Voorpagina

Zoekresultaten voor

'recensie'

Foto: Tom Davidson (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Recensie | 40 stellingen over de wetenschap

, door

LONGREAD, RECENSIE - Deze recensie is wat laat. Ik had deze héél graag gerecenseerd voor de opening van het academisch jaar, want dat is bij uitstek een moment van reflectie op ‘de academie’. En de 40 stellingen in het boek van Rens Bod, Remco Breuker en Ingrid Robeyns gáán over de academie. En het boek is prima voer voor reflectie, want laten we wel wezen: als je vindt dat het ergens helemaal toppie-joppie gaat, dan schrijf je geen pamflet met 40 stellingen.*

Bekende problematiek

Maar bovengenoemde auteurs schreven dus wél veertig stellingen. Want ze vinden dat het niet goed gaat op de Nederlandse universiteiten. Er is veel te weinig geld, te veel bureaucratie, wetenschappelijk personeel is overwerkt, de universiteiten zijn te hiërarchisch georganiseerd, dat heeft zijn weerslag op (het durven melden van) misbruik, personeel heeft te weinig inspraak, de positie van tijdelijk personeel is precair, de financiering van de wetenschap gefragmenteerd in allerlei soorten projectfinanciering maar de stabiele basis ontbreekt, de onafhankelijkheid van het onderzoek wordt bedreigd omdat onderzoekers niet altijd vrijuit kunnen spreken in de publieke ruimte (zonder gevolgen voor hun financiering) en soms te afhankelijk zijn van externe financiering… en nog één en ander.

Mensen die het hoger onderwijs en wetenschap volgen, zullen het allemaal herkennen: het zijn geen nieuwe thema’s. Dat is natuurlijk ook precies de reden dat enkelen van hen een actiegroep zijn begonnen (WOinActie), juist omdat dit al jaren, zo niet decennia speelt, en er weinig (ten goede) lijkt te veranderen.

Recensie Zomergasten | Ilja Leonard Pfeijffer

, door

RECENSIE - Het werd heel eventjes een klein beetje spannend, tegen het einde van de vijfde en laatste aflevering van Zomergasten 2020 met schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Presentatrice Janine Abbring wees hem op het seksisme van een aantal van zijn personages, waaronder het seksisme van de ik-figuur in het autobiografische Brieven Uit Genua. ‘Volgens mij’, zei Abbring, ‘zitten er in jouw boeken twee soorten vrouwen: vrouwen die je kan neuken en die je kan negeren, als ik dat zo mag zeggen.’ Dat mocht ze niet. Pfeijffer voelde zich zichtbaar aangevallen. Als zijn personages seksistisch zijn, is dat om het seksisme te thematiseren en te onderzoeken.

Hij had ons daarvoor net verteld hoe Dolly Parton in dit fragment ironie als stijlmiddel gebruikt om haar feministische boodschap uit te dragen. Terwijl sommige hedendaagse politici een soort omgekeerde ironie hanteren: ze doen een politiek incorrecte uitspraak (bijvoorbeeld: ‘vrouwen zijn veel gelukkiger achter het aanrecht’) en als iedereen daarover valt, dan beginnen ze te jammeren dat niemand nog ironie herkent. Maar ze zeiden wel degelijk wat ze bedoelden. Abbring vroeg of hij niet hetzelfde deed met zijn personages. Pfeijffer bleef ontkennen. ‘Je kan een onbewust seksistisch wereldbeeld hebben’, zei Abbring. ‘Als het onbewust is, ben ik mij er niet bewust van’, zei Pfeijffer. Maar het leek hem sterk, want hij had zich goed in de materie verdiept. Ik meende een weinig ironische woede in zijn blik te zien. De woede van iemand die zich verraden voelt. ‘Tijd om naar duivelsuitdrijving in Sicilië te gaan’, zei Abbring. De ogen van Pfeijffer bleven vuur spuwen. Het had me niks verbaasd als hij zou zijn opgestapt, maar na de duivelsuitdrijving zat hij nog steeds op zijn stoel en had hij zich herpakt. Of ik heb me de woede in zijn blik ingebeeld, dat kan ook. De blik was in ieder geval wezenlijk anders dan toen hij aan het begin van de uitzending tegen Janine Abbring zei dat om met haar te mogen praten oceanen over zou zwemmen en woestijnen kruipend zou doorkruisen.

Recensie Zomergasten | Carola Schouten

, door

RECENSIE - De vorige zittende politicus die in Zomergasten plaatsnam tegenover Janine Abbring, was de nimmer aan zichzelf twijfelende Eric Wiebes, Minister van Economische Zaken en Klimaat. Het contrast met Carola Schouten (de vijfde Zomergast van 2020 en de zittende Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kon bijna niet groter zijn.

Ik heb het stukkie nog even opgezocht dat ik twee jaar geleden had geschreven. Wiebes zette zichzelf neer als een problem solver: iemand die problemen analyseert en oplossingen vindt. Janine Abbring deed haar best om Wiebes op zijn blinde vlekken te wijzen, maar het lukte niet. ‘Wiebes is iemand die zijn eigen denkfouten niet ziet omdat hij zichzelf zo slim vindt dat hij denkt niet in staat te zijn denkfouten te maken’, schreef ik toen.

Net als Wiebes heeft Schouten op negenjarige leeftijd haar vader verloren, maar verdere overeenkomsten zag ik niet. Want in tegenstelling tot Wiebes, is Schouten voortdurend bezig met de vraag of ze het wel goed doet. Of ze de juiste beslissingen neemt. En of ze nog wel oog heeft voor de mensen die haar beleid zullen raken. Hoe vaak zie je een zittende politicus zo openhartig vertellen over haar twijfels en drijfveren? Zelden tot nooit, en het is een verademing. (Tijdens de uitzending schijnt er een aantal boeren per tractor naar het Mediapark te zijn gereden om hun onvrede te uiten over het beleid van Schouten. Ik neem aan dat de betreffende boeren de uitzending hebben gezien en, bittere tranen wenend, na afloop hun vergeving hebben aangeboden. Vergeving die Schouten op haar beurt dan weer huilend zou hebben weggewuifd. Waarna de boeren en Schouten tezamen, in navolging van Bono in het laatste fragment van de avond, Yahweh hebben aangesproken om hun handen te leren het juiste te dragen, in plaats van altijd maar weer die vuist te maken.)

Recensie Zomergasten | Jaap Goudsmit

, door

RECENSIE - In het allerlaatste fragment van Zomergasten met viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit, zagen we Robert Redford in een reddingsvlot op de oceaan dobberen. Hij had net zijn zeilboot zien zinken. Er was geen voice-over, Robert Redford praatte ook niet tegen zichzelf, we moesten het dus met Redfords mimiek doen. Hij keek vrij onbewogen naar het zinken van zijn boot. Alsof de ernst van de situatie niet tot hem doordrong. Er viel natuurlijk ook weinig aan de situatie te doen. Het was niet alsof Redford in staat was zijn boot het zinken te beletten. Het zou ook geen enkele zin hebben om de handen ten hemel te richten en ‘waarom’ te schreeuwen naar onze Lieveheer. Niet veel later opende Redford een doos waarin een sextant zat en een kaart van de oceaan.

Volgens Jaap Goudsmit stond deze scène uit zijn keuzefilm All Is Lost symbool voor het leven. Er zijn twee zekerheden: we worden geboren en gaan dood. Wat er tussen die twee gebeurtenissen gebeurt, dat is afhankelijk van een combinatie van toeval, kennis, intuïtie en de al dan niet aanwezige bereidheid om iets aan je situatie te doen. Het deed mij ook wel denken aan de coronacrisis, waarbij Redford in zijn reddingsvlot symbool staat voor de hele wereld. Het zinkende schip was ons vertrouwde wereldbeeld waarin alles maakbaar was en goed zou komen zolang we maar de juist koers aan zouden houden. Maar ons wereldbeeld is gezonken, we blijken nog kwetsbaarder dan we al dachten. En nu dobberen we rond en moeten we al dobberend zien uit te vogelen hoe zo’n sextant werkt.

Recensie Zomergasten | Nazmiye Oral

, door

COLUMN - Op Nederland 3 was gisteravond de eerste uitzending van Zomerpromenade. Dus niet de echte Promenade, maar Zomerpromenade. Met Diederik Ebbinge. Niet dat ik het heb gezien, want ik keek naar Zomergasten met Nazmiye Oral. Net zoiets als Zomerpromenade, maar dan een stuk langer.

Deze derde uitzending van Zomergasten stond in het teken van worden wie je bent. We zagen een scene uit de film Revolver van Guy Ritchie. Waarin de claustrofobische hoofdpersoon vast komt te zitten in een lift en de stemmen in zijn hoofd de vrije loop laat. ‘Je wordt geboren met een fabrieksinstelling’, doceerde Oral. Daarnaast heb je alle ‘voorouderlijke shizzle’ die je meekrijgt. En dan is er invloed van buitenaf die jouw fabrieksinstelling vervormen. Die vervorming, dat is het ego. Het ontmantelen daarvan, is worden wie je bent.

De vraag was natuurlijk: zijn Janine Abbring en Nazmiye Oral in staat om Nazmiye Oral in de drie duur die dit programma duurt te ontmantelen en te laten worden wie ze is?

Worden wie je bent doet vaak pijn, zegt Oral. Mutatie doet pijn. Verandering doet pijn. In een fragment uit Messiah zagen we een Jezus-look-a-like die op de Tempelberg de mensen uitnodigde om zich te laten wegen. Een jongetje stapt naar voren, wordt even later neergeschoten door soldaten, waarna de Messias de kogel uit zijn borst haalt. Het mooie hiervan was, volgens Oral: ‘Er is leven na het oordeel, er is leven na verbanning, er is leven na afgeschreven zijn. Er is leven.’

Foto: © VPRO schermafbeelding Zomergasten met Inez Weski

Recensie Zomergasten | Inez Weski

, door

RECENSIE - Op uitnodiging van Sargasso bespreekt filosoof en jurist Marc Schuilenburg, docent aan de afdeling Strafrecht en Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam, de Zomergastenuitzending met Inez Weski.

Inez Weski is geboren in Rotterdam en noemt zichzelf een ‘controlfreak’. Ze is sinds 1978 strafrechtadvocaat en is de raadsvrouw van Ridouan Taghi. In het persbericht van de VPRO vertelde Weski dat ze fragmenten zou vertonen uit de sciencefiction klassieker 2001: A Space Oddysey van Stanley Kubrick en The Fantastic Mr. Fox van Wes Anderson. Ook zou ze ingaan op de behoefte aan wraak en het straffen van de ander.

Dat zijn interessante films en thema’s en toch zag ik tegen de uitzending op. Ik heb de fascinatie in de media voor advocaten nooit goed begrepen. Met Bénédicte Ficq, Richard Korver, Bram Moszkowicz, Geert Jan Knoops, Gerard Spong en Peter Plasman behoort Weski tot de categorie bekende Nederlanders. Met vaste regelmaat schuiven deze advocaten aan in talkshows om hun mening over alles te geven. Ik snap dat hun populariteit te maken heeft met onze fascinatie voor misdaad, geweld en bad guys. Maar, zo redenerend, zou je ook kunnen stellen dat artsen en geneeskundigen wel wat vaker in het Hilversumse Mediapark aan bod mogen komen. We maken ons ook enorm druk over onze gezondheid. Maar er is een coronapandemie voor nodig om op televisie verstandige woorden te horen van wetenschappers als virologe Marion Koopmans.

Recensie Zomergasten | Typhoon (Glenn de Randamie)

, door

RECENSIE - Deze avond was echt een verrassing voor mij. Ik verwachtte een hoop hiphop-fragmenten – een genre waar ik niet echt weg van ben – maar dat viel reuze mee. En wat me vooral opviel is dat ik me best verwant voel met Glenn, op bepaalde gebieden. Qua spiritualiteit zitten we aardig op een lijn, we zijn allebei dol op taal en willen graag patronen doorbreken. Het regent deze avond prachtige citaten, waar ik vaak door geraakt word. Er komt een heel scala aan onderwerpen aan bod; geloof, liefde, de kracht van verbeelding, kennis opdoen, racisme natuurlijk. Maar als ik een rode draad, een thema moet benoemen, dan is dat “de vrijheid om jezelf te zijn”.

Het openingsfragment komt uit de film Copying Beethoven. Glenns manier om kennis te maken met klassieke muziek was door films te kijken. En deze film raakt hem extra vanwege de rake teksten, wat natuurlijk wel zijn stiel is. Toen ik het fragment zag, viel mij meteen dezelfde zin op die even later besproken wordt: “De trillingen in de lucht zijn de adem van God.” Prachtige zin, en hij legt uit dat hij dat zelf ook heel erg zo voelt, als kind al. Hij ging vaak alleen naar het bos, om te luisteren naar en genieten van de stilte, waar hij dan inspiratie uit haalde. Daar waar ruimte is, vindt hij waarheid, overigens ook iets wat vaker terugkomt deze uitzending. De stilte tussen 2 noten, of zoals een ander spreekwoord zegt: “Het geluk zit tussen 2 gedachtes in”. Vond ik wel een doordenkertje, maar het klopt natuurlijk als een bus. Gedachtes zitten meestal alleen maar in de weg. Geluk zit in dingen als je verbonden voelen, je geliefd voelen, verwondering ervaren. Ik kan me goed voorstellen dat je in het bos vanzelf zulke gevoelens krijgt. Het gaat best lang over dat bos, Janine noemt hem op een gegeven moment zelfs “de boswachter van de hiphop”. Ik geloof dat hij dat een eretitel vindt, dus die houden we erin.

Foto: Bron Oxfam copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Planet of the Humans (2019)

, door

ANALYSE - De documentaire Planet of the Humans van regisseur Jeff Gibbs en producent Michael Moore maakt de tongen over duurzame energie los. Aan het eind van de film blijkt de centrale stelling dat alleen minder consumeren en minder mensen een oplossing bieden. De weg daarnaartoe leidt langs veel halve onwaarheden en verouderde informatie over duurzame energie en de milieubeweging, en langs een van de vaste stokpaardjes van producent Michael Moore: de 1% heeft de macht gegrepen. In een reactie op de commotie geeft Michael Moore aan dat het gelukt is om het debat te openen:

Onder welke steen de beste man de afgelopen 20 jaar gelegen heeft weet ik niet, want het debat over bio-energie woedt al jaren. Net zoals er al jaren stil aandacht is voor de nadelen van wind- en zonne-energie, voor het feit dat elektrische auto’s de files niet gaan oplossen en voor het feit dat enkel en alleen de overschakeling op duurzame energie niet afdoende gaat zijn om binnen de ecologische grenzen te blijven. Zoals er ook al decennia aandacht en beleid is om de groei van de wereldbevolking indirecte af te remmen, bijvoorbeeld door beter onderwijs voor meisjes en door seksuele voorlichting. Directere vormen voor het afremmen van de bevolkingsgroei, zoals de één kind politiek in China, hebben zacht gezegd nogal nare bijwerkingen gehad.

Foto: UN International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (cc)

Recensie | Op zoek naar Karadzic – Zvezdana Vukojevic

, door

RECENSIE - Zvezdana Vukojevic heeft met Op zoek naar Karadzic een boeiend en leesbaar boek geschreven. Ik kan het iedereen van harte aanbevelen die interesse heeft in het conflict in het voormalig Joegoslavië, de internationale vervolging van oorlogsmisdaden, of het drama in Srebrenica (en de Nederlandse rol daar in). Of die gewoon een beetje gezonde algemene interesse in de wereld heeft.

Zo. Wellicht heb ik hiermee al de strekking van de hieropvolgende recensie verklapt, maar weet ik veel… ik doe dit ook maar voor het eerst, zo’n boek review. Als een uitgever Sargasso benadert voor een gratis recensie-exemplaar van een boek over zo’n interessant onderwerp zeg ik daar geen nee tegen. En voor wat hoort wat – al heb ik geen ervaring met deze specifieke ‘wat’.

Maar ik dwaal af. En ik ratel nu over mijn eigen persoontje, terwijl het hier natuurlijk gaat om het boek van Vukojevic. En daar valt genoeg boeiends over te vertellen.

Maar voor we dat doen, even heel kort een reminder wie Karadzic ook al weer is:

hij was president van de Servische Republiek. Dat was een onderdeel van Bosnië dat zich daarvan wilde afscheiden nadat Bosnië zich had losgemaakt van Joegoslavië. Na de oorlog is hij ondergedoken, en jaren later gearresteerd terwijl hij zich uitgaf voor alternatief genezer. Hij is door het Joegoslavië-tribunaal veroordeeld voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide (in Srebrenica).

Recensie Zomergasten | Wanda de Kanter

, door

RECENSIE - ‘Het belangrijkste is dat wat onzichtbaar is’, zei de piloot uit Le Petit Prince in het laatste fragment dat Wanda de Kanter liet zien tijdens de vijfde aflevering van Zomergasten 2019. ‘Wat je ziet is niets meer dan een schil’, zei de piloot ook nog. Eigenlijk verwoordt dat precies waarom ik Zomergasten bijna per definitie interessant vind: door drie uur lang te kijken naar een interview met één gast rondom hem of haar zelf uitgekozen beeldfragmenten, krijg je bijna zonder uitzondering een kijkje onder de schil. En vang je, met een beetje geluk, een glimp van het belangrijkste.

Het thema van de schil en de wereld die erachter schuilgaat, kwam vaker terug deze avond. Zie bijvoorbeeld het fragment uit Over de Streep, waarin leerlingen van het IJburg College na het horen van stellingen wel of niet over een streep moeten stappen. Zonder het van elkaar te weten hadden leerlingen te maken met pesterijen, geweld of een onveilige thuissituatie. Het punt van De Kanter: we weten zo weinig van elkaar, we moeten wat beter op elkaar letten. Proberen om onder de schil te komen. Om de schil eraf te pulken en de volledige mens te zien.

Hoe je dat doet, onder de schil komen, liet Paul de Leeuw zien in zijn interview met René Klijn over diens ziekte (aids) en naderende dood. ‘Met openheid, betrokkenheid en wezenlijke compassie’, zei De Kanter. En zonder het zwaarder te maken dan het is, want een aangekondigde dood is al zwaar genoeg. Dat hoef je niet extra aan te zetten met grote woorden en diepe zuchten. Als longarts die geregeld slechtnieuwsgesprekken moet voeren, vond ze dat ze veel kon leren van Paul de Leeuw.

Recensie Zomergasten 2019 | Maxim Februari

, door

RECENSIE - ‘Als het mijn ideale televisieavond zou zijn, dan zou ik er zelf niet in zitten’, zei Maxim Februari aan het begin van deze vierde aflevering van Zomergasten 2019. Het leek me een echo van de opmerking van Groucho Marx niet bij een club te willen horen die hem als lid accepteert. Maxim Februari is een bescheiden mens. Maakt de dingen graag kleiner dan ze zijn. Het understatement is veruit z’n favoriete stijlfiguur.

Een vrij groot gedeelte van zijn leven was hij ook lid van een club waar hij niet toe wilde behoren: als vrouw terwijl hij zich man voelde. Omdat er zoveel soortgenoten zijn die niet in de schijnwerpers staan, voelt Februari zich zo nu en dan geroepen om een en ander nader te belichten. Maar liever praat hij er niet over. Wanneer het onderwerp reeds met het derde fragment ter sprake komt, merk je zijn terughoudendheid erover te praten en zijn behoefte om de ingreep en impact zo klein mogelijk te maken. Na het fragment uit Crossing the Concourse over pianiste Sarah Buechner die geboren was als David Buechner, laat Februari een kleine tube zien waarin de testosteron zit die hij dagelijks op zichzelf moet smeren. Zoveel stelt het allemaal niet voor. ‘Het is een privékwestie die je even in de buitenwereld moeten aankaarten. Je moet zeggen dat je een andere naam hebt, maar verder hoeft er niet zoveel.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Recensie Zomergasten 2019 | Nina Jurna

, door

RECENSIE - Halverwege deze derde aflevering van Zomergasten liet Nina Jurna een fragment zien uit Nostalgia de la Luz, een documentaire van Patricio Guzmán over het droogste gebied op aarde, de Atacama Woestijn in Chili. Tijdens de dictatuur van Pinochet was dit een van de plekken waar de lichamen van vermoorde dissidenten werden gedumpt. Nu nog zijn familieleden (en dan met name vrouwen) hier op zoek naar hun verdwenen broer, man of zoon. In het fragment dat Jurna had uitgekozen, vertelt een vrouw dat ze na jaren zoeken de voet van haar broer had gevonden. Ze herkende de schoen en de sok. De avond voor zijn verdwijning was die voet nog in haar huis geweest. Met het terugvinden van zijn voet, was de vrouw eindelijk weer herenigd met haar broer. Tegelijkertijd, zei ze, was het de grote deceptie. Dit was het dan.

Nina Jurna en Janine Abbring moesten na dit fragment een bruggetje maken naar de film Wan Pipel van Pim de la Parra. Zoals de moeders en zussen van de slachtoffers van Pinochet zo hun zoektocht hadden, zo had Nina Jurna haar eigen zoektocht. Als je eenmaal begint, zei Jurna, moet je doorgaan. Erg subtiel was het bruggetje niet, maar niet alle bruggetjes hoeven subtiel te zijn. De Brooklyn Bridge is bijvoorbeeld ook helemaal geen subtiel bruggetje, maar hij doet zijn werk. En dit bruggetje deed ook z’n werk. Want Nina Jurna had namelijk twee grote verhalen te vertellen.

Vorige Volgende