Is Dodenherdenking hypocriet?

De herdenking op vier mei. Het lijkt hypocriet nu we Syrië bombarderen, nieuwe Anne Franks aan onze grenzen laten sterven en Pegida door de straten marcheert. Afschaffen dan maar? Een paar dagen geleden liet Christa Noëlla respectvol weten dat ze op vier mei niet langer meedoet met de Dodenherdenking. Ze deed dat met deze tekst: Ik heb altijd uit respect meegedaan aan de Dodenherdenking op 4 mei. Dit jaar heb ik besloten om er niet meer aan mee te doen. Ik vind dat de Dodenherdenking zijn waarde heeft verloren door de hypocrisie van de samenleving. Voor mij heeft 4 mei geen zin wanneer we het opkomende fascisme en moslimhaat in Nederland gewoon zijn gang laten gaan. Daarnaast vind ik dat de geschiedenis van mijn voorouders ook herdacht moet worden. Ik wil niet meedraaien in een eurocentrische samenleving waar witte geschiedenis belangrijker is dan de niet-witte geschiedenis, waar Nederland een zeer belangrijke rol in heeft gespeeld. Ik kan niet met een stalen gezicht de slachtoffers van fascisme herdenken wanneer wij elke maand nazi’s laten rond marcheren in de Nederlandse steden onder het mom van vrijheid van meningsuiting. Hoe kunnen wij het ermee eens zijn dat dit vreselijke verleden nooit meer mag gebeuren terwijl wij ondertussen bommen op Syrië gooien? Ik doe niet meer mee aan Dodenherdenking. Ik denk dat het een veel mooier signaal is als wij een betere toekomst kunnen achterlaten voor de jongere generatie door het hedendaags fascisme te bestrijden en door te dekoloniseren. Juist omdat wij moeten leren van het verleden en niet moeten vergeten.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Ritueel

Moet je een persoonlijk belang hebben bij een ritueel om eraan mee te doen? De vraag dringt zich op sinds de hashtag #geen4meivoormij op Twitter rondwaart. Het argument is dat het ritueel van de dodenherdenking voor sommigen geen betekenis heeft, omdat ze zich over andere dingen opwinden. Als het rumoer ergens een teken van is, dan van een samenleving waarin de individuele beleving boven alles gaat.

Nu gaat het om 4 mei, maar het fenomeen is breder. Veel Nederlanders hebben bijvoorbeeld geen gevoelens bij de herdenking van het slavernijverleden. Er is niet eens een actiegroep die tijdens Keti Koti aandacht eist voor de Duitse en Zwitserse landverhuizers die in de negentiende eeuw door Nederlandse kapiteins in Amerika werden aangeboden “zodat ze hun schulden konden afbetalen”. Ieder zijn eigen pijn, zijn eigen herdenking, zijn eigen ritueel.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dodenherdenking 4 mei: “Dood Stil”

Vandaag 4 mei de dag van de dodenherdenking, acht uur ‘s avonds , een moment om stil te zijn. Van kinds af ben ik er mee opgegroeid. Geleidelijk leren beseffen van het waarom en waarvoor van die stilte. Nieuwslezer Philip Freriks sprak eens in een tv-spot over die stilte als een moment van beklemming. Zeker: omdat de dood in die twee minuten zo dichtbij komt.

Maar het vormt ook een tastbaar moment van collectief besef van de waarde van leven en het belang om de menselijke waardigheid nooit uit het oog te verliezen. Het respect voor het leven dat niet alleen die miljoenen slachtoffers van 40- 45, maar ook die daarna slachtoffer werden van genocide en oorlogsgeweld, blijven verdienen.

Daarover gaat dit gedicht: over  die twee minuten stilte, overdenkend en doodstil.

Dood Stil

Spreken de doden
de dag stil

Vandaag zijn wij stil
en komen de doden
in een oneindig lange rij
spreken en kijkend voorbij

Vandaag zijn wij stil
hoe kon het komen
levende doden zwijgend
zo’n oneindig lange rij

Vandaag zijn wij stil
herdenkend in pijn mannen,
vrouwen en kinderen die er
niet meer mochten zijn

Vandaag zijn wij stil
voor hen die de vrijheid
werd ontnomen
hoe kon dat hen,
dat ons overkomen

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

2,3 miljoen mensen maakten oorlog nog mee

DATA - Alle mensen die op dit moment 67 jaar of ouder zijn hebben de Tweede Wereldoorlog nog meegemaakt. In december 2011 waren dat iets meer dan 2,3 miljoen Nederlanders. Zij zijn voor december 1944 geboren.

Velen van hen waren nog kind tijdens de oorlog, ruim 171.000 Nederlanders hebben de Hongerwinter van 1944 als baby doorgemaakt. De tieners van de oorlogsjaren zijn nu tussen de 80 en 90 jaar oud, daarvan zijn er nog bijna 585.000 in leven. Ook zijn er nog ruim 100.000 twintigers uit de oorlogstijd in leven. Zij zijn nu ouder dan 90.

Deze cijfers, afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek, zijn een schatting. De groep mensen die tussen december 1944 en mei 1945 geboren is zit er niet bij. Wel zijn eerste generatie allochtonen in de cijfers meegenomen die nog niet allemaal in Nederland woonden ten tijde van de oorlog. Mensen die de afgelopen 67 jaar emigreerden uit ons land zitten niet in deze cijfers.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nationaal Comite 4 en 5 mei in de fout

Een gastbijdrage van Kees Mattijsen.

De nivellering van de Nationale Herdenking op 4 mei moet ongedaan worden gemaakt. Een pleidooi om de herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in ere te herstellen.

Op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is te lezen en telkens opnieuw op de Dam te beluisteren: “Tijdens de Nationale Herdenking herdenken we allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.” (Officieel memorandum).

Die laatste zinsnede vanaf “sinds” en verder, steekt mij en vele anderen al jaren. Vandaar dat ik met instemming het interview van 20 januari j.l. in De Pers las “WOII moet weer een centrale plek krijgen.” Aan het woord was mevrouw Schwegman, directeur van het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies).

De nivellering of het gladstrijken in goed Nederlands, waarover zij spreekt, is in feite al direct na de oorlog in gang gezet. Dat kwam namelijk alle naoorlogse regeringen uitermate goed uit. Een greep: de smerige oorlog, in versluierende termen “missie” of “politionele actie” genoemd tegen ‘ons’ Indië, deelname aan overzeese oorlogen bijv. in Korea – met behulp van Nederlandse ex-SSers… de West-Duitse herbewapening kwam eraan en moest erdoor, de koude oorlog werd van harte aangemoedigd en gestimuleerd. Vrijlating van zware en zwaarste oorlogsmisdadigers en veel meer. Het historische beeld van WOII moest toen én vandaag worden ontkracht en bijgesteld.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Nationalistische Dodenherdenking?

Alhoewel de nadruk nog immer op de Tweede Wereldoorlog ligt, herdenken we vandaag niet alleen de slachtoffers uit die oorlog, maar ook de Nederlanders die zijn omgekomen bij andere gewapende conflicten en vredesoperaties, waar dan ook ter wereld. Uiteraard, de Tweede Wereldoorlog heeft in onze moderne geschiedenis de meeste impact en dus is het niet zo vreemd dat hier dan ook de meeste aandacht naar uitgaat. Maar we staan tegenwoordig ook stil bij al die andere slachtoffers, militairen en burgers, en de nabestaanden, ongeacht hun leeftijd, status, huidskleur, culturele herkomst, religieuze overtuiging of politieke voorkeur.

In dit opzicht heeft de oproep van Mei Li Vos om de PVV te weren bij de dodenherdenking iets potsierlijks. We herdenken namelijk al een tijdje niet meer alleen de slachtoffers van de nazi’s, maar ook degenen die in Libanon, Bosnië of Afghanistan zijn omgekomen in conflicten met partijen van verschillende politieke pluimage. Centraal in haar betoog stond het zogenaamde ‘woordgrapje’ uit het verkiezingsprogramma van de PVV “de slachtoffers van het (nationaal)socialisme”. Omdat de PVV, als geijkte socialistenhaters, blijkbaar iets anders zou herdenken dan de meeste mensen, zouden zij geen acte de presence mogen geven. Doch, in feite heeft het socialisme ook de nodige slachtoffers gemaakt. Tijdens de Koreaanse Oorlog sneuvelden bijvoorbeeld 120 Nederlanders door communistisch vuur. Ook zij worden vandaag herdacht. Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei heeft formeel gezien volledig gelijk door te stellen dat PVV’ers gewoon welkom zijn, net als ieder ander.

Maar wie zijn die slachtoffers van het ‘(nationaal)socialisme’ nu precies? En wat wordt met dat woordgrapje bedoeld? Dit is ook voor meerdere uitleg vatbaar. De meest gehanteerde definitie is die van Martin Bosma, die de geschiedschrijving danig wil vervalsen door vast te stellen dat Hitler een socialist was en daarmee alle hedendaagse partijen die enigszins op socialistische leest geschoeid zijn medeverantwoordelijk maken voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De PvdA, De SP, dat zijn de hedendaagse nazi’s, zo lijkt Bosma te willen zeggen. Daarmee gaat hij voorbij aan het gegeven dat als je het xenofobe en nationalistische sausje uit het PVV-program elimineert, de PVV niets meer is dan een slap aftreksel van de SP. Een andere uitleg is dat we ook de Nederlanders herdenken die in de Tweede Wereldoorlog zich hadden aangesloten bij de Waffen-SS en aan het oostfront zijn gesneuveld door Russische kogels. We weten inmiddels dat die jonge frontsoldaten zich lang niet allemaal uit ideologie aansloten bij de Waffen-SS, maar dat velen van hen niet meer waren dan gelukszoekers die hierin puur een mogelijkheid zagen om zichzelf te kunnen ontworstelen aan de sociale onderkant van de samenleving. Ze wisten niet beter dan dat ze een betere toekomst in het vooruitzicht gesteld werden. Doelt de PVV op hen? Een derde uitleg is dat de uitdrukking ‘(nationaal)socialisme’ simpelweg niets meer is dan een ongefundeerde provocatieve en populistische sneer naar de linksige partijen. En dat lijkt me de meest plausibele uitleg. Niets meer en niets minder.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Holocaust, dat ben jij


Het einde van de Tweede Wereldoorlog, en daarmee de herinnering aan de slachtoffers en de terugblik op machinale slachting, jubileert. Meer nog dan andere jaren zien wij katernen en rubrieken gevuld met de canon van destructie en angst. En het doet ons goed te weten dat wij Hitlers strooptocht een halt toe hebben geroepen. Wij zien trots hoe onze jeugd nog aan de lippen hangt van inmiddels hoogbejaarde veteranen, onderduikers, wezen, verzetshelden. Bij het klaroengeschal slaat ons trotse hart: Een Tweede Wereldoorlog, dát nooit meer. Nie wieder faschismus. De Holocaust wordt beschouwd als het dieptepunt in het bestaan van de mens, een symbool van wanbeschaving. Maar er is geen bewijs dat wij wezenlijk betere mensen zijn geworden.

Het lijkt zo eenvoudig, het euforisch gevoel het monster de baas te zijn. Het is een misverstand. Dagelijks zijn er rituelen in ons leven die scheren langs het oppervlak van de moraal. In elk van ons schuilt wreedheid. Het kost alleen wat moeite om de wreedheid te kanaliseren en een volksopstand met bijbehorende moordmachine aan te sturen.

De Holocaust is óók hebzuchtig voordringen bij de wasstraat, de aderen in de nek laten opzwellen wanneer men onze doorgang belemmert. De Holocaust is kijken bij een ongeluk en daarom een file veroorzaken, maar de andere kant opkijken wanneer iemand bloed ophoest in een donkere nis van de Bijenkorf. De Holocaust is het negeren van gejammer bij de buren. De Holocaust is ook juist het bellen naar de politie bij het gejammer bij de buren. De Holocaust is de erotiserende werking van trots die langzaam verandert in grootheidswaan. De Holocaust is het scanderen, joelen, mennen en achteraf niet doorhebben wie je hebt gepasseerd. De Holocaust is het stilzwijgend aansluiten bij een kranslegging of herdenking, het houden van twee minuten stilte terwijl je drie dagen geleden nog iemand doelbewust afsneed omdat je een hekel hebt aan U-bochten. De Holocaust ben ik als ik in de Maxis in Muiden verveelde en verwende kinderen met stekels zie, die in het boodschappenwagentje hangen en tegen een te dikke moeder schreeuwen dat zij snoep willen. De moeder is de Holocaust wanneer zij roept dat Damian zijn grote kop moet houden en dat hij anders maar zijn nieuwe rugzak met veertien dvd’s moet terugbrengen. Zij is de Holocaust als zij dat vervolgens niet doet. De holocaust is je aansluiten bij een groepering, met een spandoek of kaars in de hand, vanuit een onderbuikgevoel.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige