dossier

Tweede Kamerverkiezingen 2021

Foto: -JvL- (cc)
Foto: -JvL- (cc)

Volmachten ronselen

De kiezerspas is niet het meest geschikte middel om aan voldoende stemmen voor één zetel te komen. Kunnen de volmachten wél aantikken?

De kiezerspas lijkt een aardige oplossing voor partijen die in een beperkt aantal kieskringen zijn ingeschreven. Met je stempas mag je alleen binnen je eigen kieskring stemmen, met een kiezerspas mag dat in heel Nederland.

Van de elf partijen die in minder dan 19 tot 20 kieskringen meedoen, wordt deze optie actief gepromoot door de Partij voor de Republiek, VSN (Vrij en Sociaal Nederland) en Lijst30.

We hadden nog maar net duidelijk gemaakt dat gebruik van de kiezerspas de kleinere nieuwe politieke partijen bar weinig gaat opleveren, of nu zien een paar partijen ineens mogelijkheden in de volmachten. Niet alleen de drie genoemde nieuwelingen, ook een gevestigde pluchezitter als het FvD ruikt daar kansen.

Meteen reuring, want mogelijk gaat het hier om het ronselen van volmachten en dat is strafbaar. He FvD leek daar verder in te gaan dan de andere drie. Baudet had in een inmiddels verwijderd Youtube-stukje gezegd: “Ik wil kijken of wij alle FvD’ers kunnen oproepen om drie volmachten te regelen. Want als alléén al onze 50.000 leden drie volmachten kunnen regelen, dan hebben we al bijna 200.000 stemmen. Dat is al genoeg voor drie zetels.”

Foto: -JvL- (cc)

Geen uitbreiding briefstemmen

In alle tumult over de avondklok, raakte een andere rechtszaak wat ondergesneeuwd. Gisteren deed het gerechtshof in Den Haag nog geen uitspraak in het hoger beroep over de avondklok. De rechters willen er nog een weekje goed over nadenken.

Gisteren deed de voorzieningenrechter in Den Haag wel een uitspraak in het kort geding dat de Partij voor de Dieren had aangespannen tegen de Staat. Doel was het briefstemmen mogelijk te maken voor alle kiezers of ten minste voor álle kiezers die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Het briefstemmen is alleen mogelijk gemaakt voor 70-plussers.

De voorzieningenrechter heeft de vordering afgewezen. Zou de rechter de PvdD wél in het gelijk hebben gesteld, dan had het kabinet een tweede groot probleem gekregen. Want uitbreiding van het briefstemmen is organisatorisch niet te doen voor 15 maart.

Uitbreiding van het briefstemmen gaat dus niet door, afschaffen zit er ook niet in. Bij een recente proef, georganiseerd door Leer zelf online, werd in het ‘stemlaboratorium’ het briefstemmen door 70-plussers getoetst op duidelijkheid en gebruiksvriendelijkheid.
De deelnemers vonden het makkelijk, maar toen hun formulieren werden nagekeken bleek dat de helft van de stemmen ongeldig waren. De procedure lijkt op het oog goed te begrijpen, maar toch werden sommige stempassen niet ondertekend en/of waren in een verkeerde envelop gestopt. Soms ontbraken ze gewoon.

Foto: -JvL- (cc)

Leuk dat Kieskompas, maar VVD en PVV zijn nog steeds rechts

‘Politieke partijen schuiven massaal op naar links’, beweert Trouw, op basis van het vandaag online gekomen Kieskompas voor de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart 2021. In het overzicht van het ‘politieke landschap‘ zien we inderdaad bijna (50PLUS en SGP schuiven naar rechts) alle partijen een ruk naar links maken. Maar geen paniek, de VVD zit nog steeds duidelijk in het rechts-conservatieve kwadrant, evenals het CDA die meer opschuift naar boven (progressiever, huh) dan naar links. PVV komt nu terecht in het links-conservatieve kwadrant, maar kom op, we weten allemaal dat die partij niet stemt zoals ze beweren te stemmen.

Dus: doe ons een lol, gebruik je verstand en ga niet af op een stemwijzer  die gebaseerd is op de partijprogramma’s die ons gouden bergen beloven, maar kijk naar het daadwerkelijke stemgedrag van de partijen de afgelopen tijd. En hé, daar zijn ook stemwijzers voor. Zie hier ons overzicht. Thank us later.

Trouw 17022021, https://www.trouw.nl/politiek/identiteitspolitiek-rukt-op-bent-u-anti-migratie-dan-heeft-u-waarschijnlijk-geen-warmtepomp~bcd2ed36/

Foto: -JvL- (cc)

Briefstemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen: te weinig en te laat

COLUMN - van Aalt Willem Heringa & Edgar Hoedemaker

Kunnen de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart wel doorgaan onder de huidige corona-omstandigheden? Recentelijk vroegen burgemeesters aandacht voor deze vraag. Wat ons betreft is de regering veel te laat begonnen met het treffen van coronamaatregelen voor die verkiezingen. Vooral het punt van het briefstemmen springt eruit. Dat is nu slechts mogelijk voor mensen van 70 jaar en ouder, maar zou voor alle kiesgerechtigden toegankelijk moeten zijn. We zitten met verschillende virusmutaties, een avondklok die net is verlengd tot 2 maart 2021, de straat opgaan wordt ontmoedigd, winkels zijn gesloten, bezoek is beperkt tot één persoon, en dan beperken we het briefstemmen? Voorop moet toch staan DAT de verkiezingen veilig en tijdig kunnen doorgaan en dat kiezers vooral niet worden afgeschrikt om te gaan stemmen? Nu al gaat, volgens een peiling van Maurice de Hond, 10% van de kiezers niet naar de stembus vanwege corona. Iedereen moet de kans krijgen zijn stem uit te brengen, verkiezingen zijn er belangrijk genoeg voor.

Natuurlijk zijn er coronaveilige voorzieningen getroffen (al was dat wel erg laat met een speciale wet die pas in december 2020 door het parlement ging): zo wordt het mogelijk gemaakt om met drie (in plaats van twee) volmachten te stemmen, gelden anderhalve metermaatregelen in de stemlokalen, is er een mondkapjesplicht, en is het in een aantal stembureaus al mogelijk om op 15 en 16 maart te stemmen. De sluitsteen van deze maatregelen is het briefstemmen voor 70-plussers. De Tweede en Eerste Kamer hebben dat onderdeel van het wetsvoorstel niet gecorrigeerd, terwijl de democratische participatie van kwetsbare groepen jonger dan 70 jaar hierdoor zwaar onder druk staat. In een eerdere column voor het Montesquieu Instituut stelden wij dit probleem al aan de kaak. Dat is niet alleen leeftijdsdiscriminatie (nu eens ten nadele van mensen jonger dan 70), maar het kan ook leiden tot een lagere opkomst, of bij een grote opkomst juist tot wachtrijen of toch meer reisbewegingen. Onderscheid bij kiesrechtfaciliteiten is ernstig.

Foto: -JvL- (cc)

Twee kieskringen, één zetel?

Nieuwe politieke partijen hebben alleen een kansje als ze al hun energie in de verkiezingscampagne kunnen steken én in alle twintig kieskringen meedoen, schreven we gisteren. Dat moeten we nuanceren.

Van de 37 partijen die op 5 februari door de Kiesraad een lijstnummer kregen toegewezen, doen 20 partijen mee in alle 20 kieskringen. Nog eens zes partijen hebben kieskring 20 (Bonaire, Saba, St. Eustatius) laten schieten maar doen wel mee in alle 19 hier lokale kieskringen.

Elf partijen hopen toch op minstens één zetel, ook al prijken hun kandidatenlijsten straks niet op alle stembiljetten. Maken ze een reële kans?

De Partij voor de Republiek doet in slechts twee kieskringen mee: in kieskring 2 (Leeuwarden) en 9 (Amsterdam). Daar is de wel heel jonge partij (naar eigen zeggen bestaat de partij officieel nog maar een maand) erg blij mee, want

Amsterdam noemt zichzelf al republiek en krijgt daarvoor nu eindelijk ook een politiek platform. Friesland kenmerkt zich eveneens door een historisch diepgewortelde aversie tegen de heerschappij van Oranje-Nassau

De republikeinen schrijven voorts:

Tezamen zouden deze kieskringen weleens genoeg stemmen kunnen opbrengen om tenminste één vertegenwoordiger van de Partij voor de Republiek af te vaardigen naar de Staten-Generaal. Zo’n 10 procent van het electoraat zou dan voor de Partij voor de Republiek moeten kiezen.

Foto: -JvL- (cc)

StemWijzer nu online

De enige echte StemWijzer van ProDemos is nu ook geüpdatet en hebben we toegevoegd aan ons overzicht van stemwijzers voor de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart 2021. ProDemos maakte ook een stemwijzer voor jongeren met bij elke stelling een filmpje. En we kregen een overzicht van interessante podcasts over de verkiezingen in de mail, handig voor wie niet wil lezen.

