Erdogan mengt zich in de Zweedse politiek

Het Zweedse onafhankelijke parlementslid Amineh Kakabaveh (foto) heeft de sociaaldemocratische minderheidsregering van premier Magdalena Andersson deze week opnieuw gered. Ze onthield zich van stemming over een motie van wantrouwen tegen de minister van Justitie Morgan Johansson. Daardoor was er net geen meerderheid voor deze poging van de rechtse partijen om de regering ten val te brengen. Kakabaveh hielp Andersson eind vorig jaar aan de macht in ruil voor meer Zweedse steun voor de Syrisch-Koerdische strijdgroep YPG. Die steun is nu de reden voor de Turkse regering om een Zweeds NAVO-lidmaatschap te blokkeren. Ook voor Finland geldt een Turks veto als het land geen maatregelen neemt tegen de Koerdische 'terroristen'. Terroristen of vrijheidsstrijders? De Koerdische Kakabaveh noemt de YPG, die ook nog steeds de steun van de VS heeft, „vrijheidsstrijders”. Maar volgens de Turkse president Erdogan gaat het om het Syrische filiaal van de Turks-Koerdische terreurbeweging PKK. En hij heeft zijn lot verbonden aan succes in de strijd tegen de Koerden, de belangrijkste tegenstanders van zijn regime. Daarom heeft hij aangekondigd zich te zullen verzetten tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland totdat aan zijn eisen is voldaan. Naast het verbreken van de banden met de YPG zouden beide landen het wapenembargo tegen Turkije moeten opheffen. Daartoe lijkt Zweden wel bereid, Finland was daar in elk geval vorige week nog niet aan toe. Beide landen worden door Turkije uitgedaagd om af te zien van het tot nu toe geldende beleid dat wapenexport naar conflictregio's verbood. De Zweedse wapenindustrie zal er geen moeite mee hebben, parlementslid Kakabaveh des te meer. En zij kan, zoals nu al tweemaal gebleken is, in de Riksdag de doorslag geven voor de zittende regering.  Daarnaast zullen de sociaaldemocraten  de steun van de grote Koerdische gemeenschap in Zweden bij de verkiezingen komend najaar niet willen missen. Zo moet het Atlantisch Bondgenootschap eind deze maand op de NAVO-conferentie in Madrid een oplossing zien te vinden voor gevoelige binnenlandspolitieke kwesties van de (kandidaat)partners. Terwijl het juist nu van het grootste belang is eenheid en kracht te laten zien tegenover het oorlogszuchtige Rusland. Erdogan draait Finland zal er in Madrid vermoedelijk op gaan wijzen dat Erdogan eerder tweemaal geen enkele voorwaarden heeft verbonden aan het NATO-lidmaatschap van het land. De Finse president Niinistö verklaarde deze week in een interview dat zijn Turkse collega de afgelopen maanden tot tweemaal toe bevestigd heeft dat er geen belemmeringen zijn. Hij heeft zelf op 4 april gesproken met Erdogan en zijn minister van Buitenlandse Zaken Haavisto had nog contact met de Turkse regering op 5 mei. Bij beide gelegenheden leek er nog geen enkele probleem te zijn. Half mei ging Erdogan ineens om. Hij verwees aanvankelijk naar de 'fout' die gemaakt was bij het lidmaatschap van Griekenland in 1952. Vervolgens naar de steun van Zweden en Finland voor de beweging van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, een andere 'aartsbijand' van de Turkse regering. En daarna kwam de beschuldiging van steun aan de Koerden. Mogelijk wil Erdogan bereiken dat hij meer steun krijgt van de VS. Turkije wacht nog op goedkeuring van de aankoop van F16 vliegtuigen. Binnenlands wapengeweld Verwacht mag worden dat er in NAVO-kringen wel een list kan worden bedacht om het conflict uit de wereld te helpen. Maar voor de Zweedse regering blijft Erdogan een uitermate hinderlijke 'bondgenoot'. In eigen land zijn de problemen voor Anderssons minderheidsregering een half jaar na haar aantreden nog geenszins voorbij. De motie van wantrouwen tegen de minister van Justitie kwam ook niet zomaar uit de lucht vallen. De extreemrechtse Zweden Democraten (SD) die de motie indiende kreeg steun van andere rechtse partijen die in het verleden niets wilden weten van samenwerking met de SD. Nu zijn ze buitengewoon boos over al het geweld waar Zweden in april mee werd geconfronteerd in rellen tegen de provocerende rondtour van de Deens-Zweedse extremist Rasmus Paludan. Hij trok door wijken met een overwegend islamitische bevolking en verbrandde daar korans. De oppositie neemt het minister van Justitie Johansson kwalijk dat hij niet in staat is het geweld te keren. Terwijl in andere Europese landen het wapengeweld afneemt is het in Zweden sinds de jaren negentig vertienvoudigd. In de polls is het nog niet te zien, maar de rechtse oppositie zal er komend najaar bij de parlementsverkiezingen ongetwijfeld op terugkomen. Premier Andersson mag dan hopen dat ze met goede berichten uit Madrid voldoende tegengas kan geven.

Door: Foto: Anders Henrikson (cc)
Foto: Abhi Sharma (cc)

Het verhaal van Carina

, door

RECENSIE - In 1993 was Carina Thuijs pas 22. Ouder is ze niet geworden. Sommigen van ons herinneren zich misschien nog wat uit het nieuws: in de Turkse stad Sivas werd een hotel in brand gestoken door een woedende meute, er vielen 35 dodelijke slachtoffers, Carina kwam als enige uit het buitenland. Waarom was ze in Turkije? Waarom was ze in Sivas, wat hebben De Duivelsverzen er mee te maken, en waarom werd dit hotel het mikpunt van bloeddorstige fundamentalistische massa? Historicus Mahmut Erciyas laat het ons lezen in zijn tweede boek: ‘Carina Thuijs en het bloedbad van Sivas’.

In een inleiding laat Erciyas kort het ons welbekende islamitische terrorisme langskomen: New York, Madrid, Parijs en andere Europese steden. Van afkomst Turks en behorend tot de religieuze minderheid van alevieten, is hij zelf al veel langer bekend met discriminatie en geweld tegenover zijn gemeenschap. Hij was 17 toen Carina vermoord, en daarmee ongewild bekend werd onder alevieten. Hoe dat zo kwam lezen we later.

Het boek begint luchtig en beschrijvend. We lezen dat Carina is geboren in Doetinchem, we lezen waar haar ouders vandaan komen en hoe zij elkaar ontmoet hebben. Op het voortgezet onderwijs ontmoet ze toekomstige hartsvriendin Carine, die onder de indruk is van de zelfverzekerdheid van Carina: ze is zelfstandig, slim en op school ook behoorlijk eigenwijs. Halfweg haar pubertijd ontwikkelt ze een interesse in reizen en andere samenlevingen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: kosta korçari (cc)

Honderd jaar geleden aan het front op de Balkan

, door

RECENSIE - Over de Balkan is in het Nederlands niet zo heel veel geschreven. Nederland heeft eeuwenlang nauwe betrekkingen onderhouden met het Osmaanse Rijk, maar de Balkan – als er al niet omheen werd gevaren – was niet meer dan wat zich onderweg naar Constantinopel of Smyrna bevond. Er was in het verleden weinig belangstelling voor dit gebied. Er bestaat dan ook nauwelijks iets wat voor de geschiedschrijving over de Balkan als bron bruikbaar zou kunnen zijn. Een uitzondering vormen de reportages die A. Den Doolaard in diverse Nederlandse kranten schreef over de “Macedonische vrijheidsstrijd” en de verslagen in boekvorm van majoor Lodewijk Thomson en kolonel Willem de Veer over de Nederlandse vredesmissie in Albanië in 1913-1914. In dit rijtje past ook Met Bulgaren en Montenegrijnen van Jan Fabius, dat onlangs werd heruitgegeven door Skanderbeg Books en hier wordt besproken door gastauteur Raymond Detrez.

Oorlogscorrespondent

Jan Fabius trok bijna honderd jaar geleden in de Eerste Balkanoorlog niet als militair naar de Balkan, maar als oorlogscorrespondent. Met Bulgaren en Montenegrijnen bevat brieven die Fabius naar Nederland stuurde van het Bulgaarse front bij Adrianopel (Edirne) en het Montenegrijnse front bij Skoetari (Shkodër in Noord-Albanië). In beide gevallen verliet Fabius het front vόόr het moment suprême waarop hij had zitten wachten: de inname zelf van de belegerde steden. Overigens moesten zowel Bulgaren als Montenegrijnen, nadat ze zich ten koste van ontelbare mensenlevens van respectievelijk Adrianopel en Skoetari hadden meester gemaakt, die steden naderhand in de uitvoering van de internationale vredesakkoorden weer afstaan, in het eerste geval aan de Turken, in het tweede aan de Albanezen.

Foto: International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (cc)

Buiten de poort houden

, door

‘Fort Europa’. Ooit een spookbeeld in debatten over het migratiebeleid. Inmiddels harde werkelijkheid. Met man en macht wordt langs de grenzen van de Europese Unie getracht vluchtelingen en economische migranten (het onderscheid telt nauwelijks meer) buiten de poort te houden. Gisteren stond hier een artikel van Nora Stel die schreef: ‘Dubbelzinnige wetten, ondoorzichtige beleidskaders, vrijblijvende afspraken en vage mandaten vormen steeds meer de kern van het Europese vluchtelingenbeleid en worden bewust in stand gehouden om vluchtelingen te ontmoedigen.’ En wie geen andere opties heeft of zich niet laat ontmoedigen wordt illegaal uitgezet, door de Europese grensbewakingsorganisatie Frontex en, als je die weet te vermijden, door de Griekse politie. Of door Kroatische agenten. Of door Spaanse militairen.

De Britse krant The Guardian meldt dat het afgelopen jaar naar schatting 40.000 mensen zijn tegengehouden. Bij de illegale pushbacks kwamen tweeduizend mensen om het leven. De analyse van The Guardian is gebaseerd op rapporten van VN-agentschappen, gecombineerd met een database met incidenten verzameld door niet-gouvernementele organisaties. Volgens hulporganisaties is met het ontstaan van Covid-19 de regelmaat en wreedheid van pushback-praktijken toegenomen. De Kroaten schijnen het wreedst op te treden. Agenten beroven, misbruiken en slaan vluchtelingen. Ook verklaren vluchtelingen dat de politie een rood kruis op hun hoofd spoot, zogenaamd om hen “te genezen van corona”.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Waan van de dag

Turkije valt Syrië binnen

, door

NIEUWS - Misschien nog sneller dan verwacht: Turkse troepen zijn Noord-Syrië binnen gevallen. De SDF (Syrische Democratische Strijdkrachten), een door Koerden geleide militie meldde luchtaanvallen in burgergebied, die al tot burgerdoden hebben geleid.

Hoe gaat Europa, hoe gaat Nederland hier op reageren? Gaat Trump zijn woord houden en krachtige economische sancties tegen Turkije inzetten?

Foto: Jacques Paquier (cc)

Macron verliest steun

, door

ELDERS - De  zondag gehouden tweede ronde van de gemeenteraadsverkiezingen is desastreus verlopen voor La République En Marche (LREM), de partij van president Macron. Op het internationale vlak nemen de spanningen met NAVO-bondgenoot Turkije toe.

LREM had alle hoop gevestigd op Parijs. Daar stond de voormalige minister van Gezondheid Agnès Buzyn kandidaat. Maar de meeste stemmen gingen naar de zittende burgemeester Anne Hidalgo, een socialiste, die met haar groene plannen ook de steun kreeg van Europe Ecologie Les Verts (EELV). De Groenen waren de grote winnaars van deze verkiezingen. Ze veroverden burgemeestersposten in onder andere Lyon, Bordeaux, Strasbourg, Annecy and Tours.  Maar de winst wordt overschaduwd door een record lage opkomst: maar liefst 59% van de Fransen bleef thuis. Volgens Jean-Luc Mélenchon van de radicaal linkse partij La France Insoumise (LFI) was er sprake van een ‘burgerstaking’, ‘een koude opstand’.

Het rechtse Rassemblement national (RN) van Marine Le Pen behaalde gematigde resultaten. Ze verloor in haar bolwerk Marseille. Daarentegen wist haar voormalige levenspartner Louis Aliot wel de zuidelijke stad Perpignan te veroveren, overigens zonder enige verwijzing naar RN op zijn lijst. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 won Le Pen 1.438 raadszetels in 463 plaatsen. Afgelopen zondag bleef ze steken op 840 zetels in 258 gemeentes. Le Pen weet duidelijk niet te profiteren van de geringe binnenlandse populariteit van de man die haar enkele jaren geleden versloeg bij de presidentsverkiezingen.

Foto: Herr Toph (cc)

How to Lose a Country

, door

In de boekhandel zag ik een boek met deze titel en dat leek een goede aanvulling op het onlangs door mij besproken How Democracies Die. Het is geschreven door de Turkse journalist Ece Temelkuran, die – gezien haar herkomst – zeker één geval van zeer dichtbij zal hebben meegemaakt. De inhoudsopgave wist me tot aankoop over te halen.

Waar How Democracies Die ingaat op het gehele proces dat leidt tot het verval van een democratie, diept Temelkuran één facet dieper uit, namelijk dat van het verval van de ‘omgangsvormen’ in een democratie. Daarbij kijkt ze niet alleen naar dat verschijnsel onder politici, maar ook en vooral onder het kiesgerechtigde gepeupel.

Ik kies dat woord met opzet, want waar How Democracies Die een wat afstandelijke, academische analyse is, is How to Lose a Country een veel persoonlijker en emotioneler boek. Ondanks dat lijdt het werk beslist niet aan een tekort aan heldere analyse en het biedt dan ook een uitstekende verdieping bij het onderdeel over de teloorgang van de politieke mores uit How Democracies Die. Alleen haar hoofdstuk over het overnemen van justitiële en politieke instituten is een doublure met het andere boek.

Op mij maakte Temelkurans schrijfstijl grote indruk. Ze schrijft niet alleen heel persoonlijk, maar gebruikt ook veel uitdrukkingen en metaforen. Ik weet niet of dat aan haar afkomst te wijten is, maar het is een bijzonder prettige bijdrage aan het genre. Verspreid over het boek komt een opvallend groot aantal gruwelijk rake observaties voor:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Fotomovimiento (cc)

Kleine beetjes of grote woorden?

, door

COLUMN - Donderdag 27 februari, staatssecretaris Broekers-Knol:

Turkije speelt een belangrijke rol als het gaat om migratie

Vorige week donderdag was staatssecretaris Broekers-Knol in Turkije op bezoek om eens met de vice-ministers van Binnenlandse Zaken en Buitenlandse Zaken en leden van het Turkse parlement te babbelen over de uitvoering van de ‘Turkije-deal’ en de samenwerking met Griekenland.

Daar kon de staatssecretaris dit nog aan toevoegen:

Ik heb grote waardering voor de inspanningen van Turkije om de EU-Turkije Verklaring goed uit te voeren.

In de nacht van 27 op 28 februari liet Erdogan weten de grens naar Griekenland en Bulgarije open te gooien. Sindsdien trokken duizenden vluchtelingen naar de grens, maar die worden tegen gehouden door Griekse en Bulgaarse politie en leger.

1 maart, Rutte reageert en twittert:

Zojuist mijn zorgen gedeeld en volle steun uitgesproken aan @PrimeministerGR  vanwege de situatie aan de Grieks-Turkse grens. Afspraken uit de EU-Turkije Verklaring dienen volledig te worden nageleefd.

Daarna niets van hem vernomen wat die ‘volle steun’ aan zijn Griekse collega’s concreet in zal houden.
Een dag later:

Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd

En

Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Verbod toegestaan

, door

ONDERZOEK - De Staatscommissie parlementair stelsel presenteerde in december vorig jaar haar aanbevelingen. Eén aanbeveling was om het partijverbod wettelijk beter te regelen. Maar heeft dat verbod wel draagvlak, en wat zijn de effecten? Wetenschappelijk onderzoek biedt voorzichtige antwoorden.

Wat hebben de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en Turkse Koerden gemeen? Beide kampen zijn ooit geconfronteerd met partijverboden. Erdogan was lid van de Welvaartspartij (RP), verboden in 1998. Daarna was hij lid van de Deugdpartij (FP), drie jaar later getroffen door een partijverbod. Pogingen om zijn huidige Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) te verbieden faalden.

Ook de Koerden in Turkije, aartsvijanden van Erdogan, hebben verscheidene politieke partijen verboden zien worden. Het gaat hierbij onder andere om de Volksarbeiderspartij (HEP) en de Partij voor Vrijheid en Democratie (ÖZDEP) in 1993, de Democratische Partij (DEP) een jaar later, de Volksdemocratische partij (HADEP) in 2003 en de Democratische Samenlevingpartij (DTP) in 2009.

Niettemin is Erdogan nu president en hebben ook de Koerden nog altijd invloed. Bijvoorbeeld via de Democratische Partij van de Volkeren (HDP), een partij voor minderheden. Die partij behaalde 11,7% van de stemmen bij de parlementsverkiezingen van 2018. Als het noch Erdogan noch Koerden klein heeft gekregen, hoe effectief is een partijverbod dan? Wetenschappelijke studies bieden enig inzicht.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende