Oorlogsnotities | Een rode lijn van elastiek

Er is angst voor de rode lijn van Poetin. Wordt die overschreden dan zou een nucleaire reactie en mogelijk een wereldoorlog dichtbij zijn. Maar niemand weet precies waar die rode lijn loopt. En Poetin vergroot vooral de onduidelijkheid. Hebben we dan wel met een rode lijn te maken? Behoedzaam kunnen we ons er maar beter niet teveel van aantrekken. Wel zou de Navo zelf nog een rode lijn moeten trekken. Wapens Die rode lijn van Putin is het afgelopen jaar verschillende keren voorbij gekomen. Al voor de oorlog dreigde hij Navo-landen met een sterke reactie, als ze wapens of troepen in Oekraïne zouden inzetten. Met name noemde hij luchtafweergeschut, dat als dekmantel zou kunnen dienen voor raketten die Moskou kunnen bereiken. De Russische reactie zou kunnen bestaan uit het afschieten van (misschien wel supersonische) raketten richting Europa. Maar al voor 24 februari leverde de Amerikanen wapens en sinds de Russische invasie hebben talloze landen steeds zwaardere wapens geleverd. Op 1 juli autoriseerde de Amerikanen een wapenpakket met daarin 2 NASAMS - geavanceerd luchtafweergeschut. Ondertussen staat er Duits IRIS-T luchtafweergeschut in het zuiden van Oekraïne. Die NASAMS worden dezer dagen geleverd. Spaanse Hawks en de Franse Crotale volgen. Van die rode lijn horen we niets meer en van supersonische Russische raketten boven Navo-grondgebied is nog niets vernomen. Russische grondgebied Een andere rode lijn die Poetin verschillende keren heeft genoemd is die van aanvallen op Russisch grondgebied. De aanslag op de Kerch brug die Rusland met de Krim verbindt valt daaronder. Want de Krim is volgens het Kremlin Russische grondgebied. De aanslagen op een elektriciteitscentrale en een oliedepot in Belgorod vallen daar zeker onder. Deze stad vormt een belangrijk militair knooppunt, ligt volgens ieders definitie op Russische grondgebied, en is regelmatig doelwit. De eerste aanslag vond hier overigens al in het voorjaar plaats. Maar wat dat grondgebied betreft heeft Poetin met zijn zogenaamde annexaties de loop van die zogenaamde rode lijn vooral onduidelijker gemaakt. Want zo’n beetje alle oorlogshandelingen vinden plaats in de provincies die Poetin tot Rusland heeft bestempeld. Met andere woorden, elke Oekraïense beschieting vindt plaats op ‘Russisch’ grondgebied. Elke door Oekraïne afgeschoten kogel, mortier, of raket overschrijdt sinds die annexaties Poetins rode lijn. Natuurlijk zonder nucleaire consequenties. Want aan het front geldt de logica van het slagveld, waarbij troepen elkaar met conventionele wapens bestoken. Inclusief de militaire logistiek achter de fronten. Rusland probeert daarbij gebruik te maken van de landgrenzen. Door vanaf Russisch en Witrussisch grondgebied Oekraïne aan te vallen hoopt ze het Oekraïense leger af te schrikken. Oekraïne is terughoudend, maar af en toe slaat ze terug door over de grens, in Rusland, militaire doelen te bestoken. Met name dus rond Belgorod. En die ‘rode lijn’ wordt daar door Moskou soepeltjes omheen gedrapeerd. Rode lijn van elastiek Die rode lijn van Poetin lijkt dus van elastiek te zijn. Je kunt er alle kanten mee op! Dat betekent dat het geen rode lijn is. Want het idee van een rode lijn is dat hij afschrikt, omdat passeren consequenties heeft en niet dat de lijn dan opnieuw getrokken wordt. Wil die rode lijn fungeren als een duidelijke grens, dan moet voor beide partijen precies duidelijk zijn waar die lijn loopt. Niet in de laatste plaats voor Poetin zelf. Want de door hem gesuggereerde nucleaire consequenties van het passeren van de rode lijn hebben zonder twijfel ook voor hem serieuze gevolgen. Mogelijk het einde van zijn dictatuur, of zijn leven. Een nucleaire reactie zal hij daarom ook volledig in de hand willen houden en dat gaat moeilijk samen met zo’n rode lijn. Want bij een rode lijn besluit je bij voorbaat dat er een bepaalde reactie komt bij het passeren van de grens die die lijn vormt. Daarmee geef je de controle over de gebeurtenissen uit handen. Want je zelf getrokken rode lijn dwingt je te reageren bij het passeren van die lijn. Verschillende keren is al duidelijk geworden dat Poetin zijn dreigementen bij het passeren van zijn rode lijnen niet waarmaakt. Dat betekent dat het geen rode lijnen zijn. Daaruit kun je natuurlijk niet concluderen dat Poetin niet in staat moet worden geacht over te gaan tot een nucleaire aanval. Maar als de omstandigheden ernaar zijn, zal hij die beslissing zelf willen nemen en niet willen laten afhangen van één of andere rode lijn. De angst voor het overschrijden van een rode lijn zou dan ook niet leidend moeten zijn. De huidige situatie Alles wijst erop dat er geen middenweg uit het conflict bestaat. Poetin wil koste wat het kost zijn ‘oorlog tegen het westen’ winnen. Dat kan voor ons alleen betekenen dat we vol overtuiging moeten meewerken aan zijn verlies. Allereerst vanwege het immense leed dat hij veroorzaakt in Oekraïne - de moorden, het martelen, het verkrachten, het vernietigen van alles van waarde. Daarnaast zijn er geopolitieke argumenten. Winst voor Poetin betekent dat nucleaire afpersing werkt. Dat schept een onacceptabel precedent. Voor een toekomstig Rusland, maar ook voor andere regimes. Verder is Oekraïne onderdeel van Europa. Natuurlijk wat betreft de ligging, maar meer en meer ook wat betreft de hang naar vrijheid en democratie. We moeten willen dat die grote buur in het oosten, die onze waarde steeds meer deelt, ook onderdeel wordt van de vrije democratische wereld. Daar komt bij dat Poetin bij winst zal blijven zitten, terwijl hij ondertussen zelf het probleem is geworden. Er is geen vreedzame Europese toekomst meer denkbaar met Poetin op het toneel. Bij verlies is de kans groter dat zijn grip op Rusland kleiner wordt en dat is een begin van een oplossing. Daarnaast is het na 8 maanden steun aan een land dat wordt vermoord, moreel ondenkbaar als Westerse leiders zouden overgaan tot business as usual met Rusland onder Poetin. Het zou de legitimiteit van de westerse democratische rechtsorde volledig ondermijnen. Er is geen weg terug naar de internationale orde van voor 24 februari. Al hebben de Oost-Europese landen dat scherper voor ogen dan Macron en Scholz. Het zou, om dat verlies te bevorderen, helpen als het westen daarbij zelf een rode lijn trekt. Nog een rode lijn. Rode lijnen van de Navo De eerste rode lijn zijn de woorden van Biden, over het mogelijk gebruik van een Nucleair wapen door Poetin. "It'll be consequential. They'll become more of a pariah in the world than they ever have been. And depending on the extent of what they do will determine what response would occur." Een nucleaire reactie van de V.S. wordt daarbij niet verwacht, maar een reactie van de V.S. met conventionele wapens superieur aan die van de Russen moet Poetin vrezen. Het is strategisch ook van belang om niet mee te gaan met ideeën over nucleair terugslaan. Dat voorkomt dat er bij gebruik van een nucleair wapen niet direct paniek uitbreekt over een verder gaande nucleaire escalatie. Terwijl Poetin tegelijkertijd weet dat een conventionele Amerikaanse aanval voor hem desastreus zal uitpakken. Ook voor de tweede rode lijn die de Navo zou moeten trekken, is het van belang het conflict als een conventionele oorlog te blijven benaderen. Die tweede rode lijn zou moeten gaan over de aanvallen op burgerdoelen en infrastructuur. Als Rusland daarmee doorgaat, zou dat moeten betekenen dat de Navo zwaardere wapens aan Oekraïne gaat leveren. Dus vliegtuigen, tanks en ATACM’s (raketten met een bereik van 300+ km). Wapens die helpen bij de verdediging van het land en bij het uitschakelen van de logistiek van het Russische militaire apparaat. Dus als er vanuit Rusland Iraanse raketten worden afgevuurd op burgers en infrastructuur in Oekraïne, dan mag hij verwachten dat er westerse raketten zullen worden teruggevuurd. Ook op Russisch grondgebied. En zo'n rode lijn legt die beslissing over zwaardere westerse wapens voor Oekraïne, bij Poetin zelf neer. Grootste zorg Los van rode lijnen kan er een moment komen dat Poetin een nucleair wapen inzet. Dat mag ons niet belemmeren bij het blijven steunen van Oekraïne. Maar wat moeten we wel met die wetenschap? De uitbreidingen van Navo troepen aan de Oostflank van Europa moet snel en zichtbaar doorgang vinden. We hebben daar geen dreigende taal bij nodig, zoals Poetin die gebruikt. Maar de Navo moet laten zien klaar te zijn om indien nodig op beslissende wijze militair in te grijpen. Poetin denkt in termen van macht. En met de onmacht van zijn eigen leger in het achterhoofd, is die aanwezigheid waarschijnlijk de beste garantie om ervoor te zorgen dat het bij zijn eerdere nucleaire dreigementen blijft. --------------- Lees verder over Poetin: - Addressing Putin’s Nuclear Threat: Thinking Like the Cold War KGB Officer That He Was - een artikel van Douglas London, voormalig CIA-agent, nu schrijver en onderzoeker - Een interview door Politico met Fiona Hill, Rusland-analyst en Poetin-volger

Foto: Tim Reckmann (cc)

Oorlogsnotities | Rusland na Poetin

ANALYSE - Begin september werd nogmaals duidelijk dat het Russische leger niet zo machtig is als het Kremlin zichzelf en ons wil doen geloven. De flinterdunne verdedigingslinie van het noordoostelijke front stortte in. Met de grote hoeveelheden oorlogstuig en munitie die de vluchtende Russen achterlieten worden ze nu zelf weer bestookt. Niet echt een winnende strategie. Zelfs in de staatsmedia was het onder de voeten gelopen front groot nieuws. De rechtsnationalisten verlangden een stevig militair antwoord en kregen waarom ze vroegen.

Verdere escalatie

Zo was de nederlaag de dominosteen die de grootschalige mobilisatie inleidde, die nu weer voor verdere escalatie lijkt te zorgen. Vooralsnog vooral binnen Rusland. Voor veel Russen vond de eerste maanden van de oorlog ver van hun bed plaats. Maar nu staat de recruteringspolitie voor de deur. Het gevolg: protesten, brandstichtingen, geweldplegingen, tienduizenden Russen die hun vaderland ontvluchten, of soms zichzelf laten verwonden (let op: grafisch filmpje), om maar niet naar het front te hoeven. Naast de onrust verergert de mobilisatie de economische malaise. Want gevlucht of gemobiliseerd, het aantal mensen dat niet meer naar z’n werk kan zal in de honderdduizenden lopen. Zo wordt kennis en arbeid uit de economie onttrokken. Het leger krijgt daar onkunde en onervarenheid voor terug.

Closing Time | Put Putin Away

Hopelijk zijn er ergens in de politiek-militaire kringen rond Poetin mensen die diep in hun hart menen dat Poetin echt te ver is gegaan. Dat zijn de mensen die stappen kunnen ondernemen om de man van zijn  troon te stoten.

Het welbekende gezelschap Pussy Riot riep in 2012 de Heilige Maagd al aan met een gebed dat opriep Poetin weg te bonjouren. Twee van de bandleden werden veroordeeld ot twee jaar strafkamp. Strafkamp is een van de middelen waarmee tegenstanders van Poetin monddood worden gemaakt.

Foto: Worldmapper.org (cc)

Oorlogsnotities | Bronnen

De oorlog van Poetin tegen Oekraïne woedt voort, maar de aandacht in de reguliere media wordt minder. Wie toch op de hoogte wil blijven van wat er speelt kan zelf op zoek naar informatie. Onderstaande overzicht van bronnen kan daarbij behulpzaam zijn.

Een groot deel van deze bronnen zijn mij bekend via de lijst die @steeph aan het begin van de oorlog samenstelde. Veel links in het overzicht zijn ook links naar Twitteracounts. Het nadeel van zo’n lijst is echter dat het een eindeloos doorgaande berichtenstroom vormt. Onderstaande biedt hopelijk meer overzicht. En dit overzicht is een begin. Waardevolle bronnen die in de reacties worden achterlaten zal ik erin verwerken. In het overzicht zijn twee soorten links te vinden. Links met een @ verwijzen naar een Twitter-account, W verwijst naar een reguliere website.

Over de situatie en militaire confrontaties op het slagveld
Kaartmateriaal van de huidige situatie door @War-mapper, ook hier (W) te vinden. En van TheUkraineMap (W)

Analyses van het Britse ministerie van Defensie (@) en The Institute for the Study of War (@) (W)

Volgers van de militaire ontwikkelingen op het slagveld (voornamelijk OSINT)
Def Mon (@) – duidt met kaartmateriaal de situatie bij lokale gevechten
OSINTtechnical (@) beelden van aanvallen, gevechten, wapens
Militaryland.net (@) info over de Oekraïense strijdkrachten en updates op de site (W)
Rob Lee (@)  beelden van aanvallen, gevechten, wapens
WarMonitor (@) berichten over hoe het gaat aan de verschillende fronten
BlueSauron (@) beelden van aanvallen, gevechten, wapens

Foto: Victoria Pickering (cc)

Het verschil tussen een land en een regime

OPINIE - Duitsers zijn in Nederland tot ver na de oorlog niet erg populair geweest. De haat tegen de oosterburen speelde mee bij voetbalwedstrijden. En de stereotype beelden van dikke, roodverbrande, bier drinkende mannen in zandkuilen aan het Noordzeestrand deden nog decennia na de bevrijding de ronde. Voor mij was Duitsland lange tijd bijvoorbeeld ook geen aantrekkelijk vakantieland en dat had alles te maken met een beeld van Duitsers dat – onbewust misschien, maar toch- terug te voeren was op de bezettingstijd.

Duitsers of nazi’s?

Mijn beeld van Duitsland en de Duitsers is in de loop van de tijd door twee verschillende contacten gecorrigeerd. Op de eerste plaats door oud-verzetsstrijders. In hun verhalen waren niet de Duitsers de vijand, maar de nazi’s. Terecht natuurlijk. Hoeveel Duitsers, joden en niet-joden, zijn zelf niet het slachtoffer geworden van het naziregime? Natuurlijk kan de overweldigende steun van de Duitse bevolking voor het regime niet ontkend worden. Maar de misdaden van de nazi’s moeten op de eerste plaats toegerekend worden aan een barbaars regime dat ook de eigen bevolking onderdrukte. Wie ‘het volk’ als zodanig schuldig verklaart trapt in dezelfde val als de fascisten.

De tweede correctie op mijn beeld van de Duitsers kreeg ik veel later toen ik in contact kwam met de Duitse Groenen. Hun standpunten, hun verhalen en de cultuur van hun partij leken – althans aan het begin van deze eeuw- als twee druppels water op wat ik tegenkwam bij GroenLinks. Ik ontmoette Duitsers die niet of nauwelijks verschilden van politiek gelijkgestemde landgenoten. Misschien gold dat wel voor alle Nederlanders en Duitsers?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: World Economic Forum (cc)

Poetin wint altijd

De afgelopen weken is de wereld een nieuwe fase van de informatieoorlog ingegaan. Waar Rusland tot recent nog het ene na het andere onzinverhaal de wereld in hielp, waarna het westen daarop moest reageren, lijkt in ieder geval de VS ervoor gekozen te hebben deze verhalen pro-actief te ontzenuwen door ze zelf te openbaren. Dus werden we de afgelopen weken om de paar dagen gewaarschuwd voor een nieuwe ‘false flag’ die Poetin zou willen gebruiken als rechtvaardiging voor een invasie van Oekraïne.

Op zich is daar wat voor te zeggen, want in plaats van achter de feiten aan te lopen ben je de onzin vóór. Als je een geplande false flag-operatie publiek maakt vóórdat deze is uitgevoerd maak je hem in feite zinloos. Sterker nog, je maakt jezelf belachelijk als je hem dan toch uitvoert.

De enige logische reactie voor Rusland is dan ook de false flag niet uit te voeren, met als voordeel dat er mogelijk een oorlog voorkomen wordt. Het nadeel is echter dat de false flag niet wordt uitgevoerd (of dat er niet op geacteerd wordt), waardoor het lijkt alsof de oorspronkelijke waarschuwing onzin was. Een soort van preventieparadox, zeg maar. Op zijn beurt kan Rusland dat ook weer prima gebruiken om twijfel te zaaien en de VS als fantast neer te zetten. En het bullshit-asymmetry principle blijft onverminderd van kracht: een nieuwe smoes om Oekraïne binnen te vallen is sneller bedacht dan ontkracht.

Foto: Bert Kaufmann (cc)

Poetins gedroomde toekomst ligt in het verleden

ANALYSE - Wat gebeurt er rond Oekraïne? Is er een agressie van de Navo? Het zijn toch de Russen, die troepen samentrekken? Is het ouderwets imperialisme van de Russen? Of is het een naspelen van de geschiedenis, in nieuwe verhoudingen? De annexatie van de Krim, zonder dat er een schot werd gelost, doet denken aan Hitler’s truc die leidde tot de aansluiting van Oostenrijk.

En wat is hier precies de rol van het gas? Gasprijzen hebben betekenis voor onze inflatiecijfers, dus veel hoeft er niet mis te gaan. Bij een grootschalig militair conflict zijn de gevolgen geheel niet te overzien. Een tekort aan aardgas is dan te verwachten. Gaan we Groningen weer verder ondermijnen om het warm te hebben? Het is geen klein vraagje. Wel humor dat Rutte de ongerustheid over Oekraïne in de Kamer bezwoer met de mededeling dat hij en Hoekstra zelf zouden gaan kijken. Dat is een hele geruststelling…

Bufferzone

Ik herinner me Van Baalen en Verhofstadt op het revolterende Maidanplein in 2014 en vroeg me in deze kolommen af of een steunbetuiging aan de menigte verstandig gedrag was: misschien was het wijzer Poetin het gevoel van een bufferzone te gunnen. Hij had tenslotte al jaren daarvoor gezegd dat de ineenstorting van de Sovjet Unie een geopolitiek drama was. “Tear down this wall”, riep Reagan.  Maar dat was meer theater dan agressie. En de Berlijnse muur viel kort daarna. Niet door de Navo, maar het volk deed het zelf. De voormalige satellietstaten dankten vervolgens het communisme af.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Closing Time | There Is Power In A Union

Van Kiril Medvedevs muziek zou ik nooit gehoord hebben als ik niet een crush had op Russische literatuur: Dostojevski, Gogol, Toergenjev, Tolstoj, Lermontov – de Russen kortom. Maar in de 21ste eeuw wordt er in Rusland ook geschreven. Ik heb de dichtbundel met de geniale titel  Alles is slecht van Kiril Medvedev ooit gekocht naar aanleiding van een recensie op de site van Pieter Boulogne: van Poesjkin tot Poetin en snel weer terug. Hij is de vertaler van Medvedev. Toen Kiril Medvedev een nieuwe publicatie had: Biopolitiek, verscheen op de site van Pieter Boulogne een recensie waarbij deze aanstekelijke videoclip stond: die zangeres, geweldig. Die andere twee zangers zijn er verlegen mee.

Medvedev is een artistieke duizendpoot: behalve literaire vertaler en dichter is hij ook muzikant, speelt gitaar in deze clip. Hij probeert de vergeten vakbondsstrijd in Rusland een gezicht te geven met vertalingen en uitvoeringen van westerse antifascistische klassiekers zoals hier There Is Power in a Union.

Foto: Joan (cc)

Falend licht

RECENSIE - Niet de liberale democratie maar het illiberalisme lijkt dertig jaar na het einde van de Koude Oorlog aan de winnende hand. Wat ging er mis?

Toen in 1989 de Muur viel en het communistische Oostblok definitief uiteen viel was overal de verwachting dat het kapitalisme en de liberale democratie zich nu wereldwijd zouden verspreiden. Het westen, de democratie, het liberalisme en de kapitalistische economie hadden bewezen superieur te zijn. Dit systeem zou nu over de hele wereld worden uitgerold. De Amerikaanse socioloog Fukuyama schreef daarover zijn bekende boek: ‘Het einde van de geschiedenis en de laatste mens’.

Fukuyama heeft zijn stellingen later moeten relativeren. Het idee dat met de val van het communisme westerse waarden en praktijken universele geldigheid verwierven is in de loop van de tijd door velen bekritiseerd op grond van politieke en economische ontwikkelingen in de nieuwe eeuw. Ivan Krastev en Stephem Holmes leveren in Falend Licht; Hoe het Westen de Koude Oorlog won maar de vrede verloor een originele en plausibele analyse van deze ontwikkelingen. Ze citeren in hun inleiding uit de biografie van Barack Obama die bij zijn afscheid van het Witte Huis in een reflectief moment twijfels opgeworpen zou hebben over de juiste interpretatie van de periode na de Koude Oorlog. ‘Wat, als we het bij het verkeerde eind hebben?’ vroeg hij zich af. Krastev en Holmes laten in hun boek over de illiberale tendensen van Oost-Europese regeringen, over Poetin’s antwoord op de pogingen van het westen de voormalige Sovjetstaat en zijn satellieten in te palmen, over de populariteit van Trump en -kort ook nog- over het Chinese staatskapitalisme, zien dat Obama’s twijfels terecht waren. En dat na dertig jaar het kapitalisme misschien nog wel leeft, maar dat de liberale democratie in ernstig vaarwater is gekomen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Worstelen met het communistische verleden

RECENSIE - Het was een internationale televisie-hype, een aantal jaren geleden: de verkiezing van de grootste vaderlander. Er werden informatieve filmpjes vertoond, panels bediscussieerden de kandidaten, deskundigen hielden gloedvolle pleidooien voor deze of gene stichter schilder of wetenschapper, en daarna mocht het volk zijn stem uitbrengen. In Nederland dreigde Pim Fortuyn deze wedstrijd te gaan winnen, maar dat kon worden voorkomen.

In Rusland, waar staats-tv-zender Rossia de wedstrijd organiseerde (getiteld ‘De naam van Rusland’), ging de eindstrijd tussen de laatste tsaar Nicolaas II, en de communistische dictator Jozef Stalin. Op dat moment werd er van hogerhand ingegrepen. De uitslag moest gecorrigeerd, zo werd medegedeeld, en plots bleek de middeleeuwse vorst Alexander Nevski de grootste Rus aller tijden. Nevski, die 800 jaar geleden de Duitsers en de Zweden had verslagen en geldt als een van de stichters van Rusland. Op de tweede plaats kwam de minister/hervormer Pjotr Stolypin (1862-1911), op de derde plaats Jozef Stalin en daaronder tsaar Nicolaas.

Een diep verdeeld land

Die dreigende uitslag, de ingreep en de gecorrigeerde ‘uitkomst’ typeren de manier waarop de Russen en de Russische overheid (en Poetin) met de Russische geschiedenis omgaan. Het land is diep verdeeld over de vraag of de Revolutie van 1917, en de daaropvolgende communistische staatsgreep, nu de redding van Rusland vormden, of juist een enorme een ramp. De redding van tsaristisch absolutisme en het begin van een nieuwe tijd, of juist de start van vier gruwelijke decennia onder Lenin en Stalin. Was Nicolaas II een despoot of een slachtoffer? Was Stalin de redder van Rusland, of een monster? De meningen zijn scherp verdeeld. Pakweg 40% beschouwt Stalin als redder, 40% als ramp; de rest laveert daartussendoor. Andere leiders scoren vergelijkbare cijfers.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende