dossier

Coronacrisis

Al onze berichtgeving over de crisis die het coronavirus COVID-19 in 2019 en 2020 veroorzaakt.


Foto: Yuri Samoilov (cc)

De dikke vinger van de KLM

COLUMN - Volgens mij ging het fout bij de luchtvaart: daar mochten ze ineens alles weer van het kabinet, zonder enige rem op de capaciteit. De cabines konden hutjemutje vol, afstand houden was niet nodig, ‘want anders is het economisch niet rendabel’. Hopla, alle principes en afspraken die Rutte het volk maandenlang had ingeprent, gingen in één klap overboord – maar uitsluitend voor die ene sector.

‘Fuck,’ dachten de café- en restauranthouders, de film- en theaterzalen, de concert- en poppodia, de bus- en de treinbedrijven terecht. ‘En wij dan? Wij houden ons hoofd ook niet boven water als die anderhalvemeterregel gehandhaafd blijft.’ Waarom werd de luchtvaart als enige uitgezonderd, terwijl de KLM bovendien miljardensteun en -garanties kreeg?

Het effect: het draagvlak voor de afstandsregel stortte prompt overal ineen.


Niks gelijke monniken, gelijke kappen, niks ‘alleen samen komen we hier doorheen’. Hier werd één sector voorgetrokken en uitgezonderd. Daardoor klonk elke voorzorgsmaatregel – die we tot dan toe voor het hogere doel zo goed en zo kwaad als mogelijk hadden nageleefd – plotseling als willekeur, als pure hypocrisie, en voelde het voor alle andere sectoren als: ‘ze moeten ons hebben’, en ‘naar ons luisteren ze niet’. Zo voedde het kabinet het ressentiment tegen hun eigen beleid.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Onhandig verbod

OPINIE - De Gemeente Den Haag heeft opnieuw een demonstratie van Viruswaanzin verboden. Vorige week verbood burgemeester Remkes een demonstratie vanwege de te verwachten drukte en omdat de organisatie een opzet had gekozen die meer op een festival leek, een vorm van een bijeenkomst die onder de huidige coronamaatergelen niet is toegestaan. Uiteindelijk kwamen er wel demonstranten naar het Malieveld. Die mochten een half uurtje ‘gewoon’ demonstreren van Remkes en moesten daarna naar huis. Het eindigde met een optreden van de ME tegen provocerende hooligans uit het voetbalsupporterscircuit.

Nu verbiedt Remkes een nieuwe demonstratie ‘op dezelfde gronden als vorige week, zegt de gemeente Den Haag. Volgens de burgemeester vormt het protest een gevaar voor de volksgezondheid vanwege de verwachte hoge opkomst. Ook bestaat de kans op ernstige wanordelijkheden. Verder zijn er geen aanwijzingen dat de organisatie bereid is maatregelen te nemen om de demonstratie in goede banen te leiden, zegt de gemeente.’

Het is niet duidelijk of er van de kant van de Gemeente pogingen zijn gedaan om een oplossing te vinden. Willem Engel, een van de organisatoren: ‘”Voor mij is er geen twijfel over dat dit een politieke zaak is.” Ondanks het verbod gaat hij zondag naar het Malieveld: ,,Wij zijn er op persoonlijke titel. Ik nodig iedereen uit om te komen. Het is ons recht om te demonstreren.”’

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Waanzin

COLUMN - Tom Zwitser, de man achter uitgeverij De Blauwe Tijger en geestverwant van Thierry Baudet, beweerde half maart nog dat de overheid veel te weinig deed tegen corona. Volgens hem zag de regering het nieuwe virus als een uitstekende methode ‘om van oude, dure zorgpatiënten af te komen, en om de farmaceutische industrie aan een flinke duit te helpen’. Zwitser riep daarom op tot een ‘totale’ lockdown. Niemand de deur uit!

Niets veranderlijker – of opportunistischer – dan altright, want afgelopen zondag zou diezelfde Tom Zwitser op het podium hebben gestaan bij een demonstratie tegen de lockdown en voor de afschaffing van de anderhalvemeterregel.

Die demonstratie was georganiseerd door Viruswaanzin. De groep, die zich inmiddels afficheert als politieke organisatie, is opgericht door Willem Engel. Die stelt onder meer te ‘vermoeden dat het RIVM onderzoeksresultaten heeft vervalst en Van Dissel de Tweede Kamer mogelijk onjuist voorlichtte’. Covid-19 was ‘een vals alarm’, dit is ‘een gewone griepgolf’.

Samen met jurist Jeroen Pols heeft Engel de staat gedaagd om de lockdown te doen beëindigen. Volgens Engel is er sprake van massahysterie en zijn we bovendien allang immuun. Ook gaan de meeste mensen niet dood aan, maar met corona. In de dagvaarding stelt hij dat in Italië ‘naar schatting’ minder dan 300 mensen zijn overleden aan covid-19, en in Nederland ‘was slechts in 62 gevallen covid-19 de hoofdoorzaak voor het overlijden’.

Quote du Jour | Grenzen aan de groei

… het is allemaal onderdeel van het herstellen van ecosystemen. Want dat is wat virussen doen

Voor De Volkskrant interviewden Evelien van Veen en Maarten Keulemans viroloog Marion Koopmans, die een onderzoek van Graig Venter aanhaalde waaruit onder andere naar voren kwam dat virussen invloed hebben op ecosystemen en bijvoorbeeld uit de hand lopende algengroei af te remmen.

In feite is dat wat er nu bij ons ook gebeurt”, zei Koopmans. “Als er steeds meer mensen en steeds meer dieren steeds dichter op elkaar komen te zitten, komt er toename van het risico op virusinfecties, wat voor een soort natuurlijk herstel van het evenwicht zorgt.”

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Kunst op Zondag | Musea: het nieuwe open

De musea ontvangen weer publiek. Ze zijn gehouden aan een protocol dat moet garanderen dat het bezoek met ‘gezonde afstand’ weer kunst bewondert.

Online kaartjes kopen, vastgestelde routes lopen, beperkt aantal mensen in de gebouwen en in de zalen, overal handgels,  geen groepsactiviteiten, performances en workshops. Het is voor iedereen nog wennen dat ‘nieuwe open’.

De voorlichting op de websites van de musea is net zo verschillend als de praktische uitwerking van het protocol.

Alle musea werken met toegang per tijdslot, online te reserveren. Eenmaal binnen mag je bij het ene museum zo lang blijven als je wil, bij een ander moet je er na 1 tot 2 uur weer uit.
Bij de een kun je handgel gebruiken door het met een voetpompje uit de fles te halen, bij een ander staan overal flesjes die iedereen met de handen aanraakt.
De route die je kunt lopen is bij het ene museum vrij strak bepaald, terwijl je in een ander museum wat vrijer rond mag kijken.
In sommige musea zijn ook restaurant, winkel en bibliotheek toegankelijk, bij anderen weer niet.

Soms gaat het er in het museum net zo aan toe als in de rest van de samenleving en loop je het risico dat er toch iemand binnen 1,5 meter naast of achter je gaat staan. (Meneer, u staat te dichtbij! – Nee hoor, ik sta toch 1,5 meter van het schilderij?!).

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Virus blokkeert bestuurlijke voortgang

Het moge duidelijk zijn dat de coronacrisis veel zaken heeft stilgelegd en/of op achterstand hebben gezet. Niet in het minst bij het kabinet, dat de handen vol heeft aan zowel de gezondheids- als economische aspecten van de coronacrisis.

Wie een blik werpt op de wetgevingskalender, ziet al snel dat er van de ambities van Rutte III weinig terecht is gekomen. Met nog negen maanden te gaan naar de volgende verkiezingen, heeft het kabinet erg weinig ruimte nog een inhaalslag te realiseren. Zeker nu veel tijd en energie door de coronacrisis wordt opgeslokt.

Van de 305 wetten die op de wetgevingskalender staan (per 16 juni 2020) is 20% gerealiseerd. Zo’n 38% is nog in behandeling bij Tweede en Eerste Kamer (respectievelijk 21 en 16%) en 42% zit nog in een voortraject, d.w.z. in voorbereiding bij de ministeries of ligt nog bij de Raad van State.

Dit is de stand van zaken bij de ministeries (geen wetten bij Algemene Zaken en Defensie):

© Sargasso Voortgang wetten per 16 juni 2020 Bron Wetgevingskalender Overheid

Het lage aantal gerealiseerde wetten is natuurlijk niet alleen op conto van het kabinet te schrijven. Het hangt ook af van hoe snel Raad van State en parlement over de behandeling van wetsvoorstellen doen. Met het nodige cynisme kunnen we nu al wel stellen dat kabinet Rutte III er in is geslaagd het aantal wetten terug te dringen.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Verkiezingsreces

COLUMN - De parlementair redacteur bij de Telegraaf had iets opgevangen over een mogelijk gebrek aan motivatie bij het kabinet. Hij informeerde daar afgelopen vrijdag bij de minister-president naar:

En is het voorstelbaar dat het kabinet, we krijgen natuurlijk de zomervakantie, we krijgen verkiezingscampagne. Is het denkbaar dat het kabinet besluit om deze periode geen nieuwe besluiten over extra maatregelen naast datgene wat al is aangekondigd?

Maar natuurlijk! Zomervakantie en dan de aanloop naar de verkiezingen in maart 2021. Het kabinet heeft wel wat beters te doen dan het land uit de coronacrisis tillen.

IJs en weder dienende gaat het politieke zomerreces in op 3 juli en gaat men per 1 september weer aan de slag. Die slag wordt ‘normaal gesproken’ onderbroken door een herfstreces (oktober), het kerstreces (december/januari) , het voorjaarsreces (februari)  en (even opletten!) het verkiezingsreces (26 februari t/m 22 maart 2021).

Het kabinet gaat er vooralsnog van uit dat de coronacrisis de voor 17 maart 2012 geplande verkiezingen niet in de weg zal zitten.  Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren gaat nog  uitvogelen hoe die verkiezingen passend gemaakt kunnen worden aan de cornonamaatregelen.

De verkiezingen zelf door laten gaan, prima. Maar de verkiezingscampagne ook? Zolang er sprake is van crisis, is het wellicht beter geen campagne voeren. Bij eerdere calamiteiten is dat al eens gebeurd.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Wat we niet kunnen missen

COLUMN - Gelukkig heeft het kabinet vorige week besloten ook het openbaar vervoer te steunen: voor de NS en de andere OV-bedrijven (stads- en streekvervoer) trekt het tot eind dit jaar 1,5 miljard uit. De noodsteun voor de KLM is aanzienlijk rianter: zij kan rekenen op een garantstelling van 2 tot 4 miljard, die – zoveel is nu al duidelijk – geheel opgesoupeerd zal worden, en zelfs dan is lang niet zeker of ze de coronacrisis zal overleven.

De afweging komt me scheef voor. Van bussen, trams, metro’s, pontjes en treinen zijn aanzienlijk meer mensen voor hun dagelijks leven afhankelijk dan van het vliegtuig. Zou het openbaar vervoer sterk inkrimpen, dan kunnen miljoenen mensen niet langer naar school, werk, familie of sport: het is cruciale infrastructuur. (Vergeet ook de werkgelegenheid niet; alleen al de NS heeft 20 duizend mensen in dienst.)

We kunnen niet zonder goed openbaar vervoer.

Het alternatief, overigens lang niet voor iedereen betaalbaar of doenlijk, is de auto – een notoir vervuilende manier van vervoer. Auto’s nemen bovendien akelig veel ruimte in beslag, zowel qua wegennet als met de parkeerplaatsen voor al die eigen wagens, die meestal maar een paar uur per dag worden gebruikt, en de rest van de tijd glimmend staan te niksen.

Quote du Jour | Zonder kennis van de feiten

“Zonder kennis van de feiten en zonder dat zij zich kan verdedigen. Dat vinden wij onbehoorlijk. Het is niet aan de Tweede Kamer om te oordelen over het optreden van een burgemeester of voorzitter veiligheidsregio in een (specifieke) lokale of regionale situatie.”

De Nederlandse burgemeesters, gemeenten en het Veiligheidsberaad vinden het gedrag van de Tweede Kamer onbehoorlijk. Zij hadden niet zo hard moeten uithalen naar Halsema.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Triest record

COLUMN - In eerder artikelen in april gaven we een indruk hoe het coronavirus haar verwoestende werk deed ten opzichte van griep of andere besmettelijke (infectueuze en parasitaire) ziektes in het verleden. Het zag er toen al (27 april) rampzalig uit, hoewel er nog twee jaren waren waar griep én overige besmettelijke ziektes fataler bleken:

Het coronavirus COVID-19 verdringt andere besmettelijke ziektes. Dat was onze waarneming in een eerder artikel.
Inmiddels is het al zo ver. Met 4475 overledenen (bron RIVM t/m 26 april) overtreft het coronavirus in de statistieken het aantal jaarlijkse griepdoden (gemeten over 1950 tot en met 2018). Het dichtst in de buurt komen de jaren 1951 en 1953 met respectievelijk 1608 en 1579 aan griep overleden mensen.

Het bijbehorende plaatje zag er toen zo uit (aantal aan COVID-19 overledenen was 4475):

© Sargasso besmettelijke ziekten ivm coronavirus sterftecijfers

Afgelopen vrijdag meldde de RIVM dat het aantal aan COVID-19 overleden mensen de grens van 6000 was gepasseerd.

Het plaatje ziet er nu, per maandag 8 juni, zo uit:

© Sargasso coronavirus aantal overledenen per 8 juni 2020

Het coronavirus heeft ruim 4800 meer overledenen tot gevolg dan de griep in 2018. En bijna 1480 meer doden dan het totaal aantal mensen dat aan griep én andere besmettelijke ziekten in 1951 overleden.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Wel consequent, maar ook behulpzaam…?

COLUMN - van Prof.Dr. Joop van den Berg

In de komende maanden zal worden beslist over het economische hulpprogramma van de Europese Unie aan haar lidstaten, in de hoop dat de Unie als geheel de coronacrisis zal doorstaan. De Europese Commissie heeft er een ambitieus programma van gemaakt: een herstelprogramma voor vooral Zuid-Europa; de begroting van de Unie voor de eerstkomende vijf jaren en tevens integratie van de European Green Deal in het herstel- en begrotingsprogramma.

Het totaal daartoe in te zetten bedrag begroot de Commissie op 750 miljard euro, waarvan 500 miljard in de vorm van subsidies. De overige 250 miljard zijn beschikbaar in de vorm van leningen. De Commissie leent daartoe zelf de benodigde middelen en zij zorgt voor financiering door middel van de (verhoogde) contributie van de lidstaten en de heffing van Europese belastingen, vooral bij de zeer grote ondernemingen en bij de technologische bedrijven.

Grondslag voor het ingenieuze Commissievoorstel is een plan dat was ingediend door de regeringen van Frankrijk en Duitsland. Pijnlijk detail voor Nederland: bij de vormgeving daarvan volgde de Duitse regering een aantal Franse ideeën (Europese belastingen en leningen, uitkering voornamelijk via subsidies) en distantieerde zich derhalve van het tot voor kort veronderstelde bondgenootschap met de ‘frugal four’, Nederland, Denemarken, Zweden en Oostenrijk.

Quote du Jour | Niet rendabel

De maatschappijen keren zich tegen afstand houden in het vliegtuig, omdat een hoge bezettingsgraad nodig is om de vluchten rendabel te maken.

Omdat het niet rendabel is, vinden de vliegtijgmaatschappijen dat ze zich niet aan de 1,5 meter maatregel hoeven te houden. Maar dat argument is net zo goed van toepassing op de restaurants, winkels, cafes en theaters. Voor hen is het ook niet rendabel.

Een tip voor de columnistenbrigade: misschien kunnen jullie hier eens 69 columns over schrijven. Deze geclaimde uitzonderingspositie heeft veel meer impact dan een enkele demonstratie in Amsterdam.

Vorige Volgende