Was Mohammed een moslim?

Iedereen begrijpt dat Jezus niet de bedenker was van het Christendom. Waarschijnlijk was hij niet meer dan een rondreizend leraar (een van de velen in die tijd) die zijn Joodse geloofsgenoten opriep zich voor te bereiden op grote veranderingen, de komst van het 'koninkrijk van God’. Het idee dat hij de zoon van God zou zijn, dat hij onderdeel van een heilige drie-eenheid, en dat zijn volgelingen tijdens bijeenkomsten zijn dood moesten herdenken, is pas veel later ontstaan. Religies pretenderen eeuwig dezelfde te zijn, maar staan in wezen nooit stil. Dat gegeven roept de vraag op in hoeverre Mohammed de verkondiger is geweest van wat we nu kennen als de islam. Was hij de eerste moslim?

Door: Foto: Post-Atheïst
Foto: coverfoto van 'Mohammed en het ontstaan van de Islam' copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Waarom iedereen mijn Mohammedboek moet lezen

, door

Je kunt veel van IS zeggen, maar duidelijk zijn ze wel. Hun voorman Aboe Mohammed al-Adnani had twee weken geleden heel duidelijk gewaarschuwd dat de heilige maand ramadan ‘een ramp’ zou worden voor ongelovigen, sjiieten en afvalligen. Een week later waren er de aanslagen in Tunesië, Frankrijk en Koeweit. Het is duidelijk dat IS echt oorlog wil op álle fronten, uiteraard in de verwachting dat dan ook van álle kanten de strijders zullen toestromen, en dat men daarbij geen boodschap heeft aan de traditionele betekenis van de ramadan als maand van vasten en bezinning. Niet van moord en doodslag. Maar IS weet dat zij in deze de Profeet aan zijn zijde heeft. En dat moslims dat ook weten.

Bloederige koranverzen

In het oude Arabië waren de heilige maanden, behorende bij een bepaalde god (en zijn heiligdom) bedoeld om pelgrims de gelegenheid te geven om deze god te kunnen bezoeken, zonder dat men gelijk allerlei beveiliging moest regelen. Alle (stammen)strijd kwam dan (met een beetje geluk, en onder de dreiging van goddelijke wraak) tijdelijk tot stilstand. Maar nadat Mohammed en zijn strijders uit Mekka vertrokken waren, hielden die zich daar niet aan, zo blijkt uit het volgende vers:

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Profeet en pedofiel?

, door

ACHTERGROND - Heeft een profeet een vrouw nodig, of kan hij beter celibatair blijven? Het is een duivels dilemma. Een profeet zonder vrouw is voor de gelovigen toch een beetje weird. Alsof er iets mis met hem is. Maar een profeet mét een vrouw, dat wekt weer de verdenking dat hij last heeft van lage lusten die hij niet onder controle heeft. Het is maar het verstandigst om er zo min mogelijk over te zeggen.

Neem Jezus. De evangeliën zwijgen over zijn vrouw, ook al moet hij getrouwd zijn geweest; voor een gewone Jood was een celibatair bestaan in die tijd héél ongewoon. Al heel snel na zijn overlijden gingen er geruchten dat Jezus iets had gehad met Maria Magdalena, de Maria die het lege graf had gezien. Zij moet toch wel bijzonder voor hem zijn geweest!

Naarmate Jezus opsteeg van religieus leider naar Zoon van God, werd deze relatie steeds problematischer. Totdat Maria Magdalena werd gelijkgesteld aan de door iedereen geminachte Maria in Lukas 7 die schuldbewust de voeten van Jezus waste. Aha! Zij was een zondares! Zo werd ze al snel een tot inkeer gekomen hoer, en vanaf dat moment was het duidelijk dat Jezus zich uit pure compassie over haar had ontfermd. Waar moest ze anders naartoe?

Foto: Afbeelding Unknown author, Public domain, via Wikimedia Commons. copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Was Mohammed pedofiel?

, door

ACHTERGROND - Vanaf het moment dat Ayaan Hirsi Ali in 2003 de knuppel in het hoenderhok gooide in een interview in dagblad Trouw, zie je het verwijt regelmatig terugkomen in wat nogal eufemistisch ‘het multiculturele debat’ wordt genoemd: de profeet Mohammed zou zijn – nota bene gearrangeerde – huwelijk met zijn lievelingsvrouw Aisha ‘geconsummeerd’ hebben toen zij negen was. Naar huidige maatstaven is daarmee sprake van een pedofiel.

Die op zichzelf weinig belangwekkende historische constatering dient natuurlijk een hoger doel: wie kinderen misbruikt, kan onmogelijk een lijntje hebben met een rechtvaardig Opperwezen en was dus geen profeet, of dat Opperwezen deugt van geen kanten en is onze aandacht op geen enkele wijze waard. Either way: exit islam.

We weten dat Aisha negen was toen zij door haar middelbare man werd ontmaagd, omdat dat verteld wordt in de traditionele islamitische verzamelingen van anekdotes over het leven van de profeet. Het verhaal heet terug te gaan op Aisha zelf en is in de – vele en omvangrijke – verzamelingen in verscheidene versies opgetekend en ook overgeleverd via verschillende routes van vertellers. Die ‘keten van overleveraars’ is een belangrijk onderdeel van dergelijke anekdotes, omdat islamitische geleerden aan de hand hiervan bepalen hoe betrouwbaar de overlevering is. En hoe meer solide ketens, hoe waarschijnlijker het verhaal.

Het zijn die vele en omvangrijke verzamelingen van anekdotes die gezorgd hebben voor de uitdrukking dat Mohammed geleefd heeft ‘in het volle licht van de geschiedenis’, dit in tegenstelling tot de meeste andere stichters van godsdiensten. De verzamelingen gelden in de islam als gezaghebbend in de rechtsvinding, de dogmatiek en de islamitische geschiedschrijving. Wat in deze verhalen is opgetekend, geldt als geopenbaard geloofsgoed. In sommige kringen is het enige verschil met de koran het gegeven dat de koran wordt gereciteerd, en de anekdotes niet. Als moslim kun je dus moeilijk om zo’n goed gedocumenteerd verhaal heen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Het ontstaan van de islam (2/2)

, door

Zoals ik al aangaf, meende ik dat het onderzoek naar de historische Mohammed een doodlopende weg was. Aan de ene kant is veel van de kritiek op de gerationaliseerde legende die moest doorgaan voor een wetenschappelijk beeld, volledig terecht: de bronnen zijn inderdaad laat, de aanwezigheid van christelijke soldaten in de islamitische legers schreeuwt om een verklaring, en de overlevering van de Koran is – zonder wetenschappelijke uitgave – onduidelijk.

Tegelijk zijn de voorgestelde alternatieven nog erger dan de kwaal, en helpt het ook al niet dat sommige arabisten vooral politiek bedrijven. (In het tweede deel van De historische Mohammed schiet Hans Jansen bijvoorbeeld over zijn doel.) Ik meende daarom dat we niet langer konden achterhalen wat er echt is gebeurd in Mekka en Medina in de eerste helft van de zevende eeuw.

Ik was echter te somber, zo heb ik ontdekt. Ik las zojuist Fred Donners vrij recente boek Muhammad and the Believers, dat we mogen beschouwen als het equivalent van E.P. Sanders’ The Historical Figure of Jesus: een no-nonsense boek over een religieuze vernieuwer dat, zelfs als niet elke geleerde het met elk aspect eens zal zijn, een gerespecteerde basis wordt voor verdere discussie. Ik ben onder de indruk van Donners boek.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het ontstaan van de islam (1/2)

, door

De Byzantijns-Sassanidische Oorlog: Heraclius verslaat Khusrau II (Louvre)

Wanneer kwam er een einde aan de Oudheid? Wat vormt het begin van de Middeleeuwen? Het is moeilijk alle aspecten te benoemen, maar je zou in elk geval het verdwijnen van het keizerlijk bestuur uit West-Europa kunnen noemen: geen Romeinse staat, geen Romeinse belastingen, geen Romeinse legers. In het oosten was de overgang echter minder abrupt. Het Byzantijnse Rijk ging door met het heffen van belastingen, kon zijn legers onderhouden en overleefde. De grote oorlog tegen de Sassanidische Perzen werd gewonnen, al leidde die tot zo’n enorme verzwakking dat meteen daarna Syrië, Palestina en Egypte moesten worden afgestaan aan de Arabieren.

Er was ook een mentale overgang. Voor de ouden waren “wij” en “zij” identiek geweest aan “de Grieks-Romeinse beschaving” en “de barbaren”. In de Middeleeuwen was de voornaamste tegenstelling die tussen christendom en islam, zoals mooi is beschreven door D.L. Lewis in God’s Crucible.

De opkomst van de islam was beslissend voor de overgang van Oudheid naar Middeleeuwen, en dat maakt Mohammed een van de invloedrijkste personen uit de geschiedenis. Zonder hem zou er immers geen islam zijn geweest en had het Byzantijnse Rijk zijn oostelijke gebieden niet verloren. De profeet, zijn boodschap en zijn volgelingen vormen daarom een extreem belangrijk onderwerp voor wie zich bezighoudt met de Oudheid.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende