenaren zijn wegbezuinigd of worden indien nodig ingevlogen als externe adviseurs.' Conflicten met burgers worden beslecht door bestuursrechters die niet verder kijken dan wat er in de wet staat. Zodat burgers die er een rechtszaak voor over hebben uiteindelijk toch aan het kortste eind trekken. Droks pleidooi is volledig te begrijpen: de realiteit is altijd zoveel complexer dan waar men in wetten en regels rekening mee heeft gehouden. Ik hoef hier het toeslagenschandaal niet te noemen. 'Het is onmogelijk alle relevante omstandigheden mee te nemen, de burger kan niets toelichten of nuanceren' in de formulieren die op websites moeten worden ingevuld. En de betrokken ambtenaar kan slechts de computer volgen zonder een redelijke belangenafweging te maken. Maatwerk is niet mogelijk. Hier is sprake van een ontsporing van het bestuur die hoognodig moet worden rechtgetrokken. Met om te beginnen een grotere beslisruimte voor ambtenaren, die er uiteindelijk zijn om burgers, de opdrachtgevers van het lokale bestuur, te dienen. Het is dus te hopen dat Droks pleidooi gehoor vindt bij alle kandidaten voor de nieuwe gemeentebesturen. Tijdsbesteding van raadsleden In de postbus van Sargasso vond ik een tweede bericht dat in dit verband genoemd kan worden: de aankondiging van de resultaten van het Nationaal Raadsledenonderzoek 2021 over de tijdsbesteding en werkzaamheden van raadsleden. Dat onderzoek is al vaker gehouden en dus kunnen er trends uit gehaald worden. Het is begonnen met een aanbeveling van de  Stuurgroep Evaluatie Dualisering Gemeentebestuur in 2004. Die Stuurgroep constateeerde dat de raadsleden nog te veel tijd besteedden aan vergaderen en stukken lezen. Vandaar het advies om te streven naar een 50/50% verdeling: de helft voor bestuurlijke taken en de andere helft voor volksvertegenwoordigende taken. Als je dit leest wil je natuurlijk meteen weten wat onder het een en wat onder het ander wordt verstaan. Het onderzoeksrapport geeft helaas geen definitie, maar in de bijlagen wordt wel een hint gegeven. Bestuurlijk is wat er binnen de raad zelf gebeurt. Volksvertegenwoordigende taken betreffen externe contacten met burgers. Ik begrijp de bedoeling maar vind het geen duidelijk onderscheid. Ik verwacht van raadsleden dat ze zich in hun bestuurlijke taken ook als volksvertegenwoordiger opstellen. En verder vraag ik me af of raadsleden zelf het onderscheid goed kunnen maken in hun tijdsbesteding. Er loopt toch veel door elkaar. Ik herinner me raadsleden die op bewonersbijeenkomsten het bestuur tegen alle kritiek verdedigden en raadsleden die in een gemeenteraadsvergadering de stem des volks uitstekend wisten te vertolken. In welke categorie zouden de onderzoekers deze acties hebben gestopt? Meer tijd voor 'bestuurlijke' taken Wat komt er nu uit het meest recente Raadsledenonderzoek? Allereerst de tijdsbesteding. De gemiddelde tijd die raadsleden aan hun werk voor de gemeente besteden is 16,75 uur per week, in de grootste gemeenten is dat 21,6 uur. Een kleine meerderheid van 54,3% is er wel tevreden mee, maar in 2019 was dat nog 63,2%. Volgens het laatste onderzoek besteden raadsleden in 2021 gemiddeld 70% van hun tijd aan 'bestuurlijke taken', en 25,4% van hun tijd aan 'volksvertegenwoordigende taken'. Verder is geconstateerd dat raadsleden vooral meer tijd zijn gaan besteden aan het bijwonen en voorbereiden van verschillende soorten vergaderingen. Het verschil in tijdsbesteding tussen 'bestuurlijke' en 'volksvertegenwoordigende' taken is toegenomen sinds 2019. Toen werd 64,4% van de tijd aan bestuurlijke taken besteed en 31,3% aan vertegenwoordigende taken. Ten opzichte van het advies van de Stuurgroep, dat de aanleiding was voor deze onderzoeken, kan dat verontrustend genoemd worden. Het sluit ook wel een beetje aan bij de vaak gehoorde klacht van volksvertegenwoordigers op alle niveaus: we hebben veel te weinig tijd voor contact met de burgers. Maar het raakt naar mijn idee nog niet aan de kern van het probleem in de huidige democratische rechtsstaat. Contacten met burgers zeggen nog niet meteen iets over de kwaliteit van de volksvertegenwoordiging. Vaak hebben die contacten, rechtstreeks of via de media, vooral een p.r.-karakter. Gaat het om het peilen van de stemming onder de burgers of om het behartigen van de reputatie van de vertegenwoordigers? En met wie hebben de vertegenwoordigers contact n wat nemen ze er van mee? Hoe valt de afweging uit tussen de boodschap van actief lobbyende belangengroepen en de belangen van een passief deel van de bevolking dat niet de moeite neemt om naar bewonersbijeenkomsten te komen? Hoe interpreteren onze volksvertegenwoordigers hun verkiezingsprogramma en hoe gaan ze om met het algemeen belang? Zo zijn er meer vragen die niet eenvoudig in een onderzoek zijn onder te brengen, ik realiseer me dat. Maar ze zijn wat mij betreft wel reden om het belang van de resultaten van dit Raadsledenonderzoek enigszins te relativeren.

Foto: Reinier Sierag (cc)

Gemeenteraadsverkiezingen 2022

De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart jongstleden is bestendigd door de beëdiging van een nieuwe Tweede Kamer. Gebruikelijk is dat er daarna een nieuw kabinet is gevormd, maar dat laat deze keer erg lang op zich wachten.

Maar alsof er geen landelijke politieke crisis is, zijn de voorbereidingen voor de volgende verkiezingen in volle gang. Nog vierenhalve maand en de stemlokalen gaan open voor de gemeenteraadsverkiezingen (16 maart 2022). Nog drie maanden en dan moeten de mensen met lokale politieke ambities hun kandidaatstelling rond hebben.

Herverdelingsverkiezingen

Elf gemeenten doen 16 maart 2022 niet mee omdat daar op andere dagen verkiezingen zijn of worden gehouden. Komende maand (24 november) zijn er herindelingsverkiezingen voor de gemeenten Purmerend (Beemster, Purmerend), Dijk en Waard (Heerhugowaard, Langedijk), Maashorst (Landerd, Uden) en Land van Cuijk (Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert, Sint Anthonis).

In de gemeenten Boxtel, Eemsdelta, Oisterwijk en Vught zijn herindelingsverkiezingen gehouden op 18 november 2020. Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne hebben ook tot fusie besloten en zullen op 1 november 2022 gemeenteraadsverkiezingen houden. Kortom: 334 van de 354 gemeenten gaan 16 maart 2022 voor onberispelijke verkiezingen zorgen.

Coronaproof

Hoe onberispelijk hangt vooral af van het coronavirus. Het kabinet zag zich genoodzaakt tot een wijziging van de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 (Twv) die 7 november 2020 in werking trad. De wetswijziging werd op 7 september aangenomen door de Tweede Kamer en op 28 september door de Eerste Kamer.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gemeenteraadsverkiezingen 2014 – 2018

OPEN DRAAD - De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zouden misschien de laatste lokale stembusgang worden. En daar zouden we niet om treuren maar mee feesten. En nu? Ondanks negatieve geluiden over het gemeenteraadswerk laten de lokale politici zich vandaag toch dol enthousiast de raad in kiezen.

Een paar citaten uit het artikel van destijds:

De gemeenteraden zijn op sterven na dood. Over de oorzaken wordt getwist. De vergoedingen voor het democratisch vrijwilligerswerk staan niet meer in verhouding tot de tijd die men er aan kwijt is. Dat geldt zeker voor gemeenteraden die na herindelingen zijn gehalveerd. Minder raadsleden doen meer werk, het is niet meer te behappen.

Schaalvergroting zet de gemeenteraad op afstand van de burger. Het gemeentehuis om de hoek moet plaatsmaken voor een megalomaan gebouw in de grootste woonplaats van de nieuwe gemeente. Om raadsleden aan het werk te zien moeten burgers verder reizen. En omgekeerd: raadsleden die bij de burgers langs willen zijn langer aan weer en wind blootgesteld.

Schaf de kleinste gemeenten af, stelde een burgemeester ergens in den lande voor. Daar hebben de raadsleden het meest te lijden. Goed idee, zegt het kabinet, maar beter is het alleen nog gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners te hebben.

Foto: © Sargasso logo Kort copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

De verkiezingen en de linkse elite(kat)

Waar gaat het nou écht over, bij zo’n gemeenteraadsverkiezing? Daar kom je achter als je in de reagerdeerspanelen van je lokale krant kijkt.

“Zolang ik bijna 7 euro hondenbelasting betaal  per maand mag mijn hond overal poepen.”

“Zo is dat! Stel eens de vraag: Waar mogen duizenden katten poepen? Het antwoord kan ik geven. Soms thuis op de kattenbak maar meestal bij anderen in de tuin, in zandbakken enz.

En zolang ik hondenbelasting betaalt terwijl katten vrij spel hebben en ’s nacht kroks janken, zakken open trekken en beschermde dieren vangen….zal mijn hond overal poepen!”

“Aso gedrag vind ik dat. Waar wij als burgers last hebben van drollen die jullie achter laten.”

“Nee…die linkse elite met gemiddeld 1 kat per gezin…die vervolgens naar buiten worden gemikt. Hondenbelasting afschaffen of katten belasting invoeren. In alle andere gevallen, niet nuilen.”

Die linkse elite zit ook overal achter. Ik wens alle aankomend raadsleden heel veel succes toe.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Judy van der Velden (cc)

Sargasso Café | Gemeenteraadsverkiezingen 2014

OPEN DRAAD - Welkom in uw vertrouwde groene kroeg waar u rustig kunt napraten over de zojuist afgelopen verkiezingen.
Zoals in een echte kroeg bent u vooral aan het woord. We zullen u enkel af en toe voeren met wat updates uit den lande. De belangrijkste uitslagen vindt u in de post hieronder.

Eerste ronde is van ons: proost!

01:55 uur: Met ca. 80% van de stemmen geteld, is dit de voorlopige ‘verzameluitslag’:

CDA: 1256 raadszetels, -56
VVD: 887 raadszetels, -255
PvdA: 671 raadszetels, -284
D66: 668 raadszetels, +224
CU/SGP: 535 raadszetels, +67
SP: 385 raadszetels, +186
GL: 271 raadszetels. -66
PVV: 8 raadszetels, -1
PvdD: 9 raadszetels, +5
Lokale partijen: 2317 raadszetels, +308
Ouderenpartijen: 84 raadszetels, +49

01:36 uur: D66 wordt met acht zetels ook in Den Haag de grootste. PVV wordt de tweede partij met zeven zetels.
01:11 uur: SP in Nijmegen toch naar acht in plaats van negen zetels. Nipt groter dan GL, dat ook acht zetels haalde.
01:03 uur: Roemer: aantal raadszetels SP ‘meer dan verdubbeld’.
00:57 uur: Bruisend Maastricht: Senioren Partij Maastricht de grootste met zes zetels.
00:55 uur: D66 wint ook Apeldoorn.
00:37 uur: D66 op dit moment nipt groter dan PVV in Den Haag.
00:36 uur: Verlies CDA lijkt mee te vallen: achttien zetels in totaal.
00:21 uur: PvdA nog maar de grootste in drie gemeenten: Gorinchem, Marum, en Midden-Drenthe.
00:15 uur: PvdA verliest ook Nijmegen: van acht naar vier zetels (voorlopig). SP de grootste met negen (was vijf). D66 en GL beide op zeven.
00:13 uur: Leefbaar Rotterdam wint 010 met veertien zetels, PvdA verliest er zes en eindigt op acht. D66 en SP volgens met zes en vijf.
00:08 uur: ChristenUnie wint Zwolle!
00:08 uur: D66 grootste in Amsterdam: vijftien veertien zetels. PvdA van vijftien naar tien. VVD en GL beide op zes.
00:03 uur: Ook de VVD verloor flink. Rutte: ‘De VVD kreeg vanavond echt een tik.’
23:55 uur: PVV blijft ondanks licht verlies de grootste in Almere (negen zetels). D66 tweede partij met zes.
23:48 uur: D66 grote winnaar van de avond: voorlopig grootste in A’dam, Groningen, Utrecht, Tilburg, Enschede.
23:35 uur: PvdA verliest ook Enschede: D66 grootste met zeven zetels. PvdA naar vijf.
23:28 uur: Naamloze VVD’ers maken zich – naar verluid – zorgen of PvdA nu de landelijke rit wil blijven uitzitten.
23:26 uur: Samsom betreurt nederlaag: ‘De mensen die ons anderhalf jaar geleden het vertrouwen gaven zien het resultaat nog niet. Dat is ook begrijpelijk. Vijf jaar recessie is voor veel van onze kiezers gewoon te lang.’
23:20 uur: Van Rey wint in Roermond: zijn Liberale Volkspartij Roermond wint tien zetels, CDA krijgt er vijf, VVD naar drie.
23:17 uur: Dramatische avond voor de PvdA: verliest de grote steden + rood bolwerk Groningen.
23:09 uur: Leefbaar Rotterdam wint in 010 en gaat (voorlopig) naar vijftien zetels, PvdA verliest en gaat naar acht.
23:06 uur: PVV-aanhang scandeert: ‘Minder Marokkanen!’ Tofik Dibi gooit er een Hitler-vergelijking in.
23:06 uur: PVV voorlopig (30% van de stemmen) de grootste in Den Haag. D66 volgt op de voet.
22:54 uur: Na 50% stemmen geteld duidelijk dat in Amsterdam D66 grootste wordt met 25%.
22:39 uur: CDA absolute meerderheid in Tubbergen
22:36 uur: PvdA halveert in Goes
21:40 uur: Definitieve prognose geeft zelfde beeld als eerder.
21:30 uur: Vlieland en Schiermonnikoog binnen.
21:15 uur: Eerste prognoses opkomst (53%) en landelijke verdeling zijn binnen (D66 en SP winnen)
20:00 uur: Opkomst tot 19:30 uur met 48% historisch laag.

Foto: Judy van der Velden (cc)

Gemeenteraadsverkiezingen 2014 | Uitslagen

Hier alleen de uitslagen van de grote(re) steden. Discussiëren of de verkiezingen bij deze post.

Wat andere plaatsen waar meer informatie te vinden is:
NOS
NU.nl algemene pagina en live uitslagen
NRC

Laatste update op deze pagina: 06:34 uur (Den Haag 100%)

Amsterdam
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 15 10 VVD 8 6 GL 7 6 D66 7 14 SP 3 6 CDA 2 1 Partij vd Dieren 1 1 TROTS 1 0 Red Amsterdam 1 0 Piratenpartij – 0 CU – 0 PVDO – 1


Rotterdam
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 14 8 Leefbaar Rotterdam 14 14 D66 4 6 CDA 3 3 VVD 4 3 GL 3 2 SP 2 5 CU_SGP 1 1 PvdD 0 1 NIDA Rotterdam – 2

Utrecht
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 GL 10 9 PvdA 9 5 D66 9 13 VVD 7 5 CDA 4 3 SP 3 4 Leefbaar Utrecht 1 – Trots op Nederland 1 – CU 1 2 PVU 0 0 PvdD – 1 Stadsbelang – 2 Ons Utrecht – 0 Student en starter – 1

Den Haag
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 10 6 PVV 8 7 VVD 7 4 D66 6 8 CDA 3 3 GL 3 2 SP 2 3 Stadspartij Den Haag 2 5 Islam Democraten 1 2 Politieke Partij Scheveningen 1 0 Partij van de Eenheid 1 1 PvdD 1 1 CU-SGP – 1 De Mos – 3

Eindhoven
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 10 8 VVD 8 6 D66 6 7 CDA 6 4 SP 4 7 GL 4 4 Ouderen Appèl Eindhoven 3 5 LPF Eindhoven 2 1 Leefbaar Eindhoven 1 2 TON 1 – CU 0 1

Groningen
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 9 6 VVD 6 3 GL 5 4 Stadspartij 5 3 D66 4 9 SP 4 6 CDA 2 3 CU 2 2 Student en Stad 1 2 PvdD 1 1

Almere
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PVV 9 9 PvdA 8 5 VVD 7 5 Leefbaar Almere 3 4 GL 3 2 D66 3 6 SP 2 4 CDA 2 2 CU 1 1 TON 1 – Almere Partij-OPA 0 1

Maastricht
100% stemmen geteld.

Partij Zetels 2010 Zetels 2014 PvdA 7 5 CDA 7 5 GL 4 4 VVD 4 4 Senioren Partij Maastricht 5 6 D66 4 5 TON 2 0 SP 2 5 Stadsbelangen Mestreech 2 1 CVP 1 0 Liberale Partij 1 0 Maastrichtse volkspartij – 1 Partij Veilig Maastricht – 3

Lokale democratie wordt bedreigd door regionale samenwerking

De verschillende decentralisaties in het sociaal domein leiden tot meer regionale samenwerking. Onder andere in de jeugzorg worden nu verschillende ‘proeftuinen’ uitgeprobeerd om te kijken hoe de jeugdzorg vanaf 2015 regionaal aangepakt kan worden. Uit een enquête onder 1700 raadsleden blijkt dat 7 op de 10 raadsleden vinden dat deze vormen van regionale samenwerking de lokale democratie bedreigen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende