De context van woorden

Vorige week wees Marc van Oostendorp er in zijn column over taalproevers  op dat de betekenis van woorden niet altijd eenduidig is. Dat breekt met name de juristen op die als geen ander precies willen zijn in hun taalgebruik. Je kunt de betekenis van een woord natuurlijk opzoeken in een woordenboek. Maar dat geeft niet altijd uitsluitsel. 'Het is nu juist een kenmerk van menselijke taal dat woorden altijd een wat vage betekenis hebben, waarvan de betekenis inderdaad eigenlijk grotendeels op een geheimzinnige manier door de context wordt bepaald.' Dat geeft te denken. Tot die context moeten we volgens mij ook de omstandigheden, de achtergrond en de cultuur van de taalgebruikers rekenen. Generatieverschillen leveren bijvoorbeeld verschillen op in taalgebruik. Taal is een levend ding en verandert in de loop van de tijd. Woordenboeken lopen in dat opzicht altijd achter. Allemaal redenen om de betekenis van woorden niet altijd als een absoluut gegeven op te vatten. Natuurlijk, een stoel is een stoel. Maar wat is een fascist? De betekenis die de een aan een woord hecht kan nogal verschillen van die van een ander. Lastig voor de onderlinge communicatie, maar bovenal buitengewoon ongemakkelijk voor een rechter die een uitspraak moet doen in zaken waar juist de woorden tellen: smaad, belediging, discriminatie, bedreiging. Welke woorden in de rechtspraak als grensoverschrijdend worden beschouwd hangt af van de context en de individuele en maatschappelijke impact ervan. In het publieke debat ligt dat doorgaans allemaal wat eenvoudiger. Dat kan dan ook al snel vastlopen op een dispuut over 'foute' woorden. Fout in de betekenis die de veroordelende partij er aan geeft. Het verschillende gewicht van fout De kwaliteit van het debat zou kunnen winnen bij het besef van de ambiguïteit van woorden en van de verschillende lading die mensen er aan geven. Een simpele regel is wat mij betreft dat je het gebruik van woorden van een ander niet uitsluitend beoordeelt aan hand van de betekenis die je er zelf op een bepaald moment aan geeft. En dat je ook rekening houdt met de context waarin woorden worden gebruikt inclusief de interpretatie van de gebruiker. Niet alles is fout omdat jij het fout vindt. Het verabsoluteren van de eigen invulling van woorden is een bron van ruzie en verstoorde relaties. Dat kan soms de bedoeling zijn: haatdragende uitingen, scheldpartijen, hebben per definitie een eenzijdig bepaalde betekenis. En daarmee kun je ook grenzen overschrijden. Voetbalhooligans die over de rug van holocaustslachtoffers de tegenpartij willen provoceren met pijnlijke leuzen over Joden moeten strafrechtelijk worden vervolgd. Maar los van dit extreme voorbeeld van ongevoeligheid lijkt mij begrip voor de context van het woordgebruik en de verschillen die daaruit kunnen voortkomen altijd bevorderlijk voor een ontspannen communicatie. Het voorkomt de giftige polarisatie die het publieke debat nu regelmatig verstoort. [overgenomen van Free Flow of Communication]

Door: Foto: Ben Stassen (cc)

Closing Time | I Can’t Stand the Rain

, door

Gisteren werd bekend dat rocklegende Tina Turner op 83-jarige leeftijd is overleden. Ze was kennelijk al langere tijd ziek.

Voor wie in de jaren ’80 opgroeide was Turner een van de grote muzikale wereldsterren, met regelmatige hits in de pop- en rockparades. Turner kon niet alleen bogen op een geweldige stem en een dijk van een techniek; ze was ook door en door een entertainer die tot op hoge leeftijd alles gaf.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Armoede 2013 – 2023

, door

COLUMN - Tien jaar geleden schreef Paul Teule in zijn serie ‘Afschrijvingen’ een stukje over schaamte en armoede:

Armoede betekent dus dat je het geld niet hebt om je zonder schaamte in het openbaar te kunnen begeven (…) De ruim 1 miljoen Nederlanders die onder dit sociale minimum zitten, belijden hun armoede dus vaak binnenshuis

De geschiedenis lijkt hopeloos vastgelopen want anno 2023: IJmond gaat armoede te lijf: “Mensen schamen zich”.

Schaamte was er ook, schreef Paul Teule, omdat hulporganisatie Cordaid in ons eigen land actief armoede bestrijd (zie bijv. Volkskrant 24 juli 2013). Anno 2023 doet Cordaid dat nog steeds. En deze club niet alleen. Ook het Rode Kruis gaat de verborgen armoede te lijf.

Paul Teule zag in 2013 ook dit:

De Nederlandse voedselbankiers trokken dit weekend aan de bel: de toestroom van nieuwe armen neemt toe en het aangeboden voedsel neemt af.

En, u ziet het al aankomen: ook in 2023 hebben de Voedselbanken het niet altijd makkelijk:

Voor Voedselbank Groningen wordt het steeds lastiger om klanten boodschappen uit de schijf van vijf mee te geven (bron: Oog TV)

Nog één feitje uit het stukje van 2013: “Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hanteert een armoedegrens van 1022 euro per maand voor een alleenstaande”. Inmiddels ligt de lat iets hoger (Inkomens in de volgende tabellen zijn netto maandinkomens).
armoede

Foto: Jan Willem Broekema (cc)

Blindstaren op een hogere kiesdrempel

, door

ANALYSE - een gastbijdrage van Tom van der Meer, eerder veerschenen bij Stuk Rood Vlees.

Frank Kalshoven pleit in de Volkskrant van 20 mei voor een kiesdrempel tegen versplintering. Want “vijf of zes partijen in de Kamer(s) oogt voldoende voor pluriformiteit”. Een voorspelbare en simplistische conclusie, niet gedragen door inzichten uit onderzoek en praktijk, maar wel door schijnargumenten.
Hier een poging om dit te ontrafelen.

Allereerst: waar hebben we het eigenlijk over? 5 of 6 partijen zou in 2021 een kiesdrempel van 5,25 tot 5,75% zijn. Vijf verkozen partijen zouden 62% van de geldige stemmen ophalen; de zes 68%. Het gevolg zou zijn dat de VVD-fractie zo’n 50 zetels zou innemen; D66 zo’n 36.

Opgelegde grenzen aan de pluriformiteit?

Dat we van bovenaf bepalen wat ‘voldoende voor pluriformiteit’ is, lijkt me nogal dubieus. De centrale vraag draait echter om vertegenwoordiging. Het is niet ondenkbaar dat christelijke kiezers, linkse kiezers of wantrouwende kiezers hier andere oordelen over hebben. Die kunnen zeer wel alle onder de kiesdrempel eindigen. In landen met een evenrediger kiesstelsel ligt het vertrouwen in de politiek – ceteris paribus – iets hoger. Dat komt omdat veel groepen een stem hebben in de politiek. Zelfs wantrouwende kiezers van links en recht, of andere politieke en maatschappelijke minderheden. Bovendien ververst het stelsel zichzelf makkelijker met nieuwe thema’s. Het zijn juist landen met een gemengd kiesstelsel (bijvoorbeeld met een hoge kiesdrempel) waar het vertrouwen – opnieuw ceteris paribus – wat lager ligt, zo stelde onderzoek van Sofie Marien.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Le Anh Tuan (cc)

De vijand, dat ben je zelf

, door

OPINIE - De nieuwe vijand neemt je sport over in de vorm van een man die vrouw is geworden. De nieuwe vijand maakt dat je je niet meer veilig waant in een gewoon toilet. Of erger nog, de nieuwe vijand beïnvloedt je kinderen al op jonge leeftijd waardoor ze seksueel afwijkend gedrag gaan vertonen. Of nog veel erger, door bijvoorbeeld alleen al een Dragqueen te laten voorlezen, is de helft van de klas binnen no time slachtoffer van pedofielen.
Zie hier de nieuwe vijand, het Trans-mind-virus (mutatie van het woke-virus).

Er valt heel veel te zeggen over alle vormen waarmee dit vijandbeeld neergezet wordt. En ook van alles over de absurditeit, schadelijkheid en onredelijkheid. En al helemaal over de gesuggereerde “besmettelijkheid”.

Maar het belangrijkste punt is dat er nu in dit kikkerlandje heel gedachteloos een grote groep mensen (inclusief journalisten van het type “waar rook is, is vuur” en over vuur praten is geld verdienen) hier achteraan hobbelt. En een deel van die mensen zat al op de lijn van het zien van een grote samenzwering achter van alles. Dus dit past prima in hun straatje.

Het rare is. Daar hebben ze gelijk in. Hoewel samenzwering een lastig begrip is, is er wel degelijk sprake van een gecoördineerde campagne.
Maar niet van het WEF, Soros, Satanisten of reptielen. Nee, van conservatieve, veelal christelijke, witte Amerikanen (en nu dus ook Europeanen).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Unser Ende

, door

Huisvlijt van een 22-jarige Duitser, die hier bezingt hoe weinig perspectief het leven aan de onderkant van de maatschappij heeft.

Vind ik vandaag mijn einde, spaar jullie tranen uit
Ik ben nog altijd in de buurt, het ruikt alleen niet zo naar rook

Quote du Jour

Quote du Jour | Journalistiek in oorlogstijd

, door

Step Vaessen bekritiseerde in haar persvrijheidslezing de neiging van journalisten om in tijden van oorlog met politici en burgers de gelederen te sluiten en zich te conformeren aan een gemeenschappelijk verhaal, ‘waarbij het in twijfel trekken van [dat verhaal] ongewenst is en een bedreiging vormt voor de eenheid die nodig is om te winnen.’

Journalisten zijn er niet om …

…de eenheid te bewaken, maar [moeten] juist meerdere gezichtspunten laten zien. Vooral in tijden van oorlog en conflict is het cruciaal dat het publiek kan vertrouwen op professionals als het gaat om onafhankelijke, feitelijke en evenwichtige informatie. Journalisten, de vierde macht, de controleurs van de machthebbers, moeten ongemakkelijke vragen stellen – juist in tijden van oorlog en crisis. Journalisten moeten het hoofd koel houden en hun vaardigheden en beroepsethiek scherp. Zij zijn met niemand in oorlog. Ze hebben slechts één wapen: onpartijdigheid in de zoektocht naar feiten. Als anderen ervoor kiezen de ogen te sluiten of weg te kijken, zijn hun ogen wijd open, zelfs als wat zij zien, hen niet bevalt. Vooral als het hen niet bevalt.

Maar ze hadden hun ogen niet altijd open en stelden belangrijke vragen soms niet. Zoals: wat is het einddoel van deze oorlog? Wat gebeurt er met alle wapens nadat een vredesakkoord is getekend? Waarom reageerde het Westen anders toen Rusland Oekraïne binnenviel dan toen de Verenigde Staten Irak binnenvielen? Waarom worden de smeekbedes van landen die economisch lijden onder deze oorlog genegeerd? Waar blijft de westerse hulp voor Soedan?

Vorige Volgende