De parlementaire enquête woningcorporaties

Het zou goed zijn als het parlement niet alleen zou vertrouwen op grote, sporadische enquêtes, maar ook toezicht zou uitoefenen op bepaalde sectoren middels kleine, regelmatige visitaties. Op donderdag 30 oktober 2014 publiceerde de Parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties haar eindrapport. Daarin veel aandacht voor wat er allemaal fout ging en beter moet, en ook een pleidooi voor de invoering van een toezichthouder: een 'Woonautoriteit'. Meer en strak toezicht. Maar er waren toch Raden van Commissarissen, en een Waarborgfonds en het ministerie die ook al toezicht hielden? Er was niet zozeer te weinig toezicht, het probleem was eerder dat de verschillende toezichthouders niet deden wat ze geacht werden te doen. Het meest frappant werd dat mijns inziens geformuleerd door Marcel van Dam die zelf zo'n toezichthouder was, maar vooral alle andere toezichthouders de schuld gaf.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Roel Wijnants (cc)

Markt en Toezicht

, door

ACHTERGROND - Wat is toezicht op de vrije markt eigenlijk en hoe kan deze, bijvoorbeeld in het geval van woningcorporaties, vorm worden gegeven?

Soms zien mensen de wereld als één van vrije en beschaafde individuen, die hun eigen belangen nastreven en daardoor het grootste goed voor allen bereiken.

Soms zien mensen meer in een staat, die het grootste goed voor allen nastreeft, door regels en interventies op veel gebieden en tot in vergaande details.

Soms ook wordt een mengsel bepleit, waarin de overheid ten hoogste “marktmeester” is, die de gewichten van de weegschaal ijkt, de opstelplekken van de kraampjes verdeelt en de marktgelden komt ophalen.

Het is allemaal “centristische ideologie”, want het zegt weinig over machtsconcentraties, oneerlijk spel, crimineel gedrag, kartels en samenzweringen. Dat is toch ook van belang.

De grenzen van de marktwerking

Onlangs bevroeg het parlement Minister Schippers over fraudes in de medische sector. De NZa (Nederlandse Zorgautoriteit) had die aan het licht gebracht. Als justitie elk strafbaar feit moest vervolgen zou het systeem volkomen vastlopen, zei ze ongeveer en de Kamer barstte niet uit in verontwaardigd gejoel. Een bestuurder van een rechtsstaat moet er voor zorgen dat elk strafbaar feit vervolgd wordt, zeker als die eerst pleitte voor een marktwerking, die kennelijk ruimte biedt voor die vormen van crimineel gedrag.

Waan van de dag

‘Onvoldoende toezicht op Nederlandse vleessector’

, door

Zo bericht Follow the Money:

Let wel, we hebben het hier dus over pakweg 2000 voetvalvelden van een meter hoog aan ‘dierlijke bijproducten’ (in casu slachtafval, zoals afgekeurde dieren en karkassen) op jaarbasis. (Nederland heeft in totaal zo’n 7000 voetbalvelden) Op de handelsstromen rond deze immense stapel aan bijproducten – volgens de Raad vooral in cosmetica en diervoeder gebruikt – is fysiek noch administratief weinig zicht. Een deel hiervan kan dus evengoed bewust of onbewust in onze humane consumptie terecht komen. De raad somt zelfs een paar voorbeelden op waarin sprake is geweest van humane consumptie van mogelijk gevaarlijk slachtafval.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Toezicht met platte pet?

, door

OPINIE - Het probleem van de woningcorporaties is niet een gebrek aan toezicht, maar een verkeerde opzet van het systeem waarbinnen zij opereren.

De eerste verhoren van de parlementaire enquete hebben plaatsgevonden. Mijn verwachtingen waren beperkt, maar ik ben er niet vrolijk van geworden. De leden stelden open vragen, alsof de trainingen van vroeger nooit zijn herhaald.

Ook opmerkelijk: het rapportje van de Algemene Rekenkamer, dat een beetje door de ruimte zweefde; ik heb het van de website geplukt en even goed gelezen. Helaas, ook daarvan werd ik niet echt verheugd, dan wel verlicht.

Over toezicht

Omdat ik de praktijk van vroeger ken en betrokken ben geweest bij de veranderingen van de laatste jaren, deel ik maar even mijn emoties met u allen.

Ooit dienden wij het ‘belang der volkshuisvesting’, summier beschreven in het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (BTIV), maar zeker niet sluitend gedefinieerd. Er was een woud aan regelingen, met een samenvallende norm: op een bepaalde datum diende je de plannen in bij een goed bemand kantoor van de hoofdingenieur-directeur Volkshuisvesting (HID) in de provincie. Daar werkten in mijn tijd bij VROM landelijk meer dan 500 man.

