Euro leidt tot prijsexplosie in Kroatië

Kroatië heeft per 1 januari de euro ingevoerd en is nu ook officieel toegelaten tot de douanevrije Schengenzone. Een voordeel voor de West-Europese toerist, die nu  zonder paspoortcontrole en met euro's naar Kroatië op vakantie kan gaan. Het land is binnenkort al tien jaar lid van de EU. De recente maatregelen completeren de aansluiting bij de West-Europese kern-lidstaten. Het overwegend katholieke Kroatië heeft daar al meer dan dertig jaar naar uitgekeken. Het heeft zich in 1991, samen met Slovenië, onafhankelijk verklaard van de Joegoslavische Federatie die door Servië werd gedomineerd. Die onafhankelijkheid werd vrijwel meteen erkend door het nog maar pas verenigde Duitsland van CDU Bondskanselier Helmut Kohl. Een Alleingang ten tijde van de Joegoslavische burgeroorlog die niet door iedereen werd gewaardeerd. Veel Kroaten reageerden deze week woedend op de gevolgen van de invoering van de Euro. Wat andere landen al eerder meemaakten gebeurt ook hier: de overgang naar een nieuwe munt wordt door nogal wat ondernemers aangegrepen voor een forse verhoging van de prijzen. De regering houdt vol dat nieuwe prijzen correct berekend moeten worden en dat de consument niet de dupe mag worden van de invoering van de euro. Maar volgens klagers op sociale media is een kop koffie in een café in euro's gerekend 10 tot 20 cent duurder dan eind december. Een brood is 7 cent duurder, kaas een kwart duurder en een pizza bijna een derde duurder. De minister van Economische Zaken Davor Filipović heeft dinsdag spoedberaad gehouden over de prijsstijgingen. 'Alle opties liggen op tafel,' verklaarde hij na afloop 'van zwarte lijsten tot het bevriezen van prijzen voor een breed scala aan producten.'  Kroatië is het twintigste euroland na de invoering van de nieuwe munt in 1999. Er is inmiddels, vooral na de financiëel-economische crisis en het debacle van Griekenland veel veranderd in de eurozone.  Voor nieuwe toetreders zijn er meer vangnetten, maar ze moeten ook aan meer eisen voldoen. Kroatische banken moesten bijvoorbeeld stresstests ondergaan door de ECB. Kroatië is met een dalende staatsschuld van 72% en een begrotingstekort van 2,8% economisch gezond bevonden. Over Italië zijn er veel grotere zorgen. Steun aan Oekraïne geblokkeerd Dat Kroatië in financiëel-economisch opzicht de aansluiting heeft gevonden betekent nog niet dat de huidige politiek van het land op alle gebieden spoort met de andere EU-lidstaten. Woensdag verwierp het parlement deelname aan een gezamenlijk Europees programma voor militaire training van Oekraïense soldaten. Voor het besluit was een tweederde meerderheid vereist en die werd met 97 stemmen in het 152 leden tellende parlement net niet gehaald. Veel parlementariërs kozen er voor niet aan de stemming deel te nemen. Aan de stemming ging een mediacampagne vooraf waarin de huidige president, de sociaaldemocratische Zoran Milanović, zich flink roerde. Tegenstanders opperden dat Kroatië door deelname aan het programma in de oorlog meegesleept zou worden. Ook werd getwijfeld aan de noodzaak van de training. Maar de belangrijkste factor bij de stemming lijkt een binnenlandspolitiek conflict tussen Milanović en huidig premier Andrej Plenkovic (foto) van de centrum-rechtse Kroatische Democratische Unie (HDZ). Milanović heeft weinig op met de EU. Voormalig Europarlementariër Plenkovic neemt een volledig tegengestelde positie in. De verwijzing van minister van Defensie Mario Banožić naar de voor trainingsdoeleinden nuttige ervaringen van de Kroaten in de Joegoslavische burgeroorlog hebben de tegenstanders niet kunnen overhalen. Kroatië zou volgens hen door deelname een 'target' voor Rusland worden. Voorstanders van de training vinden dat een onzinnig argument omdat het land van begin af aan Oekraïne al heeft gesteund, ook met wapens. Volgens de leider van de liberale partij Darko Klasić kan Rusland moeilijk nog bozer worden op Kroatië als er hier militaire trainingen worden gegeven. Ook vroeg hij president Milanović of hij soms 'de nieuwe Viktor Orbán' wilde worden.

Door: Foto: European Parliament (cc)
Waan van de dag

Fat Cat Day 2023

, door

Dit jaar een dagje eerder: de dag dat de 14 meest invloedrijke CEO’s van Nederland gemiddeld net zo veel salaris/bonus/etc. hebben binnengeharkt als iemand met een minimumloon aan het einde van het jaar. Vakbond FNV roept sinds 2020 deze dag uit tot Fat Cat Day.

Vorig jaar was het dus op 7 januari. En dat terwijl door de stijging van het minimumloon dit jaar (van €10,65 per uur naar €11,75) de CEO’s in principe iets langer zouden moeten werken om een jaarloon te verdienen. Of zou die stijging het gat dan misschien toch niet dichten?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Gemaakt met DALL·E thinking fast and thinking slow

Chatbot kan niet langzaam denken

, door

Het menselijk gedruis over tekst producerende kunstmatige intelligentie zal nog wel even voortduren. ChatGPT hielp me begin deze maand een artikel schrijven dat volgens sommigen behoorde tot het beste dat ik ooit schreef. Sindsdien ben ik ermee blijven experimenteren – vaak nog verbaasd over wat het systeem ineens bleek te kunnen bedenken, maar gaandeweg toch ook steeds meer vertrouwd met de beperkingen: de doodsheid van het geproduceerde proza (of van de geproduceerde plaatjes), de weigering om er ooit iets bij te leren.

Bijna 25 jaar geleden schreef ik een stuk, ‘grandeur en misère van de computertaalwetenschap‘. Ik weet niet of ik kan zeggen dat ik het toen goed zag; ik weet wel dat ik het nog op dezelfde manier zie. Aan het eind van het stuk wees ik er op dat dommekracht waarschijnlijk de toekomst was: computers die op basis van een enorme verzameling voorbeeldteksten aan de hand van statistiek steeds weer nieuwe teksten kunnen maken die op de oude lijken. Na “op een mooie” volgt meestal pinksterdag en dus schrijf je ‘op een mooie pinksterdag’.

Ratio

Dat is precies het principe waarop de systemen die nu furore maken gebouwd zijn. Ik voorzag dit indertijd niet omdat ik nu zo’n visionair was, maar omdat iedereen die zich er 25 jaar geleden een beetje in verdiepte het kon zien.

Foto: SBA73 (cc)

Wanhopige Partido Popular ondermijnt Spaanse democratie

, door

ELDERS - In Spanje blokkeert de rechtse Partido Popular benoemingen van hoge rechters. Het tekent de verrechtsing van de partij, schrijft gastauteur Nick Ottens.

De Spaanse oppositie heeft het land in een grote institutionele crisis gestort, volgens linkse media zelfs de grootste sinds de gefaalde legercoup van 1981. Premier Pedro Sánchez spreekt van een ‘ongekende situatie in onze democratie.’

Wat is er aan de hand? Het Constitutionele Hof van Spanje, het best te vergelijken met de Raad van State in Nederland, heeft de Senaat verboden om hervormingen van het hof te debatteren. Premier Sánchez wil het makkelijker maken om hoge rechters te benoemen. Daar is, afhankelijk van het soort rechters, nu een meerderheid van drie vijfde tot driekwart van de zetels in zowel het Congres als de Senaat voor nodig. De linkse Sánchez heeft die meerderheid niet. De rechtse Partido Popular (PP) blokkeert al vier jaar zijn benoemingen.

Dat is ongekend. In het verleden had de PP ook niet altijd zo’n grote meerderheid, maar de PSOE, de partij van Sánchez, hield benoemingen van conservatieve rechters niet tegen.

Dat de PP zo ver gaat, tekent de verrechtsing van de partij. De christendemocraten voelen de hete adem van Vox in hun nek, een nieuwe partij die in Europa samenwerkt met Forum voor Democratie en in eigen land volhoudt dat de misdaden van Franco door links worden overdreven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Sinnerman

, door

Tussen Kerst en Oudjaar las ik De Avonden – nee, geintje, ik heb me vermaakt met een hedendaags boek: De Beesten, van Gijs wilbrink. Ik had het gekregen van een vriend (bedankt Alex), als verjaarscadeau, maar ik was er sowieso al nieuwsgierig naar.

Het boek speelt voor het grootste gedeelte in het oosten van het land, De Achterhoek. Nou ben ik meer bekend met Twente en Salland, maar iets zei me dat ik met dat boek op bekend terrein zou komen.

Foto: K@mphuis (cc)

Ongehoord

, door

ANALYSE - Met enige verbazing las ik het bericht dat D66’er Tjeerd de Groot een journalist en cameraman van Ongehoord Nederland tegenover een aantal Tweede Kamer bezoekers voor “fascisten” uitmaakte. Wat niet verbaasde, was dat hij kort daarna zijn woorden introk. In dit land houden we van benoemen, behalve als het over extreemrechts gaat, want zodra je daar spijkers met koppen slaat, lopen ze zielig de uitzending uit, of doen zelfs aangifte, zoals bovengenoemde journalist Jonathan Krispijn vlak na het voorval deed. De slachtofferrol, die kennen ze op rechts wel.

Ja mensen, het echte slachtoffer is hier Krispijn en op Twitter liet hij weten dat de kwalificatie door De Groot hem echt pijn deed, want zijn “Joodse voorouders zijn slachtoffer geworden van echt fascisme”. Samen met zakelijk directeur van Ongehoord, Reinette Klever, deed hij aangifte. Het mooie van een aangifte is dat daar één en ander onder de loep genomen wordt, en ik dacht, laten we De Groot even helpen.

Het begin van Ongehoord Nederland

Ergens in 2019 kwamen 4 initiatiefnemers met het idee een omroep op te richten. Onder hen waren Joost Niemöller en Arnold Karskens. Beiden hebben journalistieke ervaring maar komen al jaren niet meer aan de bak in het reguliere circuit. De 2 anderen zijn ex VVD’er Ybeltje Berckmoes-Duindam en de PVV liefhebbende acteur en schrijver Haye van der Heijden.

Foto: Linda Trimm (cc)

Waterschapsdemocratie? Een goed idee!

, door

ANALYSE - van Hans Vollaard en Harmen Binnema, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees.

De verkiezingen van waterschappen zijn in potentie het grootste democratisch feestje in Nederland. Aan geen enkele verkiezing mogen zoveel mensen meedoen. Waterschappen krijgen echter regelmatig kritiek op hun democratische gehalte, omdat een deel van het algemeen bestuur van waterschappen wordt benoemd door belangenorganisaties. Bovendien is de vraag of kiezers en gekozenen wel verstand hebben van waterkwesties. Zouden taken als bescherming tegen het water en schoon water niet beter in handen zijn van experts? Het eerste onderzoek ooit naar de democratische kwaliteit van waterschappen laat evenwel de meerwaarde van democratie zien voor waterschappen, ook al is er nog flink wat werk te verrichten om van waterschappen een levende democratie te maken.

Waterschappen zijn, op basis van huidige opvattingen over democratie, het jongste democratische orgaan van Nederland. Pas vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw hebben alle inwoners immers kiesrecht gekregen in het waterschapsbestuur. Dat is een stuk later dan in het nationaal, provinciaal en lokaal bestuur (1919) en de Europese Unie (1979). Maar nu mogen bij geen andere verkiezing zoveel inwoners stemmen als bij waterschappen. Bij Tweede Kamerverkiezingen en provinciale verkiezingen zijn immers alleen mensen met de Nederlandse nationaliteit kiesgerechtigd. Bij gemeenteraadsverkiezingen mogen daarnaast ook EU-burgers stemmen, net als niet-Nederlandse inwoners die minstens vijf jaar onafgebroken legaal in Nederland verblijven. Bij waterschapsverkiezingen geldt die verblijfseis van vijf jaar voor niet-Nederlanders niet, waardoor in maart 2023 zo’n 14 miljoen inwoners mogen stemmen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | In de toekomst

, door

De toekomst is al weer vier dagen oud. Hoeveel toekomst er ons rest, is gissen. Valt er wel wat te zeggen over hoe de toekomst er uit ziet?

David Byrne deed in 1984 wat voorspellingen. Deze lijkt al aardig uitgekomen:

In the future there will be so much going on that no one will be able to keep track of it.

‘In the future’ is onderdeel van Music for The Knee Plays, een serie muziekjes die als intermezzo’s tussen de scenes van de opera ‘the CIVIL warS’ van theatermaker Robert Wilson. De opera (vijf akten in een dag tijd) is nooit in zijn geheel uitgevoerd. In 1984 ging wel ‘Music for the Knee Plays’ in première.

Closing Time | Monument

, door

Monument is een liedje van de Kewi’s uit 1983. De Kewi’s waren Kees Maas en Willem Wisselink, (KeWi) en het internet laat niet zo veel los over dit aantrekkelijke orgel- en synth-popliedje met bijzondere tekst, en geestig ook nog. En hier is nog meer Kewi’s

 

Ik heb nog nooit een monument gemaakt
Ik heb dat alleen bedacht voor jou
Met veertig zuilen en een oprijlaan
En in het midden een fontein
Mooi, mooi monument
Meisjelief, ik bouw een monument voor jou, o ja
Een monument der liefde
Ik ben er pas mee begonnen, ja
Kijk niet op als het nog even duurt
Het is niet leuk als je me nu verlaat
Nee, een verstandig meisje doet dat niet
Dit monument dat is voor jou
Mooi mooi monument
Mooi mooi monument
Mooi mooi monument

Vorige Volgende