De geopolitiek van een Europese Unie voorbij de groei

Een Europese Unie die het dogma van economische groei afzweert, kan gemakkelijker haar afhankelijkheid van energie en grondstoffen uit Rusland en China verminderen. Dat versterkt de Europese veerkracht. Minder afhankelijk worden van de Verenigde Staten op veiligheidsgebied is daarentegen een ingewikkelder opgave voor een post-groei-EU. Een gastbijdrage van Richard Wouters Meer dan een jaar na de Russische invasie van Oekraïne importeert de EU nog steeds aardgas en uranium uit Rusland, waardoor de oorlogskas van Vladimir Poetin wordt gespekt. De reactie op de oorlog in Oekraïne, waaronder een versnelde overgang naar hernieuwbare energiebronnen, heeft de EU afhankelijker gemaakt van China. Dit land domineert de toeleveringsketens van kritieke grondstoffen en van de zonnepanelen, batterijen en magneten die daarvan worden gemaakt. Zo zitten we klem tussen twee agressieve autocratieën. Om uit deze catch-22 te komen, hebben de Europese beleidsmakers een aantal dogma's losgelaten, zoals onbeperkte vrijhandel. Eén dogma blijft echter overeind: dat van economische groei. Toch zou een 'tragere' economie de EU in staat stellen de riskante afhankelijkheid van ingevoerde energie en materialen sneller te verminderen. Neem bijvoorbeeld mobiliteit: het een-op-een vervangen van benzine- en dieselauto’s door elektrische auto’s vraagt enorm veel lithium, kobalt en zeldzame aardmetalen. Het terugdringen van de privéauto ten gunste van de fiets, openbaar vervoer en deelvervoer zou de Europese vraag naar kritische metalen aanzienlijk temperen. Er is een nog klemmender reden om te stoppen met het nastreven van groei. In de wetenschap wordt steeds vaker betwijfeld of aanhoudende groei van het bbp te verenigen valt met een leefbare planeet. "Het is onwaarschijnlijk dat een langdurige, absolute ontkoppeling van economische groei en milieudruk en -effecten kan worden bereikt op wereldschaal", zo stelt het Europees Milieuagentschap. 'Groene groei' lijkt een illusie. Dat verklaart de toenemende populariteit van de degrowth-beweging. Deze pleit voor een verschuiving van het accumuleren van materiële rijkdom naar leven binnen ecologische grenzen, in een egalitaire samenleving die gericht is op welzijn, onder meer door het bieden van hoogwaardige publieke voorzieningen. Een EU die het voortouw neemt bij de overgang naar een post-groeisamenleving, daar valt veel voor te zeggen. In de eerste plaats uit oogpunt van ecologische rechtvaardigheid. De EU-landen dragen de grootste historische verantwoordelijkheid voor de klimaat- en biodiversiteitscrises van vandaag. De EU is ook een van de rijkste delen van de wereld. Als de EU economische groei loslaat, worden natuurlijke hulpbronnen vrijgespeeld voor het mondiale Zuiden, waar groei nog bijdraagt aan menselijk welzijn. In de tweede plaats zou een post-groei-EU aan veerkracht winnen. We kunnen het einde van de groei beter langs democratische weg organiseren dan dat het ons overkomt als gevolg van de ineenstorting van ecosystemen of conflicten over natuurlijke hulpbronnen. Bescherming van de democratie Een veerkrachtige EU moet echter niet alleen bestand zijn tegen ecologische schokken en de verstoring van toeleveringsketens, maar ook tegen militaire agressie. Op dit moment ontrolt het conflict tussen democratie en autocratie zich in Oekraïne, binnenkort wellicht in Taiwan. Critici van economische groei kunnen niet wegkijken van de dreiging die uitgaat van militant autoritarisme, want het staat buiten kijf dat de overgang naar een post-groeisamenleving democratisch moet zijn. Democratie biedt een publieke ruimte om het dogma van de economische groei ter discussie te stellen. Veel degrowthers willen de democratie zelfs verdiepen door haar uit te breiden tot de sfeer van de economie: zo kan de groeidwang van het aandeelhouderskapitalisme worden beteugeld. Zou een EU voorbij de groei in staat zijn zichzelf, haar bondgenoten, de democratie, de mensenrechten en de internationale rechtsorde te verdedigen tegen aanvallen van Rusland of China? De macht van landen en bondgenootschappen wordt doorgaans afgemeten aan hun bbp en hun militaire capaciteiten. De relevantie daarvan wordt goeddeels bevestigd in Oekraïne. Zonder miljarden aan westerse steun, zowel geld als wapens, zou Oekraïne geen stand kunnen houden tegen de Russische agressor, die uit is op vernietiging van de Europese veiligheidsorde. Zo bezien maakt een post-groei-EU zichzelf kwetsbaar. Capaciteiten voor extern optreden Een eerste manier om de EU veerkrachtiger te maken op het gebied van oorlog en vrede is het terugdringen van verspilling. Te vaak is de Europese diplomatie een kakofonie van nationale zelfoverschatting. De Europese defensie wordt geplaagd door versnippering, duplicatie en gebrek aan interoperabiliteit tussen de nationale krijgsmachten. Een post-groei-EU zou zich deze costs of non-Europe niet langer kunnen veroorloven. Zo’n EU zou voor meer integratie moeten kiezen. Dat omvat een steviger toezicht op de democratie en de rechtsstaat binnen de eigen grenzen, afschaffing van het vetorecht in het buitenlands en veiligheidsbeleid, met één stem spreken op het wereldtoneel en serieus gaan werken aan integratie op defensiegebied. Hoe beter de krijgsmachten van de lidstaten op elkaar aansluiten, hoe meer slagkracht de defensie-euro’s opleveren. In de wereldwijde confrontatie tussen democratie en autocratie kunnen de VS bij de volgende presidentsverkiezingen wegvallen uit ons kamp, als Trump of een Trumpist zegeviert. Hoe dan ook zullen de VS zich steeds meer richten op dreigingen uit China in plaats van Rusland. De EU heeft geen andere keuze dan haar afhankelijkheid van de VS te verminderen. Het opvullen van de lacunes in de Europese defensiecapaciteiten, door de gezamenlijke ontwikkeling en aankoop van nieuwe wapensystemen, zal extra geld vragen. Datzelfde geldt voor het ondersteunen van de Oekraïense strijdkrachten, het verduurzamen van defensiematerieel en het overeind houden van een brede benadering van veiligheid, die ook steun voor klimaatactie en armoedebestrijding in het mondiale Zuiden omvat. Voor een EU zonder bbp-groei zou dit een forse rekening zijn, maar de degrowthbeweging stelt terecht dat het algemeen belang zwaarder weegt dan excessieve private consumptie. Een post-groei-EU zou er goed aan doen defensie, diplomatie en internationale samenwerking op te nemen in de lijst van hoogwaardige publieke voorzieningen die zij nastreeft. Bondgenoten Voor een EU die economische groei loslaat, zijn bondgenoten extra belangrijk. Die verschaffen meer middelen en meer legitimiteit. In een post-groeiscenario zou de uitbreiding van de Unie nog meer geopolitieke urgentie krijgen dan zij nu al heeft. Een grotere EU zou ruimte moeten bieden aan een agenda van ‘groene groei’ in nieuwe lidstaten die de welvaartskloof met de oudere lidstaten willen verkleinen of aan naoorlogse wederopbouw werken. Als Oekraïne de Russische aanval overleeft, met onze hulp, kan het land een formidabele EU-partner worden, die morele en militaire kracht inbrengt. Het afzweren van het groeidogma kan en moet een sterke impuls zijn voor de verdieping en uitbreiding van de EU. Een dergelijke EU zou wel eens ‘spartaans’ kunnen zijn, in meerdere opzichten. Maar als we sociale rechtvaardigheid voor ogen houden, is dat geen te hoge prijs voor de bescherming van onze democratie en de versterking van onze ecologische en geopolitieke veerkracht. De EU zou nog steeds een van de beste plekken ter wereld zijn om te wonen. Richard Wouters werkt bij Wetenschappelijk Bureau GroenLinks. Voor de Green European Foundation leidt hij het project Geopolitics of a post-growth Europe. Een Engelstalige versie van dit artikel verscheen in de EU Observer. Foto’s: Richard Wouters, 2022. CC0.

Door:
Foto: Beyond Coal & Gas Image Library (cc)

Metalen: de achilleshiel van de energietransitie en digitalisering

Zonnepannelen en windmolens kunnen niet zonder zware metalen. Dat geldt ook voor digitale technologie die gebruikt wordt voor bijvoorbeeld smartphone-apps. Voor de meeste metalen is de EU afhankelijk van invoer, die vaak via China loopt. Zo worden de energietransitie en de digitalisering afhankelijk van de oplopende geopolitieke spanningen. En dan is er nog de mijnbouw in ontwikkelingslanden die gepaard gaat met uitbuiting en verwoesting van de natuur. In de beschikbaarheid van kostbare metalen komen een aantal actuele en urgente problemen bijeen die beschreven zijn in een rapport van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks Metalen voor een groen en digitaal Europa dat helaas nog te weinig aandacht heeft gekregen. Richard Wouters, auteur van het rapport geeft de belangrijkste punten weer in een artikel dat eerder gepubliceerd werd op de website van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks.

Zon en wind

Zon en wind zijn schier oneindige bronnen van energie. Maar de grondstoffen die we nodig hebben om deze energie te winnen zijn wel eindig. Zonnepanelen, windturbines, batterijen en stroomkabels, ze bevatten allemaal metalen. Deze metalen komen uit ertsen, die worden opgegraven uit de grond. Mijnbouw is vaak een vuile zaak. Daar komt bij dat sommige metalen zeldzaam zijn of zelfs opraken.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: OSCE Parliamentary Assembly (cc)

De nieuwe tijd van Olaf Scholz en wat hij ons daarover niet vertelt

ANALYSE, LONGREAD - De Duitse bondskanselier Olaf Scholz schreef een artikel voor Foreign Affairs, getiteld Die globale Zeitenwende. Het is te prijzen dat een politiek leider z’n geopolitieke inzichten met het publiek deelt, maar wat vertelt het stuk ons? En wat niet? De ondertitel verraad meer angst dan leiderschap.

The Global Zeitenwende – How to Avoid a New Cold War in a Multipolar Era, luidt de volledige titel van de hier gebruikte Engelse vertaling. De aanleiding is natuurlijk de oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Hij plaatst het conflict echter in een bredere context van drie decennia aan geopolitieke en geo-economische veranderingen. Daarbij komen ook de Europese Unie, China, de Verenigde Staten, democratieën en wereldordes langs.

Scholz is de leider van het grootste land in Europa wat betreft bevolking en economie, met vaak een toonaangevende stem. Alleen al daarom verdient zijn uiteenzetting, die ik paragraafgewijs heb proberen samen te vatten, onze aandacht. Op een paar punten, die vooral te maken hebben met de positie van Duitsland in deze oorlog, ga ik verder in. Aan die positie is overigens niets waarmee het de toon aangeeft, we mogen blij zijn als onze oosterburen de melodie volgen.

Scholz samengevat

De wereld aanschouwt een nieuwe tijd, gemarkeerd door de Russische oorlog tegen Oekraïne. Het roept volgens Scholz de centrale vraag op, hoe wij als Europeanen en als Europese Unie, onafhankelijk kunnen blijven in een multipolaire wereld.

Foto: Jon Worth (cc)

Er stond geen “3% regel” in het Verdrag van Maastricht

ANALYSE - van Dr. Marijn van der Sluis

Afgelopen maand heeft de Europese Commissie de plannen uiteengezet voor de hervorming van het Europese economic governance, waaronder ook de Europese begrotingsregels vallen. Over deze regels, en over de voorgestelde hervormingen, wordt de laatste tijd weer veel gesproken. De 3%-norm uit het Verdrag van Maastricht zou niet goed worden nageleefd, de hervormingen die tijdens de euro-crisis zijn ingevoerd zouden te complex zijn en niet goed aansluiten op de nieuwe elementen van de Europese integratie, zoals de European Green Deal en het Corona-Herstelfonds. Nu valt er over de details van de regels en de voorstellen een hoop te zeggen, maar in deze bijdrage wil ik een misvatting aanstippen die raakt aan de kern van veel discussies over European economic governance. Mijns inziens is er namelijk helemaal geen 3% norm. Om te laten zien dat er hier inderdaad sprake is van een misvatting, maken we eerst even een omweggetje, langs een hypothetische situatie in een klein dorpje.

Een experiment

In het kader van burgerparticipatie wordt in een dorp een experiment uitgevoerd. Het dorp mag zelf een deel van de verkeersregels gaan bepalen. In artikel 126 van de APV wordt de hoofdregel opgenomen: je mag niet te hard of gevaarlijk rijden in het dorp. Daarna volgt een instructie aan de politie: die moet iedereen controleren die harder rijdt dan 42 km/uur. Daarbij moet de politie ook rekening houden met de omstandigheden per geval. Als de politie van mening is dat iemand te hard gereden heeft, stuurt die een rapport naar de gemeenteraad (waar alle burgers zitting in hebben). De politie mag trouwens ook een rapport sturen naar de gemeenteraad als iemand bijvoorbeeld maar 38 km/uur reed. De gemeenteraad bepaalt vervolgens per geval of er te hard gereden is. Overigens wordt er dan nog geen boete uitgeschreven: er wordt een verbetertraject ingezet. Boetes kunnen alleen worden gegeven als aan het eind van het verbetertraject de gemeenteraad van oordeel is dat de automobilist niet goed heeft meegewerkt. Alhoewel er vaak harder wordt gereden dan 42 km/uur, is er na enkele jaren nog geen enkele verkeersboete uitgeschreven. De burgers houden elkaar binnen de gemeenteraad de hand boven het hoofd. De verbetertrajecten lijken wel redelijk te werken. Uiteindelijk snappen de meeste burgers ook wel dat ze niet te hard moeten rijden. Over één burger wordt wel veel geklaagd, die heeft namelijk met een technisch snufje de politiecontrole weten te omzeilen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Patrick Müller (cc)

In de achtertuin van de EU

In Tirana vond deze week een topconferentie plaats van de EU met alle landen van de West-Balkan. Dat de EU-top voor het eerst in deze regio vergaderde heeft alles te maken met de dreigende Russische invloed op de Balkan en met de toenemende zorgen over nieuwe migratiestromen via de Balkanroute. De voortgang van de toetredingsonderhandelingen van de betrokken landen met de EU kwam uiteraard ook aan bod. Maar buiten mooie woorden heeft dat nog niet veel resultaat opgeleverd. De landen van de westelijke Balkan, Albanië, Bosnië, Kosovo, Montenegro, Noord Macedonië en Servië kunnen wel rekenen op praktische steun van de EU bij de grensbewaking, zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dinsdag na afloop van de EU-Balkan-top in Tirana. De omstreden EU-grenswachten van Frontex zullen ook in de aspirant-lidstaten worden ingezet. Frontex wordt er al langer van beschuldigd migranten illegaal terug te sturen als ze proberen de buitengrenzen van de Europese Unie over te steken.

Gisteren publiceerde het onderzoekscollectief Lighthouse Report een nieuw rapport over de onmenselijke en illegale behandeling van vluchtelingen op de Balkan. In Bulgarije, Hongarije en Kroatië bestaan geheime faciliteiten waar vluchtelingen worden vastgehouden en gemarteld voordat ze tegen alle regels in de grens weer worden overgezet. De onderzoeksjournalisten ontdekten ook dat politiebussen, die in Hongarije worden ingezet om pushbacks uit te voeren, door de EU zijn betaald. ‘De EU mag alleen activiteiten financieren die fundamentele rechten respecteren. Al deze landen ontvangen miljoenen aan EU-financiering voor grensbewaking en migratiebeheer. Het feit dat Europees belastinggeld misbruikt wordt om pushbacks uit te voeren geeft wel aan dat de Europese Commissie hier veel te weinig toezicht op houdt.’ Aldus GroenLinks Europarlementslid Tineke Strik in een reactie op dit rapport.

Foto: Kancelaria Premiera (cc)

Poolse regering op ramkoers

‘Wij hebben onze goede wil laten zien, maar alle concessies hebben tot niets geleid’. Dat zei Jarosław Kaczyński de leider van de regerende PiS partij in Polen deze week nu de EU nog steeds niet bereid is het land een bedrag van 35 miljard uit het pandemie-herstelfonds te verstrekken. ‘Het wordt tijd om lessen te trekken. Als de Europese Commissie niet aan haar verplichtingen voldoet, is er voor ons ook geen reden om aan aan de EU-verplichtingen tegemoet te komen.’ Hij beschuldigde de Commissie van pogingen om de rechtsstaat in Polen te ondermijnen en herinnerde de Poolse rechters eraan dat hun eerste loyaliteit aan de Poolse wet is. Krzysztof Sobolewski, secretaris-generaal van de PiS ging maandag in een interview met de Poolse radio nog een stukje verder met oorlogszuchtige taal: ‘Als de Europese Commissie ons tegen de muur probeert te duwen, hebben we geen andere keuze dan alle kanonnen uit ons arsenaal te trekken en het vuur te openen’, zei hij.

Het zijn boodschappen die mikken op een binnenlands effect. Polen houdt stand tegen de grootmachten. Vorige week werd herdacht dat de 18e eeuwse Pools-Litouwse bond voor het eerst werd verdeeld tussen Rusland, Pruisen en het Habsburgse Rijk. Kaczynski meent dat de druk van de EU op zijn land onderdeel is van een bredere samenzwering gericht op het ondermijnen van Polen.  De Commissie probeert ‘Polen te breken en het tot volledige onderwerping aan Duitsland te dwingen’.We passen niet in de Duits-Russische plannen om Europa te regeren’, waarschuwde hij.Een onafhankelijk, economisch, sociaal en militair sterk Polen is voor hen een obstakel.’ Geschiedenis is een dankbaar aangrijpingspunt in de retoriek van de nationalisten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Boerenprivileges

OPINIE - Verouderde privileges zijn het probleem achter het stikstofprobleem van de landbouw. Niet een tekort aan aandacht van de kant van de overheid is de oorzaak van de huidige crisis, eerder een te langdurige voorkeursbehandeling, betoogt gastblogger Hans Custers.

Na zijn eerste overleg als bemiddelaar tussen boerenorganisaties en het kabinet constateerde Remkes dat er een stevige vertrouwenscrisis is, die verder gaat dan stikstof alleen. Dat komt niet als een verrassing. De vraag is waar de kern van die crisis zit. Veel boeren zullen zeggen – en vaak ook echt geloven – dat Den Haag onvoldoende aandacht heeft voor hun belangen. Ik denk dat het tegenovergestelde het geval is. De landbouw heeft decennialang buitenproportioneel veel invloed gehad in de politiek. Die privileges staan op de tocht. Veel boeren zullen dat wel aanvoelen. En verlies van privileges doet pijn. Daarvoor hoeven die privileges in de praktijk niet eens zoveel op te leveren. Het idee dat je iets wordt afgenomen is dan nog steeds onaangenaam.

Ik wil zeker niet zeggen dat boeren een bevoorrechte kaste vormen, die zonder al te veel inspanningen en zorgen bakken met geld binnenhaalt. De oude boerenwijsheid van mijn vader, waar hij zich ook aan heeft gehouden, zal voor veel van hen nog steeds opgaan: een boer leeft arm en gaat rijk dood. Boeren hebben aardig wat vermogen, maar dat zit in het bedrijf. Dat bedrijf draaiend houden levert een hele hoop werk op, en misschien nog wel meer kopzorgen. Het is niet vanzelfsprekend dat dat geploeter genoeg geld oplevert om riant van te leven. Sommigen zullen dat voor elkaar krijgen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen.

Foto: Can Pac Swire (cc)

Mediablokkades

COLUMN - De Russische mediatoezichthouder Roskomnadzor heeft de Russischtalige website van The Moscow Times geblokkeerd. Erg verrassend is dat niet. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn minstens veertig onafhankelijke websites geblokkeerd. Nog niet verboden media zijn onderhevig aan zware censuurmaatregelen. The Moscow Times van de Nederlander Derk Sauer wordt sinds kort in Nederland gemaakt. Opmerkelijk is dat alleen de Russischtalige versie is geblokkeerd. De Engelstalige versie is nog steeds toegankelijk. De Russische kan ook nog worden gelezen via een VPN-verbinding en vanuit het buitenland.

Onverstandig

Dat het Poetin-regime weinig respect heeft voor de persvrijheid hoeft niet te verbazen. Onafhankelijke media hadden het er al moeilijk genoeg en in oorlog tolereert de staat uitsluitend nog propaganda. Maar dat de Europese Commissie nog geen week na de inval van Rusland in Oekraïne de Russische staatsmedia RT en Sputnik met hun websites en Twitteraccounts ontoegankelijk maakte voor Europese burgers verbaast wel. ‘Dit is buitengewoon onverstandig,’ verklaarde de Nederlandse Vereniging van Journalisten, ‘omdat het niet aan staten is om nieuwskanalen indirect te laten blokkeren. Daarmee ondermijnt Europa de fundamenten van een vrije pers en zet het de deur open naar een staatsgereguleerde nieuwsvoorziening, waar niet langer de burger in staat is om een vrije keuze te maken uit het nieuwsaanbod.’ Eigenlijk doet de Europese Commissie hier precies hetzelfde als Poetin, meent de NVJ.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: dominiccampbell (cc)

De grenzen van het lokale bestuur

Vorig jaar werd in Frankrijk een wet aangenomen die korte binnenlandse vluchten verbood waarvoor het alternatief per trein niet langer duurt dan twee-en-een-half uur. Wie van Parijs naar Bordeaux of Lyon wil reizen zou nu de TGV moeten pakken. De wet kwam deels tegemoet aan de aanbevelingen van de Klimaatconventie,  een nogal omstreden initiatief van president Macron. In december stak de Europese Commissie echter een stokje voor het plan. Luchtvaartbedrijven hadden bezwaar aangetekend omdat de wet in strijd zou zijn met de Europese dienstenrichtlijn (die van Bolkestein): de vrijheid om diensten aan te bieden, ‘een van de fundamentele waarden van de Europese Unie’. Ze bestrijden ook dat deze wet een noodzakelijke bijdrage is aan het terugdringen van de CO2 uitstoot. De luchtvaart draagt slechts 2.5 % bij aan de globale CO2 uitstoot, en dat zou dan vooral komen van de langere vluchten. De Commissie begon een onderzoek, de invoering van de wet is tot nader order uitgesteld.

Ook in Duitsland en Spanje wordt gesproken over het verbieden van korte vluchten in het kader van de bestrijding van de klimaatopwarming. De maatregel lijkt behalve voor binnenlandse vluchten ook voor grensoverschrijdende reizen kansen te hebben nu het gebruik van de trein op langere afstanden toeneemt met een uitgebreid internationaal spoornet. Maar dan moet er wel gebroken worden met die ‘fundamentele waarde’ van de EU: het zonder enige hindernis kunnen aanbieden van diensten. Op Social Europe schrijft Olivier Hoedeman van het onderzoeksinstituut Corporate Europe Observatory over de ‘gevaarlijke obsessie’ van grote bedrijven die blijven pushen om de Europese interne markt te vervolmaken. Absolute vrijheid voor het bedrijfsleven om zaken te doen betekent een onoverkomelijke hindernis in de strijd tegen klimaatopwarming en voor de oplossing van vele andere urgente problemen.

Foto: UK Government (cc)

Noord-Ierland nog niet verlost van Brexit

Voor het eerst sinds juni vorig jaar zal het gezamenlijke VK-EU comité dat de Brexit moet afhandelen binnenkort weer bijeen komen, meldt Politico. Mogelijk wordt er een voorlopige deal gesloten over een van de losse eindjes in het akkoord over de handel met Noord-Ierland. Dat zou dan gaan over medicijnen. De overige conflictpunten worden naar verwachting in de ijskast gezet tot na de parlementsverkiezingen in Noord-Ierland op 5 mei. Onderhandelingen tussen EU-commissaris Šefčovič en de conservatieve minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss (foto) hebben tot nu toe nog weinig opgeleverd. In Londen zijn ze nog even met andere zaken bezig. Zoals gewoonlijk.

Unionisten kappen er mee

Vorige week diende de Noord-Ierse premier Paul Givan van de protestantse DUP (Democratic Unionist Party) zijn ontslag in uit protest tegen het handelsprotocol. De DUP is van mening dat het hele akkoord van tafel moet. Nu dreigt de handel met Ierland voor de Noord-Ieren makkelijker te worden dan de handel met Engeland en dat is de Unionisten een doorn in het oog. Ze vrezen dat dit op den duur zal leiden tot eenheid op het Ierse eiland, een nachtmerrie voor de protestanten die onderdeel willen blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk. Noord-Ierland moet volgens de DUP volledige medezeggenschap krijgen over het handelsakkoord. Nu gaat het in feite om een overeenkomst over de uittrede van het VK uit de EU die gesloten wordt tussen Londen en Brussel. Dit is volgens Givan in strijd met het vredesakkoord tussen katholieken en protestanten uit 1998.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende