(Levens)ervaring Tweede Kamer

De Tweede Kamer is, een hele ervaring rijker, met vakantie. Als Kamerleden op vakantie zijn heet dat officieel ‘met reces’. En tijdens dat acht weken durend zomerreces zitten ze niet te niksen, zo wordt traditioneel beweerd:

Tijdens de recesperiodes kunnen Kamerleden de volgende vergaderperiodes voorbereiden en allerlei stukken en dossiers bestuderen. Ook gaan zij in die perioden vaak op werkbezoek en het land in om hun achterban te spreken.

Die achterban zal ook op vakantie zijn. Maar politici en partijleden zullen ongetwijfeld nadenken over hoe het allemaal nu verder moet. Te beginnen bij de politieke partijen zelf. Bij een paar partijen zijn opzienbarende veranderingen op til.

Omtzigt, BBB en CDA

Geen transfer van CDA via ‘kleine zelfstandige’ naar de BBB. Pieter Omtzigt, een van de meest ervaren Kamerleden, denkt nog na over zijn toekomst, die niet bij de BBB zal liggen.

Misschien toch terug naar het CDA? Daar vertrekt de volledige politieke top. Wopke Hoekstra werd eind 2020 lijsttrekker nadat Hugo de Jonge ervan afzag, koud  vier maanden nadat hij de leiderschapsverkiezingen had gewonnen van Pieter Omtzigt. Sindsdien geldt Hoekstra als de CDA-leider. Hoekstra, De Jonge en fractievoorzitter Heerma stellen zich niet verkiesbaar.

Dat Omtzigt hierdoor genoeg vertrouwen in het CDA krijgt om terug te keren is hoogst  onwaarschijnlijk. Daarvoor zal zijn CDA-trauma toch te groot zijn.

D66 en CU

D66 moet ook op zoek naar een nieuwe politieke leider. Sigrid Kaag gaat het politieke circus verlaten. Afgelopen woensdag hield D66 een ledenbijeenkomst. Op moment van dit schrijven was nog niet bekend of daaruit bijzonderheden te melden vallen.

Een dag eerder kwamen ook de leden van de ChristenUnie bijeen. Waar de kersverse fractievoorzitter in haar speech de toekomst zo zag:

Ik kijk er enorm naar uit om samen met jullie allemaal als één blauwe beweging op te trekken.

Of dat als lijsttrekker zal zijn, is nog niet officieel zeker.

VVD is er uit

Op wat formaliteiten na is het bij de VVD wel zeker wie de lijsttrekker wordt: de via de Griekenlandroute, als nareiziger binnengekomen Dilan Yesilgöz. De VVD-leden hebben nu een maand de tijd om met tegenkandidaten te komen. Momenteel is er één durfal die de strijd wil aangaan.

Is het niet beter dat hij zich terugtrekt, nu er een veel bekender gezicht door het hoofbestuur is voorgedragen? Bij Omroep Zeeland onderstreept hij zijn ambitie nog eens:

Bosman lijkt in het radio-interview te suggereren dat hij bereid is zijn kandidatuur in te trekken ten gunste van iemand anders, als er goede afspraken kunnen worden gemaakt. Maar dat is echt niet waar, benadrukt hij na afloop: “Ik wil partijleider worden in de Tweede Kamer.”

Ervaring armer

Kort voor de val van jet kabinet verliet Renske Leijten (SP) de Tweede Kamer. Daarmee raakte de Tweede Kamer zeventien jaar aan ervaring kwijt, schreven we hier. We kunnen er nu op rekenen dat er nog meer ervaring zal vertrekken. Bovendien is het afwachten wat er na de verkiezingen in november aan ervaring overblijft.

Mocht u het belangrijk vinden dat een Kamerlid over enige politieke en/of levenservaring beschikt. kun u de komende tijd eens nadenken wie voor u dan geschikte kandidaten zijn. Toegegeven: het moet om de inhoud gaan, niet over leeftijd of anciënniteit. Een ouder Kamerlid kan zich even puberaal gedragen als de eerst de beste 15-jarige. Een politicus die nog maar net in de Kamer zit kan veel verstandiger te werk gaan dan een oudere bankzitter.

Maar ach, politiek is ook emotie, beleving, buikgevoel. Dus laten we eens een en ander op een rijtje krijgen.

Toch iets rijker

De huidige Tweede Kamer heeft een gemiddelde parlementaire ervaring van 5,22 jaar. Begin dit jaar was dat ietsjes meer: 5,25 jaar. Maar sinds april zijn er zes nieuwe Kamerleden bijgekomen, die allen betrekkelijk weinig ervaring als Kamerlid hebben.

Het lijkt er op dat de trend dat de Tweede Kamer qua ervaring steeds jonger wordt, enigszins is doorbroken. In 1989 was de gemiddelde ervaring 7 jaar, in 2010 was dat 4 jaar (in 2011 even 4,5 jaar) en in 2012 nog korter: 3 jaar (bron Sargasso/ANP via BN DeStem).

De top-10 meest Kamerleden naar anciënniteit. Achter de namen het aantal dienstjaren per 13 juli 2023.

1. Kees van der Staaij (SGP), 25,2
2. Geert Wilders (PVV), 24,7
3. Pieter Omtzigt, fractie Omtzigt, 19,5
4. Martin Bosma, Tony van Dijck, Dion Graus, Dion Graus (allen PVV), 16,6
5. Attje Kuiken (PvdA), 16,3
6. Fleur Agema (PVV), 16,0
7. Sietse Fritsma (PVV), 15,8
8. Esther Ouwehand (PvdD), 15,4
9. Barry Madlener (PVV), 13,4
10. Harm Beertema, Lilina Helder (beide PVV), Jesse Klaver (GL), 13,1

Het lijstje wekt de indruk dat de PVV het pluche het langst warm zit te houden. Dat ligt wat genuanceerder als we naar de ervaring per fractie kijken (Totaal dagen fractie / aantal fractieleden = gemiddelde anciënniteit fractie). Dan zie de top-10 er zo uit:

	dagen	jaren
Omtzigt	7103	19,46
SGP	5019	13,75
PVV	4581	12,55
DENK	2363	6,47
PvdD	2196	6,02
GL	2178	5,97
SP	1809	4,96
PvdA	1783	4,88
CDA	1429	3,92
D66	1428	3,91

Dat Omtzigt, als fractie bovenaan staat is natuurlijk wat misleidend omdat een deel van zijn ervaring is opgedaan toen  hij nog Kamerlid voor het CDA was.
Evenzo is de score voor de PVV geflatteerd. Geert Wilders is sinds 1998 lid van de Tweede Kamer, maar was dat tot 2004 voor de VVD.

Update 15 juli 2023:
Voor de volledigheid de rest van de ranglijst. De nummers 11 t/m 20 in jaren parlementaire ervaring.

	dagen	jaren
JA21	1348	3,69
Van Haga	1335	3,66
VVD	1142	3,13
FvD	1084	2,97
CU	893	2,45
BBB	835	2,29
BIJ1	835	2,29
Den Haan	835	2,29
Gündogan	835	2,29
Volt	779	2,13

Hoe ouder, hoe wijzer?

We zeiden het al: dat is geen ijzeren wet. Maar stel dat leeftijd iets zegt over levenservaring, van welk Kamerlid mogen we dan het meest verwachten?

Het oudste Kamerlid is, met 71 jaar Harm Beertema (PVV). De jongste is Habtamu de Hoop (PvdA, 25 jaar). De gemiddelde leeftijd van de voltallige Kamer is 44,8 jaar. Ietsjes ouder dus dan de landelijke trend: gemiddeld zijn inwoners van Nederland 42,4 jaar oud (CBS).

De top-5 oudste (dus wijste?) Kamerleden:

1. Harm Beertema (PVV), 71
2. Raymond de Roon (PVV), 70
3. Roelof Bisschop (SGP), 66
4. Derk Jan Eppink (JA21), Joba van den Berg (CDA), 64
5. Hans Smolders (Groep Van Haga), Ruud Verkuijlen (VVD), 62

De in 2012 al waargenomen kloof tussen Tweede Kamer en het vergrijsde deel van het volk lijkt toegenomen. Op 1 januari 2022 telde Nederland 3.525.453 inwoners ouder dan 65 jaar. Dat is 20% van de totale bevolking (bron: vzinfo).
In de Tweede Kamer zijn drie leden  ouder dan 65, dat is 2% van de totale Kamer. Zo’n 6% van de Kamer is 60-plusser, de groep 55-plussers is niet groter dan 17,3%.

Gemiddelde leeftijd fractiegewijs (som alle leeftijden per fractie / aantal leden per fractie) maakt die kloof alleen maar groter:

Groep Van Haga, 58; BBB en SGP, 56; Den Haan , 55; PVV, 53; BIJ1 52; JA21, Omtzigt, Gündogan, 46; CDA, PvdD, 45; VVD,44; D66, GL, 43; DENK, 41.
Tot de jonge honden mogen we de fracties van PvdA, CU, 39; SP 38; FvD, 37 en Volt, 36 rekenen.