Minister De Jonge overtreedt de wet

De Minister van Volksgezondheid gaat in beroep tegen een recente rechterlijke uitspraak waarin de procedure van het ministerie voor het openbaar maken van documenten is afgewezen. De minister wil de documenten niet een voor een vrijgeven, dat zou te veel tijd kosten. Daarom wil hij op een zelf gekozen moment meerdere aanvragen afhandelen. De wet stelt echter termijnen voor het voldoen aan elk afzonderlijk verzoek tot openbaarmaking. De Jonge gaat in hoger beroep bij de Raad van State. De Tweede Kamer reageert verontwaardigd op deze stap. “Een hoger beroep kost tijd, geld en vertrouwen van burger en journalistiek in de overheid.” zegt PvdA Kamerlid Arib. Dat vertrouwen wordt volgens de oud-Kamervoorzitter nu geschaad. Ook D66’er Joost Sneller vindt het hoger beroep onverstandig. “De WOB is een recht. Er een soort van voorrecht van maken is niet de goede weg.” Renske Leijten (SP): "Je zou geen regering moeten hebben die zegt: dit kost ons mensen. Een regering moet zeggen: en nu gaan we het regelen!" Arib wijst erop dat er ook honderden communicatieadviseurs werken bij de overheid. Terwijl er geen tijd zou zijn voor het naleven van de WOB, "zie je bewindspersonen overal in bladen met shoots. Daar is kennelijk wel tijd voor." Gesloten overheid Het verbaast mij niets. De Jonge is geen uitzondering. De Nederlandse overheid heeft altijd al de pest gehad aan openbaarheid van bestuur en dat laten opeenvolgende ministers, ambtenaren, burgemeesters, wethouders en provinciale bestuurders keer op keer weten.  Waar er ook maar enige kans is de afhandeling van een verzoek op grond van de Wob te vertragen of geheel te weigeren plaatst de overheid roadblocks om de toegang tot de ambtelijke burelen te versperren. De 'Wobber' is de vijand, wie iets wil weten wordt per definitie gewantrouwd. Alle preken over openheid en transparantie ten spijt. De van weinig democratische zin getuigende houding van de Nederlandse overheid komt ook duidelijk tot uiting in de omgang met de wetgeving op dit gebied. Terwijl er al jaren schamper wordt gedaan over de hoeveelheid werk waarmee de burgers de ambtenaren opzadelen bij de uitvoering van de oude Wob, is een nieuwe wet, waarin het allemaal beter geregeld zou worden na tien jaar nog niet van kracht. De initiatiefwet Open Overheid (WOO) is ingediend in 2012 en aangenomen door de Tweede Kamer in 2016, maar niet doorgestuurd naar de Eerste Kamer in afwachting van een onderzoek naar de uitvoerbaarheid. Een aangepast wetsvoorstel is in januari van dit jaar aangenomen door de Tweede Kamer en wordt eind september behandeld door de Eerste Kamer. De overheid kondigt nu al aan dat als de wet van kracht wordt uitvoering in kleine stapjes zal gaan omdat er veel veranderd moet worden in het ambtelijk apparaat. Uitstel, vertraging, tegenwerking, verzieking, het is steeds hetzelfde liedje. Semi-overheid blijft ook dicht Daar komt nog bij dat het oorspronkelijke initiatief van GroenLinks en D66 flink beschadigd uit de onderhandelingen is gekomen. De belangrijkste verslechtering hebben we te danken aan SGP-lid Bisschop die er met een amendement voor heeft gezorgd dat de hele semi-overheid buiten de wet valt. Dus eerst hevelt de overheid een groot aantal van haar publieke taken over naar zelfstandige organen en vervolgens maakt ze het voor de burgers onmogelijk om te zien wat daar gebeurt. “Dit past namelijk niet in de in Nederland geldende staatsrechtelijke verhoudingen.” Daar hebben we het dan maar mee te doen. Uit democratisch oogpunt een uiterst teleurstellend standpunt van de meerderheid van onze volksvertegenwoordigers. De conclusie van Wob-expert Roger Vleugels is dat er met deze wet voor de 'Wobber' weinig verandert, al komt er misschien wel ietsje meer actieve openbaarheid. Maar we voldoen dan nog steeds niet aan de minimumstandaard van de Raad van Europa. Een treurig slot van tien jaar inspanning om de veelgeprezen openheid van de overheid een wettelijke basis te geven. [overgenomen van Free Flow of Information]

Foto: Hans Porochelt (cc)

Grote en kleine zondaars

De Europese Commissie publiceerde dinsdag het tweede rapport over de rechtsstaat in de 27 EU-landen. Deze ‘rechtsstaat-APK’ is oorspronkelijk een initiatief van D66 Europarlementslid Sophie in ’t Veld. Het rapport beschrijft de stand van zaken op het gebied van rechtspraak, rechtsbescherming, corruptiebestrijding en vrijheid van de media. Het doet geen aanbevelingen en er zijn geen sancties aan verbonden. In dit tweede rapport gaan opnieuw de meeste zorgen uit naar de ‘usual suspects’ Hongarije en Polen. Beide landen hebben zich onmiddellijk van de bevindingen gedistantiëerd.

De vraag wordt dan ook opgeworpen wat de zin is van deze jaarlijkse keuring waarvoor in elk land tientallen organisaties gegevens moeten inleveren. Heeft het wel zin alle kleine zonden tegen de principes van de rechtsstaat elk jaar vast te leggen als de grote zondaars vrijuit blijven gaan? “Het is niet het belangrijkste doel van het rapport om de problemen die we hebben met Hongarije en Polen op te lossen”, zei een hoge ambtenaar van de Commissie. “Het is echt veel makkelijker om het debat over elkaars systemen in veel bredere zin te faciliteren, want wie weet wie er in de toekomst partners gaat uitdagen.” Het doel van dit rapport ligt meer op het gebied van de preventie van ontsporingen, voegde hij er aan toe. Zo zien we dat landen als Malta en Slowakije maatregelen hebben genomen om de situatie in hun land te verbeteren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Minister probeert stilletjes nieuwe geheime dienst op te tuigen

Amnesty, Bits of Freedom en anderen slaan alarm: de minister van Justitie wil de bevoegdheden van het NCTV verruimen, nadat het NRC onthulde dat ze zonder wettelijke bevoegdheid burgers bespioneren. De wetswijziging geeft het NCTV de bevoegdheid hiermee door te gaan.

Maar nog erger: de minister probeert de wetswijziging er stilletjes doorheen te drukken door burgers en organisaties slechts vijf dagen te geven om de internetconsultatie in te vullen. Normaal staan hier vier weken voor. Amnesty, Bits of Freedom, Open State Foundation, Vrijschrift en Waag dringen aan op verlenging van de termijn voor consultatie, maar vooralsnog is de laatste dag vandaag. Amnesty doet op Twitter deze oproep:

Foto: Dietmut Teijgeman-Hansen (cc)

Polen op weg naar de uitgang?

Hoe lang kan een land nog lid van de EU blijven als het zich niet neerlegt bij uitspraken van het Europese Hof? Met de uitspraak van het Poolse Constitutioneel Hof dat het land zich niet hoeft te houden aan interim-maatregelen die zijn opgelegd door het Europees Hof van Justitie lijkt Polen steeds dichter bij een breuk met de EU te komen. Het conflict spitst zich toe op de tuchtkamer die kritische rechters kan bestraffen of ontslaan. Het Europese Hof in Luxemburg heeft Polen gemaand deze instelling op te heffen. Het is een politiek orgaan, aldus het hof, „geen onafhankelijke en onpartijdige rechtbank”. Gisteren bevestigde het Hof zijn standpunt nog eens dat de tuchtkamer in strijd is met het Europese recht. Een woordvoerder van de Europese Commissie sloot zich hierbij aan: ‘De EU heeft voorrang op het nationale recht en alle beslissingen van het Europese Hof van Justitie zijn bindend voor de autoriteiten van de lidstaten en de nationale rechtbanken.’

Het Poolse Constitutioneel Hof is zelf ook onderwerp van kritiek vanwege de illegale benoeming van rechters. Ook die kritiek wordt door Polen afgewezen. ‘Wij bepalen hoe we hier recht spreken’, zegt de Poolse regering, ‘en wat wij goed vinden kan niet worden overruled door Europese rechters.’ Het is een flagrante inbreuk op de scheiding der machten en de Europese rechtsorde waar het land zich door zijn lidmaatschap aan heeft gebonden. Wat kan de EU hier tegenover stellen? De Europese Commissie kan dwangsommen opleggen. Dat is tot nu toe nog niet gebeurd. Bij een verdere escalatie die niet meer te vermijden is kan deze maatregel worden doorgevoerd. Maar die zal niet zonder consequenties blijven van de kant van lidstaten die Polen tot nu toe steunen. Zoals Hongarije en Slovenië dat komend halfjaar EU-voorzitter is.

Foto: Debra Sweet (cc)

Het lot van een Amerikaanse klokkenluider

Eind deze maand wordt een uitspraak verwacht in het proces tegen de Amerikaanse klokkenluider Daniel Hale die documenten over de inzet van drones door het leger van de VS in Afghanistan naar buiten bracht. Zijn proces laat eens te meer zien hoezeer de Amerikaanse overheid er op is gebrand klokkenluiders achter de tralies te krijgen. En dan vooral als afschrikking van degenen die ook in hun eigen omgeving met onrechtmatig handelen van de overheid te maken hebben.

De inzet van drones door het Amerikaanse leger is al jaren omstreden. Drone-aanvallen doden vaak andere mensen dan het beoogde doelwit. Deze sterfgevallen, waaronder vrouwen en kinderen, doen het aantal daadwerkelijke strijders dat door drones is vermoord in het niet vallen. De woede bij de bevolking die geraakt werd door de drone-aanvallen is goed voor de werving van jihadisten, schrijft Jeremy Scahill in het boek The Assassination Complex. De journalist van The Intercept schreef het op basis van documenten over het Amerikaanse drones-beleid die hij zou hebben gekregen van Daniel Hale, een voormalige inlichtingenmedewerker bij de Amerikaanse luchtmacht. Hale werd in mei 2019 gearresteerd en aangeklaagd wegens overtreding van de spionagewet. In maart van dit jaar bekende hij schuld. Hale kan tien jaar gevangenisstraf krijgen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Samson Katt, vrij te gebruiken.

Sargasso introduceert: Ferd, de watchdog internetconsultatie!

Graag stellen we u voor aan Ferd: Ferd de watchdog internetconsultatie. Hij houdt voor u de internetconsultaties in de gaten, zodat u het niet meer hoeft te doen, en geen consultatie meer hoeft te missen. En al zeker niet als de regering het nodig vindt de procedure terug te brengen van vier weken tot vijf dagen én dan doodleuk ‘vergeet’ een persbericht te doen uitgaan, zoals gebruikelijk is. Want deze regering kan dat, óók als deze demissionair is en het gaat om een voorstel dat van de NCTV een de facto derde geheime dienst maakt.

Gelukkig kwam Bits of Freedom er op dag twee achter wat er aan de hand was. De organisatie zit er gelukkig bovenop, want het had zo maar anders kunnen aflopen.

Ja, je kan je natuurlijk via de site abonneren om alle consultaties per mail te ontvangen, of zelf de RSS-feed in de gaten te houden. Maar het idee achter deze watchdog is dat als veel mensen hem volgen, er altijd wel iemand is die de aankondiging voorbij ziet komen en aan de bel kan trekken. Crowd sourced waakzaamheid, dus. Zodat we de volgende poging van de regering om er iets geruisloos tussendoor te sneaken op dag één doorhebben, en niet ‘pas’ op dag twee. Want als je vijf dagen krijgt om te reageren telt elke minuut.

Foto: Elroy Serrao (cc)

Rechts wil met spoed een derde geheime dienst oprichten

386 reacties zijn er binnengekomen voor de internetconsultatie over de ‘derde geheime dienst’, ook bekend als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Voor een internetconsultatie die slechts vijf dagen open heeft gestaan, zijn dat ongebruikelijk veel reacties, vooral van burgers.

Het gaat om een wetsvoorstel dat de bevoegdheden van de NCTV wil verruimen zodat de organisatie ook burgers kan bespioneren. De NCTV deed dit al zonder wettelijke bevoegdheid, onthulde NRC in april, maar in plaats van de NCTV op de vingers te tikken wil de demissionair minister van Justitie de NCTV ruim baan geven. Hiermee wordt in feite een ‘derde geheime dienst’ opgericht, concluderen Amnesty en Bits of Freedom.

Amnesty, Bits of Freedom en andere organisaties sloegen enkele dagen geleden alarm, omdat de internetconsultatie stilletjes was geopend voor een extreem korte periode van vijf dagen, terwijl de termijn normaal vier weken is. Stilletjes, omdat het gebruikelijk persbericht over verschijnen van de internetconsultatie uitbleef.

Demissionair minister Grapperhaus – die voor zijn aantreden als minister nog rechtsstatelijke principes had die hij beschreef in een boek met de titel Rafels aan de rechtstaatreageerde dat het nodig was het wetsvoorstel met spoed te behandelen om “geen leemtes op het gebied van terrorismebestrijding en bescherming van de nationale veiligheid te laten vallen”. Nogal vreemd argument, want als het opvullen van deze ‘leemte’ zo belangrijk is, waarom was dat dan niet geregeld vóórdat de NCTV zonder bevoegdheid burgers ging bespioneren? Dan was de minister wellicht ook nog niet demissionair geweest. Overigens is het dreigingsniveau op dit moment 3 (van 5), dus waarom juist nu een derde geheime dienst oprichten?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: United Nations Photo (cc)

Negeren van de VN schaadt óók mensenrechten elders

Ik was eerlijk gezegd als burgemeester verbaasd dat de VN zich bezighoudt met het woonbeleid van Rotterdam […] omdat de werkelijkheid is dat de grote vraagstukken van woningnood, en de mensen die in mensonterende omstandigheden in de wereld wonen toch niet in Rotterdam wonen. Dan denk ik daarbij aan Karachi. Dan denk ik aan Zuid-Afrika, waar mensen echt in krotten wonen.

Burgemeester Aboutaleb reageerde op de waarschuwing van vijf Speciale Rapporteurs voor mensenrechten van de Verenigde Naties over het Rotterdams woonbeleid. Door het woonbeleid, dat beoogt het aantal sociale woningen fors te verminderen door sloop en herstructurering, komen het recht op huisvesting en non-discriminatie in het geding. De burgemeester ging hierover in gesprek bij RTV Rijnmond afgelopen vrijdag.

In feite suggereerde Aboutaleb dat hij de VN-waarschuwing niet serieus nam. Hij gaf hiermee ook een stem aan verontwaardigde politici en anderen die menen dat de VN zich beter met andere landen kan bemoeien.

Jan de Vries, jurist op het gebied van mensenrechten, reageerde op Twitter dat het zeer belangrijk is dat Nederland waarschuwingen van de VN serieus neemt. Hieronder zijn betoog:

Voordat ik 6 jaar geleden actief werd op mensenrechten in Nederland, was ik 14 jaar actief op mensenrechten in het buitenland. Vooral in landen waar de mensenrechtensituatie vreselijk was, schendingen aan de orde van de dag, nauwelijks sprake van een rechtsstaat, al helemaal niet een democratische. In die landen konden moedige activisten vaak rekenen, direct en indirect, op steun van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Hun situatie en de schendingen waar ze mee te maken kregen, werden dikwijls onder de aandacht gebracht in de EU of in de VN door bijvoorbeeld de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de VN en de mensenrechten-ambassadeur (nu Bahia Tahzib-Lie).

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-10-2022

2,5 jaar strafkamp voor een video van Rammstein

INTERVIEW - Andrej Borovikov, ex-coördinator van Aleksej Navalny’s Fonds voor Corruptiebestrijding (FBK) in Archangelsk, werd op 29 april 2021 in één klap een Russische beroemdheid. Op die dag werd hij veroordeeld tot 2,5 jaar strafkamp voor het opslaan van de videoclip ‘Pussy’ van Rammstein in zijn profiel op het sociale medium vk.com in 2014. De rechter achtte het bewezen dat de activist met de clip van de Duitse rockband ‘pornografie had verspreid’.  Eerder kreeg Borovikov al boetes en een taakstraf van 400 uur wegens uiteenlopende protestacties. Ardy Beld sprak vorige week met de echtgenote van Andrej, Darja Borovikova.

Was je aanwezig in de rechtszaal?

‘Voor de eerste drie zittingen werd ik opgeroepen als getuige. Ik maakte toen gebruik van mijn recht te zwijgen om mijn echtgenoot niet te belasten. Bij latere zittingen en de veroordeling werd ik niet meer toegelaten. Als reden werd de pandemie aangevoerd.’

Hoe verliep de veroordeling?

‘We hadden natuurlijk alles al vooraf met Andrej besproken en gingen uit van de trieste mogelijkheid dat we elkaar langere tijd niet zouden zien. We liepen samen naar de rechtbank. Andrej ging met zijn advocaat naar binnen. Ik bleef voor de rechtbank achter met een aantal anderen. We konden het proces via een stream op Instagram volgen. De verbinding was slecht en de rechter sprak, zoals gebruikelijk, vreselijk onduidelijk en snel, zodat we niet direct begrepen dat Andrej twee jaar en zes maanden de gevangenis in zal gaan. Eerst hadden we zes maanden verstaan. Dat zou nog te doen zijn geweest, maar nee, twee jaar en zes maanden. Het was een heel naar moment. Iedereen was diepbedroefd.’

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Andrew Skudder (cc)

De bijstand: boeiende recente inzichten

ACHTERGROND - Toen ik ruim drie jaar geleden* begon met mijn promotieonderzoek naar het Nijmeegse bijstandsexperiment, had ik beloofd jullie af en toe een update te geven over interessante dingen die ik tegenkwam in de literatuur. Dat heb ik, ahum, slechts vrij beperkt gedaan. Bij deze alsnog wat interessante dingen, uit de (redelijk recente) Nederlandse literatuur. Iedereen die dit boeiend vind kan dus zelf vrij laagdrempelig dieper de materie in.

Alle artikelen waar ik het hieronder over heb komen uit het boek ‘Streng Maar Onrechtvaardig – De bijstand gewogen’. Het is het jaarboek 2020 van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, en gaat zoals de titel al verraadt over de bijstand. In 13 artikelen (plus een inleiding en een conclusie) laten wetenschappers uit verschillende disciplines hun licht schijnen over hoe het gesteld is met de ‘rechtvaardigheid van de bijstand’. De duiding vanuit (onder andere) historische, filosofische, juridische en sociologische perspectieven, tja… laten we zeggen dat de titel van het boek al een hint geeft?

Ik beperk me tot een aantal artikelen die relevant zijn voor mijn eigen onderzoek, verwacht dus geen hele boekreview.

Sollicitaties LARP’en als re-integratie

Laten we beginnen met de huidige re-integratiesystematiek. Deze wordt pijnlijk beschreven in het stuk “Naar een ‘droombaan’ via een ‘broodbaan’ – Re-integratie naar betaald werk door training in optimisme”, door de socioloog Josien Arts. Zij deed een jaar lang onderzoek onder zowel klanten als klantmanagers bij drie sociale diensten. Wat ze beschrijft stemt niet vrolijk. Een aantal maatschappelijke ontwikkelingen vinden elkaar op dit onderwerp: werk, dat zeker aan ‘de onderkant van de arbeidsmarkt’ steeds onzekerder en flexibeler wordt; eisen aan werknemers die steeds hoger worden, ook bij laagopgeleid werk; bijstandsgerechtigden die steeds meer verplichtingen krijgen, volgens de wet ‘geactiveerd’ moeten worden en geprikkeld tot ‘zelfredzaamheid’; de bezuinigingen op re-integratie, waardoor sociale diensten mensen eigenlijk weinig te bieden hebben (bijvoorbeeld op het gebied van scholing).

Vorige Volgende