Een proef met de bijstand: “van mijn belastingcenten?!”

Waarschijnlijk hebben de meeste lezers hier er wel iets van meegekregen. Een aantal gemeenten in Nederland gaat een proef doen met de bijstand. In het begin met ambitieuze ideeën over een basisinkomen, later afgezwakt tot iets dat op veel plaatsen ‘vertrouwensexperiment’ heet: welke balans tussen controle en vertrouwen leidt tot meer uitstroom uit de bijstand en hoger welzijn? Ook in Nijmegen gaat een proef met de bijstand van start. Het idee is dat mensen in de bijstand iets anders behandeld worden, dan gebeurt onder de huidige regels. Ze mogen wat meer geld houden als ze iets bijverdienen naast de uitkering. Ze krijgen meer keuzevrijheid bij het zoeken naar werk. En voor een deel van de deelnemers geldt dat ze minder sollicitiatieverplichtingen hebben. Niets heel schokkends. Eén van de reacties was voorspelbaar. Na dat het eerste nieuws over deze proef werd gedeeld op sociale media, zag ik het al voorbijkomen: “moet dit nou, van mijn belastingcenten?”.* En dat is een hele goede vraag!

Door: Foto: Hand giving bag with euro symbol isolated on white Royalty vrije stockfoto. copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Een proef met de bijstand: wederkerigheid

, door

“People always wanna know
The reason for what they consider senseless violence in the hood
I’ma break it down for you”*

Een voorrecht van onderzoek doen naar effecten van andere regels met de bijstand, is dat ik uitgebreid de tijd heb om de wetenschappelijke literatuur in te duiken.

Afgelopen week las ik een artikel over ‘reciprocity’, of in goed Nederlands: wederkerigheid. Het artikel “The Economics of Reciprocity”, van de economen Ernst Fehr en Simon Gächter, gaat over gedrag van mensen. Zij beschrijven dat er in de economische theorie veelal van uit wordt gegaan dat mensen handelen uit eigenbelang. En dat wanneer eigenbelang en ethische waarden conflicteren, het gedrag bepaald wordt door dat eigenbelang. Fehr en Gächter stellen hier echter een ander concept tegenover, namelijk dat van wederkerigheid.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: franchise opportunities (cc)

Van werk naar welbevinden – Werkt de zachte hand in de bijstand?

, door

ONDERZOEK - Door Monique Kremer, Jelle van der Meer, Marcel Ham

Er voltrekt zich een stille revolutie. Ruwweg de helft van de mensen in de bijstand is opgegeven voor betaalde arbeid. Zij hoeven niet meer te solliciteren, zij krijgen geen hulp naar werk. Voor hen is de bijstand veranderd van een tijdelijk vangnet in een blijvende voorziening. De tegenprestatie krijgt vorm als vrijwilligerswerk, mantelzorg of werken aan je schulden of gezondheid. De ene gemeente kiest daarbij voor drang, de andere voor motivering, de derde voor vrijblijvendheid. In alle gevallen is het doel niet werk maar welzijn. Werkt de zachte hand in de bijstand?

Dat is de conclusie van een rondgang langs vijf grote en middelgrote gemeenten in Nederland en twee in het buitenland. We maakten die in opdracht van de gemeente Amsterdam. Deze gemeente wilde weten wat er elders in het land gebeurt met de groep mensen in de bijstand die op zeer grote afstand staat van de arbeidsmarkt. Met deze zoekvraag keken we in de keuken van Rotterdam, Utrecht, Tilburg en Leeuwarden, en, om te kunnen vergelijken, in Amsterdam zelf. Voor het internationale perspectief gingen we ook op bezoek in Stockholm en Bremen. Maar laten we beginnen met Nederland.

Foto: stanjourdan (cc)

Utopisch en radicaal

, door

OPINIE - Kritische kanttekeningen bij nieuwe voorstellen voor een basisinkomen.

Het is een aardig fenomeen: de oplaaiende discussie over het basisinkomen. Het onderwerp was tot voor kort nieuw. Ik kende Thomas More en Thomas Paine uit de vakliteratuur, maar deelde hun denken in bij het utopisme. Dat is zoiets als: niet serieus.

Toen ik serieuze voorstanders van het basisinkomen tegenkwam, moest ik me voorstellen hoe de Haagse ambtelijke en politieke toppen zouden reageren op voorstellen tot invoering. Omdat ik daar een paar decennia tussen heb gelopen, had ik een idee hoe dat zou gaan.

Mijn intuïtie zei: dat wordt niks, omdat de echte machthebbers er niet over willen praten. Maar wie zijn dat dan en waarom zouden ze dat niet willen? Het is wel vaker dat wat zweverige fantasten teveel geld willen uitgeven, dus er is geen reden om daarvan in paniek te raken.

