Maak stap naar rechter niet moeilijker voor belangenorganisaties

De nieuwe coalitie wil het voor ideële belangenorganisaties moeilijker maken om politieke besluiten bij de rechter aan te vechten. Ze zouden niet representatief genoeg zijn en het algemeen belang negeren. Volgens universitair docent Rowie Stolk hebben de coalitiepartijen het mis. Als belangenorganisaties naar de rechter stappen – en dat doen ze al heel lang – is dat vaak over lokale kwesties. In het algemeen besteden de media er weinig aandacht aan. Dat is anders als grote maatschappelijke kwesties in het geding zijn, zoals de vluchtelingenopvangcrisis, de wooncrisis en de klimaatcrisis. De politieke ophef is vaak groot als Urgenda, Mobilisation for the Environment of Milieudefensie successen boeken in de rechtbank. Representativiteit Sterker nog, dat succes lijkt de hoofdreden te zijn dat de SGP halverwege maart van dit jaar opnieuw een motie indiende die de rechter verplicht voortaan extra eisen te stellen aan ideële belangenorganisaties die procedures aanspannen tegen de staat. Ook in het Hoofdlijnenakkoord (pagina 18) is een zin opgenomen over hun representativiteit. Mensenrechten zijn er juist ook voor minderheden. Massa lijkt dan geen criterium De vraag is of als een gerechtelijke uitspraak grote politieke gevolgen heeft, dat dan de eis rechtvaardigt dat een belangenorganisatie over voldoende massa moet beschikken. Het antwoord kan kort zijn: nee. Mensenrechten zijn er juist ook voor minderheden. Massa lijkt mij dan geen criterium. Critici, vooral te vinden aan de rechterkant van het politieke spectrum, vinden ook dat belangenorganisaties betalende leden zouden moeten hebben, want dan pas zouden mensen laten zien dat zij de organisaties daadwerkelijk steunen. Maar hoe beoordeel je de mate van representativiteit van Vluchtelingenwerk Nederland? Dat snap ik nog als het over een brancheorganisatie als Koninklijk Horeca Nederland gaat, met al haar aangesloten restauranthouders en kroegeigenaars. Betalend lidmaatschap kan dan prima een indicator zijn voor representativiteit. Maar hoe beoordeel je de mate van representativiteit van een organisatie als Vluchtelingenwerk Nederland? De asielzoekers in Ter Apel zijn geen lid, laat staan dat zij onder de gegeven omstandigheden überhaupt in staat zijn om welk lidmaatschap dan ook te betalen. In zulke gevallen vraagt representativiteit een andere invulling, een die daadwerkelijk verband houdt met de legitimiteit van ideële organisaties. Die legitimiteit bestaat er vooral in dat een ideële belangenorganisatie eenzijdig opkomt voor een vaak kwetsbaar belang in de samenleving dat niet goed op individuele wijze kan worden behartigd. De eis tot representativiteit moet je dan zodanig invullen dat het een waarborg is, en niet een drempel vormt. Denk bijvoorbeeld aan een focus op expertise of het zijn van een adequate spreekbuis. Framing Een ander punt van kritiek is dat belangenorganisaties hun belang via juridische procedures boven dat van het algemeen belang plaatsen. Het is het werk van belangenorganisaties om hun belangen als belangrijk voor te stellen Dat zou ik een typisch geval van framing willen noemen. Het is toch immers juist het werk van belangenorganisaties om hun belangen als belangrijk voor te stellen? Het is vervolgens aan de politiek om alle belangen tegen elkaar af te wegen, met inachtneming van ieders rechten. Wanneer dat laatste niet gebeurt, kunnen belangenorganisaties zich opwerpen als beschermer van de rechten van een specifieke groep. Dat een rechterlijke uitspraak politieke implicaties heeft, lijkt me in een rechtsstaat – waarin ook de overheid gebonden is aan het recht – op zichzelf niet problematisch. Urgenda, Mobilisation for the Environment en Milieudefensie stappen geregeld naar de rechter omdat in het politieke proces de fossiele energiesector en de agrarische sector een heel sterke lobby hebben waar klimaat- en milieuorganisaties moeilijk aan kunnen tippen. Dat dergelijke organisaties bij de rechter bereiken dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen moet verminderen, en een nieuw (beter) stikstofbeleid moet ontwikkelen, heeft grote politieke gevolgen, om het eufemistisch uit te drukken. Trias Politica Daarmee kom ik automatisch op een derde argument van critici: het is niet aan de rechter om te bepalen welke kant Nederland op moet. Dat zou op gespannen voet staan met de taakverdeling zoals afgesproken in de trias politica. Het is niet aan de rechter om daar iets van te vinden In een klassiek-liberale visie op de representatieve democratie past het inderdaad niet goed dat belangenorganisaties bij de rechter kunnen procederen over wet en regelgeving. Behartiging van het algemeen belang is het primaat van de wetgever en tot op zekere hoogte ook van het bestuur. Het is niet aan de rechter om daar iets van te vinden. Binnen meer participatieve en deliberatieve perspectieven op de representatieve democratie is meer aandacht voor de gebreken van de representatieve democratie. Zo blijken belangenorganisaties een belangrijke rol te spelen in politieke besluitvormingsprocessen, en voorzien zij politici en beleidsmakers onder andere van informatie en expertise die in het politieke proces soms ontbreken. Dat is op zichzelf niet problematisch, maar wel als de ene belangenorganisatie beter in staat blijkt toegang tot de besluitvormingsprocessen te krijgen dan andere. Zoals hoogleraar Caelesta Braun in haar oratie stelt, dreigen bepaalde belangen dan ongekend te blijven. Onevenwichtige belangeninbreng kan vervolgens weer leiden tot onevenwichtige belangenafwegingen. Toegang tot de rechter kan voor dergelijke organisaties dan een belangrijk noodventiel zijn. Gelijke toegang Op het moment dat een algemene belangenafweging zo uitvalt dat de rechten van minderheidsgroepen niet worden meegenomen of zelfs geschonden, moet daar bescherming bij de rechter tegenover staan. Dat belangenorganisaties naar de rechter stappen valt hen niet te verwijten Een democratische rechtsstaat laat de politiek voldoende ruimte om zelfstandig beslissingen te nemen, maar het veronderstelt tevens dat iedereen gelijke toegang tot het politieke proces heeft. De realiteit is dat bepaalde groepen die toegang niet of nauwelijks hebben en de rechter nodig hebben om hun belangen te beschermen. Dat belangenorganisaties als eenzijdige behartigers van een bepaald deelbelang naar de rechter stappen, valt hen dan ook niet te verwijten. De ongelijke toegang tot het politieke proces onderstreept juist het belang van gelijke toegang tot het juridische proces. Een representativiteitsvereiste is daarbij alleen zinvol en legitiem, als zij een waarborg voor adequate belangenbehartiging vormt. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken. Rowie Stolk is universitair docent bij de Afdeling Staats- en Bestuursrecht. Haar vakgebied gaat over rechtsbescherming bij individu-overstijgende belangen. Vanuit interdisciplinair perspectief kijkt ze naar de rol van belangenorganisaties in het recht en de positie van kwetsbare groepen en belangen binnen het procesrecht.

Door: Foto: Soumyadeep Paul (cc)

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Guido van Nispen (cc)

Assange is vrij – maar journalisten blijven bedreigd

, door

Julian Assange viert vandaag zijn 53e verjaardag. Voor het eerst sinds lange tijd in vrijheid. Vorige week werd hij uit de gevangenis in Londen overgebracht naar een Amerikaans eiland in de Stille Oceaan waar de rechter hem veroordeelde tot vijf jaar gevangenis vanwege het overtreden van de spionagewet. Omdat hij in Engeland al vijf jaar had vastgezeten in afwachting van uitlevering aan de VS werd hij onmiddellijk vrijgelaten. Het was allemaal onderdeel van de deal die zijn juridisch team met de Amerikaanse aanklagers had gesloten. Assange zat al sinds april 2019 opgesloten in de Belmarsh-gevangenis in Londen. Daarvoor verbleef hij zeven jaar als asielzoeker op de ambassade van Ecuador. Hij kreeg daar een relatie met zijn advocaat Stella met wie hij inmiddels twee kinderen heeft.

De onderhandelingen over de vrijlating van haar man hebben volgens Stella Assange aangetoond dat de regering van de Verenigde Staten zich buitengewoon ongemakkelijk heeft gevoeld bij de meest recente uitspraak van de Britse rechter. Die hield in dat Assange tegen zijn uitlevering in beroep mocht gaan. Een zwak punt in de aanpak van de Amerikaanse aanklagers vormde de onzekerheid over de toepassing van het First Amendment – als het tot een proces zou komen in de VS. De vraag was of Assange als niet-Amerikaan wel een beroep zou kunnen doen op gelijke behandeling inzake de grondwettelijke free speech. Voor de Britten een onoverkomelijk punt. Om een eventuele nederlaag bij de Britse rechter van beroep te vermijden zouden de Amerikanen bereid zijn geweest tot een vergaande deal die Assange feitelijk meteen op vrije voeten stelde. Wat ook nog meegespeeld kan hebben is de vrees dat, als het toch tot uitlevering zou komen, Assange in een daarop volgend proces in de VS wel eens een boekje open zou kunnen doen over de plannen van de CIA om hem te ontvoeren en zelfs te vermoorden.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Ontbinding van de Tweede Kamer en daarop volgende verkiezingen lossen niets op, integendeel!

, door

OPINIE - door Rein Jan Hoekstra

Job Cohen deed rondom 2012 op een bijeenkomst van de PvdA voorzichtig de suggestie om ontbinding van de Kamer en het houden van tussentijdse verkiezingen niet als regel te hanteren. Een grote meerderheid verwierp deze suggestie krachtig met verwijzing naar De Nacht van Schmelzer.

Na de val van het kabinet-Cals in die nacht vonden geen verkiezingen plaats, maar werd het kabinet-Zijlstra gevormd met de taak ontbinding van de Tweede Kamer te bevorderen maar inmiddels wel een aantal noodzakelijke maatregelen door te voeren. Dit kabinet kwam tot stand op basis van de in 1963 gekozen Kamer. In eerst instantie, van 1963 tot 1965, trad het kabinet-Marijnen op. Vervolgens het Kabinet Cals-Vondeling en tenslotte het Kabinet Zijlstra. Dit alles met wisseling van coalitiepartner.

Kabinetten ven verschillende samenstelling op basis van dezelfde verkiezingen werden nadien niet meer wenselijk geacht. Wisseling van coalitiepartner zou alleen nog na nieuwe verkiezingen kunnen plaatsvinden; z.g. achterkamertjespolitiek moest worden vervangen door transparantie door middel van raadpleging van de kiezer.

In 1972 leidde dit ertoe dat na het vertrek van DS70 uit het kabinet-Biesheuvel er een kabinet kwam onder leiding van Biesheuvel dat nieuwe verkiezingen moest organiseren en inmiddels de noodzakelijke maatregelen moest treffen; dit kabinet had als missionair kabinet overigens wel een volwaardige taak. Hiermee werd het voorbeeld van het kabinet-Zijlstra gevolgd. En dat kabinet was weer in de leer geweest bij het rompkabinet-Beel. Dat kabinet was gevormd na de val van het laatste kabinet Drees in 1958.

Closing Time | The Procrastinator

, door

We blijven nog even hangen in avant-gardistische sferen met het Brooklynse kwartet Wood River.

Frontvrouw en multi-instrumentalist Charlotte Greve zit in tal van muziekprojecten, waar ze dan meestal altsaxofoon speelt.

Foto: Mark Round (cc)

Einde aan demissionaire dubbele petten

, door

ANALYSE - Vandaag kunnen zeven bewindslieden van kabinet Rutte IV eindelijk hun dubbele petten aan de kapstok hangen.

De zeven bewindslieden werden 6 december 2023 beëdigd als lid van de Tweede Kamer. Volgens artikel 57 van de Grondwet mag een Kamerlid niet tegelijkertijd bewindspersoon zijn. Uitzondering: demissionaire bewindslieden. In een 12 juni jl. uitgebracht rapport ziet het ‘Adviescollege inzake de werking van artikel 57 van de Grondwet’ een mogelijkheid ook aan die uitzondering een eind te maken. [1]

De aanleiding om een adviescollege op te tuigen was een kwestie tijdens het demissionaire kabinet Rutte III. Wegens leegloop van het kabinet werden de Tweede Kamerleden Steven van Weyenberg, Dennis Wiersma en Dilan Yesilgöz-Zegerius benoemd tot staatssecretaris en behielden aanvankelijk hun Kamerlidmaatschap.

Dubbele pet kan niet / kan wel

Staatsrechtdeskundigen Bert van den Braak en Wim Voermans waren stellig [2]:

Op grond van de wetgeschiedenis van artikel 57 van de Grondwet is er reden om de verenigbaarheid niet alleen te betwisten, maar zelfs strijdig met de Grondwet te noemen.

De Raad van State zag dat anders [3]. De benoeming was volgens de Raad van State “zonder meer in overeenstemming is met artikel 57 van de Grondwet”. De Raad vond ook dat “de gang van zaken uit grondwettelijk oogpunt ongelukkig is. De grondwettelijke complicaties van de recente benoemingen lijken niet tijdig en niet voldoende grondig te zijn onderkend”.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Waan van de dag

Nieuw netwerk van onderzoekers tegen klimaatobstructie

, door

Vandaag is het onderzoeksnetwerk Climate Obstruction NL gelanceerd.

Klimaatobstructie is een verzamelnaam voor de obstakels die effectief klimaatbeleid en klimaatactie in de weg staan. Voorbeelden zijn: het verspreiden van desinformatie, greenwashing, het vertragen van beleid en het beïnvloeden van het publieke debat en de politiek.

Het gebrek aan ambitieuze maatregelen van het nieuwe kabinet om de broeikasgasuitstoot van Nederland drastisch te reduceren, is deels het resultaat van een lange reeks pogingen die organisaties met een belang in olie- en gasproductie hebben ondernomen om Nederlands klimaatbeleid te ondermijnen. Sinds klimaatverandering eind jaren ’80 op de politieke agenda is gekomen, wordt het klimaatbeleid bewust tegengewerkt en vertraagd door bedrijven en organisaties, zoals Shell, KLM en VNO-NCW. Organisaties met een belang in olie- en gasproductie hebben er bijvoorbeeld aan bijgedragen dat vertragingsargumenten in de media wijdverbreid zijn. Denk hierbij aan het ontkennen van de rol van de mens bij klimaatverandering, ‘Whataboutism’ (‘onze impact is verwaarloosbaar vergeleken met China’) en technologisch optimisme (‘innovatie zal ons redden’).

Closing Time | Livin’ On The Edge Of The Night

, door

We kennen Iggy Pop natuurlijk allemaal als langharig podiumbeest. De punkrocker weet halfnaakt en zwetend, met priemende blik en brutaal charisma hele arena’s tot exase te brengen.

Hier zien we Pop echter gesoigneerd, in maatkostuum, bewegen met een gevaarlijke elegantie.

Closing Time | Electric Callboy

, door

Electro, samen met metalcore en Duitse rap en… eh… ja, whatever. Maakt allemaal niet uit mensen, de liedjes zijn heerlijk catchy, het clipje ziet er gelikt uit en zowel beeld als geluid lopen over van de referenties naar Sci-fi klassiekers. Gewoon luisteren en kijken dus RAAAAAVE ON!!!!!!

Wellicht kenden mensen dit gezelschap vroeger nog onder hun oude naam, want Electric Callboy heette vroeger Eskimo Callboy, maar ja, dat doen we dus niet meer, stigmatiserende namen. Mocht je je trouwens afvragen wat Elizabeth er van vindt (en je een diepgaande professionele analyse van de vocalen wil), bij deze:

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende