Is Frankrijk nog een democratie? De Franse regering heeft vorige week het parlement verhinderd om de begroting voor 2023 vast te stellen. Premier Elisabeth Borne gebruikte daarvoor artikel 49.3 van de grondwet dat bedoeld is om in uitzonderlijke omstandigheden een wet door te voeren zonder stemming in het parlement. Borne gaf de schuld aan de oppositie die op geen enkele wijze wilde samenwerken. Zowel de linkse als de rechtse oppositie had al aangekondigd sowieso tegen de begroting te stemmen. Met verschillende motieven. Links vindt de regering te zuinig en niet actief genoeg in de strijd tegen de klimaatopwarming. Het extreem-rechtse Rassemblement National is tegen het hele regeringsbeleid. Sinds de verkiezingen van juni is de regering van president Emmanuel Macron afhankelijk van parlementaire compromissen nadat zijn partij de absolute meerderheid kwijtraakte. Premier Borne zei eerder dat de oppositie duizenden amendementen had ingediend, waardoor de behandeling van de begroting te lang zou duren. Na het opmerkelijke eenzijdige besluit van de regering dienden de oppositiepartijen twee moties van wantrouwen in, die het echter niet haalden.
Macron werd gered door de 62 zetels van Les Républicains, traditioneel rechts. Hij richtte zich woensdag dan ook vooral op deze partij toen hij aankondigde door te gaan met het pièce de resistance van zijn regering: de pensioenhervorming. De pensioenleeftijd moet omhoog van 62 naar 65, vindt Macron al veel langer. Massale demonstraties in 2019 blokkeerden de doorvoering van dit plan. De Covid pandemie leidde tot uitstel. Nu hij voor een tweede termijn is gekozen wil Macron de hervorming doorzetten, maar nu mist hij de comfortabele meerderheid van zijn eigen partij in het parlement. Het is daarom niet onmogelijk dat hij ook in dit geval artikel 49.3 gaat inzetten om zijn plannen te realiseren. Als deze veranderingen niet worden doorgevoerd, zou de regering de pensioenen moeten verlagen, zei Macron. In Frankrijk krijgen alle werknemers een staatspensioen.
Premier Borne kondigde woensdagavond alvast aan dat ze het artikel 49.3 in elk geval opnieuw gaat inzetten om een wet voor de financiering van de sociale zekerheid door te kunnen drukken.
Demonstraties en stakingen
Twee weken geleden gingen tienduizenden mensen de straat op om te protesteren tegen het uitblijven van compensatie voor de hogere prijzen en van hoogst noodzakelijke klimaatmaatregelen. Onder aanvoering van de linkse coalitie Nupes schaarden anti-kapitalisten, feministen en klimaatactivisten zich achter dezelfde boodschap: voor salarisverhogingen en tegen een hogere pensioenleeftijd. En daar bovenop: extra belasting voor bedrijven in de energiesector die nu buitengewone winst maken, maximumprijzen voor basislevensmiddelen, en meer actie tegen klimaatverandering.
Eerder was het land lamgelegd door een staking bij de raffinaderijen. In andere sectoren raakten werknemers geïnspireerd om ook het werk neer te leggen. Vorige week was er een landelijke stakingsdag van medewerkers van kerncentrales, het openbaar vervoer, de transportsector, de kinderopvang, het voortgezet onderwijs en de ouderenzorg. De vakbonden hebben een nieuwe landelijke stakingsdag aangekondigd voor 10 november. Net als in het najaar van 2018, toen de 'gele hesjes' begonnen wegen te blokkeren, krijgt Macron nu na zijn herverkiezing opnieuw te maken met omvangrijke sociale onrust.
Kunstsneeuw
Het beleid tegen klimaatverandering moet ook in Frankrijk nodig opgevoerd worden. Macron heeft er vanaf het begin van zijn ambtsperiode een groot punt van gemaakt. Maar vereiste maatregelen zijn uitgebleven. En het is ook hier nog niet doorgedrongen dat economische groei en reductie van de CO2 uitstoot moeilijk zijn te combineren. Terwijl de hitterecords elkaar opvolgen, tot in oktober, wil het wintersportgebied La Clusaz in de Franse Alpen zijn kunstsneeuwgebied uitbreiden van 27% naar 45%. Daarvoor moet een kunstmatig meer worden aangelegd. Maar de bestuursrechter in Grenoble heeft tot grote opluchting van de klimaatactivisten een stokje gestoken voor dit plan. De vergunning wordt opgeschort. Omdat, volgens de uitspraak, 'het publieke belang van een reservoir dat voornamelijk is bedoeld voor de productie van kunstmatige sneeuw, niet opweegt tegen de noodzaak om een natuurgebied en de hier voorkomende flora en fauna te beschermen'. In een reactie op het rechterlijke oordeel benadrukt burgemeester Thévenet, die in beroep gaat bij de Franse Raad van State, dat wintersport en de strijd tegen opwarming elkaar niet uitsluiten. Hij vreest voor de werkgelegenheid in de streek en verwacht met de inkomsten uit de wintersport ook de energietransitie in zijn gemeente te kunnen financieren.
Bekoelde buitenlandse relaties
President Macron heeft voor zijn reputatie altijd flink geïnvesteerd in de Europese politiek en zijn relaties met de buurlanden. Maar op dat gebied heeft hij de laatste tijd minder succes. De relatie met de Duitse Bondskanselier Scholz, die deze week in Parijs op bezoek kwam, wordt ijzig genoemd. De regeringsleiders vertoonden zich na hun ontmoeting zelfs niet zoals gebruikelijk voor de pers. En na de regeringswisseling in Rome is volgens Politico 'de Frans-Italiaanse romance – met Mario Draghi en Emmanuel Macron, ooit het machtspaar van Europa – voorbij'.
In Straatsburg is ook nog een conflict uitgebroken over de aankoop van een nieuw gebouw voor het Europese Parlement. Het plan wordt beschouwd als een door de Franse regering gestimuleerde poging om de status van Straatsburg als EU-hoofdstad te versterken. De Franse stad is al jaren omstreden als een veel te kostbare en tijdrovende tweede vestiging van het Europese Parlement. Alleen de Franse regering en verdragsmatige verplichtingen verzetten zich tegen een oplossing die een einde maakt aan het heen en weer reizen van parlementariërs en hun medewerkers tussen Brussel en Straatsburg. Het plan voor nieuwe investeringen in Straatsburg zal in EU-kringen dan ook niet worden toegejuicht. En ook dat kan ten koste gaan van Macrons Europese imago.
