Kunst op Zondag herontdekt spraakmakende LP-hoezen in Hipgnosis

Via Denmark Street (Londen) loop je naar de ontwerpstudio van Hipgnosis op nummer 6. Dit atelier is opgericht door Aubrey Powell en Storm Thorgerson. Tussen 1968 en 1983 maakte dit duo platenhoezen voor beroemde bands als Pink Floyd, Led Zeppelin, 10CC, Peter Gabriel en Paul McCartney.
Voor Kunst op Zondag bezocht ik het Groninger Museum en herontdekte enkele spraakmakende platenhoezen uit mijn studententijd.

Wat was de aanleiding voor Hipgnosis?

VERSLAG - Nadat het Groninger Museum in 2016-2017 de grote en drukbezochte David Bowie -expositie had georganiseerd, kwamen er verschillende aanbiedingen binnen voor popmuziek exposities. Het Victoria & Albert Museum in Londen bood het museum de Pink Floyd tentoonstelling aan. Helaas was het decor te groot voor de museumzalen in het Groninger Museum. Maar de verbinding was gelegd met de samensteller van de grote Floyd tentoonstelling, Aubrey Powell. Creatief dacht Powell na over een alternatief voor deze te grote expositie. En dat werd Hipgnosis, de platenhoes-ontwerpstudio van Aubrey Powell en Storm Thorgerson. De naam Hipgnosis komt van een graffiti-tekst die ze aantroffen op de deur van hun appartement.

 

Hoe is de expositie opgezet?

In acht zalen loop door de geschiedenis van Hipgnosis en hun contacten met beroemde artiesten. In de eerste zaal staat een platenbak en daarin staan de LP-hoezen van Hipgnosis. Met warme belangstelling snuffelen de bezoekers in deze platenbakken. Uit het gevarieerde aanbod haal ik drie hoezen die thuis nog in mijn LP-rekje staan: Year of the cat, van Al Stewart, London Bridge van Paul McCartney & Wings en The dark side of the Moon van Pink Floyd. Op een van de wanden staat een tekening hoe een foto vóór het digitale tijdperk (Photoshop) werd ontwikkeld in een donkere kamer. Ook dat proces roept warme jeugdherinneringen op. Na deze inleiding ontdek je per zaal een band of artiest waarmee Aubrey Powell en Storm Thorgerson hebben samengewerkt.  Bij de ingang van zaal 1, kun je via een QR-code de playlist van deze tentoonstelling downloaden.

“My name is Peter Gabriel and primarily I make noises – and ideas”.

 

Peter Gabriel, Genesis en Led Zeppelin

Hierna begint de muzikale herontdekking. Peter Gabriel (Chobham (UK), 1950) opent het bal. Deze Britse zanger en muzikant was lid van het creatieve team achter de rockgroep Genesis, daarnaast zong hij solo. Hij bedacht grote (muziek) projecten zoals het vernieuwende progressieve rock, dat bekend staat als symfonische rock. Op een handgeschreven briefje geeft Peter Gabriel aan wat hij verwacht van het ontwerp voor de hoes van het dubbelalbum The Lamb Lies Down on Broadway van Genesis. In deze zaal hangt ook het ontwerp voor het album (1980) over de Zuid-Afrikaanse antiapartheidsstrijder (Steve) Biko. In de volgende zaal staat Led Zeppelin centraal. Mijn gedachten gaan direct terug naar onze 5VWO-schoolreis naar Florence en Rome. Het lied van die reis was Stairway to heaven. Hier hangen de ontwerpen voor de hoezen van o.a. The song Remains The Same (1976) en Houses of the Holy (1973).

The dark side of the Moon

In de opmaat naar het hart van de tentoonstelling word je in zaal 4 warm gemaakt met verschillende projecten voor Pink Floyd. Hier hangt de koe die zijn plaats moest afstaan aan het vliegende varken voor het album Animals (1977) en de man in het brandende pak voor het album Wish you were here (1975). Daarna betreed je een bijna sacrale ruimte die helemaal is gewijd aan het ontwerp van de hoes met het regenboogprisma van het album The Dark Side of the Moon (1973). In het midden van deze donkere ruimte staat een vitrine met daarin de originele ontwerpschets van deze beroemde LP-hoes. In deze zaal hangen verschillende varianten op het ontwerp zoals een prisma in de geest van Joan Miró, Roy Lichtenstein, René Magritte en Wassily Kandinsky.

Alles was nog handwerk

De mannen achter Hipgnosis hebben al hun beroemde LP-hoezen ontworpen in het pre Photoshop tijdperk. Voor jongeren misschien moeilijk voor te stellen dat je ontwerpen toen nog maakte met potlood, stiften, papier, schaar en lijm. Dit zie je het best in zaal 5 waarin de hoes van The Dark Side of the Moon van Pink Floyd centraal staat.
Na de serene rust van deze zaal, word je ondergedompeld in de drukte van 10 CC. Mijn oog valt op de foto die werd gebruik voor het album Bloody Tourist (1978). Je ziet een toerist die wordt verblind door de werkelijkheid nadat zijn toeristenkaart over zijn gezicht is gewaaid. Deze scene is opgenomen op St. Lucia. Het beeld staat symbool voor de schade die het moderne toerisme toebrengt aan het milieu en de cultuur van veel afgelegen eilanden in de wereld.

Paul McCartney zwaait je uit

Het laatste woord is aan Paul (en Linda) McCartney. Na zijn vertrek bij de Beatles zocht hij voor zijn nieuwe band The Wings naar andere ontwerpen voor zijn LP-hoezen. Voor het album Band on the run (1973) had Paul een idee om een gevangenisuitbraak uit te beelden. Dit idee stond symbool voor zijn beslissing om te vertrekken uit de Beatles. Daarna ontmoeten de ontwerpers Paul en Linda in de opnamestudio van Wally Heider in Los Angeles. Daar bespreken ze het plan voor het album Venus and Mars (1975). Paul’s idee was om twee biljartballen, een rode en een oranje, op een biljarttafel te leggen. Mijn Wings-herinneringen komen samen in het album London Town (1978). Het antwoord op de vraag: Wat was nu het geheim van Hipgnosis’ heb ik hier ontdekt in acht zalen en in veertien stappen die de ontwerpers met je delen. Eén van de lessen: soms mislukt een creatie. Daarom zie je ook een aantal afgewezen albumhoezen zoals het Rolling Stones’ album The Outtakes.

Hipgnosis is nog tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum.

Ook tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum, Gianni Versace, retrospectief.

 

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank aan en toestemming van het Groninger Museum en Studio Hipgnosis.