Het Eurovisie Songfestival: meer transparantie is niet moeilijk

De controverse over de uitslag van het televoten bij het Eurovisie Songfestival maakt maar weer eens duidelijk dat transparantie bij verkiezingen belangrijk is. Ook dit jaar groeit de roep om meer openheid vanuit de organisatie, de European Broadcasting Union (EBU). Een eenvoudige stap richting meer transparantie in deze verkiezing zou zijn als de EBU per land niet alleen het totale aantal stemmen deelt, maar ook het aantal unieke stemmers. Door deze twee cijfers te combineren — het totale aantal stemmen gedeeld door het aantal unieke stemmers — ontstaat er inzicht in hoe intensief er per persoon op dat land werd gestemd. Dit kan opvallende verhoudingen blootleggen: landen waar gemiddeld veel vaker per persoon op wordt gestemd kunnen zo makkelijker herkend worden. Bovenstaande is natuurlijk sec gesproken geen stemfraude, alleen gebruik maken van de zwaktes in het systeem. Maar het geeft wél een beter beeld van de stemdynamiek per land, en maakt het voor publiek en media mogelijk om gerichter vragen te stellen bij opvallende resultaten. Als de EBU, zoals de organisatie claimt, echt neutraal is, wil het alle politieke misbruik van de uitslag tegengaan. Dus ook de claim dat 'het Europese volk" Israël en de oorlog in Gaza steunt als dat op basis van de uitslag niet zomaar gedaan kan worden. Transparantie hoeft niet ingewikkeld te zijn — soms is een simpele extra kolom in de statistieken al genoeg om een hele hoop vragen te beantwoorden of zelfs voor te zijn. Natuurlijk biedt deze aanpak geen sluitende bescherming tegen stemfraude. Echte vormen van fraude, zoals via meerdere kanalen stemmen, of via verschillende simkaarten of apps blijven onverminderd mogelijk en liggen ook ruim binnen de mogelijkheden van een vastbesloten staat. En laten we ons geen illusies maken, Israël is zo'n staat.

Door: Foto: Logo Eurovisie songfestival - fair use
Foto: Corne Bastiaansen, CC 0, via Wikimedia Commons.

De Gesloten Bestuurscultuur: de erfenis van dertien jaar Rutte?

ACHTERGROND - Door Simon Otjes, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees

Sinds 1 april 2021, gaat het veel over de Nederlandse bestuurscultuur. Een kritiekpunt dat vaak genoemd wordt, is het gesloten karakter van de Nederlandse bestuurscultuur. Geheimhouding staat hierin centraal in plaats van transparantie. Dit wordt vaak gekoppeld aan de persoon van Mark Rutte, de man van de Rutte-doctrine en de verdwenen SMS-jes. Maar is dit realistisch? In welke mate is geheimhouding een dieper onderdeel van de Nederlandse politieke cultuur?

In een recente podcast Het Spel en de Macht spreek ik hierover met jurist Annemarie Drahmann en historica Eleni Braat. Het belang van geheimhouding gaat veel verder terug in Nederland. Het is bovendien een opmerkelijk verschil tussen Nederland en landen waarmee we ons graag vergelijken.

Geheimhouding en Verzuiling

Volgens politicoloog Arend Lijphart is geheimhouding een belangrijk onderdeel van de Nederlandse bestuurscultuur ten tijde van de verzuiling. Deze periode duurde grofweg tussen 1918 en 1967. Verzuilde elites, die verschillende maatschappelijke groepen vertegenwoordigden, moesten tot compromissen komen. Het is voor politici makkelijker om afspraken te maken achter gesloten deuren. Het is gemakkelijker om een uitruil te maken als er geen burgers of journalisten meekijken.

De notie dat het bestuur openbaar zou moeten zijn was niet geworteld in het bestel. De regering zag openbaarheid enkel vanuit de inlichtingenplicht die zij heeft richting de Kamer. Het is belangrijk om daarbij op te merken dat de inlichtingenplicht niet bijzonder sterk in de Grondwet was vastgelegd: het recht om vragen te stellen was een recht van de Kamer als geheel en niet van een individueel lid. Een Kamermeerderheid kon in principe het ondervragen van een minister blokkeren. De Tweede Kamer zette haar middelen om informatie te krijgen überhaupt slechts spaarzaam in.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Eerst de val, dan de nuance

NIEUWS - Staatssecretaris Mark Harbers is opgestapt zijn om een lijst die in details niet transparant genoeg zou zijn.  Maar hij kan niet verweten worden moorden verdoezeld te hebben, want die waren er simpelweg niet.

Het AD deed nader onderzoek en kwam er achter dat “het enige geval waar sprake was van een voltooid levensdelict (doodslag), door de rechter werd gezien als zelfverdediging. De verdachte werd op 22 mei ontslagen van alle rechtsvervolging omdat hij zich volgens de rechter mocht verdedigen tegen een mishandeling waar twee belagers bij waren betrokken.”

Foto: -JvL- (cc)

Meest transparante kabinetsformatie

Nu we toch geen verkenners inzetten, maar geheel volgens de traditie een informateur, zullen sommigen gedacht hebben: “Verrek, daar heb je Tjeenk Willink weer…”.

Die ‘beleving’ kan kloppen op basis van de waarheid dat hij drie keer eerder informateur is geweest. Als we naar de laatste vijftien kabinetsformaties kijken (1971 – 2017), zien we dat het CDA (en de voorlopers daarvan) de meeste informateurs leverden, gevolgd door PvdA, VVD en D66.
© Sargasso aantal informateurs Kabinetsformatie

Tjeenk Willink (PvdA) staat bij de CDA-koplopers Ruud Lubbers en Jan de Koning die beiden ook drie keer informateur waren. Tjeenk Willink breekt nu het ‘record’ en wordt voor de vierde keer informateur.

Gezien de zeer ongelukkige start die de huidige kabinetsformatie maakte, moet er een wonder gebeuren als Tjeenk Willink in korte tijd en als enige informateur een rapport op kan stellen op grond waarvan deze Tweede kamer meteen een formateur kan aanwijzen.

Dat ligt deels aan de gespannen verhoudingen tussen diverse partijen, na de moties van wantrouwen en afkeuring die Mark Rutte aan zijn broek kreeg. Er is bij potentiële coalitiepartners dus enig wantrouwen jegens de VVD en omgekeerd kan de VVD kan nu niet zondermeer de anderen blindelings vertrouwen.

Toen in 1977 het kabinet Den Uyl viel, was bij de navolgende kabinetsformatie het onderlinge vertrouwen dermate beschadigd dat een tweede kabinet Den Uyl niet mogelijk bleek. Ook al zat op grond van de verkiezingsuitslag zo’n kabinet er wel in. Er waren maar liefst zes informateurs nodig vooraleer tot de uiteindelijk formatie van kabinet Van Agt I kon worden over gegaan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Transparantie rond digitale politieke advertenties laat te wensen over

ANALYSE - door Rebekah Tromble, Kristof Jacobs en Tom Louwerse (eerder verschenen op Stuk Rood Vlees).

Online advertenties worden steeds belangrijker in verkiezingscampagnes, maar er is ook groeiende kritiek. Anders dan bij advertenties in traditionele media, is niet duidelijk wie welke boodschap te zien krijgt. Ook is de afzender van de advertenties niet altijd helder. Dit kan leiden tot misbruik, zo benadrukte ook de Staatscommissie Parlementair Stelsel.

Platforms zijn niet ongevoelig voor deze kritiek. Twitter kondigde recentelijk aan politieke advertenties (deels) te verbieden, en ook Google wil ze aan banden leggen. Facebook wil ermee doorgaan, maar committeerde zich vorig jaar wel aan een Code of Practice on Disinformation, waarin platforms beloven om onder andere de transparantie van digitale politieke advertenties te verbeteren.

In hoeverre hebben die vrijwillige afspraken geleid tot meer transparantie? In opdracht van het Netherlands Helsinki Committee en het European Partnership for Democracy analyseerden wij hoe deze afspraken in de praktijk uitpakten rondom de Europese parlementsverkiezingen.

Ad libraries als oplossing?

Eén van de maatregelen is het opzetten van Ad libraries: online overzichten waarin je precies kunt zien wie (welke Facebook-pagina of welke Twitter handle) welke politieke advertentie heeft geplaatst, hoe vaak deze is bekeken en aan wat voor soort mensen deze advertentie is getoond. Bij dat laatste gaat het bijvoorbeeld om het geslacht, leeftijd en de regio. Dat klinkt als een belangrijke verbetering van de transparantie, maar dan moet zo’n ad library natuurlijk wel alle politieke advertenties bevatten en ook voldoende complete informatie bevatten.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: K2 Space (cc)

In het ‘open’ kantoor kan niemand zich verstoppen

Carla werkte op een middelgroot kantoor. Ze vond haar werk leuk, maar aan één ding kon ze moeilijk wennen: ze voelde zich voortdurend bekeken. Vreemd was dat niet, want haar werkplek bevond zich in één grote ruimte waarin tientallen collega’s zaten. Als ze geconcentreerd wilde werken, verkaste ze soms naar een van de stilteruimtes. Maar ook daar was ze niet veilig voor de nieuwsgierige blikken van voorbijgangers. Alle wanden waren gemaakt van glas.

Op een dag zei het afdelingshoofd tegen Carla: “We moeten praten.” Samen liepen ze zijn kantoor binnen. Net als de stilteruimtes had het iets weg van een reusachtig aquarium. Iedereen die langsliep kon zien wat zich binnen deze glazen kubus afspeelde. Het afdelingshoofd gebaarde haar te gaan zitten. Hij zuchtte nog eens diep en zei toen: “Het spijt me, maar je contract loopt af. Je bent ontslagen.” Carla barstte in tranen uit. En de hele afdeling keek mee.

Parasol naast je bureau

Carla’s verhaal is niet uniek. Als schrijver van een boek en een handvol artikelen over het ‘open’ kantoor heb ik zo’n beetje alle klachten over dit type werkplek voorbij zien komen. Meestal gaan ze over luidruchtige collega’s, ongewenste geuren en te warm of te koud afgestelde verwarmingen. Maar ook de klacht “ik voel me bekeken” scoort hoog, vooral onder vrouwen en medewerkers met taken die wat minder routineus zijn en veel denkwerk en creativiteit vereisen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Open brief voor een open democratie

BRIEF - Geachte voorzitter van de Tweede Kamer, geachte mevrouw van Miltenburg

OpenDemocratieHet is deze maand alweer tien jaar geleden dat de actie Open Democratie 1.0 werd gestart. Die actie had tot doel de toegankelijkheid van alle documenten van de Tweede Kamer online te vergroten.

Misschien weet u het niet meer, maar het was toen best nog een uitdaging om als eenvoudige burger ook maar iets te weten te komen over wat de Tweede Kamer deed of hoe ze stemde. Tenzij het in de media kwam of net gebeurd was.

Die actie leverde een lijst van wensen op. Die lijst hebben we eind 2005 naar uw voorganger mevrouw Verbeet gestuurd. We weten dat de brief is aangekomen en dat de brief gebruikt is voor diverse ontwikkelingen. Maar op een gegeven moment werd het stil.

Het is nu 2015 en in essentie is er niets veranderd. Ja, de stemmingen staan op uw site. En ja, bij individuele kamerleden is te zien welke moties of kamervragen van hun hand zijn.
Maar zoeken in stemmingsuitslagen, stemmingen per partij bekijken, volledige dossiers bij een stemming opvragen of via een API alles ophalen, is nog steeds niet mogelijk.

In 2012 presenteerde de Tweede Kamer met veel bombarie het Parlis systeem. We waren erbij en stonden te juichen. Het schijnt dat u het intern al gebruikt. Maar wij burgers zitten er nog steeds op te wachten, evenals al die betrokken app-ontwikkelaars die graag leuke en levendige toepassingen maken die het democratische proces voor veel andere burgers misschien weer aantrekkelijker maken.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Twitter sluit Amerikaanse Politwoops

NIEUWS - Open State Foundation, de organisatie die streeft naar ‘open data’, probeert informatie boven water te krijgen die de overheid slecht toegankelijk en nauwelijks overzichtelijk beschikbaar heeft. Eén van de meer grappige projecten is Politwoops, een stukje techniek die  het mogelijk maakt verwijderde tweets van politici weer zichtbaar te maken.

De Open State Foundation ziet dat zelf niet als grap. Arjan El Fassed, directeur van de Open State Foundation, is van mening dat ook gewijzigde uitlatingen van politici belangrijk zijn,

Al worden Tweets later weer weggehaald, het blijft onderdeel van onze parlementaire geschiedenis. Deze Tweets zijn verstuurd, waren zichtbaar en zijn vervolgens verwijderd. Wat politici op een publiek kanaal zeggen moet voor iedereen te vinden zijn. Dit gaat niet om de typefouten die zij maken. Het gaat juist om het inzicht dat het geeft in de veranderde boodschap van politici. Dat gaat vaak aan ons voorbij.

De Open State Foundation maakte vrijdag bekend dat Twitter is gestopt met de Amerikaanse variant van Politwoops. Het persbericht vermeldde niet waarom de Amerikaanse Politwoops plat is gelegd.

We vroegen dat aan Arjan el Fassad, die ons mailde:

Er is een formele reden van Twitter – namelijk violation of service agreement voor het gebruik van de API maar dat is niet nieuw (wij zijn Politwoops gestart in 2010 in Nederland en hebben vervolgens Sunlight Foundation geholpen met implementeren van de Amerikaanse versie in 2012). Er heeft toen een gesprek plaatsgevonden met Twitter en een gedoog overeenkomst werd toen gesloten. Vervolgens bleef Politwoops gewoon draaien en hebben wij als Open State Foundation Politwoops verder uitgerold naar zo’n 30 landen. Twee weken geleden lijkt Twitter terug gekomen op haar eerdere gedoog overeenkomst. De echte reden daarvan weten we niet.

Foto: Bert Kaufmann (cc)

Kunst op Zondag | Het raam

Het raam in de kunst is spel met licht en donker. Het is verlangen, uitkijken en rusten. Het is het kader voor lucht, wolken en landschappen. Het ligt voor de hand dat vele kunsttechnische aspecten en de vele betekenissen en emoties die een raam kunnen oproepen, menig kunstenaar heeft geïnspireerd.

Rembrandt – Philosopher Reading,  1631.
cc Flickr Plum leaves photostream  Rembrandt Philosopher Reading 1631 Oil on wood

Peter Ilsted – Girl Reading a Letter in an Interior, 1908.
cc Flickr Plum leaves photostream  Peter Ilsted Girl Reading a Letter in an Interior 1908

Salvador Dali – Woman at the Window, 1925.
cc Flickr Gandalf's Gallery photostream Salvador Dali - Woman at the Window 1925

Juan Gris – The painter’s Window, 1925.
cc  commons.wikimedia.org The painter's Window Juan Gris

Marc Chagall – America Windows, 1977.
cc Flickr UGArdener photostream Inside the Art Institute of Chicago - Chagall American Windows

Fons Heijnsbroek – Landscape & Window, 1991.
cc Flickr Fons Heijnsbroek photostream LANDSCAPE & WINDOW, 1991

Karen Hollingsworth – Connected, 2010.
cc Flickr Plum leaves photostream Karen Hollingsworth Connected 2010

Alice Porto – Arte no Porto III.
cc Flickr Guilherme Tavares photostream Post it up  Arte no Porto III Prédio da Cotada Pelotas – RS Artista Alice Porto

Banksy – Window.
cc Flickr Matt Gibson photostream Banksy Window 1

Zit u zich voor het venster te vervelen? Ga dan er uit en op zoek naar de vele andere ramen in de kunst.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Duopolie

Duopolie | Ondoorzichtige bank

COLUMN - Eén van de redenen dat de financiële crisis zo’n diepe impact heeft gehad, is dat banken zo ondoorzichtig zijn. Niemand wist precies welke banken goede en slechte kredieten op hun balans hadden staan, zodat geen bank meer geld aan een andere bank wilde lenen, en de ECB moest ingrijpen met een flinke som geld. Maar waarom zijn banken eigenlijk zo ondoorzichtig? En moeten banken niet veel transparanter worden?

Ten opzichte van andere bedrijven zijn banken automatisch een stuk minder transparant, omdat de bezittingen moeilijker op risico te schatten zijn en door de veranderlijkheid van de bezittingen. Een belangrijke manier waarop een bank waarde toevoegt, is door kredieten te verstrekken en te beheren die vaak moeilijk op waarde te beoordelen zijn. De ene hypotheek is de andere niet, en een bedrijvenkrediet aan bijvoorbeeld Unilever heeft een ander risicoprofiel dan een krediet aan de makers van de volgende Candy Crush. Banken met een op het oog zelfde portefeuille, kunnen hierdoor sterk verschillen in risicoprofiel.

Transparantie is daarnaast lastig omdat de bezittingen van banken sterk verhandelbaar zijn. In principe kan een bank met een paar drukken op een knop zijn risicoprofiel compleet veranderen, zodat een momentopname van de bezittingen van een bank op een volgend moment alweer niet meer hoeft te kloppen. De verhandelbaarheid en moeite van risicoprofiel inschatten zetten een limiet aan hoe transparant een bank kan zijn.

Volgende