Opkomst en ondergang van de Republiek der Letteren

In de zestiende eeuw begonnen Europese geleerden een grote onderlinge verbondenheid te voelen – een verbondenheid over grote afstand die soms groter was dan die met de mensen direct om hen heen. Dat kwam tot uitdrukking in een metafoor die ze gebruikten voor hun onderling contact: de Republiek der Letteren, een informele staat waarvan de burgers amicaal met elkaar omgingen en waarin een belangrijke eis was dat je de uitkomsten van je onderzoek niet voor jezelf hield, maar met andere geleerden deelde. Communicatie was de belangrijkste burgermansplicht in deze virtuele republiek. De Nijmeegse historicus Hans Bots heeft een belangrijk deel van zijn carrière besteed aan onderzoek naar de geschiedenis van deze ‘republiek’, van het vroege ontstaan in de zestiende eeuw tot het moment in de achttiende eeuw dat de ‘republiek’ oplost, eigenlijk vooral doordat de geleerden steeds meer geïntegreerd raken in de ‘gewone’ samenleving. De oorspronkelijke geleerde tijdschriften richten zich dan bijvoorbeeld steeds meer op een breder publiek van geleerden.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

SG-café maandag 12-03-2018

Dit is het Sargasso-café van maandag 12-03-2018. Hier kan onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje alles besproken worden wat elders off topic is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Free Press/ Free Press Action Fund (cc)

EUvsDisinfo: de beperkingen van een epistemische autoriteit

In een vorig artikel hebben we gezien, dat digitale technologie ervoor zorgt dat Nepnieuws niet alleen heel veel sneller verspreid kan worden dan vroeger, maar ook dat het veel moeilijker is om te weten dat er überhaupt nepnieuws verspreid wordt. De vraag is natuurlijk wat we hieraan kunnen doen. Om die vraag te beantwoorden gaan we eens kijken naar de plannen die er nu zijn, en we beginnen met EUvsDisinfo, dat de oplettende lezer zal herkennen van een recente ruzie met enkele Nederlandse main stream media.

Wat is het idee erachter? Het idee is, dat het stoppen van de verspreiding nepnieuws weliswaar niet mogelijk is, maar dat het wel mogelijk is om ervoor te zorgen dat mensen er niet in trappen. Door een instantie in het leven te roepen die in staat is om nepnieuws te herkennen, hebben mensen altijd de mogelijkheid om te controleren of het nieuws dat ze lezen en delen wel klopt. Met een duur woord noemen we dit een “epistemische autoriteit”; een instantie die het waarheidsgehalte van informatie bepaalt.

Angstscenario’s

Even voor de duidelijkheid: dit gaat dus niet over censuur, of sowieso niet om het verbieden van publicatie. Zo wordt het hele initiatief weliswaar geframed in sommige media, maar dat is een retorische hyperbool die waarschijnlijk bedoeld is om mensen te misleiden. In werkelijkheid kan EUvsDisinfo helemaal niets verbieden (sterker nog, het budget is zodanig klein, dat ze niet eens rechtszaken kunnen voeren, en bakzeil moeten halen bij de eerste dreiging daarmee [1]).

Foto: risastla (cc)

Kunst op Zondag | Parlementaire kunst

De NOS probeerde alvast een vuurtje te stoken onder de nieuwe kunstcommissie van de Tweede Kamer. Alexander Pechold wordt de voorzitter en de NOS hoopt dat Thierry Baudet zitting in de commissie krijgt en Pechtold het leven zuur gaat maken. De commisie moet nieuwe kunstwerken uitzoeken die na de renovatie van het Binnenhof de democratie mogen sieren.

De NOS verwacht een culturele clash tussen de heren omdat Baudet een uitgesproken mening over kunst heeft en wel over hedendaagse kunst. Vooral de abstracte kunst vindt Baudet een “aanval op ons thuis”.

Dat heeft hij inderdaad eens gezegd in een interview in het AD, waarin hij langs zijn neus weg architect Rem Koolhaas “de grootste misdadiger tegen de menselijkheid” noemde. Dat was, zo zei hij niet veel later in een gesprek met het NRC, “natuurlijk met een dikke knipoog, een hyperbool”. In dat gesprek beweert Baudet ook dat “figuratieve kunst toch veel mooier is dan wat we tegenwoordig maken”.

Wat figuratieve kunst betreft zullen Pechtold en Baudet het uitstekend met elkaar kunnen vinden.

Vorig jaar vroeg Kunsten ’92 lijsttrekkers van politieke partijen wat volgens hen de kracht van kunst en cultuur is.

In de aflevering met Pechtold weet de man niets beters te noemen dan wat hyperfiguratieve oude kunst: Rembrandts portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit, in 2016 door Nederland en Frankrijk gezamenlijk gekocht voor € 160 miljoen en ‘Het puttertje’ van Carel Fabritius.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Spice Opera

Computerspelletjesmuziek is soms erg lekker. Ik heb Dune zelf nooit gespeeld, en ben ingestapt bij Dune 2, het spel waar het genre Real Time Strategy mee doorbrak. Vrij legendarisch, net als de boeken. Althans, het eerste deel. De rest… ach, daar valt heel veel over te vertellen, maar laten we er geen boekbespreking van maken.

Zo episch als het spel Dune 2, laat staan als het boek, is de Dune Spice Opera natuurlijk niet. Het is echter wel een heel relaxte soundtrack, die qua sfeer prima past bij de woestijnwereld waar het over gaat. Bovenstaand fragment begint bij het laatste nummer, omdat dat erg mooi is. Maar luister vooral het hele album, zonder gewetensbezwaren. De auteur vindt het niet erg.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

SG-café zondag 11-03-2018

Dit is het Sargasso-café van zondag 11-03-2018. Hier kan onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje alles besproken worden wat elders off topic is.

Closing Time | Jewel

Eén van de mooie dingen aan stukjes in de categorie Closing Time schrijven, is dat je af en toe de moeite neemt na te denken. Over welke toffe nummers je kent die, je al heel lang niet gehoord hebt. Waarna je, met dank aan de digitale revolutie, ze gewoon kan vinden via YouTube, ook al zijn ze oud en obscuur. Lang leve de moderne tijd!

Road to Katmandu, van Jewel, is ergens in mijn hoofd is blijven hangen nadat ik het gehoord had bij Vara’s Vuurwerk. Jewel was een Nederlandse metalband, die jaren tachtig / begin jaren negentig een tweetal cd’s heeft uitgebracht. En heel fijne muziek maakte, zoals blijkt uit dit nummer.

SG-café zaterdag 10-03-2018

Dit is het Sargasso-café van zaterdag 10-03-2018. Hier kan onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje alles besproken worden wat elders off topic is.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende