Verkiezingen in Corona-tijd: nog veel huiswerk voor de spoedwet

van Prof.Mr. Aalt Willem Heringa. Afgelopen maanden hebben we gezien hoe her en der in de wereld verkiezingen geraakt zijn door het Corona-virus. Verkiezingen zijn uitgesteld en later weer ingehaald en gehouden, maar dan wel met tal van veiligheidsmaatregelen. En inderdaad is het nuttig en cruciaal om na te denken over hoe verkiezingen in Corona-tijd te houden en daarvoor de nodige voorzieningen te treffen. Uitgangspunt is dat het veel beter is om verkiezingen te houden dan deze te moeten uitstellen. Tenslotte is democratie onlosmakelijk verbonden met regelmatige verkiezingen en wisselingen van de wacht. Maar dan hebben staten wel de plicht om die veilig en toegankelijk en met alle waarborgen te organiseren, en dat betekent in Corona-tijden mogelijk iets anders dan in het oude normaal.

Foto: Gage Skidmore (cc)

Straks komt alles goed

RECENSIE - In haar baksteen van een boek, ‘Een geschiedenis van de Verenigde Staten’, probeert Julli Lepore de moed erin te houden.

‘Dergelijke mannen neigen altijd naar de kranten- en de amusementswereld. Ze combineren een morbide gepreoccupeerdheid met het publiek met een fabelachtige lage mening over de mentaliteit en het morele karakter van het publiek. Ze denken dat de politiek als communicatiemiddel, en zelfs de natie zelf, er allemaal is voor hun persoonlijk plezier.’

Dit gaat niet over Donald Trump. Dit zei Orson Welles in 1941 over de hoofdpersoon in zijn film Citizen Kane, het verhaal van de krantenmagnaat Kane die de wereld wil beheersen. Kane was, zoals iedereen weet, gebaseerd op een échte krantenmagnaat, William Randolph Hearst. Het plot van de film leek zó sterk op de Hearst-biografie Imperial Hearst, dat Welles een proces aan zijn broek kreeg wegens plagiaat. Welles ontkende het boek zelfs maar te kennen. Hearst, Kane, volgens hen was het gewoon een Amerikaans type. Hij had gelijk. Op dit moment wordt de Amerikaanse politiek gedomineerd door exact zo’n megalomaan.

Maar laat ik beginnen met te zeggen dat ‘Deze Waarheden. Een geschiedenis van de Verenigde Staten’, veel te dik is. De uitgever heeft op de stofomslag laten zetten: ‘Voor wie Amerika écht wil begrijpen’. Daarvoor moet de lezer ruim duizend bladzijden lezen. En bij auteur Jill Lepore is dat geen onverdeeld genoegen. Ze schrijft prima, helder, maar ‘dicht’. Ze wil niks ongezegd laten. De feiten en feitjes tuimelen over elkaar heen. Een boek voor de doorzetter, zeg maar. Maar wat wél geniaal is aan dit boek, is de timing.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: © Sargasso logo serie Nieuwe politieke partijen

Nieuw politiek talent

COLUMN - Hoe lastig, complex en soms angstig deze tijden ook zijn, het weerhoudt de politieke partijen er niet van ondertussen hun verkiezingscampagnes bij elkaar te knippen en te plakken. In de Tweede Kamer lijken de verkiezingscampagnes al goed op dreef.

En dat is dan nog de propaganda van de zittende partijen. Daar kunnen de nieuwelingen die nog een zetel hopen te veroveren niet tegen op.

Er zijn bij de Kiesraad 42 politiek partijen geregistreerd die niet in de Tweede Kamer zitten. Met de 13 zittende partijen zijn er dus 55 bij de Kiesraad geregistreerd. Vijf meer dan in 2012 toen we besloten het aanstormend nieuw politiek talent eens van dichtbij te bekijken.

Tot 21 december kunnen er nog meer partijen worden geregistreerd en dan is het afwachten hoeveel partijen op 1 februari 2021 met een kandidatenlijst kunnen komen. Lang niet allemaal zullen we in maart 2020 op de kieslijsten terug zien.

Zo zagen we 2017 achtentwintig partijen op de stembiljetten, maar slechts 13 (46%) haalden het pluche. Bij de laatste vijf Tweede Kamerverkiezingen haalde zo’n 42 tot 53% van de deelnemende partijen genoeg stemmen voor volksvertegenwoordigende zetels.

2017 28 13 46% 2012 21 11 52% 2010 19 10 53% 2006 24 10 42% 2003 19 9 47%

Het is al een poosje een gestaag komen van nieuwe lieden en clubjes die zich bij de Kiesraad laten registreren. De vooralsnog laatste aanmelding vond 3 september plaats. ‘Healthy Earth’ en ‘Modern Nederland’ werden opgenomen in het register. Er werd ook een partij geschrapt: StemNL’ verdween uit het register voor de Tweede Kamerverkiezing, op verzoek van die partij.

Foto: Ministerie van Buitenlandse Zaken (cc)

Vijfsterrenbeweging boekt een succesje

ELDERS - De Italiaanse centrum-linkse regering haalt opgelucht adem na een referendum over grondwetswijzigingen en regionale verkiezingen. Ze hoopt de rechtse oppositie ook in de toekomst van het lijf te kunnen houden met een nieuw migratiebeleid van de EU en een succesvolle aanpak van de corona-pandemie.

In het referendum steunde bijna 70 procent van de kiezers het voorstel om het aantal leden van parlement en senaat te reduceren van 630 naar vierhonderd resp. van 315 naar tweehonderd. Het plan komt oorspronkelijk van de inmiddels wat kwakkelende Vijfsterrenbeweging (M5S) die nu al twee jaar in de regering zit, eerst met de rechtse Lega en sinds vorig najaar met de centrum-linkse Democratische Partij (PD). De populistische Vijfsterrenbeweging wil nog veel verder gaan met het hervormen van de Italiaanse staat.  Luigi Di Maio, voorman van de Vijfsterrenbeweging (hier op de foto met zijn Nederlandse collega-minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok) was niettemin enthousiast over het resultaat van het referendum: “We krijgen weer een normaal parlement, met 345 zetels en privileges minder”.

Tegelijk met het referendum werden in enkele regio’s ook verkiezingen gehouden. De rechtse oppositie won op veel plaatsen. Maar niet in Toscane. Daar won Eugenio Giani, de kandidaat van de PD. Nicola Zingaretti, de PD-leider die in zwaar weer terecht zou zijn gekomen als zijn partij weer had verloren toonde zich tevreden met dit resultaat. Di Maio sprak als overwinnaar: “We hebben het weer gedaan. Degenen die probeerden dit referendum om te zetten in een stem tegen de regering, kregen een boemerang.”

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Schermafbeelding videostream Tweede Kamer stemmingen moties 18 maart 2020

Verkiezingscampagnes begonnen

COLUMN - Politieke partijen moeten uiterlijk 21 december 2020 hun partijnaam bij de Kiesraad laten registreren om onder deze naam deel te nemen aan de Tweede Kamerverkiezing. Je zou denken dat de verkiezingscampagnes dan echt los gaan. Maar nee…

Met de verkiezingen van een lijsttrekkertje hier en een nominatie voor het minister-presidentschap daar, die moet concurreren met deez’ of wellicht toch gene, zat de stemming er al een beetje in en Prinsjesdag 2020 heeft het verkiezingsvuur echt doen ontbranden.

De eerste campagnespeech is vanmorgen afgestoken door de heer Wilders, die als eerste op de sprekerslijst van de APB (Algemene Politieke Beschouwingen) stond.

Tijdens een van de vele interrupties sprong Baudet in en verklaarde zich solidair met de PVV, waarop Wilders hem bedankte en de hoop uitsprak dat PVV en FvD in maart 2012 alle andere partijen zullen ‘overrulen’.

Aan het einde van zijn betoog openbaarde hij zijn verkiezingsprogramma (niks nieuws, de bekende riedel: geen hoofddoekjes, geen geld naar Zuid-Europa en naar asielzoekers, behoud van Zwarte Piet, etc., etc.) en riep hij de kiezers op 10 jaar Rutte-beleid weg te vagen door op de PVV te stemmen en de partij de grootste van Nederland te maken.

Foto: © Sebastiaan van der Lubbe idee belofte verantwoording copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Politiek: idee, belofte en verantwoording

COLUMN - Hoe in de politieke actualiteit focus en doel in het oog te houden zonder te verdwalen in details en anekdotes? Dat is de opdracht aan (studenten) journalistiek met politiek in hun portefeuille. Twee boeken (een uit, een nog niet) zetten mij deze zomervakantie op een spoor: Antony Beevors The Battle for Spain over de burgeroorlog en Jill Lepores These Truths, een (politieke) geschiedenis van Amerika. In beide boeken staan de ‘ideeën’ (van Spanje en Amerika) centraal en beschrijven ze onder welke omstandigheden, door wie en met welke argumenten een idee de overhand krijgt of het onderspit moet delven.

Politiek zouden we kunnen omschrijven als een idee met materiële consequenties. Die benadering boeit mij in ieder geval aan politiek, namelijk als brug tussen taal en tastbaar gevolg in de werkelijkheid, een koppeling tussen woord en daad (‘geen woorden, maar daden’ is mijn inziens dan ook een voorbeeld van a-politiek handelen). Terzake. Politiek als idee is mijn inziens echter wat mager. Want politiek gaat ook over beloften en verantwoording. Zo maakt Nederland zich langzaam op voor en is in Amerika al in volle hevigheid de verkiezingscampagne losgebroken.

Campagnes zijn nieuwsrijk en lastig te duiden: hoe in een intense periode van strijd het overzicht te bereiken en de moeite en energie die erin wordt gestopt ook na de verkiezingsperiode te laten renderen? Vaak ontstaat tussen verkiezingen en de fasen daarna een knip – al is het alleen al in de personele unie van redacties en de aandacht die politiek tijdens de campagne wel, maar daarna een stuk minder krijgt. Beide boeken, mijn fascinatie voor politiek als idee met materiële consequenties en de moeite die het kost verkiezingscampagnes te duiden, meer dan als spel of race, bracht me op een heuristisch model:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Foto Flickr - Marco Fieber. copyright ok. Gecheckt 22-09-2022

Wit-Rusland: potentaat in de penarie

ACHTERGROND - Het leven van president Aleksandr Loekasjenko van Wit-Rusland is niet altijd makkelijk. Voor het eerst in zijn 26 jarige termijn als de president en dictator van het Oost-Europese land heeft Loekasjenko te maken met een flinke uitdaging in de verkiezingen. Tot nu aan toe wist de president op klassieke wijze eventuele tegenstand uit de weg te ruimen en de uitslag van hogerhand te vervalsen.

Ook dit jaar deed Loekasjenko alles volgens het draaiboek: hij diskwalificeerde de populairste tegenkandidaten, sloot een aantal lastige politieke opponenten op en maakte kritische journalisten monddood: de perfecte opmaat naar een deskundig georkestreerde verkiezing. Aanstaande zondag gaan de Wit-Russen opnieuw naar de stembus. Deze keer lijkt alles echter niet zo gladjes te lopen voor de autocraat.

Tegenstand

Loekasjenko mag wel een ervaren despoot zijn, maar zijn oppositie is ook niet voor één gat te vangen. Nadat de populaire criticus Sergej Tichanovski, samen met andere critici, onder nevelige omstandigheden werd gediskwalificeerd en opgesloten, besloot zijn echtgenote Svetlana in te springen als presidentskandidaat en in een verbluffend tempo de benodigde handtekeningen te verzamelen.

In tegenstelling tot andere presidentskandidaten werd Svetlana Tichanovskaja niet gediskwalificeerd of gevangen gezet. Misschien dat Loekasjenko dacht dat een onbekende vrouw geen serieuze dreiging zou vormen voor zijn herverkiezing. Bovendien heeft zelfs een georkestreerde verkiezing een tweede stem nodig.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Dan maar een gekozen minister-president?

OPINIE - Een gekozen minister-president is een slecht idee en de strijd om het premierschap uitvechten via de Tweede Kamerverkiezingen is eveneens ongepast, betoogt Tom van der Meer in een eerder bij Stuk Rood Vlees verschenen artikel.

Het lijsttrekkerschap is niet meer voldoende. Veel kandidaat-lijsttrekkers spreken direct ook de ambitie uit om premier te worden van Nederland. Nu komt die trend niet uit de lucht vallen. Politici, media en spindoctors voeden al jarenlang het frame dat de grootste partij automatisch ook de premier mag leveren. Tot begin jaren tachtig was dat niet vanzelfsprekend. Het was zelfs niet evident dat de grootste coalitiefractie het premierschap zou krijgen. Inmiddels is dat anders.

In een versplinterd partijlandschap zet je jezelf op achterstand als je niet zo’n premiersambitie uitspreekt. Media slikken deze ambitie als zoete koek, en dragen gretig bij aan het frame dat de lijsttrekker ook premierskandidaat is.

Denk aan de beruchte ‘premiersdebatten’ die RTL4 al jarenlang organiseert met de lijsttrekkers van de grootste partijen, inclusief nabeschouwingen. Of denk aan de nu al jarenlange speculaties welke CDA-kroonprins het tegen Rutte zou kunnen opnemen om het premierschap. Bij De Jonge (CDA) en Kaag (D66) zien we hoe de uitgesproken ambitie van het premierschap aandacht genereert voor hun kandidaatstelling (!) voor het lijsttrekkerschap van in de peilingen niet al te grote partij. De aandacht verschuift door deze anticipatie al snel van inhoudelijke ideeën naar vermeende leiderschapskwaliteiten.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Tobias Begemann (cc)

Een kabinet vol kikkers die wachten op een zoen van het electoraat

COLUMN - Wopke dus niet, Hugo en Sigrid wel. Zondag maakte Sigrid Kaag bekend een gooi te willen doen naar het leiderschap van D66. In een exclusief gesprek met Jinek en, later, aangeschoven bij OP1, moest ze al direct schipperen tussen haar ministerschap in het kabinet en haar nieuwe rol als lijsttrekker (D66 voor meer geld verpleging, kabinet: lastig).

Arme Rutte.

De komende maanden heeft hij in ieder geval drie kemphanen met dadendrang in zijn kabinet zitten: als Kaag zich gaat profileren, kunnen Keizer en De Jong, onderling ook verwikkeld in een strijd, niet achterblijven. Op zichzelf kunnen liberalen daar naar eigen zeggen goed tegen (de VVD is bij elke interne discussie een ‘gezonde partij’ waar mensen het oneens met elkaar mogen zijn), maar het is al gespannen binnen de coalitie. En D66 is van die onrust vaak een aanstichter.

Zo wilde de partij veel sneller verder met een wet voltooid leven dan de coalitie, wat al tot een botsing tussen partijen leidde. En ook bij de aanpak van het stikstofprobleem liepen de sociaal-liberalen voor de partijen uit; kamerlid Tjeerd de Groot stelde vorig jaar keihard de veestapel te willen halveren en Remkes bevestigde dat vorige week. De partij brak vervolgens bijna het regeerakkoord open (meer Europa) en legde met kritiek op de privacy-schending een bom onder de corona-app van het kabinet.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Afkeuring, treurnis en wantrouwen

COLUMN - Het kabinet heeft het met de volksgezondheid al lastig genoeg, evenals met de economische gevolgen, maar sinds dinsdag wankelt ook de zekerheid of het kabinet in deze samenstelling de rit tot de volgende verkiezingen zal uitzitten.

De Eerste Kamer ligt op ramkoers met minister Ollongren. Met 39 stemmen voor en 36 tegen nam de Senaat een motie van afkeuring aan (motie Kox c.s.). Bij de hoofdelijke stemming bleek dat er bij geen enkele partij een dissidente opvatting was. Dus de voltallige fracties van VVD, CDA, D66, CU, SGP en Fractie-Otten waren tegen de motie.

De rest was voor en dat deze motie nu een meerderheidje haalde is natuurlijk mede te danken aan de verkiezingsuitslag van de laatste Provinciale Statenverkiezingen, die succesvol bleken voor het Forum voor Democratie.

Eerste Kamer versus Tweede Kamer

In de Tweede Kamer werd half april een motie over een tijdelijke huurstop en een huurverlaging voor de sociale en de vrije sector verworpen (76 tegen, 74 voor),  een week later nam de Eerste Kamer een soortgelijke motie aan.

De minister zei de motie niet uit te willen voeren en op 9 juni volgde in de Eerste Kamer een motie “over het alsnog op enigerlei wijze uitvoeren van de motie-Kox c.s. over een tijdelijke huurstop voor zowel de sociale sector als de vrije sector”. Ook die motie kreeg een meerderheid in de Senaat.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende