WW: Wandelvakantie van 35 Miljoen dollar

Sargasso publiceert deze maand drie artikelen uit het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde dat deze keer geheel gewijd is aan het onderwerp energie. De vorige twee bijdragen gingen over wind- en kernenergie. De derde en tevens laatste bijdrage is een artikel van Paul van der Sluis over energiebesparing. Paul van der Sluis is principal scientist bij Philips en werkt aan verschillende onderwerpen, waaronder een kooktoestel dat het mogelijk maakt om rookvrij en efficiënt te koken met behulp van hout.

Met de publicatie van het jongste rapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change; fourth assessment report) staat energie weer volop in de aandacht. Daardoor vragen veel particulieren zich af hoe energie bespaard kan worden en of dit een serieuze vermindering van hun CO2-uitstoot kan bewerkstelligen. De gestegen energieprijzen kunnen daarbij een extra motivatie zijn. In dit artikel worden de mogelijkheden geëvalueerd die huishoudens hebben om energie te besparen en hieronder wordt verstaan het uitvoeren van dezelfde activiteiten of vervulling van dezelfde functies met minder energieverbruik.

Huidig energieverbruik
Het totale temperatuurgecorrigeerde primaire energiegebruik in Nederland in 2002 is 3.204 PJ per jaar [1] waarbij onder het ‘primaire energiegebruik’ wordt verstaan energie, inclusief de energie die nodig is voor de opwekking van verbruikte energie. Dat betreft vooral de 59% omzettingsverliezen in de elektriciteitsopwekking: het rendement van de elektrische energieopwekking is gemiddeld slechts 41% [2]. Bij temperatuurcorrectie wordt het energiegebruik gecorrigeerd voor de jaarlijkse variatie in dagelijkse temperaturen waardoor verschillende jaren met elkaar vergeleken kunnen worden.
Van het totale primaire energiegebruik komt 22% rechtstreeks voor rekening van de sector huishoudens. Dit betreft voornamelijk aardgas, brandstof voor vervoer en elektriciteit (scroll voor diagram).
Gas- en elektriciteitsgebruik zijn echter maar een deel van het totale energiegebruik. Met het kopen van goederen en diensten wordt ook energie gekocht, de zogenaamde indirecte energie, ofwel die energie die nodig is om vanuit de grondstoffen, het product te maken. De hoeveelheid gebruikte indirecte energie in de diagram is gebaseerd op de verdeling van 1994 [4] en genormeerd op het verbruik van 2002. Het totaal is met 21,9% toevalligerwijs vrijwel gelijk aan het directe energie gebruik, zodat het totale energiegebruik dat door huishoudens direct beïnvloedbaar is gelijk is aan 44% . De ontbrekende 56% gaat onder andere naar producten uit sectoren die je als burger afneemt zonder ze expliciet te kopen, zoals de straatverlichting, onderwijs, overheid en de gezondheidszorg.

Sargasso publiceert deze maand drie artikelen uit het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde dat deze keer geheel gewijd is aan het onderwerp energie. De eerste bijdrage ging over windenergie. De tweede bijdrage is een artikel over kernenergie en bevat o.a. een interview met van Tim van der Hagen: directeur van het Reactor Instituut in Delft

In 1896 ontdekte Henri Becquerel bij toeval het spontane radioactieve verval van uranium met behulp van een fotografische plaat. Met Einsteins E = mc2 werd het in het begin van de twintigste eeuw duidelijk dat door het massadefect bij het splijten van een gram uranium evenveel energie vrij zou komen als bij het verstoken van 2.500 ton goede steenkool. Voor een efficiënte energiewinning moet het verval echter op een of andere manier sneller verlopen. In 1939 lukte het de Duitsers Hahn en Strassman de splijting van 235U op te wekken met een bombardement van neutronen hoewel ze niet begrepen wat er gebeurde. Lise Meitner en haar neef Otto Frisch snapten het wel en publiceerden de verklaring meteen in Nature [1]. De zoektocht naar het in gang zetten van een kettingreactie in radioactieve elementen begon, zowel in Duitsland als in de Verenigde Staten, Rusland en Japan, met als vernietigend resultaat de atoombommen op Japan in 1945. In de jaren vijftig kwamen civiele toepassingen van kernenergie tot ontwikkeling. Na de ongelukken in Harrisburg (1979) en Tsjernobyl (1986) is er wereldwijd weinig meer geïnvesteerd in kernenergie. Is het nu tijd voor een opleving? Een gesprek over de perspectieven van kernenergie met Tim van der Hagen, directeur van het Reactor Instituut in Delft. (door: Claud Biemans)