Foto: -JvL- (cc)

Kemphanen in de Ratrace 2021

COLUMN - Normaal gesproken zou de proloog van de quadriennale ‘Ratrace naar het Binnenhof’ beëindigd zijn op 5 februari, met de bekendmaking van de lijstnummers die de politieke partijen kregen toegewezen door de Kiesraad.

‘Zou’, want twee partijen proberen elkaar momenteel de electorale speelveld uit te vechten. Het gaat om VSN (Vrij en Sociaal Nederland). Bevolkt door lieden die het ‘nieuwe normaal’ op wel heel vrije eigen wijze invullen. Gevolg? Chaos!

Deze keer niet op het Malieveld of in het centrum van Rotterdam, maar binnen de partij zelf. Een couppoging van Willem Engel en kornuiten leidde tot een splitsing en chaotische taferelen bij de zitting van de Kiesraad.

De Kiesraad dacht correct te handelen door de Kieswet te handhaven en één lijst toe te wijzen aan VSN en een ander lijst te benoemen als ‘Blanco lijst met als eerste kandidaat Zeven, A.J.L.B’ (ingediend door Anna Zeven, nauw verbonden met Willem Engel). Twee partijen met dezelfde naam is niet toegestaan en een rijtje bezwaarmakers gaven ter zitting aan bij welke lijst zij hoorden (als kandidaat of als ondersteuner).

In alle chaos heeft de Kiesraad toch nog drie kandidaten op beide lijsten laten staan. Zie het proces-verbaal op pag. 324 onder Q (voor VSN) en pag. 368 onder O (voor blanco lijst Zeven).

Foto: -JvL- (cc)

De Nederlandse rechtsstaat in wankel evenwicht

RECENSIE - Juridisch commentator van de NRC Folkert Jensma verbaasde zich afgelopen weekend in zijn column ‘De rechtsstaat’ over het gemak waarmee een eensgezinde Tweede Kamer na het debat over de Toeslagenaffaire de rechter meer vrijheid wil geven in bestuursrechtelijke aangelegenheden. De Kamer wenst ook dat in elke wet een ‘hardheidsclausule’ wordt opgenomen zodat rechters elke beslissing van de overheid op ‘billijkheid’ kunnen toetsen. Jensma verwacht dat dit gaat leiden tot een verviervoudiging van de omvang van de rechtspraak. Maar belangrijker is de principiële kant van deze wensen. Zal de rechter op deze manier niet gedwongen worden meer politiek getinte uitspraken te doen? Betekent meer ruimte voor de rechter niet dat de wetgever tekort is geschoten?

De verhouding tussen politiek en recht is altijd spannend in een democratische rechtsstaat. Enerzijds is er de strikte opvatting dat de rechter uitsluitend ‘door de mond van de wet’ spreekt. Anderzijds mogen we van rechters verwachten dat ze bij de interpretatie en toepassing van de wet specifieke omstandigheden van een zaak mee wegen. Maar als een rechter op basis van internationaal recht (het EVRM) de regering veroordeelt vanwege nalatigheid in het milieubeleid zien we hier en daar wel wat gefronste wenkbrauwen. Zo ook bij Ruud Koole, historicus en politicoloog, emeritus hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit Leiden en Eerste Kamerlid voor de PvdA.

Foto: -JvL- (cc)

De Balie: Klimaatdebat 2021

NIEUWS - De Tweede Kamerverkiezingen zijn dit jaar op 17-18-19 maart 2021. Hoewel er veel aandacht uitgaat naar corona is er ook nog die andere crisis: klimaatverandering. De Balie organiseerde op 5 februari een klimaatdebat tussen de woordvoerders van VVD, CDA, D66, PvdA, GroenLinks, SP, PvdD, CU en de twee uitdagers BIJ1 en JA21. Het debat is een verademing vergeleken met het gemiddelde lijsttrekkersdebat van de afgelopen jaren op tv. De deelnemers laten elkaar uitpraten en pakken elkaar aan op inhoud in plaats van op frames. Ook beide debatleiders, Rokhaya Seck en Tim Wagemakers, deden het prima en waren inhoudelijk voldoende op de hoogte om bij verschillende woordvoerders prikjes uit te delen op het moment dat ze  ronkende verkiezingstaal afweek van eerdere standpunten of daden.

Het debat opende met de vraag over het ophogen van de doelstelling voor 2030. Waar GroenLinks en PvdD uiteraard voorstander van zijn, dat de VVD daar geen voorstander van is is ook geen verrassing. Daarin namen Joris Thijssen van PvdA en Pieter Grinwis een uitzonderingspositie in. De eerste door te pleiten voor het bereiken van doorbraken, zoals bij de kosten voor wind op zee. De tweede door te pleiten voor daden in plaats van nieuwe doelstellingen.  Opvallend vond ik verder dat van alle partijen enkel de VVD nog vind dat de luchtvaart mag groeien. Tjeerd de Groot, D66, nam een bijzondere spagaat in, waar hij bij de veestapel ervan uitging dat een halvering nodig is, weigerde hij zich vast te leggen op een maximaal aantal vluchten voor Schiphol.

Foto: -JvL- (cc)

Vijfentwintig nieuwe politieke partijen

NIEUWS - De Kiesraad maakte gisteren bekend dat een record aantal politieke partijen hun kandidatenlijsten voor de komende verkiezingen hebben ingeleverd. Maar liefst 41 partijen. Eigenlijk zijn dat er 40, maar voor één partij hebben twee bestuursleden blijkbaar afzonderlijk van elkaar een lijst ingeleverd. Formeel moet de Kiesraad ze dan ook afzonderlijk tellen.

Wij gaan uit van een totaal van 40 partijen. Dat zijn er 49 minder dan eind december geregistreerd stonden, maar beslist een absoluut record voor de verkiezingen van na 1945. Daarmee zijn de records uit 2017, 1981 en 1971 (alle drie de keren 28 deelnemende partijen) fors gebroken.

Alleen verkiezingen van voor de Tweede Wereldoorlog kenden hogere aantallen deelnemers. In 1922 (de eerste met algemeen kiesrecht) en 1933 deden respectievelijk 53 en 54 partijen mee.

Van de 40 partijen die nu willen meedoen zitten er momenteel 15 in de Tweede Kamer. Van de 25 partijen die geen zetels hebben, deden er 10 eerder mee aan verkiezingen voor Tweede Kamer en/of gemeenteraden en/of Provinciale Staten. Er dienen zich dus 15 volslagen nieuwe partijen aan.

© Sargasso Deelname politieke partijen

© Sargasso Deelname politieke partijen

Twee van die nieuwelingen doen niet in alle 20 kieskringen mee. Een partij beperkt zich tot 2 kieskringen, een ander doet in 9 kieskringen mee. Er moeten dus zo’n 14.770 burgers zijn geweest die ondersteuningsverklaringen hebben ingeleverd voor de nieuwkomers. Beter gezegd: er moeten 15.930 ondersteuningsverklaringen zijn ingeleverd, want Lijst Henk Krol en Splinter (van Femke Merel van Kooten-Arissen) worden ook als nieuwelingen geteld, ook al zitten beiden nu wel in de Tweede Kamer.

Foto: -JvL- (cc)

Ondersteuning nieuwe democratie

Terwijl verveelde snotapen de amper gevierde jaarwisseling alsnog goed denken te maken, burgerwachten boven en beneden de Moerdijk ze nu staan op te wachten, weten politici niets beters dan er met de verkiezingscampagne over heen te gaan. Ondertussen tikt de klok gestaag door naar het vierjaarlijks democratisch hoogtepunt: de Tweede Kamerverkiezingen.

Ook dat gaat niet geheel probleemloos. Geen grote verkiezingsbijeenkomsten, want dat zouden zomaar de door Maurice de Hond bekend geworden ‘superspread events’ kunnen worden. En als in verkiezingstijd politici ergens hun oren wel naar laten hangen dan is dat Maurice de Hond.

De politieke partijen die nu in de Tweede Kamer zitten, hebben nauwelijks hinder van het feit dat ze niet kriskras door het land het traditionele moddergooien kunnen beoefenen. Hun eigen podium, de debatten inde Tweede Kamer, zijn daar een prima alternatief voor.

En natuurlijk maken ze driftig gebruik van de sociale media. Kom daar als nieuwe politieke partij maar eens tussen. Het aanstormend politiek talent is vooralsnog druk bezig met de voorbereidende activiteiten. Ze hebben nog vijf kalenderdagen (drie werkdagen) de tijd om 580 ondersteuningsverklaringen binnen te halen. Alleen dan kunnen ze in alle twintig kiesdistricten meedoen aan de verkiezingen. Dat kan een partij ook als die in één of een paar kiesdistricten is toegelaten, maar dat zal niet genoeg stemmen opleveren om een zetel in de Kamer te bemachtigen.

Vorige Volgende