Er zijn veel verschillende manieren om een nieuwe vaardigheid te leren. Zelf uitproberen, en in allerlei al gemaakte valkuilen vallen, is er één van. Maar de menselijke hersenen zijn groot geworden met ‘sociaal leren’: afkijken wat anderen in dezelfde situatie doen. Uit een pas gepubliceerd onderzoek blijkt dat het nogal wat uitmaakt hoe we precies afkijken: bij iedereen, of bij de meest succesvolle mensen? Drie Nederlandse onderzoekers lieten 200 proefpersonen in groepen van vijf een serie spellen spelen, waarmee ze gemiddeld zo’n 70 euro konden verdienen. Een van die spellen was een sociaal dilemma. Daarin kun je ofwel samenwerken, waardoor de groepsverdiensten omhoog gaan; of ‘freeriden’, waardoor je eigen inkomsten stijgen ten koste van de groep. Na iedere ronde konden de spelers kiezen welke informatie ze wilden opvragen: wat hun groepsgenoten gedaan hadden, of wat ze verdiend hadden (en wat ze gedaan hadden om dat te verdienen). Afkijken mocht, maar kostte geld, dus de proefpersonen dachten wel even na voordat ze die informatie opvroegen.
40 jaar na verschijnen Limits to Growth (Club van Rome) toetsen wetenschappers de modellen aan de realiteit (pdf)
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
COLUMN - De afgelopen maand liep ik verkleed als suppoost door het Stedelijk Museum. Als onderdeel van een kunstwerk was het mijn taak om bezoekers te vragen naar hun mening over de markteconomie. Mijn interacties bevestigden dat het publiek heel anders naar de economie kijkt dan mijn collega-economen.
Tino Seghal is een Duitse kunstenaar die “geconstrueerde situaties” ontwerpt, waarbij de bezoeker op een onverwachte en interactieve manier in het kunstwerk betrokken wordt. In het werk “This is Exchange”, bieden als suppoost aangeklede economen de bezoeker een paar Euro aan in ruil voor hun mening over “de markteconomie”. Het idee achter dit immateriële kunstwerk is dat de bezoeker een onverwachte interactie met de suppoost beleeft, waarbij zelfs een negatieve mening over de markteconomie transactiewaarde blijkt te hebben.
Mijn ervaringen na meer dan twintig uur ‘kunstwerk zijn’ en honderden interacties lenen zich niet voor drastische conclusies. Gedeeltelijk ligt dat aan het feit dat “de markteconomie” zo’n breed begrip is dat de discussie alle kanten op kan (en dat ook doet), en gedeeltelijk aan de selectie van bezoekers (kunstliefhebbers, toeristen).
Toch waren er enkele opvallende gemene delers. Ten eerste heeft een groot deel van de mensen geen idee of mening over de economie, en lijkt het te beschouwen als een technocratische zaak waar ze zich liever niet mee bezig houden. Een enigszins zorgbarende houding als je bedenkt dat de economische organisatie van onze samenleving zo ongeveer alle aspecten van ons dagelijks leven beïnvloedt.
COLUMN - Bas Heijne ontleedde afgelopen weekend in NRC Handelsblad de stoere taal die ministers tegenwoordig bezigen. Het kabinet eist dat ‘de onderste steen boven komt’ over vlucht MH17. Dijsselbloem ‘baalde’ van de fikse loonsverhoging die de top van staatsbank ABN Amro zichzelf toebedeelde. Rutte verlangt op hoge toon openheid van Brussel over de naheffing die Nederland kreeg opgelegd.
Allemaal toneel, betoogt Heijne. De loonsverhoging bij ABN Amro was keurig met het ministerie afgestemd, Rutte beweegt in Brussel juist hemel en aarde om het dossier over de naheffing gesloten te houden. De regering wil de ware toedracht over die vlucht over de Oekraïne liefst ontwijken: anders komt onze band met Poetin (en dus: met Gazprom) in gevaar.
Het kabinet speelt voor de bühne. Na ons applaus gaan de gordijnen potdicht. De hoofdzaken van beleid worden achter de schermen gesmeed, van publiek debat ontdaan, en zonder behoefte de burger te vertellen welke afwegingen spelen. Ooit een zinnig, inhoudelijk debat over TTIP meegemaakt, de laatste maanden? Een serieus debat over het absurde verschil tussen wens en werkelijkheid bij de uitvoering van de nieuwe Zorgwet? Een oprechte poging om beleidskwesties in hun volle complexiteit aan burgers uiteen te zetten, in plaats van ze in slogans te gieten? Nee. Daar doen kabinetsleden niet meer aan.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
To my mind Paris isn’t a goal, but a step towards a goal.
Dat zei staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur & Milieu) over de 21e klimaatconferentie in december in Parijs zal plaatsvinden. Staatssecretaris Mansveld is samen met premier Rutte en ruim 70 bedrijven op handelsmissie in China.
In haar speech voor het ‘China Carbon Forum’ hekelde ze het feit dat elke klimaatconferentie weer, er zo oeverloos wordt onderhandeld. Gelijk heeft ze, na 21 klimaatconferenties zouden klimaat- en milieudoelen bereikt moeten zijn en niet nog eens een kostbare debatclub behoeven. Bedoelde ze dat zo wel?
COLUMN - Bent u rijk en hoog opgeleid, dan zit uw kind met een hoge waarschijnlijkheid (44%) op het VWO. Bent u arm en laag opgeleid, dan is die kans 13% en zit uw kind waarschijnlijk (70%) op het VMBO. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de tweedeling tussen hoog en laag opgeleiden. Een nieuwe studie onderzoekt hoe die tweedeling van ouder op kind wordt doorgegeven via de ontwikkeling van karaktereigenschappen.
De studie, gedaan door Duitse onderzoekers, kijkt naar de relatie tussen de sociaal-economische-status (SES) van de ouders en de karaktereigenschappen en intelligentie van hun kinderen. Aan het onderzoek deden een kleine 800 Duitse gezinnen uit het Roergebied mee met kinderen tussen de zeven en negen jaar.
De onderzoekers maten de karaktereigenschappen van de kinderen met behulp van verschillende experimenten. In de experimenten konden de kinderen sterren verdienen, die ze konden omwisselen voor speelgoed: hoe meer sterren, hoe mooier het speelgoed.
De onderzoekers maten onder andere het rechtvaardigheidsgevoel van kinderen door ze sterren te laten verdelen tussen zichzelf en een ander kind. De bereidheid om risico te nemen testten ze door kinderen te laten kiezen tussen een zeker aantal van drie sterren, of het werpen van een munt met aan een kant nul sterren en aan de andere kant zeven sterren. Om hun geduld te testen moesten de kinderen daarnaast kiezen tussen een aantal muntjes nu, of het dubbele aantal munten een week later. Tenslotte deden alle kinderen verschillende soorten intelligentietesten.
COLUMN - Kinderen met een moedertaal zonder aparte toekomende tijd, zoals Duits en Nederlands, zijn geduldiger. Dat is groot nieuws, want geduld, verwant aan zelfcontrole, veroorzaakt indirect een hoger salaris, betere schoolresultaten en minder gezondheidsklachten.
Het verband tussen de taal die iemand spreekt en zijn zelfcontrole is eerder gesuggereerd, maar nooit eerder onderzocht met een experiment. Het ideale experiment, waarbij een groep kinderen willekeurig verdeeld zou worden over twee taalregio’s, is niet uitvoerbaar, dus zochten de vier Duits-Italiaans-Oostenrijkse economen een regio uit waarin gezinnen van huis uit verschillende talen spreken, maar door elkaar wonen en op dezelfde scholen zitten: de stad Merano in Noord-Italië. De helft van de inwoners is Duitstalig, de andere helft Italiaanstalig; een taal waarin toekomstige gebeurtenissen in een aparte vorm worden uitgedrukt.
Het experiment dat met de kinderen gedaan werd, is een vervolg op de beroemde marshmellowtest. Daarbij gaven psychologen jonge kinderen een marshmellow. Ze beloofden dat als de marshmellow twee minuten later nog op tafel lag, er nog één bij zou komen; daarna liepen ze de kamer uit. Kinderen die het snoepgoed twee minuten onaangeroerd op tafel lieten liggen, bleken twintig jaar later aanzienlijk meer te verdienen dan de kinderen die zichzelf niet konden bedwingen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Minder vakbonden in een land betekent meer inkomen bovenste 10%. Kortom, afschaffen dus.
RECENSIE - Okto las het nieuwste boek van Joris Luyendijk over de financiële wereld, en werd er niet vrolijk van. Desondanks is het een boek dat u niet missen mag.
Jaren geleden hadden we Griekenland geadviseerd hoe het land met derivaten de eigen schuldenlast kon verbergen. Nu waren de rapen gaar en adviseerden we hedge funds hoe ze munt konden slaan uit de chaos in Griekenland. [..] Intussen probeerden onze zakenbankiers contracten binnen te halen bij Europese overheden om hen te adviseren hoe de rotzooi kon worden opgeruimd.
(Greg Smith, ex-bankier bij Goldman Sachs)
Het is een van de vele ten hemel schreiende uitspraken in het nieuwste boek van Joris Luyendijk, Dit kan niet waar zijn – onder bankiers. Het verhaal is waarschijnlijk wel bekend: in opdracht van The Guardian interviewde hij 200 bankiers werkzaam in de City, het financiële hart van Londen.
Nog tekenender dan bovenstaande uitspraak, was de reactie er op vanuit de financiële wereld. De sector reageerde opgelucht. “Nou en?” was de algemene toon, ook vanuit een groot deel van de financiële pers, “Het was toch allemaal volkomen legaal?” Not particularly revealing…, oordeelde de belangrijkste financieel journalist van de New York Times.
Totale implosie
Het is typerend voor de immuniteit van de sector. We weten het allang, maar er gebeurt niets. Sinds 2008 is er nog geen bankier vervolgd, terwijl de wereld door het oog van de naald is gegaan toen met de val van Lehman Brothers de financiële crisis begon. Bankiers gingen met pistolen onder hun kussens naar bed – waar ze geen oog dicht deden; velen sloegen voorraden in, uit angst dat al het betalingsverkeer compleet vast zou lopen en de bevolking scheel van de honger al relschoppend de straat op zou gaan. Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, deed later de uitspraak dat we enkele millimeters van een totale implosie hebben verkeerd.
COLUMN - Geduld is een schone zaak. Het is zowel een goede karaktereigenschap, als een belangrijke kracht achter duurzame economische groei en vruchtbare investeringen.
Zowel mensen als culturen verschillen sterk in de mate van geduld. Een ambitieus nieuw onderzoek biedt een verrassend perspectief op de oorsprong van deze verschillen: geduld komt uit de bodem. Mensen in gebieden die meer dan vijfhonderd jaar geleden betere oogsten opleverden, zijn vandaag gemiddeld geduldiger.
De theorie is eenvoudig: stel dat mensen kunnen kiezen tussen twee strategieën om voedsel te zoeken: een eerste die snel voedsel oplevert, zoals jagen en plukken, en een tweede waarvoor meer geduld nodig is, namelijk landbouw bedrijven. Als landbouwgewassen meer opleveren, zullen de boeren relatief succesvoller zijn en zich sneller voortplanten. Hun geduldige genen nemen daardoor toe in de populatie.
Het heroïsche deel van het onderzoek zit hem in de empirische validatie, die een goede honderd pagina’s in beslag neemt. Als maat voor geduld gebruiken de onderzoekers data over “lange-termijnoriëntatie” van de Nederlandse antropoloog Geert Hofstede. Die maatstaf is gebaseerd op een groot aantal variabelen, zoals antwoorden op enquêtevragen over het belang van de toekomst en economische variabelen zoals de spaarquote en investeringen in onroerend goed. Vooral Aziatische landen scoren hoog op deze maatstaf, terwijl Europa (en Nederland) in het midden liggen.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.