Manifestatie en discussie

Op maandag 18 september, de dag voor Prinsjesdag heeft de Vereniging Basisinkomen een manifestatie op het Plein in Den Haag; inzet, meer bekendheid geven aan het idee, discussie over invoering bevorderen.

Op 16 oktober heeft het NPI een discussiemiddag in Nieuwspoort georganiseerd, die zich beweegt rond een concept onderzoekprogramma naar het basisinkomen.

Quote du Jour

Quote du jour | Draagvlak voor de overheid

, door

Als je als overheid niet thuis geeft aan de mensen die het meest aangewezen zijn op hulp van de overheid, creëer je veel onzekerheid. Als ze niet zelf tussen wal en schip vallen, horen ze het wel van anderen. Dat legt een bom onder het draagvlak voor de overheid. Je krijgt er een uitsluitende samenleving van en je oogst wat je zaait: boze, achterdochtige burgers. Dan groeit de onverdraagzaamheid. En het cynisme. Probeer eens te bedenken hoe het voelt dat het anderen niks uitmaakt dat jij steeds de klappen opvangt?

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Het beleid, niet de vluchtelingen

, door

“Meer mensen in de bijstand, ondanks bloeiende economie”, kopte de NOS eergisteren. Dat klopt, en eigenlijk is dat helemaal geen nieuws, want de bijstand stijgt al jarenlang langzaam maar gestaag. Daar zijn een heleboel redenen voor. Het is jammer dat de NOS er vooral uitlicht dat de groei komt door de statushouders:

“De groei komt vooral door het aantal vluchtelingen dat een verblijfsstatus heeft gekregen. De grootste groep zijn Syriërs, gevolgd door Eritreeërs. Velen van hen hebben onvoldoende vaardigheden of kennis om snel aan de slag te komen en doen daarom een beroep op de bijstand.”

Maar, eerlijk is eerlijk, dat kun je de NOS niet kwalijk nemen, want die gaan af op de berichtgeving van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). En dan blijkt dat de NOS eigenlijk nog best aardige journalistiek bedrijft, want in de laatste alinea noemen zij tenminste nog één andere oorzaak voor de stijging. Het CBS beperkt zich volledig tot de stijging te duiden via ‘herkomst’.

En dat is heel raar. Want ja, het aantal bijstandsgerechtigden stijgt de laatste jaren, onder andere door de instroom van vluchtelingen die een verblijfsvergunning hebben gekregen. Er zijn echter nog veel meer redenen dat de bijstand stijgt. En die liggen voor een belangrijk deel bij het regeringsbeleid. Zo is de AOW-leeftijd verhoogd. Dat betekent dat mensen langer in de bijstand blijven, voordat ze uitstromen naar de AOW. Ook zijn de regels rondom de Wajong-uitkering sterk aangescherpt. Je komt tegenwoordig alleen nog maar in de Wajong als je volledig arbeidsongeschikt bent. Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid kom je in de bijstand. Hier komt nog bij dat deze mensen weinig kans op werk hebben en dus  langer in de bijstand blijven. De sociale werkplaatsen worden afgebouwd, wat ook leidt tot meer mensen in de bijstand. En de WW-duur tegenwoordig korter dan vroeger, met als gevolg: een snellere instroom in de bijstand.

Foto: M. Jeremy Goldman (cc)

Wat willen partijen doen aan ongelijkheid? Deel 2: inkomen

, door

Het thema ongelijkheid kon in de afgelopen jaren op veel belangstelling rekenen. In aanloop naar de verkiezingen kijk ik wat partijen beloven te doen aan het verminderen van ongelijkheid. Deel 2: inkomen.

In deel 2 van de serie kijk ik naar inkomensongelijkheid (zie deel 1 voor verantwoording). De bruto-inkomensongelijkheid is in de afgelopen decennia ‘drastisch toegenomen’, concludeert de WRR in 2014: ‘de laagste inkomens blijven over de 35 jaar grosso modo onveranderd, de hoogste inkomens stijgen met meer dan 60 procent.’ Vanwege herverdeling via belastingen en toeslagen blijft de inkomensongelijkheid in Nederland relatief laag. Leidse economen berekende dat tussen 1990 en 2000 ‘de ongelijkheid van primaire inkomens [is] toegenomen, maar die stijging is nagenoeg volledig afgevlakt door sociale uitkeringen en directe belastingen’. De WRR stelt echter dat de herverdelende werking van belastingen en premies is afgenomen, waardoor dus ook de netto-ongelijkheid toeneemt. De Leidse economen spreken echter tegen dat de rijken steeds rijker worden.

Genoeg ongelijkheid?

Over inkomensongelijkheid kun je dus twisten, maar we kunnen ook de vraag stellen of – ongeacht een toename en los van hoe het in andere landen is – Nederlanders nu van mening dat zijn de inkomensongelijkheid te groot is. Als veel mensen de huidige mate en vormen van ongelijkheid problematisch of onrechtvaardig vinden, dan is dat immers ook een reden er iets aan te doen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: © Sargasso logo Kort copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

KORT | Vernedering

, door

OPINIE - Onlangs keek ik naar De tegenprestatie, een reportage over de strakke regie van Leefbaar Rotterdam over de bijstandswet. Ik werd er nogal somber van. De ambtenaren waren goed getraind, correct en strak in hun aanpak. De uitkeringsgerechtigden waren over het algemeen braaf.

De film was scherp gemonteerd. Maar een kapster was boos: ik doe alles wat jullie zeggen, jullie maken alles weg, de gevolgen van alle vertraging zijn voor mij. Kan ik bij jou logeren als ik mijn huis uit word gezet? Dat was een glimp van een andere realiteit. Zij had geen zin in papier prikken bij de gemeentereiniging.

Nog zo’n glimpje: een ogenschijnlijk fitte man die voor zijn vriendin met gevorderde kanker zorgde, kreeg vrijstelling, want aannemelijk was dat hij ruim voldoende mantelzorg verrichtte.

Het publiek keuvelde na afloop gezellig over ‘maatwerk’, maar ik vroeg me af hoe ik me zou voelen, als ik in zo’n situatie kwam dat ik bijstand nodig had. Maar een woord kwam op: vernederd.

Dan volgt Schuldig, over de Vogelbuurt in Amsterdam, waar mensen vastlopen in financiële problemen. Het gevoel dat het oproept is hetzelfde: akelige vernedering. Een deurwaarder toont zijn eerlijke cynisme, de betrokkenen zijn nog woedend.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

De VVD-betuttelings-top-tien

, door

Zooo… dus de jankertjes van de VVD hebben een betuttelings-top-tien opgesteld? Je moet het lef maar hebben. Want als er één partij betuttelingskoning is, dan is het wel de VVD.

(Update: na de massale kritiek op het artikel heeft de VVD haar betuttelings-top-tien waarin ze zich druk maakte over het verbod op plastic tasjes en open winkelpuien weer offline gehaald. Wij laten dat van ons natuurlijk gewoon staan.)

Toegegeven, niet als het gaat om maatregelen om de medemens en volgende generaties te beschermen tegen het smeerpoetsgedrag van anderen. Maar qua andere verboden gaat de VVD wel heel wat verder dan een verbod op stinkende uitlaten.

En dan gaat het niet om wauwsie voorstellen die geen mens zich nog kan herinneren (behalve de VVD-stagiair die deze sneue top tien opleverde dan), maar om keiharde maatregelen die de VVD ons door de strot gedrukt heeft in de vorm van staande wetgeving.

Daarom, speciaal voor de VVD hierbij een VVD-betuttelings-top-tien: de top tien van betuttelingsmaatregelen die ingevoerd zijn door de VVD dus. Ondernemers en vrije burgers van Nederland, maak je riempje maar vast want dit wordt niet mals. Zijn we er klaar voor? Daar gaan we:

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Ritzo ten Cate (cc)

FNV: Meeste gemeenten toetsen niet op verdringing

, door

NIEUWS - Arbeidsverdringing – waarbij bijstandsgerechtigden min of meer worden gedwongen voor een appel en een ei werk te doen waar o.a. gemeenten zelf flink op beknibbelen – neemt hand over hand toe. Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen, meent de FNV. Morgen houdt ze een debat in Amsterdam.

De gemeente Westland is de meest sociale gemeente van 2016. Dat blijkt uit de FNV Lokale Monitor, waarin de grootste vakbond iedere twee jaar het sociale beleid beoordeelt van gemeenten.

De grote steden doen het trouwens ook lang niet slecht: Amsterdam en Den Haag staan samen op de 2e plaats. Op 3 staan Oss, Smallingerland en Maastricht met omliggende gemeenten.

Westland scoort zo goed omdat de gemeente consequent toetst op verdringing van bestaande banen bij het bieden van werk aan mensen met een uitkering. Het is daarmee – helaas – een uitzondering: meer dan de helft van de gemeenten toetst dit ondanks hun wettelijke plicht niet of onvoldoende.

‘Werk hoort betaald te worden’

In veel gemeenten worden uitkeringsgerechtigden gedwongen te werken zonder loon.

Ruud Kuin, vicevoorzitter van de FNV, vindt dat een uitermate kwalijke zaak:

Werk hoort gewoon betaald te worden volgens de cao. Werken zonder loon is niet alleen respectloos naar de uitkeringsgerechtigden, het maakt werknemers ook concurrenten van elkaar, waardoor de prijs van arbeid verder onder druk komt te staan.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende