ACHTERGROND - In de zomer leken de vechtende partijen aan weerszijde van het front tot stilstand te komen. Er was nauwelijks beweging en de energiecrisis trok onze aandacht. Maar sinds een week of twee wordt er weer hevig gevochten, waarbij Oekraïne het initiatief heeft. Het front, dat zo’n 2500 kilometer lang is, blijkt op sommige plekken poreus. Dat leidde in de afgelopen dagen plotseling tot grote terreinwinst en de bevrijding van dorpen. De taferelen doen je onwillekeurig denken aan overgeleverde beelden uit 1945. Dat is naast goed nieuws wellicht ook een aankondiging van grotere veranderingen.
De zomer van de HIMARS en Oekraïens strategisch vernuft
Hoewel het front deze zomer dus nauwelijks verplaatste en Rusland de veroverde gebieden ogenschijnlijk leek te bestendigen, waren er toch belangrijke ontwikkelingen. In juni kreeg Oekraïne de beschikking over HIMARS. Een mobiel systeem waarmee precisieraketten kunnen worden afgeschoten, die in dit geval een bereik van zo’n 80 km hebben. Door dat bereik blijven ze buiten schot van de Russische artillerie. De raketten zijn te snel om effectief te worden bestreden door het Russische luchtafweergeschut. En omdat de Russen nauwelijks gevechtsvliegtuigen inzetten boven vijandig gebied (door de dreiging van veelal westere MANPADS die vliegtuigen neerhalen) zijn ze moeilijk uit te schakelen. Nadat Rusland claimde een aantal HIMARS te hebben uitgeschakeld kwam het nieuws naar buiten dat Oekraïne houten HIMARS gebruikte om raketbeschietingen uit te lokken, om het Russische raketarsenaal verder uit te putten.
Gedurende de zomermaanden werden deze HIMARS door Oekraïne ingezet om met name de militaire operatie achter het front te ontregelen. Talloze raketaanvallen op met name munitiedepots en commandocentra in door Rusland bezet gebied volgden. Een slimme strategie aangezien het Russische leger vooral kracht put uit grote hoeveelheden domme munitie. Haar enige strategie lijkt: overweldigen door heel veel kapot te schieten. En die munitie is afhankelijk van treinen die niet overal kunnen komen, trucks waar er steeds minder van zijn, en veelal handmatige overslag.
Wat ook zichtbaar werd was het strategisch vernuft van de Oekraïense strijdkrachten. Verschillende malen werd, zonder daar geheimzinnig over te doen, verkondigd dat er aanvallen aan het zuidelijke front, nabij Cherson, werden voorbereid. De Russische reactie was voorspelbaar. Er werden in de loop van de zomer troepen verplaatst naar dat zuidelijke front. Troepen die werden weggehaald van het oostelijk front, ten koste van de verdediging aldaar. Belangrijk daarbij is dat dat zuidelijk front voor de Russen een soort schiereiland vormt dat slechts door twee bruggen verbonden is met de rest van het bezette gebied. Alle logistieke stromen – eten, munitie, brandstof, nieuwe manschappen, de afvoer van gewonden – zijn afhankelijk van die twee bruggen. De Antonovsky brug vlakbij Cherson en de oostelijker gelegen brug naast Nova Kachovka. En beide bruggen liggen binnen het bereik van de HIMARS.
Twee actieve fronten
Er was niets gelogen aan de publieke aankondiging van gevechten aan het zuidelijke front. Maar het Oekraïense leger had er niet bij vermeld dat vele duizenden Russische militairen feitelijk in een val werden gelokt. Want voordat over werd gegaan tot aanvallen aan het front werden de twee zo cruciale bruggen dagenlang met HIMAR-raketten bestookt, totdat ze voor vrachtverkeer onbruikbaar waren geworden. Datzelfde lot troffen de door de Russen in allerijl aangelegde pontonbruggen. En ook de ponten die nu als alternatief worden ingezet, maar veel minder doorvoercapaciteit hebben, worden beschoten (let op: heftige beelden). Dat betekent dat de Russische militairen aan het zuidelijke front logistiek nagenoeg van hun achterland zijn afgesneden. En dan komt het eind van de voorraden snel in zicht.
En terwijl deze grote operatie aan het zuidelijke front aan de gang is, ontwikkelt zich de afgelopen dagen onverwacht een nieuw front in het noordoosten. Vlakbij de tweede stad van Oekraine, Charkov. De Russische linies, verzwakt door de troepenverplaatsingen naar het zuiden, blijken niet bestand tegen een relatief klein offensief. Eénmaal door de eerst linies zijn de Oekraïense militairen in staat in korte tijd tientallen kilometers diep in bezet gebied door te dringen. Verschillende dorpen worden bevrijd en het voor de Russen strategisch gelegen stadje Koepjansk komt binnen bereik. Het vormt een logistiek knooppunt voor trein en wegtransport, onder meer voor de bevoorrading van Izjoem en de troepen in de noordelijke Donetsk. Eén van de twee provincies waarvan Poetin vlak voor de invasie de onafhankelijkheid erkende.
Wat te wachten staat
Na maanden waarin het front zich nauwelijks verplaatste, met een status quo die voor Rusland niet ongunstig leek, verandert de situatie nu met de dag. Kleine veranderingen op de kaart, maar misschien wel veranderingen met grote gevolgen. Er zijn tekenen die daarop wijzen.
In tegenstelling tot dat van Oekraïne is het leger van Rusland slecht georganiseerd, niet gemotiveerd, corrupt en te gecentraliseerd. Dat hebben we vanaf februari kunnen zien. Maar waar Oekraïne steeds geavanceerdere wapens ter beschikking krijgt, moeten de Russen het doen met steeds ouder materieel en munitie. En door gebrek aan eigen voorraad worden er drones uit Iran geïmporteerd en munitie uit Noord Korea. De vele Russische doden en gewonden worden vervangen door nauwelijks getrainde mannen die uit armoede naar het front komen en daar in schamele uitrusting vechten moeten.
En wat doen deze strijdkrachten die overal in de bezette gebieden door HIMARS worden bestookt op het moment dat ze te horen krijgen dat op verschillende plekken de linies het niet houden? Wat doen ze als ze geen eten meer hebben, of geen brandstof en munitie om door te vechten? Wat gebeurt er als de zuidelijke defensielinie instort, Cherson wordt bevrijd en het Oekraïense leger door kan stoten naar de Krim? Heeft het leger daar zelf een plan voor? En wat gebeurt er als de meer dan 200.000 russen die sinds 2014 naar de Krim zijn verhuist, halsoverkop terug naar Rusland vluchten.
Kleine veranderingen hoeven niet direct grote gevolgen te hebben. Misschien hebben die meer tijd nodig. Maar ook in een oorlog bestaat er zoiets als momentum en het zijn de Russen die nu op hun achterste benen staan. Dus misschien ziet het conflict er over een maand heel anders uit.
———-
Voor meer info zie: Twitterlijst Ukraine war info | Bronnen
Reacties (19)
Je verhaal doet me denken aan 1984 van Orwell, waarin de luidsprekers op straat aankondigen:
Vandaag schrijft Ugo Bardi op zijn blog “The Seneca Effect”:
https://www.senecaeffect.com/2022/09/a-quick-note-about-ukraine.html
Voorlopig is de oorlog een superfijne verklaring voor allerlei politici en overheden om tekorten en prijsstijgingen te verklaren. Zonder die oorlog en zonder pandemie zou men een andere reden moeten geven voor economische achteruitgang
Ik vind het een beetje vaag begin van het artikel alsof het een zichzelf sturende gebeurtenis is en pas later in het artikel komen de echte oorzakelijke acties ter sprake. Goede analisten voorspelden half juli al: de Russische opmars zou half augustus gaan stokken door een gebrek aan mannen, munitie en alles en dan zou het overwicht gaan kantelen.
Dat lijkt me van ondergeschikt belang als Oekraïne daarmee vanaf het front nu eindelijk de spoorlijnen en bruggen en depots kan bereiken die de bevoorrading van de Russen mogelijk maken. Dat ze nog veel verder de Krim hebben bestookt geeft te denken over de beweerde inperking van de Himars door de leverende landen of dat ze andere verreikende raketten achter de hand hebben gehouden.
Er is een strategie om bij de aanval de steden en dorpen kapot te schieten, daar is ook geen dure slimme granaat of raket voor nodig.
Iets heel anders is het als je je in het wilde weg verdedigt met domme munitie omdat je gewoon door je voorraad raketten en slimme munitie heen bent. Want je initiële strategie was een 3-daagse flitsoorlog en geen 6 maanden loopgraven.
Dus verdedigen met domme munitie is nauwelijks een strategie, eerder een gedwongen noodgreep. Putin loopt niet voor niks panisch te bedelen bij bondgenoten om wapentuig.
Zou het waar zijn? Ik hoop het, maar ik denk dat de propaganda van zo’n bericht sterker is dan de werkelijkheid en bedoeld is om de Russen te pesten die inmiddels meer Himars claimen te hebben vernietigd dan er geleverd zijn. Maar wat is nu waar?
Een land dat aanvalt en per dag maar een paar kilometer vooruit komt en Odessa als nieuw en cruciaal oorlogsdoel nog lang niet in zicht heeft, is alleen in een gunstige positie als er een staakt het vuren en vredesonderhandelingen worden afgekondigd, niet als het front stilligt. En als Oekraïne juist één ding heeft duidelijk gemaakt… géén vrede zolang er Russische soldaten op Oekraïens grondgebied zijn. Laten ze de optie “staakt het vuren” open?
Ik mis een beetje de opties die Rusland nu nog heeft en de consequenties daarvan.
– Mobilisatie van dienstplichtigen, wat een publieke nederlaag voor Putin moet zijn, ook door de erkenning dat het wél een oorlog is en dat ze ook nog eens aan de verliezende hand zijn.
– Landelijk cruciale burgerdoelen aanvallen zoals de energievoorziening en bruggen en spoorwegen en voedselvoorzieningen. Putin gaf al een voorzet door te klagen dat hij bedreigen werd met de graantransporten.
– Kernwapens inzetten.
– Staakt het vuren aanbieden onder behoud van de nu veroverde gebieden.
– Terugtrekking van de troepen met een verzinsel dat de (aangepaste) doelen (grotendeels) bereikt zijn, en dat groots vieren. Mogelijk de grenzen van de Donbas en de Krim behouden.
– Volledige terugtrekking en opgave van de Donbas en de Krim, wat zeker het einde van Putin moet betekenen.
Wie heeft er nog meer opties?
… door te klagen dat hij — bedrogen — werd met de graantransporten.
Het is geen spelletje RISK.
Er vallen echte doden, ook onder de bevolking.
Als het grondgebied bevrijd is, zijn daarmee nog niet de ontvoerde burgers bevrijd.
Echt goed nieuws zou voor mij zijn, als geen enkel land nog olie of gas van Rusland koopt.
Maar dit zou inderdaad een keerpunt zijn kunnen.
Beetje zure reactie, vind je niet? Elke dorp, ook al is het nog zo klein, dat door het Oekraïense leger wordt bevrijd is goed nieuws, en daar mogen we best blij om zijn. En als het zoals in dit geval gaat om een gebied gaat van duizenden vierkante kilometers, dan mogen we dat best even vieren.
Ik vind dit best heftig. Je bent niet blij dat mensen bevrijd worden van Russische bezetting, maar wel als we geen olie of gas van Rusland kopen? Je haalt hier doel en middel door elkaar: het doel is dat Rusland de oorlog stopt en zich terugtrekt uit Oekraïne, het stoppen van kopen van olie en gas uit Rusland is één van de middelen om Rusland daartoe te bewegen. En zeker niet het middel waarvan ik nu het meeste resultaat verwacht, maar dat terzijde.
Ik zou inderdaad ook van andere dingen blij worden:
– vrijlating van Oekraïense gevangenen in Rusland
– terugtrekking van het Russische leger
– persvrijheid in Rusland
Ik denk dat geen van deze doelen bereikt wordt zonder druk uit te oefenen.
En boycot van Russisch gas lijkt mij wel het middel dat de minste slachtoffers maakt voor het bereiken van resultaten.
Maar u heeft gelijk dat een boycot van Russisch gas geen doel op zich zijn mag.
Ik denk dat je wat teveel verwacht van het effect van een boycot van Russisch gas. Het is een tweesnijdend zwaard: ook wij hebben veel last van het wegvallen van Russisch gas. Sterker nog, het is juist Rusland die de toestroom van gas afsluit. Het is dus maar de vraag wat het effect is van een boycot van Russisch gas: jij verwacht dat Rusland gedwongen wordt door de weggevallen inkomsten de troepen terug te trekken uit Oekraïne, Rusland verwacht dat Europa zal stoppen met het steunen van Oekraïne om maar toegang tot gas te houden.
Beiden lijken mij onrealistisch, en op zichzelf volstrekt onvoldoende voor het te bereiken resultaat.
We hebben bovendien een veel directer middel ter beschikking om het gewenste doel van Russische terugtrekking te bereiken: Rusland militair verslaan op het slagveld. Wat mij betreft heeft dit middel de hoogste prioriteit, en zijn andere middelen zoals een boycot van Russisch gas slechts ondersteunend daaraan. Ook zonder volledig boycot van Russisch gas kan Rusland verdreven worden uit de Oekraïne.
De ineenstorting van het Russische leger in het noord-oosten van Oekraïne is dan ook reden voor (bescheiden en gepaste) vreugde.
Als ik het effect uitzet tegen het aantal slachtoffers, zou een gasboycot de eerste actie zijn moeten.
Als dat niet voldoende is , kunnen we militaire steun bieden. Die zal dan ook minder slachtoffers vergen, want Rusland heeft dan minder geld voor wapens.
Maar de EU-landen vinden blijkbaar belangrijker dat hun eigen comfort behouden blijft dan dat de overwinning zo min mogelijk slachtoffers maakt.
Intussen vangt Oekraïne de klappen op.
Op welke planeet leef jij? Rusland valt Oekraïne binnen, en jij wilt pas in tweede instantie overwegen om wapens te leveren?
Misschien zou je ook in je overweging kunnen nemen dat de winters in grote delen van Europa best koud kunnen worden. Is het comfort van Europeanen niet belangrijk voor jou? Een klein beetje respect voor de EU-landen, waarvan de grote meerderheid Oekraïne steunt ook al levert dat voor onszelf ook stevige problemen op.
Dat klopt. Maar met jouw instelling was er Oekraïne er niet meer.
Misschien zou ik in tweede instantie helmen en scherfvesten leveren…
Ik denk dat levens gered zouden zijn als de Navo vanaf de inval in februari luchtsteun gegeven hebben zou.
Maar de Navo-landen durfden/wilden niet ingrijpen, en waren zelfs te schijterig om oude vliegtuigen te leveren.
Kortom, vergeleken met de verbale steun in de eerste week, had een boycot van Gazprom al een stuk meer indruk gemaakt.
(Maar de EU verdient volgens mij wel lof voor sommige andere sancties)
Bij windmolens hoor je altijd hoeveel huishoudens ze verzorgen maar ze zwijgen over het pakweg 7 keer grotere verbruik van het bedrijfsleven.
Hier heeft men het ook continue over de kou die er aan komt, maar zonder gas is er ook veel minder elektriciteit, plus talloze bedrijven kunnen niks produceren zonder gas. Loop de supermarkt in en zoek eens iets dat niet met warmte gemaakt wordt.
Als er in huis geen gas is kun je nog een beetje elektrisch verwarmen en samen in één kamer kruipen, maar de bakker en de fabriek die geen brood kunnen bakken met hun gasovens is veel erger.
Laat dat “comfort” maar weg. het gaat hier om eerste levensbehoeften.
Volgens mij hebben ze geld genoeg opgepot en China en India kopen volop olie, zij het tegen dumprijzen.
Maar de Russen hebben er niks aan. Als hun eigen wapenindustrie al in staat was om het enorme munitieverbruik in Oekraïne bij te houden, dan missen ze alsnog de onderdelen die uit het buitenland moeten komen. Het schijnt dat zelfs treinwagons voor militair transport schaars zijn omdat de wiellagers uit het buitenland moeten komen. Maar sancties, hè? In die zin heeft economische verwevenheid met je vijand toch gewerkt.
Overigens willen slechts twee landen nu wapens leveren, Noord Korea en Iran. China niet…
Overigens heeft Putin de Doos van Pandora geopend met zijn gaschantage; nooit meer zal Europa zich zo afhankelijk laten maken van Russisch gas, zelfs als Rusland morgen Oekraïne verlaat. Putin heeft zijn meest lucratieve afzetmarkt eigenhandig verpest en de EU een geweldige impuls gegeven om nóg sneller veel minder gas/fossiel te gaan verbruiken.
Het zou inderdaad kunnen dat een boycot van Gazprom geen effect op korte termijn heeft.
En het is inderdaad zo dat gas niet alleen dient om zwembaden te verwarmen.
Objectief gezien zouden we de schade als de industrie stilstaat, moeten afwegen tegen de schade die Rusland aanricht (maar dan moet een gasboycot op korte termijn effect hebben, en dat is de vraag)
Daar had ik het niet over, het ging over “comfort”.
De gasboycot, die nu al gedeeltelijk en later steeds verder door Europa wordt ingezet, heeft direct effect op de Russische leiders; ze weten dat ze nooit meer zoveel aan gas aan Europa zullen verdienen om daarmee weer 40% van hun federale budget en 60% van hun GDP te realiseren, daar kan geen enkele geldreserve langdurig tegenop.
De verstandige analist in Rusland zweet peentjes over de komende catastrofale naoorlogse economie in Rusland…
Goed dat Ad hier een artikel over schrijft. Het blijft opvallend hoe slecht de journalistieke verslaggeving is als het gaat om ontwikkelingen op het slagveld; het is vooral doorgeven van persberichten en opmerkingen van bobo’s (politici, internationale organisaties, belangengroepen), aangevuld met ervaringsverhalen van mensen. Niet dat deze niet relevant zijn, maar op het moment ineens het front 100 km verplaatst verwacht je dat dat herkent wordt als de game changer die dit is.
Een voorbeeld van hoe het wel moet is Daily Kos:
https://www.dailykos.com/stories/2022/9/9/2121915/-Ukraine-Update-Ukraine-learned-combined-arms-maneuvers-but-at-great-sacrifice
Voor wie wil weten hoe het er voor staat, volg de dagelijkse blogs. Hier worden wél verschillende niveaus met elkaar verbonden en worden ontwikkelingen in context gezet.
Overigens zijn de laatste berichten dat de hele driehoek Charkov – Kupjansk – Izjum is bevrijd. In slechts 4 dagen tijd is dat ronduit spectaculair, en stemt mij voor het eerst sinds tijden weer optimistischer.
Bas Eickhout @BasEickhout · 19 u
Ongelooflijke ontwikkeling in Oekraïne met potentieel gigantische geopolitieke gevolgen. NOS Journaal: laten we openen met de Tefaf-roof van weken geleden en daarna een nieuwe koning in Engeland…
https://twitter.com/BasEickhout/status/1568631520608358400
Het is zo waardeloos in Nederland, alleen op twitter wordt er snel en veelvuldig gereageerd, ik heb gisteren uren op Twitter de voortgang gevolgd. Bij de NOS geen live-blog maar met uren vertraging achterhaalde berichten. Je moet inderdaad naar buitenlandse kanalen zoals de Guardian.
Maar dat gaat mijns inziens hand in hand met onze laissez faire regering, die zijn druk met hun zelf gecreëerde stikstofprobleem en met hun zelf gecreëerde asielopvangprobleem.
Geen woord over Oekraïne dat feitelijk Europa verdedigt tegen de Russische dictatuur en terreur, geen wekelijkse persco waarin extra maatregelen en sancties en wapenzendingen worden aangekondigd, geen woord over solidariteit met landen die grotere gasproblemen hebben dan wij, niks nada.
Het is niet alleen Nederland; zelfs de Guardian heeft last van door mij geschetst probleem. Naast dat het overlijden van de Queen al het andere nu volledig ondersneeuwt, bestaat het liveblog van de Guardian ook voornamelijk uit berichten over randverschijnselen en quotes van functionarissen. Het is nooit ‘het Oekraïense leger verovert snel terrein en bedreigt strategische plaats x’, maar altijd ‘het Oekraïense leger trekt naar verluid op richting strategische plaats x’ aangevuld met quotes van het Oekraïense leger die vaag is en het Russische leger die natuurlijk alles ontkennen.
Mooi voorbeeld in het live-blog van dit moment: “Ukraine says its forces are within 30 miles of Russian border north of Kharkiv”
Het klopt ongetwijfeld dat Oekraïne dit zegt, maar zo communiceer je niet wat er nu echt gebeurt en je doet het voorkomen of we alleen de woorden van Oekraïne hebben om hier iets over te zeggen. Een meer to the point boodschap zou iets zijn als: Russische leger trekt zich volledig terug uit de provincie Kharkiv; Oekraïne verovert in een week meer terrein dan Rusland sinds april. En dan in een analyse artikel iets over de strategische implicaties.
Vooral dat ‘Ukraine says’ is funest; er zijn genoeg bronnen voorhanden om gewoon te kunnen vast te stellen dat dit klopt, je hoeft je niet te verschuilen achter Oekraïne.
https://www.theguardian.com/world/live/2022/sep/11/ukraine-russia-war-zaporizhzhia-nuclear-power-plant-has-shut-down-says-operator-live
De Guardian hééft ten minste nog een liveblog en dat daar de queen een belangrijke rol inneemt is begrijpelijk.
De NOS heeft geen liveblog en bericht idioot veel over een queen die op onze levens of maatschappij totaal geen invloed had of heeft.
Juist de Guardian staat er om bekend dat ze iets langzamer zijn om dat ze eerst checken. Met oorlogsverslaggeving is dat nog veel moeilijker, maar zelfs op Twitter zijn de berichten (die ik zie) vrij terughoudend, want niemand heeft echt bewijs, vrijwel alles is vervalsbaar en dat je een eenzijdig beeld krijgt voorgeschoteld is 100% zeker.
Het is buitengewoon jammer dat bijna niemand een gradatie toekent aan de beweringen van “onwaarschijnlijk – misschien- waarschijnlijk- bevestigd door” en zo voorts. Je moet het als lezer maar zelf uitzoeken.
Bijgaand artikel van de NOS staat barstensvol met disclaimers van “hij zei, die zegt, zij rapporteren” maar de headline is wel keihard “Oekraïense leger herovert in elf dagen 3000 vierkante kilometer grondgebied”.
https://nos.nl/artikel/2444185-oekraiense-leger-herovert-in-elf-dagen-3000-vierkante-kilometer-grondgebied
Dank cerridwen! Ik deel je mening over de gebrekkige journalistieke verslaggeving over het slagveld. Als je er al iets vind is het al een paar dagen oud en mist het vaak relevante context…
In aanvulling kan ik deze blogpost nog aanraden:
https://medium.com/@x_TomCooper_x/ukraine-war-9-10-september-2022-c800a6ca83c8
Hier wordt met onderbouwing gespeculeerd dat het nog maar de vraag is of het Russische leger in staat is tot het formeren van een nieuwe verdedigingslinie langs de Oskil, Oekraïene is er op punten misschien al aan voorbij. Plus dat de troepen die daarvoor nodig zijn op andere plaatsen weggehaald moeten worden, wat weer nieuwe openingen creëert.
EDIT: nabrander, goed twitter thread als samenvatting van dit offensief:
https://twitter.com/robert_bor/status/1568328374313013248