Schermschot #15

Het beeld is troebel, alsof het onder water is gefilmd waarbij de oppervlakte steeds in zicht komt. Het zijn de pakweg eerste vijftien minuten van The diving bell and the butterfly (Le Scaphandre et le papillon) van Julian Schnabel uit 2007, een klein meesterwerk dat kort in de bioscopen heeft gedraaid en nu al enkele weken op dvd verkrijgbaar is. De openingsbeelden zijn bewust zo gedaan omdat het het perspectief is van de ontwakende hoofdpersoon die in het ziekenhuis bij komt van een beroerte. Op de achtergrond hoort hij wazige stemmen, hij probeert zelf te praten, maar merkt dat zijn stem alleen verstaanbaar is in zijn eigen hoofd. Dauby lijdt namelijk aan het locked-in syndroom waarbij hij volledig verlamd is geraakt. ‘Het is een ziekte die vrijwel niemand heeft, probeert de behandelende neuroloog nog vergoelijkend daarmee beseffend dat hij het niet cynischer kan brengen.

The diving bell and the butterfly is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Jean-Dominique Bauby, voormalig hoofdredacteur van de Franse Elle, midden jaren negentig. Nadat hij met zijn zoon naar het platteland trekt, wordt het hem ineens wazig voor zijn ogen en verliest hij het bewustzijn waarna hij geconfronteerd wordt met het drama dat uiteindelijk zijn leven zal kosten. Aanvankelijk weigert hij zijn lot te aanvaarden en is hij wars van enige vorm van behandeling, woedend over het lot dat hem heeft getroffen. Maar naarmate de tijd vordert, ontwikkelt hij een wilskracht die hem in het laatste jaar van zijn leven nog enige zin geeft. Een taaltherapeute bedenkt een systeem om te communiceren; Bauby kan namelijk alleen maar met zijn ooglid knipperen waarbij één keer ‘ja’ betekent en twee keer ‘nee’. Op basis van een lettersysteem waarbij ze één voor één worden opgenoemd in volgorde van gebruik in de Franse taal (dit rijtje begint met de letters ESARIN) kunnen ze woorden vormen en zo besluit Bauby een boek te gaan schrijven over zijn situatie dat een soort van moderne variant van Alexandre Dumas’ De Graaf van Monte Christo moet worden. Een monnikenwerk dat je tegenwoordig nog maar weinig ziet.