Kunst op Zondag herontdekt spraakmakende LP-hoezen in Hipgnosis

Via Denmark Street (Londen) loop je naar de ontwerpstudio van Hipgnosis op nummer 6. Dit atelier is opgericht door Aubrey Powell en Storm Thorgerson. Tussen 1968 en 1983 maakte dit duo platenhoezen voor beroemde bands als Pink Floyd, Led Zeppelin, 10CC, Peter Gabriel en Paul McCartney. Voor Kunst op Zondag bezocht ik het Groninger Museum en herontdekte enkele spraakmakende platenhoezen uit mijn studententijd. [caption id="attachment_343598" align="aligncenter" width="450"] Hipgnosis, entree expositie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] [caption id="attachment_343604" align="aligncenter" width="450"] Voorbeeld van een niet gebruikt ontwerp voor een Lp van de Rolling Stones © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Wat was de aanleiding voor Hipgnosis? Nadat het Groninger Museum in 2016-2017 de grote en drukbezochte David Bowie -expositie had georganiseerd, kwamen er verschillende aanbiedingen binnen voor popmuziek exposities. Het Victoria & Albert Museum in Londen bood het museum de Pink Floyd tentoonstelling aan. Helaas was het decor te groot voor de museumzalen in het Groninger Museum. Maar de verbinding was gelegd met de samensteller van de grote Floyd tentoonstelling, Aubrey Powell. Creatief dacht Powell na over een alternatief voor deze te grote expositie. En dat werd Hipgnosis, de platenhoes-ontwerpstudio van Aubrey Powell en Storm Thorgerson. De naam Hipgnosis komt van een graffiti-tekst die ze aantroffen op de deur van hun appartement.   [caption id="attachment_343599" align="aligncenter" width="450"] In de platenbak zaten drie Lp-hoezen uit mijn muziekcollectie © foto Lankhorst Productions.[/caption] Hoe is de expositie opgezet? In acht zalen loop door de geschiedenis van Hipgnosis en hun contacten met beroemde artiesten. In de eerste zaal staat een platenbak en daarin staan de LP-hoezen van Hipgnosis. Met warme belangstelling snuffelen de bezoekers in deze platenbakken. Uit het gevarieerde aanbod haal ik drie hoezen die thuis nog in mijn LP-rekje staan: Year of the cat, van Al Stewart, London Bridge van Paul McCartney & Wings en The dark side of the Moon van Pink Floyd. Op een van de wanden staat een tekening hoe een foto vóór het digitale tijdperk (Photoshop) werd ontwikkeld in een donkere kamer. Ook dat proces roept warme jeugdherinneringen op. Na deze inleiding ontdek je per zaal een band of artiest waarmee Aubrey Powell en Storm Thorgerson hebben samengewerkt.  Bij de ingang van zaal 1, kun je via een QR-code de playlist van deze tentoonstelling downloaden. "My name is Peter Gabriel and primarily I make noises - and ideas".   [caption id="attachment_343603" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie zaal Led Zeppelin © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Peter Gabriel, Genesis en Led Zeppelin Hierna begint de muzikale herontdekking. Peter Gabriel (Chobham (UK), 1950) opent het bal. Deze Britse zanger en muzikant was lid van het creatieve team achter de rockgroep Genesis, daarnaast zong hij solo. Hij bedacht grote (muziek) projecten zoals het vernieuwende progressieve rock, dat bekend staat als symfonische rock. Op een handgeschreven briefje geeft Peter Gabriel aan wat hij verwacht van het ontwerp voor de hoes van het dubbelalbum The Lamb Lies Down on Broadway van Genesis. In deze zaal hangt ook het ontwerp voor het album (1980) over de Zuid-Afrikaanse antiapartheidsstrijder (Steve) Biko. In de volgende zaal staat Led Zeppelin centraal. Mijn gedachten gaan direct terug naar onze 5VWO-schoolreis naar Florence en Rome. Het lied van die reis was Stairway to heaven. Hier hangen de ontwerpen voor de hoezen van o.a. The song Remains The Same (1976) en Houses of the Holy (1973). [caption id="attachment_343601" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie van de centrale zaal - Dark side of the Moon Pink Floyd © foto Wilma Lankhorst.[/caption] The dark side of the Moon In de opmaat naar het hart van de tentoonstelling word je in zaal 4 warm gemaakt met verschillende projecten voor Pink Floyd. Hier hangt de koe die zijn plaats moest afstaan aan het vliegende varken voor het album Animals (1977) en de man in het brandende pak voor het album Wish you were here (1975). Daarna betreed je een bijna sacrale ruimte die helemaal is gewijd aan het ontwerp van de hoes met het regenboogprisma van het album The Dark Side of the Moon (1973). In het midden van deze donkere ruimte staat een vitrine met daarin de originele ontwerpschets van deze beroemde LP-hoes. In deze zaal hangen verschillende varianten op het ontwerp zoals een prisma in de geest van Joan Miró, Roy Lichtenstein, René Magritte en Wassily Kandinsky. [caption id="attachment_343600" align="aligncenter" width="450"] Ontwerp op papier voor de LP Dark side of the Moon Pink Floyd © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Alles was nog handwerk De mannen achter Hipgnosis hebben al hun beroemde LP-hoezen ontworpen in het pre Photoshop tijdperk. Voor jongeren misschien moeilijk voor te stellen dat je ontwerpen toen nog maakte met potlood, stiften, papier, schaar en lijm. Dit zie je het best in zaal 5 waarin de hoes van The Dark Side of the Moon van Pink Floyd centraal staat. Na de serene rust van deze zaal, word je ondergedompeld in de drukte van 10 CC. Mijn oog valt op de foto die werd gebruik voor het album Bloody Tourist (1978). Je ziet een toerist die wordt verblind door de werkelijkheid nadat zijn toeristenkaart over zijn gezicht is gewaaid. Deze scene is opgenomen op St. Lucia. Het beeld staat symbool voor de schade die het moderne toerisme toebrengt aan het milieu en de cultuur van veel afgelegen eilanden in de wereld. [caption id="attachment_343602" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie van de zaal voor Paul McCartney en Wings © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Paul McCartney zwaait je uit Het laatste woord is aan Paul (en Linda) McCartney. Na zijn vertrek bij de Beatles zocht hij voor zijn nieuwe band The Wings naar andere ontwerpen voor zijn LP-hoezen. Voor het album Band on the run (1973) had Paul een idee om een gevangenisuitbraak uit te beelden. Dit idee stond symbool voor zijn beslissing om te vertrekken uit de Beatles. Daarna ontmoeten de ontwerpers Paul en Linda in de opnamestudio van Wally Heider in Los Angeles. Daar bespreken ze het plan voor het album Venus and Mars (1975). Paul’s idee was om twee biljartballen, een rode en een oranje, op een biljarttafel te leggen. Mijn Wings-herinneringen komen samen in het album London Town (1978). Het antwoord op de vraag: Wat was nu het geheim van Hipgnosis’ heb ik hier ontdekt in acht zalen en in veertien stappen die de ontwerpers met je delen. Eén van de lessen: soms mislukt een creatie. Daarom zie je ook een aantal afgewezen albumhoezen zoals het Rolling Stones' album The Outtakes. Hipgnosis is nog tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum. [caption id="attachment_343595" align="aligncenter" width="450"] Gianni Versace retrospectief in het Groninger Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Ook tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum, Gianni Versace, retrospectief. [caption id="attachment_343597" align="aligncenter" width="450"] Lekker warm zo'n vacht...   10 CC LP Look Hear - Are you Normal 1980 © foto Wilma Lankhorst.[/caption]   © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de foto’s met dank aan en toestemming van het Groninger Museum en Studio Hipgnosis.  

Door: Foto: 10 CC Bloody Tourist (detail) © foto Wilma Lankhorst.
Foto: Marc Wathieu (cc)

Kunst op Zondag | Pizzadozen

Enig idee hoeveel kunst we weggooien? Misschien zijn we zo nonchalant omdat we het gratis en in enorme hoeveelheden krijgen aangeboden. En dikke kans dat die berg weggegooide kunst in tijden van corona fiks groter is geworden.

We gaan eens kijken  naar ‘verpakkingskunst’. Daar moet je nog goed mee oppassen, want het coronavirus schijnt het goed vol te kunnen houden op plastic en ook op karton blijft het een dag in leven. Een kartonnen preventiescherm biedt dus misschien niet de beste bescherming.

Maar er wordt met ‘verpakkingskunst’ nog aardige dingen gedaan. Bijvoorbeeld de vet fraaie kunst op pizzadozen.

Kunst op pizzadozen

Een voor de hand liggende variant: reproducties van meesterwerken op de doos. De Finse Kirsi Karppinen beschilderde tien pizzadozen met oude kunst. Hier haar versie van de Narcissus van Caravaggio.

Kirsi Karppinen - Pizza box 8, 2014, oil on pizza box. cc Flickr pizzadozen

Kirsi Karppinen – Pizza box 8, 2014, oil on pizza box. cc Flickr

Is de spotprent kunst? En kunt u zich dan voorstellen dat een Nederlandse horecaondernemer een cartoonist vraag zijn pizzadozen te voorzien van een Rutte, De Jonge. Koolmees en Wiebes die het land opvreten? In Italië meende een pizzabakker in Turijn dat Berlusconi en coalitiegenoten het land aardig verdeelden.

régine debatty Pizza Box Flickr CC BY-SA 2.0 pizzadozen

régine debatty Pizza Box Flickr CC BY-SA 2.0

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour | Ontwerp voor mannen (dode vrouwen)

The Guardian had gisteren een uitstekende longread over hoe ‘de gemiddelde man’ de default is waar ontwerpers meestal rekening mee houden. Soms irritant (te hoge schappen), soms dodelijk.

Men are more likely than women to be involved in a car crash, which means they dominate the numbers of those seriously injured in them. But when a woman is involved in a car crash, she is 47% more likely to be seriously injured, and 71% more likely to be moderately injured, even when researchers control for factors such as height, weight, seatbelt usage, and crash intensity. She is also 17% more likely to die. And it’s all to do with how the car is designed – and for whom.

Foto: internets_dairy (cc)

Hoe de wereld is ontworpen voor en door mannen

Van de gezondheidszorg tot vervoer, van de wc tot je telefoon: bijna alles in onze samenleving is ingericht op het mannenlijf. Welke problemen levert dit vrouwen op? Hoe komen we van deze ongelijkheid af?

Leven we in een mannenwereld? Het is onmogelijk om die vraag ontkennend te beantwoorden na het bijwonen van de eerste avond in de serie Van wie is het vrouwenlichaam? In razend tempo komen de voorbeelden voorbij die illustreren hoe de wereld is ontworpen rond de standaardmens en wat het betekent als je niet tot die norm behoort.

Het is lastig je telefoon vast te houden, fitnessapparatuur te gebruiken en het gaspedaal in je auto is net te ver weg: dames in het publiek lepelen hun problemen moeiteloos op.

Het is natuurlijk geen gekke gedachte, om uit te gaan van een gemiddelde bij het ontwerp van bepaalde producten. Maar het wordt wel een probleem als dat gemiddelde een witte man van zo’n 70 kg is en de helft van de bevolking daarvan afwijkt, zoals schrijfster Caroline Criado Perez in haar boek ‘Invisible Women’ uitlegt. Het is tijd voor verandering, maar hoe pakken we dat aan?

Een kleine daad van verzet

We kunnen een voorbeeld nemen aan activist Geerte Piening (platform De Bovengrondse). In 2017, na een avondje stappen was zij op weg naar huis toen ze moest plassen. Bij gebrek aan een toilet, gebruikte ze een Amsterdams steegje. Ondanks dat er vrienden op de uitkijk stonden, werd ze opgemerkt door de politie en bekeurd. De schade? 140 euro plus 9 euro administratiekosten, vertelt Piening met een knipoog. Terecht, want wildplassen mag niet. Maar, ze vocht de bekeuring aan bij de rechtbank.

Foto: Activ Solar (cc)

Kunst op Zondag | Dat geeft een mens weer energie

Eén van de argumenten tegen sommige oplossingen om geen fossielvrije energie op te wekken is dat ze zo vreselijk lelijk zijn. Dat ligt niet aan de beroerde smaakopvattingen van klimaatsceptici, dat ligt aan overheden en bedrijven die te weinig kunstenaars betrekken bij de ontwikkeling van allerhande klimaatleuke spullen.

Neem windmolens. Zo schilderachtig als die ooit waren, zo lelijk zijn ze nu. Dat wil zeggen: als je alleen van oude kunst houdt. Moderne kunst moet je een beetje verkopen en dus bedacht Nuon in 2012 de Kunst op windmolen route. Gedurende 8 maanden werden 24 kunstwerken, afgebeeld op doeken van zo’n 2 bij 11 meter, op windmolens bij Oosterbierum en Almere tentoongesteld.

Jeanette HoekstraVervlochten patronen, 2012.
cc Flickr Kunst op Nuon windmolens. Foto Nuon -Jorrit Lousberg

Of neem zonnepanelen. Ooit saaiere dak- en gevelversiering gezien?

Nou, er is mooi nieuws. Een Brabants bedrijf levert zonnepanelen met kunst naar wens:  “een Van Gogh, een Vermeer, iets abstracts of misschien alleen maar een hippe kleur”.

Je kunt bij de aanschaf van jouw zonnepanelen ook voor street art kiezen. In 2017 lanceerden Street Art Berlin en de Little Sun Foundation een serie artistieke zonnepanelen. In datzelfde jaar werd in het Amerikaanse San Antonio het eerste publieke ‘mural’-zonnepaneel onthuld: vlinders.

Foto: rocor (cc)

Kunst op Zondag | Uitvinders

De weg van niets naar iets loopt langs het vinden van opeenvolgende oplossingen. In die zin is elke kunstenaar een uitvinder. Maar er zijn natuurlijk kunstenaars die uitvinder zijn in de zin van techneuten die toepassingen verzinnen voor praktisch gebruik.

Leonardo da Vinci!, zult u roepen. Ja, die kennen we allemaal wel als de ‘uomo universale’, beroemd als de schilder van de Mona Lisa en even bekend als uitvinder en tot op vandaag inspirator voor veel andere kunstenaars. In zijn Codex Atlanticus zien we o.a. ontwerpen voor irrigatiesystemen, waarin Da Vinci een tekening opneemt van de ‘Schroef van Archimedes’.

Tony Cragg – Schroef van Archimedes (fontein Zuiderpark, Den Bosch), 1993 (filmpje 0 min. 30”).

Op de volgende bladzijde nog zo’n schroef….

William PyeArchimedes screw, 1997 (filmpje 0 min 56”).

Het gebruik maken van andermans uitvindingen, zoals hierboven, maakt een kunstenaar nog niet tot een echte uitvinder. William Pye komt er met zijn waterwerken nog het dichtst bij in de buurt.

De 79-jarige en nog immer actieve kunstenaar Johann van den Noort kan wel met recht een echte uitvinder worden genoemd. Naast een breed scala kunst (schilderijen, sculpturen en meer) staan een tiental uitvindingen op zijn naam.

Foto: cc Photo by Juan Marin on Unsplash edited by Studium Generale Utrecht

“It’s a Man’s Man’s Man’s World”

COLUMN - Van auto’s en smartphones tot medisch onderzoek: de wereld is ontworpen door en dus voor mannen. Ook het nog jonge terrein van kunstmatige intelligentie is hier vatbaar voor, dat is onhandig en levensgevaarlijk.

“It’s a Man’s Man’s Man’s World” zong James Brown in 1963, een nummer waarin alle uitvindingen van de moderne beschaving (de auto, de trein, de boot en het elektrische licht) worden toegeschreven aan mannen. Er lijkt veel veranderd in de verhoudingen tussen mannen en vrouwen in de wereld, maar is dat zo?

Recentelijk betoogde essayist Marjolein van Trigt in de Volkskrant dat we nog steeds in een mannenwereld leven. Ontwerpers en onderzoekers gaan vaak uit van mannen als ze eigenlijk ‘mensen’ bedoelen. Zo is de ongelijkheid van vrouwen terug te zien in het design van veel producten.

Om net als James Brown maar even met de auto te beginnen: in een auto-ongeluk heeft een vrouw gemiddeld 47 procent meer kans op zwaar letsel dan een man, en 17 procent meer kans om te overlijden.

De meeste auto’s worden namelijk gemaakt met een mannelijke bestuurder in gedachten: de pedalen zitten bijvoorbeeld ver van de stoel, waardoor vrouwen hun stoel naar voren moeten schuiven en dichterbij het stuur zitten. Ook moeten vrouwen rechterop zitten om over het dashboard heen te kunnen kijken. Door die houding hebben vrouwen een verhoogde kans op onder meer interne bloedingen en beenletsel.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Oyvind Solstad (cc)

Kunst op Zondag | Boekenkast

Vorige week zagen we hier een (nog) lege bibliotheek van Los Carpinteros. Een enorme boekenkast.

Een kast is pas een boekenkast als er boeken in staan. Dat lijkt vanzelfsprekend, dat is het niet voor kunstenaars, architecten en vormgevers. Om een extreem voorbeeld te geven: U koopt wat boeken in de winkel, bind ze achter op uw fiets en voila! Uw fiets is een boekenkast.

Ook aan boekenkasten wordt wel eens een andere functionaliteit gegeven. Leg er alleen onderbroeken in en de boekenkast is een schijtlollig meubel geworden. U ziet: zo simpel is het een creatieve draai aan een boekenkast te geven.

Genoeg flauwekul. De boekenkast zal een uitstervend fenomeen worden. Uw pc, uw tablet en uw smartphone worden de nieuwe boekenkast. Het e-book rukt op en wie geen zin heeft een hele pil tot zich te nemen, bladert door de Google-bibliotheek. Er zijn vooruitziende kunstenaars die de met boeken gevulde kast alvast een plaatsje in de openbare ruimte geven. Opdat we ons blijven herinneren wat dat ook al weer was?

Om niet te vergeten dat in Capel Street in het Ierse Dublin de eerste gratis bibliotheek stond, beschilderden Cathal McCoy en Holly Johnson een verkeerslichtentrafo.
cc Flickr William Murphy photostream Street Art And Traffic Lights - Bookcase By Holly & Cathal

Foto: Anne Helmond (cc)

Kunst op Zondag | Site specific

Als iets over ruimte gaat dan is dat wel architectuur. In de vorige aflevering zagen we dat architecten soms meer kunstenaar dan bouwmeester willen zijn. En er zijn kunstenaars die over architectonische gaven moeten beschikken, willen ze tot stand brengen wat in hun hoofden zit.

Vandaag site specific art, een speels soort ruimtelijke kunst. De term ‘site specific’ is soms misleidend, want er zijn kunstwerken bij die het even goed doen op een andere plek, dan waar ze voor het eerst verschenen. Heel strikt genomen zou ‘site specific art’ kunst moeten zijn waar plek en kunst zo’n eenheid zijn dat het op een andere plek meteen alle waarde verliest.

Land art is per definitie ‘site specific’. Street art is dat ook zou je zeggen, maar wat mij betreft alleen als de kunstenaar de plek zelf in het werk integreert.

Een installatie die een volledige museumzaal of een complete galerie vult, wordt ‘site specific’ genoemd. Natuurlijk omdat er iets specifieks met de ruimte is gedaan. De leukste zijn de installaties, of liever bouwwerken, waar je doorheen kan lopen, glijden, klimmen en kruipen.

Dat is natuurlijk helemaal van deze tijd: publiek wil participeren. Zomaar in stilte bewonderen, kom daar nog maar eens om. Dat bedoel ik niet ten nadele van die interactieve ruimtes. Want stomverbaasd kijk ik toe hoe dat toch allemaal mogelijk is.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende