RECENSIE - Over twee maanden gaat Europa weer naar de stembus voor de verkiezing van een nieuw parlement. Volgens de democratische traditie is dat het moment waarop we onze volksvertegenwoordigers kunnen afrekenen op hun politieke keuzes in de afgelopen zittingsperiode. Maar weet u nog wat uw favoriet in 2019 sindsdien heeft bereikt in Brussel en Straatsburg? Ik vrees dat veel kiezers deze vraag negatief zullen beantwoorden. De invloed van de EU op ons dagelijks leven groeit. Dat heeft echter niet geresulteerd in beter inzicht van de burgers in de Europese wetgeving en besluitvorming. Brussel verliest het wat aandacht van de media betreft nog steeds van Den Haag. Ondanks de sluipende machtsverschuiving. Is daar nog wat aan te doen?
Mathijs Schiffers, die voor het FD de afgelopen jaren in Brussel zat, wil met zijn boek Brexit-Brussel-Brabant een poging wagen. Hij was voordat hij in Brussel kwam zeven jaar correspondent in Londen. En daar heeft hij de journalistieke formule geleerd waarmee hij ons, aldus de achterflap, wil ‘informeren over de dagelijkse gang van zaken in het hart van Europa’. Zijn formule: ‘Focus op personen en niet op de vele plannetjes die Brussel beraamt. Dat doen ze in het Verenigd Koninkrijk ook en dat levert lekkere verhalen op.’ Schiffers houdt van verhalen, schrijft hij in zijn Proloog. Maar Brussel is ‘zo complex, zo abstract, zo traag’. En daarom kiest hij voor het ‘menselijk gezicht’ in de hoop dat dan ‘vanzelf duidelijk wordt hoe het functioneert in het centrum van de Europese macht.’
Schiffers komt uit het Brabantse Helmond en het toeval wil dat in het Europees parlement twee stadgenoten actief zijn. Hun verhalen staan centraal in dit boek. Toine Manders zat in het EP lange tijd voor de VVD, daarna voor 50+ en sinds enkele jaren voor het CDA. Mohammed Chahim is sinds 2019 Europarlementariër voor de PvdA. Het zijn twee totaal verschillende parlementsleden. Manders (niet te verwarren met de libertaire belastingbestrijder) is een individualist die allerlei plannetjes oppert: van een EU-songfestival tot een universele oplaadstekker en een hotel voor parlementariërs in Straatsburg . Hij presenteert zich als Brabander voor Brabantse (0ndernemers)belangen en toont zich gevoelig voor wat PSV-voorzitter van Raaij tegen hem zei toen hij hulp kwam vragen voor transferproblemen: ‘Wij Brabanders hebben jou naar Brussel geholpen. Nu moet jij iets voor ons doen.’ De econometrist Chahim, afkomstig van de arme kant van Helmond, vertegenwoordigt Nederland, zoals hij zelf zegt, ook tegen zijn Marokkaanse achterban. ‘Mijn Marokkaanse achtergrond speelt hier geen enkele rol’. Chahim speelt in het EP wel een veel grotere rol dan Manders. Hij werd vice-voorzitter van de grote sociaal-democratische fractie. Hij is slim, won bijna de Quiz De Slimste Mens, maakt gemakkelijk contact en weet zo een omvangrijk netwerk in het parlement tot stand te brengen. Zijn portefeuille sluit aan bij die van partijgenoot EU-Commissaris Timmermans. Hij bemoeit zich intensief met de besluitvorming rond de klimaatwet en de natuurherstelwet.
Schiffers heeft met Chahim de totstandkoming van de natuurherstelwet gevolgd. Hij heeft de tragische afloop helaas niet mee kunnen nemen in zijn boek. Wel nog de aanzienlijke afzwakking van de wet die werd doorgevoerd onder druk van de Christendemocraten, die met angst en beven keken op de boerenprotesten. ‘Doorgaans zijn de debatten hier slaapverwekkend’ schrijft Schiffers. ‘Maar nu gaan de handschoenen uit en wordt het -heel Brits eigenlijk- ook persoonlijk.’ En dat is een kolfje naar de hand van de journalist die liever op personen focust dan op plannen. ‘Ik betrap mezelf erop dat ik er van genoten heb. Het was intens én transparant. Eindelijk spektakel.’
In het FD doet Schiffers doorgaans keurig verslag van wat er in Brussel gebeurt. Zijn idee om het allemaal wat smakelijker en afgestemd op de menselijke maat te brengen is op zich niet verkeerd. Maar politiek is geen voetbal. De Brusselse politiek is ‘complex, abstract en traag’, dat klopt. Maar het lijkt mij nu juist de taak van de correspondent om burgers hierover meer helderheid te verschaffen. Los van de personen. Het gaat uiteindelijk om zwaarwegende belangen, om keuzes die moeten worden gemaakt. En juist van een boek dat aan de vooravond van de verkiezingen verschijnt en pretendeert ‘de zin en de onzin van de EU begrijpelijker te maken’ zou men meer inhoudelijke verdieping mogen verwachten. En wat minder anekdotes.
Mathijs Schiffers, Brexit, Brussel, Brabant; Wat de EU van de Britten kan leren (en van Helmonders). Uitgeverij Damon, Prijs: € 19,90