Hopen op meer | Zomergasten met Femke Halsema

‘It is a well-known fact that those people who most want to rule people are, ipso facto, those least suited to do it’, schreef Douglas Adams in Hitchhiker’s Guide to the Galaxy. Momenteel ben ik naar het luisterboek The Ends of the Earth van Arvind Ethan David aan het luisteren, over de ideeën van Douglas Adams en hoeveel mooier de wereld was geweest als we beter naar hem geluisterd hadden. Ik dacht aan bovenstaande citaat tijdens het kijken naar een fragment dat Femke Halsema had gekozen voor haar ‘ideale televisieavond’, zoals Zomergasten altijd wordt aangekondigd bij de introductie.  Het fragment waardoor ik aan de quote moest denken, kwam uit de documentaireserie Nauwgezet en Wanhopig waarin Wim Kayzer de Spaanse schrijver Jorge Semprún en de cultuurfilosoof George Steiner (die in de titel trouwens Rudolf Steiner werd genoemd) interviewde. Daarin bekende Semprún dat hij in de jaren ‘50, terwijl hij in ballingschap opklom in de communistische partij, zijn vriendschap met Josef Frank verloochende, met wie hij Buchenwald had overleefd en die tijdens een Stalinistisch showproces ter dood veroordeeld werd nadat hij had bekend met de Gestapo te hebben samengewerkt. Semprún weet dat zijn vriend gedwongen werd te liegen, maar besluit, tot zijn latere spijt en schaamte, dit te verzwijgen. Want hij weet ook: als ik dit aankaart, is mijn carrière in de communistische partij voorbij en kan ik niet meehelpen het regime van Franco omver te werpen.  

Door:

Closing Time | The Mystic’s Dream

Loreena McKennit begon haar carrière met Keltisch geïnspireerde muziek, maar raakte gedurende de jaren negentig ook geïnteresseerd in Oosterse melodieën en instrumenten.

Directe aanleiding vormde een internationale tentoonstelling van Keltische voorwerpen in Venetië in 1991, waar McKennit ontdekte dat de Keltische cultuur een beduidend omvangrijker invloed had gehad dan zij oorspronkelijk dacht.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: VPRO Zomergasten met Femke Halsema Foto © Bas Losekoot

Zomergasten 2025 met Femke Halsema

Hoe laveert een burgemeester tussen de moord op een jong meisje en een feestelijk zeilevenement? Twee onderwerpen die meerdere dagen de landelijke pers haalden. Zul je zien dat  Griet op de Beeck de kersverse actualiteit aangrijpt om Femke Halsema, VPRO’s Zomergast van vanavond, door te zagen over wat de burgemeester daar allemaal bij voelt.

Alle burgemeesters krijgen met het lief en leed in hun gemeenten te maken. Een bloemetje bezorgen bij een 75 jaar getrouwd stel, medeleven en troost brengen bij families wiens dierbaren noodlottig zijn omgekomen, linten doorknippen en kransen leggen.

De doorsnee-agenda van een burgemeester staat er vol mee. Tot zover niets bijzonders. Maar ben je burgemeester van Amsterdam dan sta je ook in de spotlights van de landelijke pers. Want hee, Amsterdam is wel de hoofdstad van Nederland. En ‘onze’ hoofdstad is natuurlijk van ons allemaal.

Van vrijgezellenfeestjesvierende mannen in piemelpakken tot selfmade kapiteins die tijdens Sail met duizenden bootjes het IJ en Amsterdamse grachten teisterden. En dat is nog maar een deel van de massa die Amsterdam trakteert op “drukte, rumoer, gedoe, botsingen, demonstraties”.

Daar vindt de burgmeester wel wat van. “Het hoort erbij, maar de stad moet geen pretpark worden.” En “de toeristenindustrie verdrukt de bruisende stad”, Minder leuk ook: “Overmatig toerisme maakt het moeilijk om nog non-conformist te zijn: toeristen lachen sekswerkers en dragqueens uit.” (bron: Welingelichte kringen).

Foto: Warm welkom op ARTZUID 2025 door de Mensbloemen van © Huub en Adelheid Kortekaas © foto Wilma_Lankhorst

Kunst op Zondag en de drie van Amsterdam

VERSLAG - Dit is het laatste zomervakantiebericht in de serie ‘de drie van’. Hiervoor heb ik de trein gepakt naar Amsterdam. Voor Kunst op Zondag bezocht ik daar Museum STRAAT, Art Zuid en Museum van Loon. Inhoudelijk drie totaal verschillende bezoeken. Museum STRAAT viert de Braziliaanse zomer. Amsterdam Sculptuur Biënnale, ARTZUID 2025 viert Amsterdam 750 jaar en in Museum Van Loon strooit de Amerikaanse Kehinde Wiley met bloemen.

Museum van Loon Kelinde Wiley © foto's Wilma_Lankhorst

Museum van Loon, Flourish met Kehinde Wiley © foto’s Wilma Lankhorst.

Flourish van Kehinde Wiley

Velen zegt de naam Kehinde Wiley in ons land nog niet zo veel. Maar als ik zeg dat hij de maker is van het portret van voormalige VS-president Barack Obama, gaat er vaak een lichtje branden[*]. Flourish is de eerste solotentoonstelling van Wiley in ons land. Wiley kreeg van het museum de opdracht om acht nieuwe portretten voor deze tentoonstelling te maken. Hij geeft met zijn schilderijen een visueel antwoord op de portretcollectie en de historische interieurs van Museum Van Loon. Wiley verbindt de westerse portretkunst, het Nederlandse koloniale verleden en de hedendaagse kunst.

De VOC en de WIC

De familie Van Loon, sinds 1884 eigenaar van het grachtenpand, heeft in het verleden het grote geld verdiend met onder andere handel in Suriname. Willem van Loon was in 1602 een van de oprichters van de VOC. Een eeuw later was Jan van Loon bewindhebber van de WIC.

Closing Time | Pressure

Billy Joel werd in de jaren ’70 en ’80 een megaster met Piano Man, Goodnight Saigon en Leningrad. In 1987 deed hij een toernee door de Sovjet-Unie.

In zijn hart is hij altijd een jongen uit de werkende klasse gebleven. En dat hoor je.

Foto: Claude Monet, Public domain, via Wikimedia Commons

Beïnvloedt taal het denken?

Deel 8 in de serie Wat iedereen moet weten over taal

Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen staan hier op een rijtje.

‘Beïnvloedt taal het denken?’ is een grote vraag, misschien wel te groot voor wetenschappelijk onderzoek. ‘Beïnvloedt je taal je denken’ is behapbaarder, en ondertussen het onderwerp van heel veel wetenschappelijke literatuur.

Zou de mens anders denken als ze in het geheel geen taal had? Het is waarschijnlijk. Een kenmerk van taal is dat je vorm kunt geven aan je gedachten, je kunt ze immers omzetten in woorden en zinnen. Dat betekent op zijn beurt dat we van onze gedachten een soort dingen kunnen maken, die min of meer los van ons staan. We gebruiken dat vermogen om die gedachten te uiten en zo met anderen te delen. Maar we kunnen ze ook gebruiken om zélf kritisch over een eigen gedachte na te denken. Je bewust zijn van het feit dat je een bepaald idee hebt, vereist waarschijnlijk taal.

Makkelijk aan te tonen is het niet, want je zou een vergelijking moeten maken tussen mensen mét en mensen zónder taal, en de tweede groep is bijzonder lastig te traceren. Vervolgens zou je het denkproces van al deze mensen moeten vaststellen, zonder taal. De technieken om iemands gedachten te lezen zijn daarvoor lang niet ver genoeg ontwikkeld. Wat we kunnen zeggen over de relatie tussen taal en denken blijft in die zin vooralsnog op het niveau van speculatie.

Foto: gemaakt door auteur met AI

Een Smart TV? (Nee!)

COLUMN - Heel even leek het erop dat we een Smart TV zouden gaan kopen. Omg!

Momenteel hebben we een Dumb TV. Een relatief kleine. Tot een paar weken geleden stond die zelfs in een mooie houten kast met deurtjes die dicht gaan als er geen TV wordt gekeken.

De duivelse schermen vreten teveel van onze tijd en aandacht weg. Onze zithoek verdient beter dan de dominante aanwezigheid van een zwart vierkant stuk plastic. En hoe kleiner het scherm, hoe (hopelijk) minder aantrekkelijk het wordt om er achter te gaan zitten. Winst!

Toch hebben we besloten overstag te gaan. Een van onze kinderen is slechtziend, een bril kan daar niets aan veranderen. Daarom zit ze altijd op een stoeltje vlak voor de TV als we samen iets kijken. Met een groot scherm zou ze samen met ons vanaf de bank mee kunnen kijken.

En daarbij moest onze mooie houten kast met deurtjes weg, want mijn partner, de kinderen en ikzelf hadden de afgelopen jaren dusdanig veel spullen verzameld dat er een efficiënter opbergsysteem rond de TV nodig was.

Welkom grote TV!

En toen begon de ellende. Want wat voor TV koop je? Ik ben best een nerd, maar weet eigenlijk weinig van TV’s zonder kathodestraalbuis.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Tri Martolod

De Bretonse Alan Cochevelou (artiestennaam: Alan Stivell) stond aan de basis van de herontdekking van de Ierse harp.

Zijn arrangement van het traditionele vissersliedje Tri Martolod, over drie matrozen die stranden aan de kust van Newfoundland en daar verliefd worden op een dienstmeisje, heeft breed navolging gevonden.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Werken moet lonen – maar voor wie eigenlijk?

De VVD hamert er al decennia op: werken moet lonen. Het is het mantra dat in elke verkiezingscampagne en elk verkiezingsprogramma weer opduikt. Het is een uitspraak waarmee ze de ‘hardwerkende Nederlander’, die normaal eerder geneigd is links te stemmen, proberen over te halen op hun elitepartij te stemmen, en het werkt. Maar wie kijkt, ziet dat deze leus vooral wordt ingevuld door één specifieke route: het verlagen of beperken van uitkeringen en toeslagen. Niet omdat men de lonen actief wil verhogen, maar omdat men zo de bodem steeds wat verder uit het sociale vangnet zaagt.

Het is een strategie die in theorie alleen zin heeft als het systeem waar de VVD zelf voor staat niet functioneert. Want als werk eerlijk werd beloond, als werkgevers hun mensen zonder dwang en dreiging een fatsoenlijk loon betaalden, dan hoefde je geen mensen in armoede te duwen om ze ‘te prikkelen’ om te werken. In een gezonde economie zou de vergelijking simpel zijn: een baan biedt meer bestaanszekerheid, perspectief en waardering dan een uitkering, zonder dat je daarvoor de uitkering kapot hoeft te bezuinigen. Maar ook: in een gezonde economie zouden werkgevers een eerlijk loon bieden

Maar de praktijk laat zien dat dit beleid vooral een race to the bottom in gang zet. Want als je de onderkant van het vangnet steeds verder naar beneden trekt, dan krijgt de arbeidsmarkt één duidelijke boodschap: het loont om lage lonen te blijven betalen, zeker als je bestaansonzekerheid bij mensen uitspeelt. En waarom zou een werkgever het minimumloon substantieel verhogen, als de overheid er tegenwoordig alles aan doet om de afstand tot de bijstand via armoede te creëren? De werkende arme, ooit in Nederland bijna een contradictio in terminis, is inmiddels een structureel onderdeel van onze economie geworden.

Closing Time | Honey Bee

Sivert Høyem is een Noorse singer-songwriter, die zijn bekendheid ontleent aan zijn rol als frontman van de alternatieve bluesrock-band Madrugada.

Daarnaast heeft Høyem een degelijke solocarrière opgebouwd, met acht studio-album. Afgelopen jaar kwam Dancing Headlights uit.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende