Na de val van een kabinet is het altijd even afwachten welke partij de Zwarte Piet krijgt toegespeeld. Dat diverse partijen daarbij aan framing doen is logisch. Het moet of de schuld van anderen zijn terwijl jij zelf echt naar een oplossing zocht om door te kunnen, of het moet zijn omdat jij je rug recht hield op een principieel standpunt en de anderen geen compromis wilde sluiten.
Vervolgens is het aan de pers om er chocolade van te maken, door de framing heen te prikken en goed uit te leggen hoe de vork aan de steel zit. Maar dat was even buiten Nieuwsuur gerekend.
In onderstaand fragment van Nieuwsuur laat Mariëlle Tweebeeke oud-minister en VVD'er Henk Kamp aan het woord over de val van Rutte IV. Bekijk het vooral zelf ook even.
https://twitter.com/Nieuwsuur/status/1677406962940559361
Na de vraag van Tweebeeke over wie we het kunnen "verwijten" dat het kabinet is gevallen, begint Kamp over 400.000 migranten ("een stad zo groot als Utrecht") die naar Nederland zijn gekomen. Volgens hem een onhoudbare situatie, we "moeten de immigratie onder controle krijgen" en "een belangrijk deel is asielmigratie" die "uit de hand is gelopen", aldus Kamp. We schrijven even mee...
Aangever
Tweebeeke geeft de voorzet, Rutte heeft tenslotte eerder gezegd dat hij niet "zomaar" een kabinet laat vallen. En dus mag Kamp nog even uitleggen dat onze voormalig minister-president er al jaren alles aan doet om oplossingen te vinden voor problemen, maar dat het "uit de hand gelopen asielbeleid" zo belangrijk is, dat dit, ondanks de oorlog en allerlei langlopende crisissen, toch wel echt een reden is om met dit kabinet niet meer door te gaan.
Het wordt nog erger: er komt een vraag of er met diverse partijen waarmee Rutte eerder kabinetten heeft gehad, van PVV tot PvdA, überhaupt wel "het ideale VVD asielbeleid gevoerd kan worden", of dat dan wel een reële wens is. Tweebeeke trekt vervolgens de conclusie dat er "na verkiezingen een volledig rechts kabinet moet komen zodat je deze wensen kan uitvoeren". Kamp geeft als antwoord dat hij het moeilijk te begrijpen vindt dat PvdA en D66 "nog steeds niet doorhebben dat het echt noodzakelijk is om nu te doen wat nodig is, na een jaar waarin 400.000 immigranten erbij gekomen zijn, een jaar waarin de IND het niet aankon, het COA het niet aankon ... en dat alleen zogenaamde rechtse partijen dat zien en dat D66 en PvdA niet bereid zijn om te doen wat nodig is." Volgens Kamp is het afwachten of de kiezers laten zien of dat ze dit probleem echt willen oplossen en dat de VVD daar een programma voor heeft, de enige partij die dit uit de hand gelopen asielbeleid kan oplossen. Tweebeeke: "duidelijk".
Hoeveel?
Wat gaat hierboven nou allemaal mis? Factchecker Marieke Kuypers liet het op Twitter al zien: eigenlijk bijna alles.
https://twitter.com/KuypersMarieke/status/1677576486306414593
Allereerst de claim van 400.000 immigranten: die klopt. Ware het niet dat er natuurlijk ook emigranten zijn, het migratiesaldo is ruim 227.000. Nog steeds behoorlijk wat, maar de bevolkingsgroei is toch ineens bijna gehalveerd.
Ten tweede, terwijl Henk Kamp in het fragment bij Nieuwsuur onweersproken die 400.000 immigranten mag koppelen aan chaos bij het IND en COA, gaat het in werkelijkheid maar om 46.460 asielzoekers (nareizigers meegeteld) die via deze twee instanties lopen.
Eind 2022 stonden er zo'n 86.000 gevluchte Oekraïners geregistreerd, volgens de VVD was het onvermijdelijk dat "we" die opvangen, want "wij zijn de regio", al ging het niet van harte.
De rest van de immigranten bestaat uit arbeiders van binnen Europa (vrije vestiging) of buiten Europa (expats), gezinshereniging bij arbeidsmigranten of mensen met partners vanuit het buitenland, en studenten die hierheen komen voor het volgen van een studie. Het mag duidelijk zijn dat lang niet alle getelde immigranten een eigen woning nodig hebben, om maar wat te noemen.
Een crisis kan je maken
De "asielcrisis" van dit jaar begon natuurlijk al wat eerder met het uit de lucht gegrepen getal van maar liefst 70.000 mensen die dit jaar zouden moeten arriveren, door de pers gretig gekopieerd, ook al wist niemand waar dit getal vandaan kwam. In ieder geval was deze prognose een nachtmerrie voor de VVD, ook al is asiel maar een relatief klein deel van de totale migratie. Het kabinet zette vervolgens in op het opzettelijk vertragen van nareis voor gezinsleden van erkende vluchtelingen, om ons land "onaantrekkelijk" te maken, maar werd meermaals teruggefloten door de rechter. Overigens is Nederland voor asielzoekers helemaal niet bijzonder aantrekkelijk.
https://twitter.com/pmvdlinden/status/1677025860786814976
Er werd gesproken over andere maatregelen om asielmigratie te verminderen, waarbij D66 en ChristenUnie vasthielden aan wat juridisch mogelijk is. Deze week kwam Rutte met de expliciete voorwaarde dat minderjarige kinderen maar liefst minimaal 2 jaar moeten wachten om veilig vanuit de ellende naar hier te mogen komen. Dat gezinspartij CU daar niet mee akkoord zou gaan was al snel duidelijk en zo gingen we van een gemaakte asielcrisis naar een echte kabinetscrisis.
De gevolgen van nareis vertragen hebben we overigens eerder kunnen zien. Toen er in 2015 meer Syrische vluchtelingen naar Nederland kwamen, werd het impliciet beleid dat nareis-verzoeken traag werden afgehandeld, om "Nederland minder aantrekkelijk te maken". Dus kwamen vrouwen en kinderen zelf maar met bootjes en lange (voet)tochten hun oudste zonen of vaders achterna. Behalve het stimuleren van het verdienmodel van smokkelaars, levert dit ook nog nieuwe asiel-procedures op en vergroot daarmee de druk op het IND. Er is geen reden om te denken dat het nu anders zou gaan.
Reclamespotje
In het kader van een kritische pers die voor ons moet duiden hoe de val van het kabinet tot stand is gekomen, is het bijzonder gênant dat Kamp op deze manier mag leeglopen zonder ook maar één kritische tegenvraag. Sterker nog, volgens de presentatrice kunnen alleen rechtse partijen dit oplossen. Dit is geen "duiding", dit is pure VVD propaganda, een reclamespotje voor Mark Rutte, gemaakt en uitgezonden door Nieuwsuur.
In de aanloop naar komende verkiezingen mogen we hopen dat de pers wat beter haar best doet. Dat het niet weer alleen over migratie gaat, waarbij alle migratie dan ook nog eens als asiel geframed wordt. Rutte IV laat meerdere crisissen achter zich: herstelbetalingen Groningen, stikstof, woningnood, energietransitie en hoge inflatie. Er staat veel op het spel. Mag het a.u.b. ook daar over gaan?