Na de nota ‘Volkshuisvesting in de negentiger jaren’, werd dat beeld anders: door het verdwijnen van nagenoeg alle subsidieregelingen werd de formatie van de HID-kantoren ingekrompen tot circa 200 personen. Is dat vermeldenswaard? De Algemene Rekenkamer beweert, sprekend over de laatste twintig jaar: ‘Uit ons onderzoek blijkt dat die capaciteit (voor volkshuisvestelijk toezicht) zich min of meer permanent rond de tien FTE’s heeft bewogen’ (p.29).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onafhankelijk toezicht op partijfinanciering graag

, door

Nederland kent sinds 1 mei 2013 een Wet financiering politieke partijen. Dat werd tijd ook. Lange tijd kende ons land nauwelijks regels over giften en andere financiële bijdragen aan politieke partijen. Met de nieuwe wet is daar verandering in gekomen. De Wet financiering politieke partijen bevat bepalingen over het registreren en openbaar maken van geldelijke bijdragen en bijdragen in natura, stelt grenzen aan anonieme bijdragen en is van toepassing op aan de partijen verbonden neveninstellingen. Een goede wet staat of valt echter met goed toezicht op de naleving ervan. De nieuwe wet kent een Commissie toezicht financiën politieke partijen, maar als u dacht dat die commissie toezicht hield op de financiën van de politieke partijen, dan begaat u een grote vergissing. De enige toezichthouder met tanden is namelijk de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Die kan bij overtreding van de bepalingen van de wet een bestuurlijke boete van maximaal 25.000 euro per overtreding opleggen. De genoemde Commissie toezicht financiën politieke partijen geeft daarbij slechts advies.

De minister van Binnenlandse Zaken is zelf natuurlijk ook verbonden aan een bepaalde politieke partij. Zal hij het aandurven om, mocht het nodig zijn, zijn eigen partij een bestuurlijke boete op te leggen? Zal hij willen optreden tegen de coalitiepartner, of – met de huidige politieke verhoudingen in het achterhoofd – tegen de zogenaamde ‘constructieve oppositie’? Of tegen een gedoogpartner als de PVV, de partij wier financiële administratie zo transparant is als een boerka, en die in beide Kamers tegen de Wet financiering politieke partijen stemde (een ‘anti-PVV-wet’)? Kan de minister de schijn vermijden dat hij juist de oppositiepartijen hard aanpakt? Echt onafhankelijk is de minister van Binnenlandse Zaken nooit. Het is daarom jammer dat pogingen in de Tweede Kamer om het toezicht bij een instantie als de Kiesraad neer te leggen op niets zijn uitgelopen. Natuurlijk zal de Kiesraad enigszins opgetuigd moeten worden alvorens hij als toezichthouder kan functioneren, maar de Kiesraad is wél onafhankelijk en onpartijdig.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: IvanWalsh.com (cc)

Cloudbankieren

, door

ACHTERGROND - Wanneer je het vliegtuig naar de VS neemt, weet de NSA waarschijnlijk al wat jij aan boord hebt gegeten voordat de cabin crew het aan je heeft gevraagd. Passenger Name Records moeten door vliegmaatschappijen beschikbaar worden gesteld aan de VS, die afspraak is nu eenmaal gemaakt, maar het afluistervraagstuk plaatst internationale afspraken en wet- en regelgeving in een ander perspectief. Onze banken worstelen echter al langere tijd met het datavraagstuk en met vergelijkbare wetten en regels met een eveneens twijfelachtige werking.

Cloud computing is een vorm van outsourcing

Nederlandse banken die zaken doen met Amerikaanse bedrijven hebben te maken met verschillende regelingen. Aan de ene kant is er de Patriot Act, die de Amerikaanse overheid (officieel na toestemming van de rechter) de mogelijkheid biedt om data op te vragen van Amerikaanse burgers en bedrijven, ongeacht waar die zich bevinden. Aan de andere kant dragen Nederlandse organisaties vanuit Nederlandse en Europese wetgeving zelf de verantwoordelijkheid voor een correcte verwerking en bescherming van persoonsgegevens. Wanneer Europese banken zaken doen met internationale dienstverleners, wordt de wet- en regelgeving alleen maar complexer. Niet-Europese dienstverleners moeten verklaren dat zij de Europese wet- en regelgeving respecteren. Hun datacenters moeten bijvoorbeeld binnen Europa gevestigd zijn, zodat voorkomen kan worden dat een vestigingsland (buiten Europa) via eigen wet- en regelgeving kan bepalen hoe er wordt omgegaan met data. Datacenters zijn relevant voor de opslag van klantgegevens. Van grote financiële instellingen is vrijwel nooit bekend waar zij welke data onderbrengen.

Foto: Adam Baker (cc)

Financieel toezicht EU hervormd, maar is het ook beter?

, door

Het Europees toezicht op financiële instellingen is de afgelopen jaren flink veranderd. Maar is het ook verbeterd?

De financiële crisis lijkt over haar dieptepunt heen te zijn. Op een aantal uitzonderingen na lijkt het vertrouwen van de Europese consumenten in de economie weer terug te keren, getuige de groei van de bestedingen door huishoudens. De Europese export (pdf) zit eveneens op een goed spoor en er is zelfs een aanzienlijk handelsoverschot gerealiseerd.

Tot slot lijkt het ook met Griekenland, het zorgenkindje van de eurozone, beter te gaan. Als we tenminste afgaan op de positievere beoordelingen die Griekenland van de kredietbeoordelaars heeft ontvangen. Een deel van deze ontwikkelingen is toe te schrijven aan de ingrijpende institutionele veranderingen die de Europese Unie op het vlak van financieel toezicht sinds 2008 heeft doorgevoerd.

Institutionele hervormingen

Met de hervormingen heeft de EU een belangrijk signaal afgegeven aan de financiële markten, i.c. de speculanten en de ‘hedge funds’, dat het serieus en daadkrachtig de problemen van de eurozone wil aanpakken. De belangrijkste institutionele hervormingen zijn de instelling van het European System of Financial Supervisors (ESFS) en de uitbreiding van de bevoegdheden van de Europese Centrale Bank (ECB) geweest.

Deze hervormingen hebben als doel de centralisering (Europeanisering) van het toezicht op de belangrijkste financiële markten en de versteviging van de samenwerking tussen de lidstaten en de nationale toezichthouders op het gebied van handhaving en compliance.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Pepijn Schmitz (cc)

Risicogestuurd toezicht in het onderwijs

, door

ACHTERGROND - Kan de Inspectie van het Onderwijs aan de hand van informatie die zij heeft over scholen risicogestuurd toezicht in het onderwijs mogelijk maken?

Het Onderwijsverslag verscheen vorige week al en ik was van plan er een mooie grafiek uit te selecteren. Maar zoals wel vaker dwaalt mijn aandacht af, als er een interessante voetnoot bijstaat. In de webversie van het Onderwijsverslag staat een verwijzing naar een proefschrift uit 2012, van A. Timmermans.

Dat proefschrift gaat over de “toegevoegde waarde” indicator. Omdat scores aan het einde van een onderwijsloopbaan weinig zeggen over de kwaliteit van een school, is een “toegevoegde waarde” indicator in theorie veel geschikter om de kwaliteit van scholen te bepalen. De Inspectie heeft in diverse documenten aangegeven bezig te zijn met studies naar de bruikbaarheid van deze indicator. Het proefschrift “Value added in educational accountability: Possible, fair and useful?” van Timmermans geeft een goed overzicht van de theorieën, de beschikbare modellen en de obstakels bij het invoeren van een dergelijke indicator. Het is bovendien goed leesbaar en gericht op een actueel vraagstuk van maatschappelijk belang.

Het interessantste hoofdstuk vind ik aan het einde. Het gaat over het risicogestuurde toezicht dat de Inspectie hanteert.
Een simpele uitleg daarvan zag ik donderdagavond op televisie. Medici kunnen sinds vandaag op basis van een bepaalde formule uitrekenen hoeveel procent kans een hart- en vaatpatiënt heeft om in de komende tien jaar opnieuw gezondheidsklachten te ontwikkelen. Een aantal variabelen wordt daarbij gemeten: bijvoorbeeld de aard van voorgaande klachten en bloedwaarden. Het voorspellende model staat op een half A4-tje en schijnt revolutionair te zijn.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Spoorellende is voorbeeld van verknipt bestuur

, door

De verknipte dienstverlening op het spoor illustreert de behoefte aan nieuwe besturingsvormen in de publieke sector. Door een te grote nadruk op efficiency raakt de samenhang tussen de opgeknipte onderdelen verloren.  Meer toezicht en controle zullen daar weinig aan kunnen veranderen. Regionale verantwoordelijkheden wel, zegt Joop Koppenjan, hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Afgelopen weken werden de treinreizigers volop geconfronteerd met de jaarlijkse dip in de dienstverlening op het spoor. Sneeuw en vrieskou waren het spoorsysteem wederom de baas en dat ging gepaard met het eveneens jaarlijkse terugkerende zwartepieten tussen dienstverlener NS en Infrastructuurbeheerder Prorail. Dit jaar in de vorm van een heuse catfight tussen directeuren Ingrid Thijssen (NS) en Marion Gout (Prorail).

Doordat de zorg voor het spoor is opgeknipt tussen NS en Prorail lijkt het Nederlandse railsysteem kwetsbaarder te zijn dan waar dat niet is gebeurd, zoals in Duitsland en Zwitserland. Dit opknippen hebben we te danken aan het streven naar efficiency, resultaatgericht werken, verzelfstandiging en marktwerking, waar onze bestuurders en politici zich in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw door lieten leiden.

De gevolgen beperken zich niet tot de railsector. Op tal van terreinen van publieke dienstverlening treffen we praktijken aan die ‘verknipt’ overkomen. Recent werd melding gemaakt van de grote financiële risico’s waarmee directeur Erik Staal woningcorporatie Vestia aan de rand van de afgrond bracht. De week ervoor berichtten de media over te dure dienstreizen van het college van bestuur van de Technische Universiteit Delft. Incidenten die naadloos in de rij passen van eerdere berichten over mislukte vastgoedavonturen van onderwijs- en zorginstellingen die de kerntaken van deze organisaties bedreigden, het lichtvaardig uitreiken van diploma’s door hogeschool Inholland, te hoge salarissen van bestuurders en managers in verzelfstandigde overheidsdiensten, enzovoorts.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende