COLUMN - De Minister van Volksgezondheid gaat in beroep tegen een recente rechterlijke uitspraak waarin de procedure van het ministerie voor het openbaar maken van documenten is afgewezen. De minister wil de documenten niet een voor een vrijgeven, dat zou te veel tijd kosten. Daarom wil hij op een zelf gekozen moment meerdere aanvragen afhandelen. De wet stelt echter termijnen voor het voldoen aan elk afzonderlijk verzoek tot openbaarmaking. De Jonge gaat in hoger beroep bij de Raad van State.
De Tweede Kamer reageert verontwaardigd op deze stap. “Een hoger beroep kost tijd, geld en vertrouwen van burger en journalistiek in de overheid.” zegt PvdA Kamerlid Arib. Dat vertrouwen wordt volgens de oud-Kamervoorzitter nu geschaad. Ook D66’er Joost Sneller vindt het hoger beroep onverstandig. “De WOB is een recht. Er een soort van voorrecht van maken is niet de goede weg.” Renske Leijten (SP): “Je zou geen regering moeten hebben die zegt: dit kost ons mensen. Een regering moet zeggen: en nu gaan we het regelen!” Arib wijst erop dat er ook honderden communicatieadviseurs werken bij de overheid. Terwijl er geen tijd zou zijn voor het naleven van de WOB, “zie je bewindspersonen overal in bladen met shoots. Daar is kennelijk wel tijd voor.”
Gesloten overheid
Het verbaast mij niets. De Jonge is geen uitzondering. De Nederlandse overheid heeft altijd al de pest gehad aan openbaarheid van bestuur en dat laten opeenvolgende ministers, ambtenaren, burgemeesters, wethouders en provinciale bestuurders keer op keer weten. Waar er ook maar enige kans is de afhandeling van een verzoek op grond van de Wob te vertragen of geheel te weigeren plaatst de overheid roadblocks om de toegang tot de ambtelijke burelen te versperren. De ‘Wobber’ is de vijand, wie iets wil weten wordt per definitie gewantrouwd. Alle preken over openheid en transparantie ten spijt.
De van weinig democratische zin getuigende houding van de Nederlandse overheid komt ook duidelijk tot uiting in de omgang met de wetgeving op dit gebied. Terwijl er al jaren schamper wordt gedaan over de hoeveelheid werk waarmee de burgers de ambtenaren opzadelen bij de uitvoering van de oude Wob, is een nieuwe wet, waarin het allemaal beter geregeld zou worden na tien jaar nog niet van kracht. De initiatiefwet Open Overheid (WOO) is ingediend in 2012 en aangenomen door de Tweede Kamer in 2016, maar niet doorgestuurd naar de Eerste Kamer in afwachting van een onderzoek naar de uitvoerbaarheid. Een aangepast wetsvoorstel is in januari van dit jaar aangenomen door de Tweede Kamer en wordt eind september behandeld door de Eerste Kamer. De overheid kondigt nu al aan dat als de wet van kracht wordt uitvoering in kleine stapjes zal gaan omdat er veel veranderd moet worden in het ambtelijk apparaat. Uitstel, vertraging, tegenwerking, verzieking, het is steeds hetzelfde liedje.
Semi-overheid blijft ook dicht
Daar komt nog bij dat het oorspronkelijke initiatief van GroenLinks en D66 flink beschadigd uit de onderhandelingen is gekomen. De belangrijkste verslechtering hebben we te danken aan SGP-lid Bisschop die er met een amendement voor heeft gezorgd dat de hele semi-overheid buiten de wet valt. Dus eerst hevelt de overheid een groot aantal van haar publieke taken over naar zelfstandige organen en vervolgens maakt ze het voor de burgers onmogelijk om te zien wat daar gebeurt. “Dit past namelijk niet in de in Nederland geldende staatsrechtelijke verhoudingen.” Daar hebben we het dan maar mee te doen. Uit democratisch oogpunt een uiterst teleurstellend standpunt van de meerderheid van onze volksvertegenwoordigers.
De conclusie van Wob-expert Roger Vleugels is dat er met deze wet voor de ‘Wobber’ weinig verandert, al komt er misschien wel ietsje meer actieve openbaarheid. Maar we voldoen dan nog steeds niet aan de minimumstandaard van de Raad van Europa. Een treurig slot van tien jaar inspanning om de veelgeprezen openheid van de overheid een wettelijke basis te geven.
[overgenomen van Free Flow of Information]
Reacties (3)
Kleine aanvulling. Er is nog een methode die veel wordt gebruikt om WOB-verzoeken te saboteren: lakken. Soms blijft er amper nog wat leesbaars over als een document wordt vrijgegeven. Een beroepsprocedure kan dan ook weer jaren duren. En het vervelende is dat degene die beroep aantekent nooit precies weet waarom, omdat het niet bekend is wat er allemaal is weggelakt.
Ik ben verbaasd dat een wet, die door de Tweede Kamer aangenomen is, niet binnen 2 maanden ofzo aan de Eerste Kamer voorgelegd wordt.
Hoe kan een regering een wet 8 jaar tegenhouden? Keurt de Eerste Kamer dit goed?
Onze huidige overheid/Regering ziet door rood rijden niet als fout, alleen als je betrapt wordt was het fout. Hetzelfde met beleid (zie toeslagen affaire), als je niets opschrijft, kun je er ook niet op afgerekend worden. En daar wringt de schoen bij de WOB verzoeken, de overheid is groot, er is altijd wel iets op papier gezet. En zo wordt langzaam aan de incompetentie en onbeschoftheid van onze politici helder.
Al komt de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaald haar wel.
Als we kijken hoe onze Regering met andere uitspraken omgaat, bijvoorbeeld Urgenda, dan wordt pijnlijk duidelijk dat men de scheiding der machten niet respecteert.
Men ziet zichzelf als de Macht. De tweede kamer de tegenmacht (maar die doet toch wat de regering wil). De Rechterlijke macht is er (volgens onze regering) om de wil van de regering te bekrachtigen. Niet om te toetsen tegen de wet.
We zijn gewoon een bananen koninkrijk geworden. De Regering verzaakt, maar het zijn onze volksvertegenwoordigers die het gedogen/toestaan.
Als de overheid veel tijd kwijt is aan WOB verzoeken, dan moeten ze wellicht gewoon al meteen transparant zijn. Als je open en transparant handelt, dan voelt men geen noodzaak meer tot een WOB verzoek. Maar dat staat haaks op de Rutte doctrine.