Huishoudens zijn de zieke deelnemers van de economie

Het voordeel van de hypotheekafrenteaftrek is voor de meeste huizenbezitters nihil, stelt econoom Jaap van Duijn in zijn nieuwe boek De Schuldenberg. Gastredacteur Jan BL bespreekt zijn boek en is er enthousiast over. Econoom Jaap van Duijn stelde twee jaar geleden al vast dat de hypotheekrente aftrek een slechte  regeling is: “Dat was ooit bedoeld om het huizenbezit te stimuleren,” zei hij toen bij Eén vandaag. “Naast dat we schuldennatie nummer één zijn geworden, zijn daardoor huizen onbetaalbaar geworden. Pervers is dat die regeling bovendien één grote overheveling van inkomens is van mensen in de Schilderswijk in Den Haag naar miljonairs in Aerdenhout en ik snap ook niet dat de PvdA daar een voorstander van is…” In zijn recente boek “De Schuldenberg” spitst hij deze kritiek nog eens ongenadig toe: de hypotheekrenteaftrekfaciliteit veroorzaakte volgens hem dat de Nederlandse huishoudens grote schulden op zich hebben genomen en de huizenprijzen zijn opgeblazen. Behalve de enkele gelukkige die zijn huis nog op tijd kon verkopen profiteren hiervan alleen de makelaars, hypotheekadviseurs, notarissen, banken, projectontwikkelaars en gemeenten en andere grondeigenaren.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onafhankelijkheid ECB op het spel

, door

De crisis is in volle hevigheid terug en de ECB heeft weer op grote schaal ingegrepen in de markt voor overheidsobligaties. Deze handelwijze is niet zonder gevaar, zo betoogt de Nijmeegse econoom Eelke de Jong. De ECB treedt hiermee buiten haar mandaat. Wat het nog erger maakt is dat er verdeeldheid heerst binnen de ECB over de te volgen koers. Culturele verschillen van bestuur voeren hierbij de boventoon. Dit belooft niet veel goeds voor de plannen voor een Europese budgetautoriteit.

Monetaire financiering of niet?

In mei 2010 is het eerste reddingspakket voor Griekenland afgesproken. In de marge van dit pakket is besloten dat de Europese Centrale Bank (ECB) Griekse overheidsobligaties op de markt zou kopen. Het argument was toen dat vlak voor de overeenkomst de markt van overheidsobligaties bijna niet meer functioneerde. De interventies van de ECB zouden voor een soepele werking van de markt moeten zorgen. Het grote bezwaar tegen deze interventies is dat het aankopen van overheidspapier de kans vergroot op monetaire financiering en dus de inflatie kan opdrijven. Vanuit de ECB wordt hier tegenover gesteld dat men met tegengestelde transacties de geldhoeveelheid verkleint. Hierdoor zou de kans op inflatie niet groot zijn. Voor het moment wil ik dat nog wel aannemen. Dat wil niet zegen dat de situatie ondertussen minder zorgelijk is geworden. Integendeel, zal ik betogen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Wild golft de economie

, door

Als economische groei afhankelijk is van vertrouwen, dan staan we er slecht voor. De onderstaande interactieve grafiek is afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek en toont de conjunctuur van enkele belangrijke indicatoren. Speel het vanaf begin af aan af en zie hoe vanaf ongeveer 2005 de economie op hol raakt. Na dieptepunt 2008 is het herstel broos. En nu zie je weer het begin van een ruk naar het diepe. Klik op meer voor een groot beeld.

Met dank aan Flip van Dyke.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De ‘backlash’ van 2011

, door

Your must-read of the day from one of the most important sociologists of social movements:

“Neoliberalism is a political doctrine that brings with it a minimalist vision of the public and democracy, as Colin Crouch demonstrates so well in his Post-Democracy. It envisages the reduction of political intervention to correcting the market (with consequent liberalisation, privatisation and deregulation), an elitist concept of citizen participation (electoral only, and therefore occasional and potentially distorted) and an increased influence of lobbies and powerful interests.

The evident crisis in this liberal concept and practice of democracy is however accompanied by the (re)emergence of diverse concepts and practices of democracy, elaborated and practiced, among others, by social movements. In today’s Europe, they are opposing a neoliberal solution to the financial crisis, accused of further depressing consumption and thereby quashing any prospect for growth – whether sustainable or not.

Austerity measures in Iceland, Ireland, Greece, Portugal and Spain have been met with long-lasting mass protests, which partly took the more traditional form of general strikes and trade union demonstrations, contesting the drastic cuts to social and labour rights.

But another type of protest has also emerged, not opposed to the former, but certainly different and more directly concerned with democracy: the criticism to democracy as it is now, and the elaboration of possible alternatives. “Democracia real ya!” was the main slogan of the Spanish indignados protesters that occupied the Placa del Sol in Madrid, the Placa de Catalunya in Barcelona and hundreds of squares in the rest of the country from 15 May 2011, calling for different social and economic policies and indeed greater citizen participation in their formulation and implementation. Before such a mobilisation in Spain, at the end of 2008 and start of 2009, self-convened citizens in Iceland had demanded the resignation of the government and its delegates in the Central Bank and in the financial authority. In Portugal, a demonstration arranged via facebook in March 2011 brought more than 200,000 young people to the streets. The indignados protests, in turn, inspired similar mobilisations in Greece, where opposition to austerity measures had already been expressed in occasionally violent forms.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rutte, Finland en het lidwoord

, door

Is Rutte wel serieus met Europa bezig, vraagt WTE zich af in deze gastbijdrage (overgenomen van Publiekrecht en Politiek en ook te lezen in het FD).

Mag Finland in zijn eentje onderhandelen over Griekse dekking van zijn zekerstellingen? In de slotverklaring van de Eurozone-top van 21 juli zijn de taalversies daarover verschillend. Het doet frappant denken aan de beroemde VN-resolutie 242 uit 1967 over de toen (en nog) door Israel bezette gebieden.

De Engelse versie luidde dat ‘Israël should withdraw from territories occupied…’. Dat kan betekenen: uit alle gebieden, maar ook uit een aantal gebieden. In de Franse versie moet Israel zich terugtrekken ‘des territoires occupés’, dus ‘uit de (=alle) gebieden. De Franse taal dringt altijd aan op scherp onderscheid en het lidwoord speelt daarin een hoofdrol. Het Engels laat het lidwoord graag weg en biedt meer plaats aan creatief misverstand. In die resolutie 242 was het verschil tussen de taalversies overigens opzettelijk en een deel van het compromis.

Is dat ook zo in het compromis van 21 juli? In het Engels staat er dat zekerheid kan worden geregeld voor ‘the risk arising to euro area Member States’. Dat kan betekenen: voor alle landen, maar ook voor afzonderlijke landen. In de Duitse en de Franse versies staat er respectievelijk; … den Mitgliedstaaten …. erwachsende Risiko’ en ‘le risque résultant, pour les États membres de la zone euro..’. In beide teksten gaat het dus om de, ofwel alle, landen. Volgens deze teksten kan Finland niet in zijn eentje afspraken maken.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gezocht: een ankerpunt in Den Haag

, door

Rutte vergiste zich in vijftig miljard en mag twee dagen met de billen bloot. Het Journaal leest slotbepalingen van Europees overleg niet en framed dat als een schandalige, onderhandse slimmigheid van de Finnen. De Jager en Rutte lijken ook verbaasd en reageren weer sneller dan verstandig is: dit mag helemaal niet! Wat is het geval: de Finnen hebben een onderpand van de Grieken gekregen. Mocht het misgaan in het Zuiden, betaalt het Noorden het onderpand niet terug.

Dat hebben die slimmerds afgedwongen tijdens de EU-top van 21 juli. U weet wel, die top waar Rutte zo uitgleed tijdens de afsluitende persconferentie. De bepaling, daar waren ze bij en wisten ze van. Waarom zijn ze dan zo verbaasd als de Finnen daadwerkelijk met de Grieken onderhandelen? Niet vreemd dat ras-politicus Wilders wakker wordt en minister van Financiën om zo’n zelfde onderpand als de Finnen vraagt.

De Jagers reactie – dit mag niet – is mijn inziens te snel. Volgens De Jager mag de deal alleen doorgaan als alle andere landen het daarmee eens zijn.Probleem is dat dat al is gebeurd. Alle aanwezigen hebben er immers voor getekend. Opgenomen in een document (vier pagina’s in totaal) is het nu officieel. Trouwens, welke instantie gaat de onderhandse deal tussen Finnen en Grieken dan terugdraaien? Nee, hier is meer te doen dan De Jager doet vermoeden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Goed, dit is een politieke crisis

, door

Ik heb mij lang verzet tegen het idee dat de Europese euro- en schuldencrisis een politieke zou zijn. De wijsheid van de beurzen wordt schromelijk overschat. De ratingbureau’s zijn ook niet alwetend. En het inschattingsvermogen van de Raden van Bestuur bij veel banken en verzekeraars zijn ook wat wankel gebleken.

Maar nu blijkt dat de Finnen een deal aan het sluiten zijn met Griekenland om onderpand te krijgen voor hun bijdrage. Dat onderpand komt dan waarschijnlijk uit het noodfonds, want de Grieken hebben geen geld.

Rutte en De Jager verontwaadigd. PVV-leider Geert Wilders komt eindelijk achter zijn Tweede Kamerbankje vandaan om De Jager op het eerste vliegtuig naar Athene te zetten. En ook Ronald Plasterk maant het kabinet om onderpand te eisen. Van Wilders verwacht je zo’n reflex, van de PvdA verwacht je meer.

Inmiddels bonken vier landen bij de Grieken op de deur om ook zo’n onderpand te krijgen. Ik leg me erbij neer: deze crisis is inmiddels door en door politiek.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Europese oplossing crisis is voorlopig een hersenschim

, door

De eurocrisis wordt vooralsnog bedwongen door ad hoc oplossingen. Bij die oplossingen lijkt de reputatie van de euro, en vooral van Frankrijk en Duitsland, belangrijker dan een houdbare oplossing voor de eurocrisis. De eurocrisis wordt dan ook niet opgelost zolang Frankrijk en Duitsland niet bereid zijn bevoegdheden af te staan, stelt hoogleraar Harrie Verbon.

Zes jaar geleden toen wij van de Nederlandse politici over de Europese Grondwet mochten stemmen, stemde ik tegen. Ik was niet de enige: bijna vijf miljoen kiesgerechtigde Nederlanders deden hetzelfde. Als ik echter onder academici vertelde dat ik tegen had gestemd werd ik meestal meewarig aangekeken: als je tegen stemde was je een nationalistische populist. Weldenkende Nederlanders stemden voor, want onze toekomst lag in Europa, niet in een soort provinciaals Holland. Hetzelfde vond het overgrote deel van de politici: alleen de SP en de groep Wilders waren tegen de Grondwet.

Politici van andere partijen waren alleen maar enthousiast over de Grondwet. Ik kon me echter niet voorstellen dat ze de voorliggende grondwetstekst ook echt gelezen hadden, want de tekst was nogal zwalkend en verwarrend. Soms werd in een grondwetsartikel gesuggereerd dat een beleidsprobleem op Europees niveau thuis hoorde, maar die suggestie werd dan weer in andere artikelen de grond ingeboord. Soms werden oplossingen waarvan toen al bekend was dat ze niet werken, zoals die van de Europese begrotingsnormen, het zogenaamde stabiliteitspact, gewoon gehandhaafd in de grondwet. Zoals ik indertijd schreef in ESB: ‘Dit is niet zoals de Grondwet van de VS een geschrift waar de Europese burger 200 jaar mee vooruit kan. De EU-Grondwet kan nog geen vijf jaar mee. Deze grondwet is geen grondwet.’  (Verbon, 2005)

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Meer Europa? Nog even niet

, door

De eurocrisis woedt verder en sluipenderwijs worden bevoegdheden overgedragen naar Europa. Meer Europese aansturing van nationale economieën zou het enige remedie zijn. Niet waar, betoogt Pepijn van Houwelingen. Meer Europa betekent vooral een schuldjunk erbij op het wereldtoneel.

“Never waste a good crisis”. Dat is kort maar krachtig het motto waarmee veel politici en opinieleiders de grootste crisis in het jonge bestaan van de euro te lijf lijken te gaan. Een politieke en fiscale unie lijkt de sluitsteen te worden van het Europese project. Eurolanden staan immers meer en meer voor elkaars staatsschulden garant. Het recent opkopen van Europese staatsobligaties door de ECB draagt hier verder aan bij.

Nog meer Europese integratie is dus blijkbaar het antwoord op de huidige eurocrisis die ironisch genoeg juist is ontstaan omdat – en daar zijn de meeste economen het nu toch wel over eens – de Europese integratie te ver is doorgeschoten. Landen als Griekenland en Italië hadden immers het afgelopen decennium nooit zoveel geld kunnen lenen als ze niet met landen als Duitsland en Nederland in dezelfde monetaire unie hadden gezeten. Hoe nu verder? Het maken van nog meer regels en nog strengere afspraken met nog betere handhaving heeft ondertussen zijn geloofwaardigheid als duurzame oplossing verloren. Het recente verleden heeft al meer dan voldoende bewezen dat als het puntje bij paaltje komt landen zich hier niet veel van aantrekken of de regels met behulp van creatief boekhouden simpelweg omzeilen.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

S&P’s voelt hete adem Obama in de nek

, door

Vorige week was het nog een voorspelling, deze week draait het Amerikaanse ‘apparaat’ toch echt de duimschroeven bij S&P’s aan. Toen schreef ik: Het Witte Huis heeft de aanval al geopend, Warren Buffet zou Amerika vier A’s geven (als het zou kunnen) en in Europa gaan stemmen op om eigen rating agencies op te zetten. Nog even en S&P’s gaat zelf down the drain.

Down the drain is overdreven, maar Obama’s apparaat drukt S&P’s nu langzaam in de hoek waar harde klappen gaan vallen. Naast forse kritiek vanuit het Witte Huis en Buffet is nu ook beurswaakhond SEC in actie gekomen. Zij gaan de afwaardering van de Amerikaanse kredietwaardigheid nog eens minutieus narekenen en willen weten of sprake is van handel met voorkennis. Dat mag namelijk niet.

SEC reageert op geruchten over opvallend grote handelsvolumes vlak voor de officiële bekendmaking. Er zouden vrijdagmiddag meer handelaren dan normaal short zijn gegaan tegen Amerikaanse staatsobligaties. Dat zou wijzen op kennis afkomstig uit Amerikaanse overheidskredieten of S&P’s. Aan de SEC om uit te zoeken: 1) of er een lek is, 2) waar dat lek dan zit, 3) of dit lek verklaart dat er opvallend veel short is gegaan en 4) dat komt omdat mensen daadwerkelijk voorkennis hadden.

Experts verwachten dat er niets uit het complexe onderzoek gaat komen. Het gonsde al geruime tijd van de geruchten over een eventuele afwaardering. Die vrijdag zwollen de berichten in volume aan – short gaan was eerder een educated guess dan een illegale handeling. Dus, luidt mijn tentatieve conclusie, is er een andere reden om de SEC even bij S&P’s langs te sturen: een politieke. Het bezoek vand e SEC is een signaal dat de politieke campagne 2012 is begonnen.

Vorige Volgende