AIVD rekruteert journalisten

De AIVD en de MIVD brengen journalisten in gevaar, schreef de NRC zaterdag. Joep Dohmen deed voor de krant onderzoek naar de werving van journalisten door de geheime dienst. Dat komt nogal eens voor, bleek uit een vragen van Dohmen aan 32 journalisten. De helft van hen zegt benaderd te zijn voor medewerking aan een van de inlichtingendiensten. Het gaat vooral om journalisten die in het buitenland werken, in Rusland en met name in het Midden-Oosten. Het is niet duidelijk of de contactpogingen uitsluitend op initiatief van de AIVD tot stand kwamen of dat er voldaan werd aan verzoeken van buitenlandse inlichtingendiensten (CIA of Mossad). Hoeveel van de benaderde journalisten op dergelijke verzoeken zijn ingegaan vertelt het verhaal ook niet, laat staan dat we weten wie zich heeft laten verleiden. Er komen wel verschillende journalisten aan het woord die geweigerd hebben met een van de diensten in zee te gaan. Beroepsethiek Dohmen zei in het radioprogramma Argos dat hij hoopte dat er in journalistieke kring een gesprek plaats vindt over de risico's die journalisten kunnen lopen als ze voor de geheime diensten werken. Buitenlandse diensten kunnen hen identificeren als spion. Het kan leiden tot hun arrestatie en mogelijk een jarenlange gevangenisstraf. Maar medewerking aan een geheime dienst is ook volledig in strijd met de beroepsethiek, meent Dohmen. Een van de journalisten die hij sprak, Olaf Koens, die de AIVD vergeefs benaderde toen hij als beginnend coorespondent in Moskou werkte, zegt het heel mooi: 'Als journalist moet je de macht controleren en niet influisteren'. Als journalisten zich gaan gedragen als verkapte spionnen zal dat ook niet bijdragen aan het vertrouwen van het publiek in de media. Moet het inschakelen van journalisten door de geheime diensten verboden worden? De NVJ, de beroepsorganisatie van journalisten vindt van wel. Thomans Bruning, secretaris van de NVJ: 'Het moet in de instructies aan de AIVD en MIVD worden opgenomen, net zoals dat nu al geldt voor het bespioneren van journalisten'. Het is een ingreep in de spionagepraktijk die de geheime diensten naar alle waarschijnlijkheid nooit zullen accepteren. Ze gebruiken de pers al zo lang ze bestaan. Ook de recente geschiedenis laat zien dat de diensten zich met hand en tand verzetten tegen alle beperkingen die hen worden opgelegd. De staatsveiligheid gaat altijd voor en dat betekent in de praktijk een drang naar maximale vrijheid om operaties uit te voeren. En met dat standpunt hebben de geheime diensten tot nu toe zelden last gehad van politiek verantwoordelijke ministers noch van Kamermeerderheden die het graag anders wilden. Dat geldt trouwens ook voor het bespioneren van journalisten. Journalist òf informant Het artikel van Dohmen gaat vooral over mislukte acties van de geheime diensten. Het zet de journalist in de rol van 'slachtoffer' van oneerbare voorstellen. Over degenen die positief reageren op deze ethisch laakbare contacten horen we minder. Bekend is het geval van misdaadjournalist Bas van Hout die jarenlang geheel vrijwillig inlichtingen verschafte aan de AIVD. Die samenwerking is op een gegeven moment via de dienst zelf uitgelekt. Van Hout kwam daar pas achter toen zijn contacten in het criminele milieu hem begonnen te wantrouwen. Hoe nuttig zijn inlichtingen wellicht ook geweest zijn voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad, als onafhankelijk journalist hoort hij zich niet te verhuren aan een geheime dienst. De rollen van journalist en informant verdragen elkaar niet. Als nieuwsconsumenten moeten wij er op kunnen vertrouwen dat de journalist geen andere werkgevers heeft en dat hij geen informatie achterhoudt die hij misschien wel maar de dienst niet openbaar wil maken. Dat gaat ten koste van de informatie aan het publiek en de onafhankelijkheid van de pers in het algemeen, een basisvoorwaarde voor het publieke debat in een democratische samenleving. Net als tijdens de Koude Oorlog Als de beroepsgroep ingaat op de suggestie van Dohmen om deze problematiek eens goed met elkaar te bespreken hoop ik dat er ook ruimte is voor nog een andere invalshoek die in zijn artikel ontbrak: de rechtstreekse invloed van de geheime diensten op de nieuwsvoorziening. In mijn boek De BVD in de politiek (Wereldvenster, 2022) laat ik zien hoe de BVD in de Koude Oorlog de pers gebruikte om de binnenlandse strijd tegen het communisme aan te wakkeren. De dienst beschikte daarvoor over tal van contacten op de redacties van De Volkskrant, Het Parool en Het Vrije Volk. Op uitgekiende momenten werden bevriende redacteuren voorzien van vertrouwelijke informatie die de dienst via agenten en informanten had vergaard over ontwikkelingen in de CPN en de communistische vakbeweging. De berichten werden doorgaans letterlijk overgenomen. Niet in het Algemeen Handelsblad en de NRC overigens, zei Cees van den Heuvel, toenmalig contactman voor de pers bij de BVD, 'want deze kranten accepteerden geen onbevestigde berichten'. Is er ook nu nog sprake van dergelijke perscontacten? Gebruikt de geheime dienst de journalistiek alleen voor het versterken van hun eigen informatieniveau of ook nog voor het verspreiden van politiek getinte berichten uit eigen koker? In 2019 werd bij uitzondering een AIVD-ambtsbericht openbaar over salafistische invloed in het bestuur van het Cornelis Haga Lyceum in Amsterdam. Het ambtsbericht is later door de toezichthouder gekwalificeerd als 'onvoldoende onderbouwd'. Maar toen was het kwaad al geschied. 'Een geslaagde verstoringsactie' vond bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies Paul Abels. Abels: 'Bij verstoringsacties als deze wordt met inlichtingen een steen in de vijver gegooid. De dienst opereert daarbij manipulatief; dat wil zeggen dat de dienst met zijn informatie het gedrag van anderen probeert te beïnvloeden. Dat gebeurt altijd ten bate van de nationale veiligheid en de bescherming van de democratische rechtsorde.' De praktijk van de BVD in de jaren vijftig. De vraag is of media die pretenderen onafhankelijk te zijn hierin mee moeten gaan. [overgenomen van Free Flow of Information]

Door: Foto: DarrelBirkett (cc)

Closing Time | Moth Cock

, door

De muziek van Moth Cock is een beetje raar – wat verwacht je anders van een duo dat zich Moth Cock noemt – maar heel vermakelijk. Iets voor een weekend, of meerdere weekenden, want hun album Whipped Stream and Other Earthly Delights bestaat uit maar liefst drie-en-een-half uur aan geïmproviseerde jazz (soort van). Volgens Pitchfork is elke jam, de ene nog wat langer dan de andere, een “fresh rabbit hole” en je hoeft ze dan ook niet in een bepaalde volgorde te luisteren.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Hannah F (cc)

Kunst op Zondag | Covid monument

, door

Het Covidvirus gaat weer lekker tekeer. Zo ook sommige mensen die uit het OVV-rapport over het coronabeleid van het kabinet zo hun eigen kersen plukken om de verdediging tegen het virus maar op zijn beloop te laten.

Herinnert u zich het nationale applaus voor de zorgmedewerkers nog? Heeft u wel eens stil gestaan bij de vele coronamonumenten die overal werden opgericht?

Misschien zou de herinnering wat sterker zijn als het kabinet niet had getreuzeld met het ‘nationaal moment ter herdenking van de slachtoffers van de coronapandemie’. In maart dit jaar werd daartoe een comité opgetuigd, dat moet bedenken in welke vorm dat ‘nationaal moment’ gegoten kan worden.

Maar ja, dat verrekte virus… Voorlopig komt die nationale coronaherdenking er niet. “Het nationaal moment stilstaan was voorzien voor september 2022”, schreef minister Kuipers aan de Tweede Kamer. Nu de najaarsgolf over het land rolt, geeft het geen pas een herdenking te houden met lokale activiteiten en fysieke ontmoetingen (brief 4 juli 2002, paragraaf 14). Het comité is niet opgeheven, maar staat in pauzestand.

Moment? Monument!

Misschien in het volgend voorjaar. En dan nog… Een moment! Kan er geen monument van af? Neem een voorbeeld aan Schotland, waar afgelopen donderdag een sculptuur werd onthuld als eerbetoon aan de zorgmedewerkers die het zo voor hun kiezen hebben gekregen. Sommigen zijn er ook aan overleden.

Boekrecensie | Ongevraagd advies

, door

RECENSIE - Ester Naomi Perquin (spreek uit: perkwien), heeft een nieuwe dichtbundel uit, haar zesde: ‘Ongevraagd advies’. En wat is-ie (spoiler alert, want dit blijft een recensie natuurlijk) goed. De bundel is intelligent, geestig tot zeer geestig, ontroerend, venijnig, actueel, persoonlijk, troostend, divers, toegankelijk en, dat is me zelden bij een dichtbundel gebeurd: ik heb ‘m van voren naar achteren in één keer uitgelezen.
(Dude, 38 gedichten, zoveel is dat ook weer niet hoor, red.)

Het werk van Ester Naomi Perquin ken ik, want ik heb al die dichtbundels. En ik heb haar enkele keren zien optreden. Dus dit is geen objectieve recensie. Enkele van haar gedichten zijn bij mij favoriet. Het gedicht dat ze schreef toen ze Dichter des Vaderlands was: Staat. Een smeekbede die het goed doet bij een voordracht, lekker uitbundig en rellerig.

En er is een gedicht dat daar juist haast het tegenovergestelde van is. Dat staat in de gelimiteerde bundel ‘Lange armen’ Gedichten over de politie. Terug heet dat gedicht, het beschrijft de ervaring van een agent die ooit een klein kind niet heeft kunnen redden. Het verdronk. En soms overvalt hem dat. Vreet dat aan hem. Dat is gedicht is klein, pijnlijk, triest en goed geschreven. Ik wou maar zeggen, Perquin beheerst verschillende registers.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Bitchin Bajas

, door

Het album Bajascillators van Bitchin Bajas klinkt misschien niet helemaal zoals je verwacht dat het zou klinken. Tenminste, mijn indruk bij hun artiestennaam is dat ze iets doen dat buiten mijn muzieksmaak ligt. Maar dat is het mooie van playlists voorgeschoteld krijgen van streamingdiensten (ik denk althans dat ik ze zo op het spoor ben gekomen): je hoort iets interessants en kijkt dan pas naar de artiestennaam.

Foto: bron: Livius.org

De dood van Sokrates

, door

ACHTERGROND - [Een korte serie over de man die de Grieken en Romeinen aanduidden als de vader van de filosofie: de Athener Sokrates.]

Elk kritisch persoon kan vroeg of laat op tegenstanders rekenen. Dus ook Sokrates. Op late leeftijd wordt hij aangeklaagd wegens blasfemie en het verpesten van de jeugd. Sokrates’ vrienden sporen hem vervolgens aan de stad te ontvluchten, maar Sokrates weigert. Zijn plaats is in Athene. In de rechtbank verdedigt hij zich door te betogen dat hij in goddelijke opdracht de zielen van zijn stadgenoten zuivert.

Wanneer hij ondanks zijn pleidooi door een krappe meerderheid wordt veroordeeld en zijn eigen straf mag voorstellen, beweert hij spottend dat zijn enige gepaste straf een staatspensioen is. Om het niet te bont te maken stelt hij vervolgens een zeer lage geldboete voor. Die arrogante toon komt hem duur te staan. Een grote meerderheid pleit nu voor de zwaarste straf: de gifbeker.

Vóór alles Athener

In de cel krijgt Sokrates opnieuw de mogelijkheid aangeboden te vluchten, maar ook dan weigert hij. Zijn plek is immers in Athene: hij is er geboren en gevormd en oud geworden. Hij voelt zich gebonden aan de Atheense wetten en samenleving, ook als die wetten hem een keer niet bevallen. Bovendien zou hem in andere steden uiteindelijk hetzelfde lot wachten, want zijn mond houden kan en zal hij toch niet.

Foto: Bryan Pocius (cc)

Bosnië wordt gepaaid door de EU

, door

Als het aan de Europese Commissie ligt krijgt Bosnië-Hercegovina de status van kandidaat EU-lid. De lijst van vereiste hervormingen is nog wel lang: justitiële hervorming, preventie van belangenconflicten, bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad, grens- en migratiebeheer, mediavrijheid, bescherming van journalisten en het opzetten van preventieve mechanismen tegen foltering en mishandeling. EU-Commissaris voor uitbreiding Olivér Várhelyi ziet vooruitgang in het land. Op een persconferentie afgelopen woensdag zei Várhelyi dat Bosnië vooruitgang had geboekt bij het doorvoeren van EU-hervormingen en het aansluiten bij EU-programma’s. Várhelyi meent dat het land het “verdient” om een formele kandidaat te worden. De 27 EU-lidstaten moeten het besluit van de Commissie ook nog goedkeuren.

De uitbreiding van de EU staat sinds de oorlog in Oekraïne opnieuw op de agenda. In april deed Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aan Oekraïne de belofte dat het land op termijn tot de EU zou mogen toetreden. Ook aan Georgië en Moldavië is sindsdien perspectief op EU-lidmaatschap geboden. Josep Borrell, de ‘minister’ voor Buitenlandse Zaken van de EU windt er geen doekjes om: ‘De brute invasie van Rusland in Oekraïne onderstreept het belang van de uitbreiding van de EU. Het is een langetermijninvestering in vrede, welvaart en stabiliteit voor ons continent.’ In dat licht is het betrekken van Bosnië en Hercegovina bij de EU van bijzonder belang. In het Servische deel van Bosnië, de Republika Srpska, leeft nog steeds de Groot-Servische gedachte. Daar horen vriendschappelijke betrekkingen bij met andere orthodox christelijke slavische volken. Poetin is voor de Bosnische Serven geen vijand. De EU hoopt waarschijnlijk met het kandidaat-lidmaatschap van Bosnië Russische invloeden terug te kunnen dringen. Grote buur Servië, al langer kandidaat-lid, laat zien dat dit nog niet zo eenvoudig is. Servië doet niet mee met de sancties tegen de Russen en president Vucic onderhoudt nog steeds goede betrekkingen met Poetin. De EU maakt zich op dit moment bijvoorbeeld zorgen over een piek in migranten die Servië gebruiken als toegangspoort tot het blok. Daarmee zou dit land het Kremlin in feite indirect helpen om verdeeldheid in de EU te zaaien via een nieuwe toestroom van migranten, schrijft Politico.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du Jour

Quote du Jour | De Kamer speelde geen rol

, door

Een terugblik op de Parlementaire Enquête over het Groningse gas in de NRC vandaag:

De rol van de Tweede Kamer kwam in de verhoren slechts summier aan bod. Impliciet gaf de enquêtecommissie daarmee aan dat de Kamer geen grote rol heeft gespeeld en het beleid van de ministers in meerderheid steunde.

En die ministers lieten het over aan de ambtenaren die vooral oog hadden voor de de financiële belangen van de staat en de ‘olies’.

Closing Time | Vrijheid? Logisch!

, door

Een pittig stukje salsa van Eddie Palmieri. De tekst komt hier op neer:

Vrijheid meneer, neem het me niet af.
Ik ben, in economische zin, de financiële slaaf van jou.
Ik ben ook maar een mens dus behandel me niet zo.
Bedrieg me niet.

Vrijheid wil ik, logisch toch?

Vorige Volgende