Recensie Zomergasten 2019 | Nina Jurna

Halverwege deze derde aflevering van Zomergasten liet Nina Jurna een fragment zien uit Nostalgia de la Luz, een documentaire van Patricio Guzmán over het droogste gebied op aarde, de Atacama Woestijn in Chili. Tijdens de dictatuur van Pinochet was dit een van de plekken waar de lichamen van vermoorde dissidenten werden gedumpt. Nu nog zijn familieleden (en dan met name vrouwen) hier op zoek naar hun verdwenen broer, man of zoon. In het fragment dat Jurna had uitgekozen, vertelt een vrouw dat ze na jaren zoeken de voet van haar broer had gevonden. Ze herkende de schoen en de sok. De avond voor zijn verdwijning was die voet nog in haar huis geweest. Met het terugvinden van zijn voet, was de vrouw eindelijk weer herenigd met haar broer. Tegelijkertijd, zei ze, was het de grote deceptie. Dit was het dan. Nina Jurna en Janine Abbring moesten na dit fragment een bruggetje maken naar de film Wan Pipel van Pim de la Parra. Zoals de moeders en zussen van de slachtoffers van Pinochet zo hun zoektocht hadden, zo had Nina Jurna haar eigen zoektocht. Als je eenmaal begint, zei Jurna, moet je doorgaan. Erg subtiel was het bruggetje niet, maar niet alle bruggetjes hoeven subtiel te zijn. De Brooklyn Bridge is bijvoorbeeld ook helemaal geen subtiel bruggetje, maar hij doet zijn werk. En dit bruggetje deed ook z’n werk. Want Nina Jurna had namelijk twee grote verhalen te vertellen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022
Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Nina Jurna

Zomergasten 2019 met Nina Jurna

COLUMN - Lees hier de recensie.

In de derde aflevering van VPRO Zomergasten 2019 ontvangt Janine Abbring journaliste Nina Jurna. Als correspondent Latijns-Amerika voor NRC Handelsblad woont ze in Rio de Jeneiro. Ze kan dus uit de eerste hand vertellen hoe het dagelijks leven onder de fascistische Bolsonaro is. Ze zal fragmenten tonen over Braziliaanse sensatie-tv, over de Venezolaanse crisis en over de nabestaanden van de slachtoffers van Pinochet. Fragmenten die hopelijk niet enkel iets over dit fascinerende continent zeggen, maar ook over Nina Jurna zelf. Haar keuzefilm is Central Do Brasil, een film die ik altijd links heb laten liggen omdat ie me veel te sentimenteel leek. Maar laat u zich daardoor niet afschrikken.

Anyways, u kunt uw klinkende meningen over zg19, Ninan Jurna, Janine Abbring en Bolsonaro hieronder kwijt (veel gezelliger dan Twitter, waar iedereen om enkel om bezig is retweets te scoren met tweets die beginnen met de zinsnede ‘ben ik de enige die…’) en morgen staat op deze plek de recensie. Muchos plezieros!

Update na programma: de recensie vindt u hier.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Martin Collazos (cc)

Ondertussen in Peru…

ELDERS - Onze vaste buitenlandredacteur neemt even een welverdiende vakantie. Ondertussen proberen we de leemte te vullen met nieuws elders uit de wereld. Ondertussen in Peru….

Dit weekend is het weer loeidruk op de vakantiesnelwegen.  De prognose van de ANWB is dat er miljoenen vakantiegangers op pad zijn. Het is nog te vroeg om te weten of al die drukte deze zomer tot een nieuw record bij de ANWB Alarmcentrale zal leiden (in de zomer van 2018 7% meer hulpvragen dan in 2017).

In een Volkskrantcolumn vroeg journaliste Margriet Overveen zich af of er iets Nederlandser is dan hoe roekeloos wij met vakantie gaan, in het volste vertrouwen dat er altijd hulp komt in nood? En liefst een beetje snel? Ze bracht een bezoekje aan de alarmcentrale en hoorde o.a. dat Nederlanders zelfs vanuit het Peruaanse Cuzco de hulp van de ANWB wensen.

Ook vorige maand zochten een aantal Nederlanders die door Peru trokken hulp, nu van de Nederlandse ambassade in Peru.

Na een ondoordachte actie kwamen ze in moeilijkheden, omdat ze iets te lichtzinnig dachten over een waarschuwing van onze Rijksoverheid in het reisadvies voor Peru: Houd rekening met bijvoorbeeld wegblokkades en sociale onlusten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Zuid-Amerikaanse olie: concurrentie voor Venezuela

ACHTERGROND - Terwijl bij de noorderburen Black Friday  het nieuws domineerde, was bezuiden de evenaar het zwarte goud aanleiding voor een paar interessante artikelen – en niet eens uit Chavez’ petrorepubliek.

Allereerst Brazilië. Daar heeft presidente Dilma Rousseff nog tot 30 november om te besluiten hoe ’s lands olie- en aardgasrijkdommen in de toekomst verdeeld zullen worden. Volgens schattingen zou Brazilië in 2020 met diepwater reserves de op twee na grootste olieproducent ter wereld kunnen worden. Rousseff wil de opbrengsten van die productie volledig in onderwijs investeren maar het Congres zei “neen”. Toch zou Dilma via een omweggetje door de Senaat alsnog haar zin kunnen krijgen.

De Council on Foreign Relations had daarnaast gisteren een discussie over hoe Latijns-Amerika de wereldwijde financiële crisis heeft beleefd (transcript hier). Ook daar aandacht voor de petroleumindustrie (rond 41:30), onafhankelijkheid van buitenlandse olie en het belang van aardgas dat naar verwachting sterk zal toenemen de komende decennia.

In Argentinië is olie dit jaar ook een hot topic, met name door de nationalisatie van exploiteur YPF die de regering van presidente Kirchner dit jaar uitvoerde. Afgelopen week kondigde de voormalige eigenaar, het Spaanse Repsol, aan dat het de Argentijnse regering “door de internationale gerechtshoven zou slepen” om gecompenseerd te worden voor de nationalisatie (sinds de overname is de waarde van YPF overigens met 70% afgenomen).

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

“Urugay” en LGBT-rechten in opkomst

NIEUWS - In Uruguay wordt deze week het homohuwelijk behandeld in het parlement. Het zou na Argentinië het tweede Latijns Amerikaanse land kunnen worden dat het homohuwelijk mogelijk maakt. Neemt de homofobie af in het continent?

Terwijl in Frankrijk boze katholieken de straat op gingen om tegen het homohuwelijk te protesteren, lijkt het klimaat in Zuid-Amerika juist steeds gay friendlier te worden. Drie opmerkelijke voorbeelden afgelopen week illustreerden die liberaler wordende Latinomentaliteit.

Allereerst de behandeling van het homohuwelijk in het Uruguayaanse congres. Als het wetsvoorstel behandeling beide houses overleeft, wordt het land na Argentinië de tweede in Zuid-Amerika met een legaal homohuwelijk. Overigens trok hier ter stede (Buenos Aires) afgelopen week de Gay Pride Parade door de straten: geweldige foto’s van Leandro Aguirre staan hier, met deze briljante Cupido als mijn persoonlijke favoriet.
Iets verder naar het noorden, in Cuba, werd deze week de eerste transseksuele vrouw verkozen in een (lokale) regeringsfunctie. Adela Hernandez, geboren als man maar van kinds af aan levend als vrouw, zat twee jaar in de gevangenis vanwege “gevaarlijk”. Haar eigen familie had de aangifte ingevuld. Haar verkiezing is het tweede teken aan de wand voor afnemende homofobie in Latijns-Amerika.

Ook The Economist heeft het pro-gay sentiment opgepikt en meent zelfs een mondiale trend naar liberalere, LGBT-equalitywetgeving waar te nemen. Hun Daily Chart toont het overzicht: elf landen met legaal huwelijk voor homokoppels, twaalf jaar nadat Nederland voor het eerst de stap zette. De verkiezing van Obama en de legalisering van het homohuwelijk in enkele staten draagt ongetwijfeld bij aan de timing van het artikel. Het belang van de Latino-stem in Obama’s herverkiezing is vaak benoemd: dat zijn steun voor LGBT-rechten bijdraagt aan die Latino-stem is wellicht minder bekend.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Boze, grote, stonede middenklasse

ACHTERGROND - Wat is het nieuws elders in de wereld? De presidente van Argentinië ging slecht om met protesten van de middenklasse in haar land, en hoe beïnvloeden de verkiezingen in de VS de drugskartels in Mexico?

Hét nieuws van deze week in Argentinië was de ‘#8N’ megaprotestmars tegen de regering van presidente Cristina Fernández de Kirchner. Met luid pannengekletter, het zogenoemde cacerolazo, gaven met name middle class Argentijnen uiting aan hun woede over groeiende onveiligheid en corruptie, hoge inflatie en economisch wanbeleid.

Hoe dat economisch beleid, dat onder meer protectionisme gebruikt als middel tegen kapitaalvlucht en inflatie, precies in elkaar steekt laat dit artikel in Businessweek door middel van een paar sprekende voorbeelden mooi zien. Zo moet Porsche om onderdelen te mogen importeren naar Argentinië inmiddels eerst genoeg olijven en wijn het land uitsturen. Het is wachten op de eerste bolide die op Malbec-ethanol draait en gesmeerd wordt met olijfolie.

De middenklasse was ook boos vanwege de Oostindisch dove presidente. Haar respons de dag na de mars was bijna cabaretesk. Ze tweette: “Deze week waren er twee belangrijke gebeurtenissen. De Amerikaanse, en de Chinese presidentsverkiezingen.” In your face, #8N. In. Your. Face.

Die presidentsverkiezingen waren niet het enige nieuws uit het noorden met grote invloed op Zuid-Amerika. Ook referenda over het homohuwelijk en legalisering van marihuana haalden het nieuws. Die twee samengenomen produceerden bovendien deze 24-karaats gouden dijenkletser.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kidnap op de Beagle: Jemmy Button

Jemmy Button of Orundelico (afbeelding: wikimedia commons)

Eind december 1831 monsterde de toen 22-jarige Charles Darwin aan op de HMS Beagle. Daarmee begon deze veelbelovende Engelse natuuronderzoeker aan een lange en veelbewogen wereldreis. De inzichten die Darwin tijdens deze reis opdeed, zouden ruim 20 jaar later resulteren in het (r)evolutionaire standaardwerk On the Origin of Species.

Voor Darwin waren de vier jaar, tien maanden en vijf dagen aan boord van de HMS Beagle zijn eerste en enige grote reis. Het was echter al de tweede lange expeditie voor de in 1820 gebouwde Beagle. Van 1826 tot 1830 was het zeilschip ook al richting Patagonië en Vuurland gevaren, vooral om daar de zee(bodem) in kaart te brengen. Het was een reis onder een weinig gelukkig gesternte. De depressieve kapitein Pringle Stokes pleegde in 1828 tijdens een delirium zelfmoord, waarna de jonge aristocraat Robert FitzRoy het bevel overnam.

Nadat één van zijn sloepen was gestolen door de lokale bevolking, nam kapitein FitzRoy de discutabele beslissing om enkele jonge Vuurlanders mee terug te nemen naar Engeland. Een van deze Yaghan indianen was de toen 14-jarige Jemmy Button. Zijn naam dankt Jemmy aan de parelmoeren knoop waarmee kapitein FitzRoy trachtte Jemmy’s moeder schadeloos stelde voor wat feitelijk de ontvoering van haar zoon was. Jemmy’s echte naam was Orundelico.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Saaie Che, de Argentijn

Een oud gezegde luidt: Wil je geliefd worden, ga dan dood of op reis. Ernesto Guevara deed allebei en is mateloos populair. Er zijn liedjes aan hem gewijd en boeken, duizenden mensen lopen met tatoeages van zijn portret rond en miljoenen met diezelfde kop op een t-shirt. En dan zijn er ook nog films, zoals the Motorcycle Diaries. Binnenkort gaat het eerste deel van een tweeluik in première: Che, the Argentine, van regisseur Steven Soderbergh, met Benicio del Toro als hoofdrolspeler.

De film roept de vraag op of je een boeiende vertoning kunt maken van een verhaal dat iedereen al kent? Wie bijvoorbeeld aan de 9/11 film United 93 denkt zal zeggen: ja, dat kan. Wie Soderbergh’s verhaal van Che Guevarra en de Cubaanse revolutie bekijkt komt tot de conclusie dat, hoewel die revolutie slaagt, de film jammerlijk faalt.

Het ligt niet aan de vormgeving. Steven Soderbergh maakte eerder de pakkende driekleurenthriller Traffic, waarin Del Toro ook speelde (in de perkament getinte Mexico scènes). In ‘Che’ grijpt Soderbergh weer naar kleurcodering, met gevechts- en junglescenes in natuurlijke kleuren, grofkorrelige “historische” zwart-wit beelden van Che op bezoek bij de VN in New York en ouderwets aandoende kleurenmateriaal als Che en Fidel Castro elkaar ontmoeten.

De zwakte zit in het script. Soderbergh heeft de fout gemaakt een boek van Che Guevara als uitgangspunt te nemen. Che wordt zelfs als een van de schrijvers van de film opgevoerd. Hoewel een groot revolutionair, was hij bepaald geen spannend verteller. Zijn boeken lepelen rechtlijnig op wat er gebeurt en vervelen na de eerste drie bladzijden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Heden: Dag van het Ras

Vandaag is het in Latijns-Amerika feest. Het is Dia de la Raza, ofwel Dag van het Ras. Hoewel het woord ‘ras’ in Zuid-Amerika lang niet zo beladen is als bij ons, is de dag toch omstreden.
Officieel viert men op het feit dat Columbus in 1492 de Amerika’s ontdekte. Dat dat aanleiding kon zijn voor een feest werd in 1913 door een Spanjaard bedacht in het kader van de warme Ibero-amerikaanse banden en de gedeelde geschiedenis.

In 1917 was de toenmalige Argentijnse president Hipolito Yrigoyen een van de eerste leiders die de dag omarmde en er een officiële nationale feestdag van maakte. In de decennia daarna volgden velen anderen. Rasdag was de dag dat twee culturen elkaar ‘ontmoeten’ (ras en cultuur…verbinden sommige politici in Nederland die woorden ook niet stiekem aan elkaar?).

Hoewel Argentinië nog steeds vasthoud aan de naam ‘rasdag’ is men in veel landen al lang door de bocht. In de VS heet de dag heel correct Columbus day en wordt hij lang niet overal gevierd. In Hawaii kan Columbus de boom in en heeft men het over ontdekkersdag, nog neutraler. Chili praat over de dag van twee werelden en Uruquay heeft dag van de Amerika’s.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Arbeidsomstandigheden, lust u nog peultjes?

Kantoorbaan in Buenos Aires voor iemand die vloeiend Nederlands spreekt en Spaans op een behoorlijk niveau beheerst. Werktijden: maandag tot en met vrijdag, van half drie tot half twaalf (voor de goede verstaander: half drie ’s nachts tot half twaalf ’s middags). Vergoeding: 2400 pesos per maand, plus 200 pesos taxivergoeding om op het werk te kunnen komen.

Bovenstaande kantoorbaan werd mij onlangs aangeboden. Argentijnse vrienden vonden het lang geen gek aanbod. Vooral de verdiensten lagen op een behoorlijk niveau. De meesten van hen verdienen minder (een boekhouder: 1800 pesos per maand, een secretaresse: 1500 pesos). Bij de huidige koersen komt 2400 pesos neer op ongeveer 550 euro. Daarvoor werk je dan 40 uur per week, met iedere dag verplicht een uur pauze. Daglicht in kantoorruimtes is zeldzaam, net als werken in een ruimte met minder dan honderd man erin. Je salaris krijg je keurig uitbetaald op de allerlaatste dag van de maand, deels in geld, deels in bonnen die je vervolgens mag/moet uitgeven bij bepaalde supermarktketens en winkelgroepen.

Vakantie krijg je ook, namelijk twee weken per jaar. Twee weken per jaar betekent tien werkdagen. Wie vijf jaar trouw blijft aan een bedrijf wordt opgeschaald naar vijftien vakantiedagen en na tien jaar worden het er zomaar twintig. Luxe!
Ziek melden kan natuurlijk ook: je hoeft alleen maar een doktersattest te overleggen (soms twee) en keurig thuis te wachten tot de arts van het bedrijf op bezoek komt. Overigens krijgen de meeste kantoorwerkers een jaarlijkse verplichte medische check op het bedrijf. Er komt dan een grote truck met een mobiele spreekkamer/lab naast het kantoor te staan en alle medewerkers gaan door de scanner. Benieuwd wat er dan met je gebeurt als je HIV-positief blijkt….

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende