Oorlogsnotities | Rusland na Poetin

Serie: Dossier:

ANALYSE - Begin september werd nogmaals duidelijk dat het Russische leger niet zo machtig is als het Kremlin zichzelf en ons wil doen geloven. De flinterdunne verdedigingslinie van het noordoostelijke front stortte in. Met de grote hoeveelheden oorlogstuig en munitie die de vluchtende Russen achterlieten worden ze nu zelf weer bestookt. Niet echt een winnende strategie. Zelfs in de staatsmedia was het onder de voeten gelopen front groot nieuws. De rechtsnationalisten verlangden een stevig militair antwoord en kregen waarom ze vroegen.

Verdere escalatie

Zo was de nederlaag de dominosteen die de grootschalige mobilisatie inleidde, die nu weer voor verdere escalatie lijkt te zorgen. Vooralsnog vooral binnen Rusland. Voor veel Russen vond de eerste maanden van de oorlog ver van hun bed plaats. Maar nu staat de recruteringspolitie voor de deur. Het gevolg: protesten, brandstichtingen, geweldplegingen, tienduizenden Russen die hun vaderland ontvluchten, of soms zichzelf laten verwonden (let op: grafisch filmpje), om maar niet naar het front te hoeven. Naast de onrust verergert de mobilisatie de economische malaise. Want gevlucht of gemobiliseerd, het aantal mensen dat niet meer naar z’n werk kan zal in de honderdduizenden lopen. Zo wordt kennis en arbeid uit de economie onttrokken. Het leger krijgt daar onkunde en onervarenheid voor terug.

Van die mobilisatie heeft Oekraïne voorlopig niets te vrezen. De Russen staan op het slagveld op hun achterste benen. Maar politiek is het Europa dat voortdurend achter de feiten aan loopt en vooral reageert op de volgende akte die Poetin laat opvoeren. Sabotage van de gasleidingen waarmee hij laat zien dat hij ook westerse olie en gasleidingen kan saboteren. Gespannen volgt Europa zijn stappen. Het zojuist vertoonde toneelstukje van referenda en annexaties, waarmee hij nu kan claimen dat Oekraïne Russische grondgebied aanvalt. Aanvallen die, zo heeft hij aangekondigd, reden zijn om nucleaire wapens in te zetten. Europa siddert.

Grootmacht Europa?

Wil Europa als grootmacht gezien worden, dan moet dat veranderen. Dan moet ze het initiatief naar zich toe durven trekken en vooruit durven lopen. Dan moet ze niet achter de feiten aan blijven lopen, maar zelf de voldongen feiten creëren waar Rusland vervolgens iets mee moet. Dat ontneemt Poetin het initiatief en de controle.

Maar kan en durft Europa dat? Hebben we leiders die weten wat leiden is? Leiders die begrijpen dat het niet louter gaat om reageren op wat ons overkomt. Maar om eigen scenario’s en plannen die ons helpen te komen waar we willen komen. Hoe zien we onze toekomst met Rusland voor ons en hoe brengen we die dichterbij? Laten we een paar onderwerpen bekijken.

Bevroren geld

Met ogenschijnlijke daadkracht besloten westerse landen kort na de Russische inval, de in het westen gestalde miljarden van de Russische overheid te bevriezen. Ondertussen zijn we een half jaar verder en zijn de kosten tot ongekende hoogte opgelopen. Herstelkosten voor alles wat in Oekraïne is vernietigd aan infrastructuur en bebouwing. Opvangkosten en humanitaire hulp om de ontheemde Oekraïners van eten en onderdak te voorzien. Economische kosten als gevolg van niet nagekomen gascontracten en stilgelegde handel.

Dat is allemaal al lang duidelijk, maar waar is nu de echte daadkracht? Want natuurlijk moet worden overgegaan tot het daadwerkelijk onteigenen van al die Russische miljarden. En daar is ongetwijfeld van alles voor nodig. Waarschijnlijk ontbreekt een goede juridische basis. Er mist kennis over de precieze relaties tussen brievenbusfirma’s, geldstromen en de Russen die daar uiteindelijk beter van worden. Mede dankzij de collaborerende zuidasadvocaten die de Russen helpen. Terwijl we juist hen moeten dwingen mee te werken aan het traceren van al het Russische geld.

Onteigenen is een eerste serieuze stap om Rusland voor z’n daden te laten betalen. En ja, dat zal juridisch ingewikkeld zijn, maar nee, ook advocaten zeggen dat dat niet onmogelijk is. Bovendien, nood breekt wet. Als een politicus zegt dat het niet kan, dan is de volgende vraag welke wet hij gaat wijzigen zodat het wel kan.

De Caucasus en centraal Azië

Na de zomer haalde het Russische leger, onder druk van de eigen nederlagen, manschappen en materieel terug uit Syrië. Aan haar zuidelijke grens laaien conflicten op – tussen Azerbeidzjan en Armenië en tussen Kirgizië en Tadzjikistan. De sterke arm van Rusland wordt niet meer gevoeld. Er wordt zwakte geroken. Langzaam dringt door dat ook de macht van Rusland eindig is.

Daar moet Europa natuurlijk iets mee doen. Versterk om te beginnen de diplomatieke banden. Organiseer een conferentie met de G7 waarbij die landen aan de Russische zuidgrens worden uitgenodigd om na te denken over de politieke stabiliteit in de regio. Verken met ze hoe ze onafhankelijker kunnen worden van Rusland en op welke manier Europa daaraan kan bijdragen.

Anders dan die van het westen is de Russische invloedssfeer vooral afhankelijk van militaire dreiging. Met de oorlog in Oekraïne is Rusland druk bezig die eigen invloedssfeer te ondermijnen. Daar moet Europa op inspelen. Het publiek aanhalen van banden zal Rusland niet leuk vinden en misschien leiden tot de bekende dreigementen. Maar die bevestigen toch vaak dat de gekozen koers de juiste is.

Wit Rusland

Loekasjenko, de voormalig laatste dictator van Europa, is zekers sinds de massaprotesten in 2020 volledig afhankelijk van Poetin. Hij heeft de oorlog gefaciliteerd door de Russische invasie mede vanaf Wit-Russisch grondgebied te laten plaatsvinden. Tegelijkertijd heeft het Wit-Russische leger zich, ondanks ogenschijnlijke druk uit het Kremlin, nog niet gemengd in het conflict. Waarschijnlijk speelt de weerstand van de eigen bevolking daarbij een rol, die in het voorjaar ook voor sabotage van de Russische oorlogslogistiek zorgde.

Een instabiel Rusland is een gevaar voor Loekasjenko, die nu ook aan zijn zuidelijke grens een westers land ziet opkomen. Valt Poetin dan zit Loekasjenko in het nauw. Daarom zou er vanuit de EU achter de schermen voorzichtig contact met hem moeten worden gezocht. Samen met de Wit-Russen in ballingschap zou er een uitruil voorbereid moeten worden. Regimeverandering in Minsk – zodat de muur, 30 jaar later, eindelijk ook in Wit-Rusland valt – in ruil voor een uitweg voor Loekasjenko. Met overdadige extra NAVO troepen en westerse wapens aan de Wit-Russische grens, kan de druk worden opgevoerd. Opdat hij zich geen illusies maakt.

Rusland na Poetin

Dan de belangrijkste vraag: hoe verhouden we ons tot Poetin. Hij heeft het conflict met Oekraïne en het westen volledig uit de hand laten lopen. Zodanig dat we kunnen stellen dat het normaliseren van de betrekkingen met Poetin uitgesloten is. Maar gaat Europa daarnaar handelen? Dus niet louter met sancties als Poetin weer eens escaleert en het speelveld omgooit. Kan Europa dat ook zelf? Is ze in staat met voldongen feiten een nieuwe orde te scheppen, waar hij wel naar moet handelen? Daar zijn natuurlijk mogelijkheden voor.

  • Koppel de onderhandelingen over afbouw van sancties aan de aanwezigheid van een nieuwe regering in het Kremlin. Onder Poetin blijven de sancties gehandhaafd. Dus normalisatie op termijn kan alleen zonder Poetin en dat zal in de coulissen van het Kremlin begrepen worden.
  • Zet stappen om Rusland uit de veiligheidsraad te weren. Begin een consultatieronde binnen de V.N. voor een herschikking, waarbij India mogelijk de plaats van Rusland kan innemen. Naast erkenning voor de groeiende macht van India en de tanende macht van Rusland, komen beide iets meer tegenover elkaar te staan.
  • Zet een agentschap op zoals Frontex. Niet om migranten buiten te houden, maar om smokkel van gesanctioneerde westerse producten te voorkomen. Want meer sancties is goed, maar ze hebben alleen zin als ze gehandhaafd worden. Daarbij kunnen, om het op scherp te zetten, containerschepen die door de Oostzee naar Rusland willen door NAVO-schepen naar westerse havens worden geëscorteerd. Daar kunnen controles plaatsvinden. En en passant wordt zo ook de overgebleven handel met Rusland aanzienlijk vertraagd.
  • Blokkeer Russische staatsmedia zoveel mogelijk (zoals Kazachstan) en steun de bestaande onafhankelijke Russische media. Geef subsidies, stel beurzen in voor jonge Russische journalisten en voor onderzoeksjournalistiek. Zorg voor (technische) faciliteiten voor kranten, websites, radio, maar zeker ook TV. De Russisch sprekende wereld moet van goede journalistiek worden voorzien. Uitzendingen moeten beschikbaar komen voor alle Russische minderheden in alle voorheen door de Sovjetunie gecontroleerde landen.
  • Tot slot moet er een bezem door de Russische ‘diplomatie’ in Europa. Elk land één Russische ambassadeur met ondersteuning, maar verder moeten alle Russische diplomaten en spionnen worden uitgezet. Nederland zette in maart 17 Russische diplomaten uit, waarna er nog 58 overbleven. Die hebben hier niets te zoeken. Dat betekent dat er in Europa nog honderden Russische ‘diplomaten’ kunnen en moeten worden uitgezet.

We kunnen Poetin niet laten verdwijnen. Maar we mogen wel verwachten dat Europa wordt geleid door Europeanen en niet door de escalaties van Poetin. Europa moet volwassener worden. Europese politici moeten de angst voor de reactie van het Kremlin naast zich neerleggen en doen waarvoor ze zijn aangesteld: leiden. En daar hoort bij, zoals Zelensky begrijpt, dat er, misschien wel in het openbaar, moet worden nagedacht over een Rusland na Poetin.

Reacties (12)

#1 Bolke

Onteigenen is een eerste serieuze stap om Rusland voor z’n daden te laten betalen. En ja, dat zal juridisch ingewikkeld zijn, maar nee, ook advocaten zeggen dat dat niet onmogelijk is. Bovendien, nood breekt wet. Als een politicus zegt dat het niet kan, dan is de volgende vraag welke wet hij gaat wijzigen zodat het wel kan.

Enige nadeel daarvan is dat elk land dat geen lid van de EU is haar geld / investeringen zal terug halen uit de EU, want niet langer veilig, klinkt dus op papier heel nobel, in de praktijk kan het een behoorlijke economische genadeklap zijn voor de betrouwbaarheid van de EU in de rest van de wereld.

  • Volgende discussie
#1.1 Hans Custers - Reactie op #1

Enige nadeel daarvan is dat elk land dat geen lid van de EU is haar geld / investeringen zal terug halen uit de EU, want niet langer veilig

Echt? Je doet nu net alsof zware sancties tegen een land dat een illegale oorlog begint gelijkstaan aan totale willekeur ten opzichte van investeerders. Vind je dat zelf ook niet nogal overdreven?

Misschien schrikt het landen af die het zelf ook niet zo nauw nemen met de internationale rechtsorde. Als potentiële oorlogsmisdadigers en hun handlangers weten dat ze hun investeringen op het spel kunnen zetten, is dat alleen maar mooi meegenomen. En als Europa een signaal uitzendt dat we hun geld niet hoeven, lijkt me dat ook prima.

#1.2 Bolke - Reactie op #1.1

Echt? Je doet nu net alsof zware sancties tegen een land dat een illegale oorlog begint gelijkstaan aan totale willekeur ten opzichte van investeerders. Vind je dat zelf ook niet nogal overdreven?

Een illegale oorlog enkel in de ogen van het westen, de rest van de wereld wie al vaak zat aan de ontvangende kant van een illegale oorlog van uit het westen hebben ervaren zien dat toch echt heel anders hoor.

Misschien schrikt het landen af die het zelf ook niet zo nauw nemen met de internationale rechtsorde. Als potentiële oorlogsmisdadigers en hun handlangers weten dat ze hun investeringen op het spel kunnen zetten, is dat alleen maar mooi meegenomen. En als Europa een signaal uitzendt dat we hun geld niet hoeven, lijkt me dat ook prima.

1. Europa is een (sub)continent, jij bedoeld de EU wat bij lange na niet heel Europa is (nog niet eens misschien).
2. Misschien leef je nog in het verleden, maar de tijd dat het westen (de VS en west-europa) meer als 50% van de wereld economie was, dat is ondertussen geslonken to minder dan 30% en binnen enkele jaren zal dat aandeel dalen to minder dan 20%, we kunnen niet zonder de rest van de wereld.

En het signaal wat de EU afgeeft dat je geld / investeringen niet veilig zijn als de EU jou niet meer lief vind is een heel duidelijk signaal aan de rest van de wereld en die zullen een soort van bankrun gaan doen, echt, het zou echt ongelooflijk dom van de EU zijn om dat te doen, zelfs de VS durft dat niet aan (hebben ze al aangegeven)

#1.3 Hans Custers - Reactie op #1.2

Een illegale oorlog enkel in de ogen van het westen

Al zou dat zo zijn, dan is het nog steeds geen totale willekeur, zoals jij suggereert.

En het is niet zo. Want behalve Rusland zelf stemde gisteren niemand in de VN Veiligheidsraad tegen de resolutie die de annexatie van delen van Oekraïne veroordeelt.

Europa is een (sub)continent, jij bedoeld blablabla

Je snapt dus prima wat ik bedoel, net als ieder ander die het leest. Wat is je probleem dan met die formulering? En ‘bedoelt’ schrijf je met een t als het tegenwoordig tijd is.

Misschien leef je nog in het verleden, maar de tijd dat het westen (de VS en west-europa) meer als 50% van de wereld economie was blablabla

Nee hoor, dat snap ik best. Ik heb daar dan ook helemaal niks over gezegd. Als je niks beters hebt dan zulke doorzichtige afleidingsmanoeuvres, dan kun je beter helemaal niet reageren.

  • Volgende reactie op #1.2
#1.4 Bolke - Reactie op #1.3

En daarom doen minder dan 40 van de 193 landen mee aan de sancties richting Rusland, dat zegt genoeg.

#1.5 Hans Custers - Reactie op #1.4

dat zegt genoeg.

Zeker. De afweging tussen eigen (economisch) belang en principes is moeilijk, niet alleen in Europa. Wij laten ook nog altijd liever de terrasverwarming branden in plaats van te kiezen voor een volledige boycot, ondanks alle oorlogsmisdaden die in een bevriend land worden gepleegd.

En het doet allemaal niks af aan de vaststelling dat jouw #1 onzin is. Hoe hard je ook blijft proberen om de aandacht daarvan af te leiden.

#1.6 Frank789 - Reactie op #1.2

… enkel in de ogen van het westen

“The 193-member world body [VN] approved Volodymyr Zelenskky’s virtual address by a vote of 101-7 with 19 abstentions including China.
The seven countries voting “no” were Belarus, Cuba, Eritrea, Nicaragua, North Korea, Russia and Syria”.

Slechts zes landen dus, die het zich niet kunnen veroorloven tegen Papa Putin te stemmen.
Zelfs zijn ietwat bevriende landen laten de aartsvijand van Putin aan het woord.
.

… wie al vaak zat aan de ontvangende kant van een illegale oorlog van uit het westen..

Landen DIE al vaak aan de ontvangende kant zaten herkennen een illegale oorlog en stemden tegen Putin. Jij denkt dat al die landen uit wraak nu een illegale oorlog gaan goedkeuren?
En wil je hieronder even kijken hoeveel landen er aan de “ontvangende kant” van Rusland hebben gestaan?
https://en.wikipedia.org/wiki/Territorial_evolution_of_Russia#/media/File:Territorial_Expansion_of_Russia.svg
.

… minder dan 20%, we kunnen niet zonder de rest van de wereld.

Het percentage van de wereldeconomie zegt niets over de onderlinge afhankelijkheid, waarschijnlijk eerder het tegendeel.

Het rijke westen is al 50 jaar (weer) zeer afhankelijk van de rest van de wereld, dat bleek met de oliecrisis van 1973, de (recente) blokkade van de het Suezkanaal en nu met het gas van Rusland. En Rusland kan geen broodnodige raketten, auto’s en treinstellen meer maken zonder chips en kogellagers uit het buitenland.
Overigens werd de economische verwevenheid tussen landen na WO1 plus WO2 zo grondig verwoest dat het tot 1970 duurde voordat die weer op het oude niveau was.
.

En het signaal wat de EU afgeeft dat je geld …

Als JE geld niet besmet is hoef je nergens bang voor te zijn. Alleen fout geld van bedrijven onder de knoet van Putin en geld van zijn collaborateurs is doelwit.
Juist Rusland heeft nu aangetoond zonder meer buitenlandse investeringen te confisqueren.
Nu Rusland volkomen onbetrouwbaar is, is er een shitload aan geld op zoek naar investeringen in veiligere landen, ook in de EU dus.

  • Vorige reactie op #1.2
#1.7 Bolke - Reactie op #1.6

Nu even opzoeken wie allemaal mee doen met de sancties tegen Rusland, dat zegt meer dan een nutteloze stemming in de algemene vergadering welke 0,0 macht heeft.

Als JE geld niet besmet is hoef je nergens bang voor te zijn. Alleen fout geld van bedrijven onder de knoet van Putin en geld van zijn collaborateurs is doelwit.

Zolang de EU jou lief vind en jij doet wat de EU wil, als dat niet meer zo is dan is je geld dus niet meer veilig, dat is het signaal wat de EU afgeeft, en dat signaal wordt duidelijk begrepen in de rest van de wereld.

Snap je nu waarom de rest van de wereld bezig is met alternatieven voor SWIFT e.d.

#1.8 Frank789 - Reactie op #1.7

Nu even opzoeken wie allemaal

… wapens aan Rusland leveren, dat zegt toch alles?
Openlijk alleen Noord Korea en Iran ontkent het.
Best Friends Forever China, India, Brazilië, Cuba, Venezuela geven even niet thuis.

Zolang Putin jou lief vind en jij doet wat Putin wil, als dat niet meer zo is dan is je geld dus niet meer veilig en staat er een hoog raam voor je open. Er is in de EU geen enkel bedrijf of persoon op wiens Europees eigendom beslag is gelegd omdat die een minister van enig EU land tegensprak, maar omdat die bedrijven of personen direct of indirect Putin grootschalig steunen.
Voor elke andere investeerder is zijn geld dus net zo veilig als voorheen, hoe lief of stout je ook bent. En stoute Nederlandse mensen en bedrijven die hun export naar Kirgizië plots met 80% verhogen krijgen misschien een waarschuwing of zelfs een boete, maar hun bezit wordt niet meteen in beslag genomen.
.

Snap je nu waarom de rest van de wereld bezig is met alternatieven voor SWIFT e.d.

Ja, dat snap ik want dictatoriale landen hadden al ver voor deze oorlog behoefte aan een eigen apart systeem om transacties uit het zicht van anderen te houden en buiten bereik van terechte sancties. Vandaar SPFS in 2014 direct na “De Krim”.
De huidige verbanning van Swift heeft niets met de veiligheid van bezittingen van Russen te maken.

#2 Frank789

Onteigenen is een eerste serieuze stap om Rusland voor z’n daden te laten betalen.

Een eerste stap? Serieus? En wat daarna?
Om te beginnen moeten we terug naar 1918 toen Duitsland werd leeggezogen om te betalen voor WO1. Met als gevolg WO2.
Je moet je A: afvragen of een land ooit de enorme totale aangerichte schade kan betalen en B: of het gewone volk van dat land daar niet overmatig de dupe van wordt.

Het confisqueren van buitenlandse reserves en bezittingen klinkt logisch, maar die zijn feitelijk van het Russische volk gestolen door Putin en zijn kliek. Maar goed, wat ze niet hadden gaan ze niet missen en dan hadden ze maar in opstand moeten komen tegen Putin, maar om dan mensen te laten betalen die grotendeels nog niet eens een gasaansluiting, wasmachine of binnenshuistoilet hebben?
Een land van 144 mln inwoners met de economie van Italië van 44 mln inwoners, minus de weggevallen aardgas en olieinkomsten?
Dat gaat niet lukken en je houdt de vijandschap alleen maar in stand.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#2.1 Ad van der Stok - Reactie op #2

Je maakt in je eigen antwoord al gelijk duidelijk dat de situatie met Duitsland na WO1 niet vergelijkbaar is met Rusland nu. Want de Duitse economie moest dat gaan opbrengen in de jaren na WO1, maar de 300 miljard die nu bevroren staat kun je onteigenen zonder dat de Russen dat gaan merken in de komende jaren. Ze zullen meer last hebben van de andere sancties dan van het onteigenen van die 300 miljard.

#2.2 Frank789 - Reactie op #2.1

Je bent het dus gewoon 100% met me eens.
Maar je schreef “Onteigenen is een *eerste * serieuze stap om Rusland voor z’n daden te laten betalen”, dus ik vroeg in #2 wat dan daarna?
En daar geef je geen antwoord op.