Van aandeelhoudersmodel naar gelijkwaardigheidsmodel (3)

Een gastbijdrage van Ries van der Vos. Het aandeelhoudersmodel is niet meer van deze tijd. Vervang het door het gelijkwaardigheidsmodel, waarbij zeggenschap en ondernemingsrisico tussen kapitaal en arbeid wordt gedeeld. Een onderzoek in drie delen (lees ook deel 1 en deel 2). Vandaag het derde en laatste deel: de gevolgen wanneer het gelijkwaardigheidsmodel landelijk zou worden ingevoerd en hoe kan vervolg worden gegeven aan dit onderzoek. Macro-economische effecten van het gelijkwaardigheidsmodel Misschien wel de belangrijkste voordelen van het gelijkwaardigheidsmodel is dat er een andere economie ontstaat in de wereld, leidend tot een eerlijker inkomensverdeling en betere zorg voor het milieu. Wel moet dan iedereen willen meedoen met het gelijkwaardigheidsmodel. En dat is nog zeer onzeker. Het gelijkwaardigheidsmodel moet zich eerst maar eens op kleine schaal zich bewijzen. Laten we veronderstellen dat alle Nederlandse ondernemingen gebruik maken van het gelijkwaardigheidsmodel. We beschouwen dan het effect voor de belastingen en de inflatie in vergelijking tot het bestaande aandeelhoudersmodel. Effect voor de belastingen Omdat het inkomen uit arbeid en kapitaal komen door een gelijkwaardige beloning, hoeft de inkomstenbelasting geen onderscheid meer te maken uit inkomsten uit vermogen (kapitaal) en inkomsten uit werk (arbeid). Dan kan het inkomen (uit arbeid + vermogen) worden belast in box1 en kan box3 verdwijnen. Hiermee wordt vermogen veel zwaarder belast dan in het huidige systeem. Geadviseerd wordt ook vermogenswinst (-verlies) als inkomsten mee te nemen bij de belastingheffing. Met deze argumentatie voor hogere belasting voor hoge inkomens, vooral uit vermogens, wordt invulling gegeven aan de pleidooien voor een betere wereld (eerlijker en groener) door de professoren Hickel [1], Zucman [2] en Piketty [3]. Effect voor de inflatie De arbeidsinkomensquote wordt door de gelijkwaardigheid van kapitaal en arbeid hoger: lonen/(lonen + dividend of rendement), maar dan voor alle ondernemingen. Het aandeel lonen zal toenemen t.o.v. het rendement door het stemrecht van de ondernemingsraad. Als de productiekosten toenemen, dan zal de onderneming deze kostentoename willen afwentelen via hogere verkoopprijzen. Voor het rendement van de onderneming maakt het niet uit, want de marge tussen verkoop en productiekosten blijft onveranderd. Voor de consument betekent veel prijsverhogingen inflatie. Het gevolg is vaak dat de omzet in de loop van de tijd afneemt en daarmee ook de bedrijfsresultaten. Als reactie daarop daalt het rendement en daarmee het dividend en de lonen. Gevolg is dat de productiekosten weer omlaag gaan en daarmee de verkoopprijzen, wat gevolg kan hebben voor de omzet. Dit herstelproces doet zich alleen voor in het gelijkwaardigheidsproces, waar dividend en lonen ook kunnen dalen. Gevolg: inflatie/deflatie zal sterk worden gedempt. De betekenis hiervan is groot. Prijzen kunnen stijgen en dalen. Dat geldt ook voor de salarissen. Dat is de kern van de vrije markt van vraag en aanbod. Dan moet je vooral zorg dragen dat salarissen ook kunnen dalen. Dan is er ook geen paniek meer voor instortende markten als er even wat deflatie is. De vrije markt lost dat weer op als kapitaal en arbeid gelijkwaardig worden behandeld. Meestal zal er wel enige vorm zijn van inflatie als gevolg van product schaarste, zoals nu met fossiele brandstoffen. De markt heeft dan enige tijd nodig om via innovaties nieuwe oplossingen te zoeken. Grote inflatie lijkt zo te worden beperkt. Prijsstabiliteit wordt weer als doel gesteld. Dat mechanisme van vraag en aanbod moet ook voor financiële instellingen gelden. Hierbij is de prijs voor geld de rente. In een vrije markt moeten elke financiële instelling hun rentetarieven tonen bij vraag uit de markt. Dat betekent ook dat de Europese Centrale Bank (ECB) zich moet onthouden van het vaststellen van de rente. De ECB moet zich vooral richten op de geldhoeveelheid die passend moet zijn voor de economische activiteit in de maatschappij. Voorwaarde voor een goed functioneren van de vrije markt is een goede controle op de uitvoering van de vrije markt en het bewaken van vormen van prijsafspraken tussen concurrerende partijen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) voor de financiële markten en de Autoriteit Consument en Markt (ACM)  voor de overige marktsectoren. NB. In haar halfjaarlijkse economische ramingen (juni 20023) stelt De Nederlandsche Bank dat overheid, vakbonden en werkgevers meer moeten doen om de hardnekkige inflatie in Nederland de kop in te drukken. De overheid moet begrotingsdiscipline tonen, werknemers moeten terughoudend zijn in looneisen en werkgevers moeten accepteren dat dat hun winstmarges lager uitvallen. Hieruit blijkt duidelijk hoever het denken van deskundigen is afgedreven. Werkgevers moeten werknemers eerlijker belonen en aandeelhouders relatief minder en de overheid moet vermogen meer belasten en lonen minder. Het gelijkwaardigheidsmodel draagt de nodige ideeën aan om anders tegen de economie aan te kijken dan door de bril van werkgevers en aandeelhouders (de bril van geld en niet de bril van werk). Hoe verder: Onderzoek organisatorische gevolgen gelijkwaardigheidsmodel Bepalend voor het gelijkwaardigheidsmodel is de gelijke behandeling van kapitaal en arbeid. Beide horen bij de onderneming en krijgen zo een plek op de balans van de onderneming. Dat betekent een nieuwe jaarrekening met een stelselwijziging tot gevolg. Dit is een geweldige ingreep met grote technische, juridische en financiële consequenties. Graag willen we eerst inzicht krijgen in de praktijk wat de organisatorische ervaringen zijn met het gelijkwaardigheidsmodel zonder dat de jaarrekening al is aangepast. Dat geeft tevens de ruimte om vervolgonderzoek te doen naar gevolgen voor een mogelijke nieuwe jaarrekening. Het onderzoek richt zich op de ervaringen van één of meer pilotorganisaties die gaan werken met het gelijkwaardigheidsmodel, maar wel de huidige jaarrekening handhaven. Werken met gewogen stemrecht tussen aandeelhouders en werknemers (via de ondernemingsraad) Ervaren hoe de ondernemingsraad met stemrecht functioneert in de stakeholdersvergadering en in het overleg met de leiding van de onderneming. Ervaren hoe de ondernemingsraad haar ontbrekende kennis en ervaring aanvult met kennis en ervaring van buitenaf (te beginnen met hulp van vakbonden). Ervaren hoe de ondernemingsraad nieuwe stijl de werknemers betrekt in haar controletaak. Tevens hoe de ondernemingsraad de werknemers oproept om misstanden te melden. Afleiden post lonen van de post dividend (als voorgesteld door de leiding). Hiervoor wordt het menselijk vermogen bepaald. Beoordelen van de voorstellen van de leiding omtrent dividend en lonen in afwijking van punt e op basis van nieuwe investeringsplannen, kapitaal- en arbeidsmarkt. Zo nodig voorstellen tot wijziging indienen. Beoordeling geschiedt door ondernemingsraad met zaakvoerders. Het onderzoek moet worden begeleid door een wetenschappelijke instelling. Noten: [1] Less is more, how degrowth will save the world’ door Jason Hickel. [2] The Hidden Wealth of Nations, door Gabriel Zucman. [3]‘Kapitaal en ideologie’, door Thomas Piketty. Zie ook dit artikel op Sargasso. Over de auteur: Ries van der Vos (opgeleid als wiskundige en econometrist) is gepensioneerd en houdt zich bezig met vraagstukken omtrent rechtvaardige inkomensverdeling en klimaatverandering. Hij schreef twee boeken: ‘Financieel kapitaal versus Menselijk kapitaal’ en ‘Een andere kijk op economie’. Over het gelijkwaardigheidsmodel schijft hij ook op zijn website.

Door: Foto: kiki99 (cc)
Foto: kiki99 (cc)

Van aandeelhoudersmodel naar gelijkwaardigheidsmodel (2)

Een gastbijdrage van Ries van der Vos

Het aandeelhoudersmodel is niet meer van deze tijd. Vervang het door het gelijkwaardigheidsmodel, waarbij zeggenschap en ondernemingsrisico tussen kapitaal en arbeid wordt gedeeld. Een onderzoek in drie delen. Deel 1 verscheen 12 juli. Vandaag deel 2: Welke gevolgen heeft het gelijkwaardigheidsmodel voor de jaarrekening van bedrijven?

Nieuwe jaarrekening

We hebben vastgesteld dat kapitaal en arbeid behoren tot bedrijfsassets van de onderneming. Beide horen op de balans. Arbeid is geen kostenpost meer in de resultatenrekening.
De vraag die dan moet worden opgelost is: ‘Wat is de waarde van het menselijk kapitaal en menselijk vermogen’ en ‘hoe verhoudt zich het financieel (eigen) vermogen zich ten opzichte van het menselijk vermogen’.

Voor de waarde van het menselijk kapitaal hebben we gebruik kunnen maken van een methodiek die door de OESO, het CBS en CPB ook worden toegepast voor onderzoek naar menselijk kapitaal op landelijk niveau [1]. Feitelijk is hier dan sprake van een stelselwijziging.

Voorbeeld:
In onderstaande voorbeeld is bij de start het menselijk kapitaal berekend op 15,4 en het menselijk vermogen dus ook op 15,4. Het volgende boekjaar is het menselijk kapitaal berekend op 15,5. Het menselijk vermogen is dan ook 15,5, maar er is 0,1 toegevoegd aan de pensioenreserves, maakt het menselijk vermogen 15,6.  Gemiddeld menselijk vermogen wordt 15,5 en voor het eigen vermogen gemiddeld 4,5.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Dutch Overshoot Day

Als iedereen zou consumeren zoals we dat in Nederland doen, zouden we per vandaag alle grondstoffen die de aarde in een jaar produceert al opgebruikt hebben. In het huidige tempo doen we dat namelijk in slechts 102 dagen. En vandaag is het dus onze ‘Dutch Overshoot Day’. Dat klinkt alarmerend en dat is het ook. ‘Als iedereen zou leven zoals de gemiddelde Nederlander, zouden we 3,6 Aarde’s nodig hebben’, berichtte Overshootday.org vorig jaar, eveneens op 12 april. Sterker nog, ‘de ecologische voetafdruk van Nederland is meer dan 7 keer zo groot als de Nederlandse biocapaciteit’, aldus het persbericht van dit jaar. We zijn immers een klein land met een grote voetafdruk.

Foto: kiki99 (cc)

Van aandeelhoudersmodel naar gelijkwaardigheidsmodel

Een gastbijdrage van Ries van der Vos.

Het aandeelhoudersmodel is niet meer van deze tijd. Vervang het door het gelijkwaardigheidsmodel, waarbij zeggenschap en ondernemingsrisico tussen kapitaal en arbeid wordt gedeeld. Een onderzoek in drie delen. Vandaag het eerste deel: Kritiek op het aandeelhoudersmodel en aanzet tot het gelijkwaardigheidsmodel.

Aandeelhoudersmodel niet van deze tijd

Het aandeelhoudersmodel is ontstaan in een tijd waarin werknemers laag geschoold waren, het arbeidsaanbod hoog was en kapitaal nog schaars was en daardoor arbeid laag werd beloond.

De huidige werknemers zijn hoog geschoold via hoog kwalitatieve opleidingen op LBO-, MBO-, HBO- en universitair niveau. Veel werk is schaars geworden, terwijl er kapitaal in overvloed is. De rol van arbeid is sinds de opkomst van de informatiemaatschappij in de jaren 70 van de vorige eeuw veel specialistischer geworden. Productieketens en productieprocessen worden steeds complexer. De rol van internet heeft het mogelijk gemaakt productieketens te koppelen, zelfs over landsgrenzen heen.
De vraag naar arbeid is groter dan het aanbod.

Centrale banken hebben de afgelopen decennia zorg gedragen voor ruim aanbod van kapitaal en in het laatste decennium zelfs in extreme mate via kwantitatieve verruiming en negatieve rentes. Dit heeft geleid tot een hausse aan investeringen in onder andere aandelen en vastgoed. Het gevolg is dat er een schuldenmaatschappij is ontstaan bij overheden, bedrijven en burgers, met alle risico’s wanneer er moet worden geherinvesteerd tegen hogere rentes in latere jaren.
De vraag naar geld is kleiner dan het aanbod.

Foto: daisy.images (cc)

Soepelere bijstand brengt meer gezondheid, participatie en vertrouwen

ONDERZOEK - Het strenge bijstandsregime leidt niet tot meer uitstroom naar werk. Soepelere regels doen dat evenmin, maar zorgen wel voor meer gezondheid, participatie en politiek vertrouwen, blijkt uit promotieonderzoek van János Betkó. Vooral voor de meest kwetsbaren.

Tussen 2017 en 2020 werd in Nijmegen een bijstandsexperiment gehouden. Ik verdedigde er recent mijn proefschrift over. In dit gerandomiseerde experiment werden bijstandsgerechtigden gevolgd in zowel het reguliere regime van de Participatiewet als in twee alternatieve, wat ruimhartigere regimes. Deze alternatieven waren meer onvoorwaardelijk van aard en gaven deelnemers meer ruimte, door het verregaand versoepelen van de re-integratieregels en de mogelijkheid meer bij te verdienen naast de uitkering.

Dergelijke experimenten vonden ook plaats in vijf andere gemeenten.[1] De resultaten ervan zijn in meerdere rapporten en artikelen beschreven, onder andere op Sociale Vraagstukken. Belangrijke conclusie uit alle experimenten was dat er qua uitstroom uit de uitkering naar werk weinig verschil is tussen de reguliere en de experimentele aanpakken.

De huidige aanpak, met alle dwang, verplichtingen en boetes, blijkt het in dat opzicht dus niet beter te doen dan een meer onvoorwaardelijke aanpak, gebaseerd op meer vertrouwen in en autonomie voor mensen in de bijstand.

Alternatieve regimes voor subgroepen beter

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Dave (cc)

Het arbeidsethos van de hardwerkende Nederlander

COLUMN - Het is maandag. Heeft u uw angst en weerzin overwonnen en kunt u op uw werk een beetje op gang komen? Of dwalen de gedachten af naar het weekend? Druk gehad met sporten, familie, vrienden, luieren in de zon?

Het is beroerd gesteld met het Nederlandse arbeidsethos. We willen niet werken. Nou vooruit, een klein beetje nog wel, maar het moet niet te gek worden. En waarom willen we niet werken? Omdat we het veel te goed hebben.

Onder sociologen heerst verdeeldheid over het hedendaagse arbeidsethos in vooral welvarende landen. Eén groep stelt dat de arbeidsethos er niet minder om is, maar dat werk niet langer als zaligmakend wordt ervaren voor portemonnee en behoud van baan. De kwaliteit van het werk is belangrijker geworden. Leuke collega’s en zelfontplooiing zijn de leidende drijfveren.
Een andere groep meent dat vrije tijd, familie en vrienden belangrijker worden gevonden dan werk.

Over de invulling van het begrip arbeidsethos kan verschillend worden gedacht. Heb je een hoge arbeidsmoraal als je alleen maar hard en veel werkt? Of getuigt het van een uitstekende arbeidsmoraal als je in korte tijd de hoogste kwaliteit levert?

De overheid weet niet om te gaan met het arbeidsethos van het volk. Enerzijds komt het kabinet tegemoet aan de behoefte minder te werken en mag de hardwerkende burger dit jaar vijf maanden eerder de AOW in. Anderzijds wordt het arbeidsethos van parttimers aangesproken om de personeelstekorten op te lossen. Alle pijlen zijn gericht op de halfwerkende burgerinnen: ga meer uren maken, mens!

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Armoede 2013 – 2023

COLUMN - Tien jaar geleden schreef Paul Teule in zijn serie ‘Afschrijvingen’ een stukje over schaamte en armoede:

Armoede betekent dus dat je het geld niet hebt om je zonder schaamte in het openbaar te kunnen begeven (…) De ruim 1 miljoen Nederlanders die onder dit sociale minimum zitten, belijden hun armoede dus vaak binnenshuis

De geschiedenis lijkt hopeloos vastgelopen want anno 2023: IJmond gaat armoede te lijf: “Mensen schamen zich”.

Schaamte was er ook, schreef Paul Teule, omdat hulporganisatie Cordaid in ons eigen land actief armoede bestrijd (zie bijv. Volkskrant 24 juli 2013). Anno 2023 doet Cordaid dat nog steeds. En deze club niet alleen. Ook het Rode Kruis gaat de verborgen armoede te lijf.

Paul Teule zag in 2013 ook dit:

De Nederlandse voedselbankiers trokken dit weekend aan de bel: de toestroom van nieuwe armen neemt toe en het aangeboden voedsel neemt af.

En, u ziet het al aankomen: ook in 2023 hebben de Voedselbanken het niet altijd makkelijk:

Voor Voedselbank Groningen wordt het steeds lastiger om klanten boodschappen uit de schijf van vijf mee te geven (bron: Oog TV)

Nog één feitje uit het stukje van 2013: “Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hanteert een armoedegrens van 1022 euro per maand voor een alleenstaande”. Inmiddels ligt de lat iets hoger (Inkomens in de volgende tabellen zijn netto maandinkomens).
armoede

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Winst ondanks crisis

COLUMN - Nee, er is geen graaiflatie. En nee, er is geen sprake van woekerwinsten. Er is gewoon een ‘gezond bedrijfsleven’ dat floreert ‘ondanks’ de ene crisis na de andere.

Oorlog? Energiecrisis? Naweeën corona? Het nieuws zit er bovenop….

12-mei-23 Follow the money Unilever verdubbelt winst in Rusland
14-apr-23 BNR Hoge rentes stuwen winst zakenbank JPMorgan
9-feb-23 Volkskrant Bijna 3 miljard winst in 2022 voor Rabobank, die fors investeert in witwasbestrijding
8-feb-23 AD Het rijtje wordt almaar langer ook kunstmestproducent Yara noteert megawinst
2-feb-23 RTLNieuws Shell verdubbelt winst 2022
23-jan-23 De Morgen (be) Superbelegger Griffin boekt wereldrecord met 16 miljard dollar winst in een jaar
7-aug-22 NOS Bedrijfswinsten zijn hoog, de rekening is voor de consument
28-jul-22 Joop.nl Terwijl burgers steeds moeilijker rondkomen boeken Shell en Unilever miljarden extra winst dankzij prijsverhogingen
21-jun-22 Bakkerswereld Verbetering winst Royal Smilde ondanks aanhoudende moeilijke marktomstandigheden
25-mei-22 De Groene Winst van bedrijven in Nederland steeg vorig jaar met maar liefst tien procent ten opzichte van 2019
16-feb-22 Volkskrant Ahold Delhaize worstelt ondanks winst van 2,2 miljard euro met gevolgen inflatie

En dat is niet van vandaag of gisteren…

9-jun-21 L1.be Banken maken in crisistijden winst op schulden van lage inkomenslanden
23-mrt-21 Erasmus Magazine Waarom het goed gaat op de aandelenbeurzen ondanks corona
23-mrt-21 businessinsider.nl Action winst ondanks coronacrisis dividend aandeelhouders
11-feb-21 NOS Rabobank schrapt 5000 banen ondanks ruim miljard euro winst in crisisjaar
4-sep-20 VDL Groep VDL blijft winstgevend ondanks impact coronacrisis
28-jul-20 Autoweek Winst voor PSA ondanks crisis
30-jan-13 Telegraaf E.On boekt winststijging ondanks crisis
9-feb-12 NOS ING maakt winst ondanks crisis
5-dec-11 De Morgen (be) Touroperator TUI boekt winst ondanks crisis en Arabische Lente
12-okt-09 Tweakers Philips ziet winst flink groeien ondanks dalende omzet
28-apr-09 L1.nl DSM winst in eerste kwartaal ondanks crisis
24-mrt-09 ttm.nl DAF ondanks crisis wel forse winst
5-mrt-09 businessinsider.nl Winststijging Rabobank ondanks crisis
7-nov-98 Trouw Slecht ijsjesweer en crisis winst van Unilever stijgt toch

Foto: Andrew Newton (cc)

Waarom komt een alternatief voor het neoliberalisme niet van de grond?

ANALYSE - Het neoliberalisme is in de afgelopen jaren veelvuldig dood verklaard, maar lijkt ondertussen maar niet op te houden met bestaan. Dat is moeilijk los te zien van het gebrek aan een alternatief. Mensen willen best afscheid nemen van oude ideeën, maar dan moeten er wel nieuwe ideeën voor in de plaats komen. Waar zijn die nieuwe ideeën? Waar zijn de alternatieven?

Blijven hangen in het einde van de geschiedenis

Een deel van de verklaring ligt misschien in wat is blijven hangen van het befaamde artikel van Francis Fukuyama, The end of history or the last man. Het idee dat de liberale democratie een eindstadium is in de ontwikkeling van ons politieke systeem en ‘an unabashed victory of economic and political liberalism’. Hij zag een ‘total exhaustion of viable systematic alternatives to Western liberalism’.

Als alle alternatieven falen en je houdt het voor mogelijk dat er één systeem overblijft, als een eindstadium van een voltooide ontwikkeling, dan ligt nadenken over alternatieven niet voor de hand. In dat licht is het huidige besef dat er alternatieven nodig zijn vooruitgang. Een besef dat is geholpen door de antiglobalisten en Occupy. En door de econoom Piketty die aantoonde wat iedereen al dacht te zien, namelijk het probleem van toenemende verschillen tussen rijk en arm. In die zin komt het einde van de geschiedenis ten einde, maar dat betekent niet dat er al een nieuw begin is.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Flickr CC BY-NC 2.0 by Rasande Tyskar rethink capitalism Corona times Hamburg

‘Hoeveel machtsongelijkheid willen we toelaten?’

INTERVIEW - door Duane van Diest en Noa Harmsen, eerder verschenen in het themanummer van idee-magazine (tijdschrift voor het sociaal-liberalisme) over Liberalisme in crisis (oktober 2022)

Het denken van de Duitse politiek filosoof Lisa Herzog bevindt zich op het snijvlak van politieke theorie en economie. Ze noemt het bovendien de ‘activistische kant van haar werk om gaten te slaan in de economische aannames van mensen’.[1] Voor Idee spreken we haar over de vraag of het liberalisme in crisis is. In ons gesprek wijst Herzog op een blinde vlek van liberalen vandaag: macht. ‘Ik denk dat het liberalisme zich meer moet gaan focussen op het beschermen van onze vrijheden tegen private machten.’

Dat het liberalisme momenteel onder vuur ligt, herkent Herzog wel. ‘Ik merk dat het in sommige academische kringen best lastig is om vast te houden aan een idee van liberalisme dat armoede en klimaatrechtvaardigheid serieus neemt’, vertelt ze. ‘Je wordt er al gauw van verdacht eigendomsrechten en de rechten van grote bedrijven belangrijker te vinden. Maar in mijn perspectief hebben die rechten weinig te maken met de vrijheden van alle mensen als burgers, wat ik opvat als de kern van het liberalisme.’

Net als in haar werk, blijft Herzog het liberalisme tijdens ons gesprek steevast verdedigen, maar dan wel als een breed begrip. ‘Sommige mensen definiëren liberalisme als het vrij zijn van overheidsbemoeienis. In dat begrip gaat liberalisme hand in hand met een focus op de markt. Dat is een te smalle opvatting’, zegt Herzog. ‘Ik begrijp het liberalisme liever als een politieke traditie waarin een reeks rijke en complexe vrijheden voor alle leden van een maatschappij centraal staat, die mensen in staat stelt om een autonoom leven te leiden.’ Ze noemt het liberalisme dan ook een ‘aspirerend’ concept: iets om naar te streven, maar dat nooit volledig kan worden bereikt. ‘Dergelijke concepten worden vaak geloofd in crisis te zijn, omdat niet wordt bereikt wat we willen bereiken. Het volgt hetzelfde patroon als bijvoorbeeld het debat over de crisis van de democratie.’

Vorige Volgende