Controversieel

Laten we de week eens beginnen met controversiële onderwerpen. Of anders gesteld: wat een reusachtige berg ontzettend belangrijk werk ligt doelloos op de plank. Elf april verklaarde de Tweede Kamer 250 wetsvoorstellen en beleidsdocumenten controversieel. Zolang er geen nieuw kabinet is worden die zaken niet verder behandeld. Hoe langer de (in)formatie duurt, hoe langer die 250 zaken onbehandeld blijven. Wat wij nu willen weten is: voor welke van die onderwerpen zouden de potentiële coalitiepartners nu eens haast moeten maken? Of zijn er misschien onderwerpen bij die acuut van die lijst gehaald moeten worden en ook wel zonder een nieuw kabinet behandeld kunnen worden? Het is tenslotte de Tweede Kamer die deze lijst heeft gemaakt, dus diezelfde Kamer zal toch zeker wel de bevoegdheid hebben die lijst ook weer te veranderen? Download u de lijst hier en we zien uw reacties met grote nieuwsgierigheid tegemoet.

Door: Foto: -JvL- (cc)

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Heeft een tweede lezing voor Grondwetswijzigingen nog wel zin?

ANALYSE - Maar liefst drie voorstellen tot wijziging van de Grondwet moeten na de komende ontbinding van de Tweede Kamer voor de tweede keer worden ingediend: de invoering van een correctief referendum, de ‘deconsitutionalisering’ van de kroonbenoeming en de constitutionele basis van de openbare lichamen in Caribisch Nederland. Daarnaast zal de nieuw gekozen Tweede Kamer zich ook weer moeten buigen over constitutionele toetsing door de rechter. Dit laatste voorstel, ooit aanhangig gemaakt door Femke Halsema, zwerft in tweede lezing al sinds 2010 door de Tweede Kamer.

De procedure tot Grondwetswijziging

De Grondwet schrijft voor dat Grondwetswijzigingen in twee lezingen door de Staten-Generaal moeten worden behandeld. Nadat Tweede en Eerste Kamer met een gewone meerderheid het voorstel hebben aangenomen en het is ondertekend en bekend gemaakt, wordt – aldus art. 137, lid 3  van de Grondwet – de Tweede Kamer ontbonden. Nadat de nieuwe Tweede Kamer opnieuw is samengekomen overwegen beide Kamers het voorstel opnieuw. Dan is in zowel Tweede als Eerste Kamer een tweederde meerderheid vereist. Wijziging van het voorstel is dan niet meer mogelijk.

De ontbinding van de Tweede Kamer en het daarop volgend uitschrijven van nieuwe verkiezingen is bedoeld om de kiezer gelegenheid te geven zich uit te spreken over zo iets belangrijks als een wijziging van de Grondwet. In de praktijk komt daar maar weinig van terecht. In 1948 vonden voor het laatst ontbindingsverkiezingen plaats die alleen maar het gevolg waren van een wijziging van de Grondwet. De Grondwetswijziging was nodig in verband met de soevereiniteitsoverdracht van Nederlands-Indië. Sindsdien laat het kabinet ontbindingsverkiezingen altijd samenvallen met reguliere of door de val van een kabinet benodigde tussentijdse verkiezingen.

Foto: Harald Groven (cc)

Verkiezingen en ambtelijke macht

ANALYSE - In een vorig stuk probeerde ik het stemmen te relativeren. Ons bestuur is nogal vastgelopen, door politiek en door ambtelijk onvermogen. Je kunt denken dat je via het rode potlood de koers van onze samenleving kunt veranderen, maar dat is nogal betrekkelijk.

Kunnen we fundamentele dingen veranderen door een andere bureaucratie?

De politiek bepaalt de richting, het doel, maar ambtenaren moeten er middelen bij leveren, in de vorm van geld (via belasting) of via regelgeving (wetten, regels). Als de politiek het laat afweten, kan de uitvoering dan helpen?

Het openbare debat

Het politieke proces vindt in openheid plaats, het parlement debatteert en de TV camera registreert. Het Binnenhof is dicht bevolkt met journalisten, die voor tips afhankelijk zijn van de informant, die wat “lekt”. Ook lobbyisten zijn actief: zij proberen niet alleen politici te overtuigen, maar beïnvloeden ook ambtenaren.

In mijn vorige verhaal stond de trias politica centraal: de vraag naar de verhouding tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. De socioloog Max Weber ziet een voortdurend zoeken naar een balans tussen de trias.

De rol van de media bij het belichten van die balans tussen onderdelen van het openbaar bestuur is ongetwijfeld veranderd. De aandacht van de TV was al groot. Daar is de betekenis van internet, twitter, etc. nog bij gekomen. Het heeft de publiciteit gedemocratiseerd. Iedereen kan over informatie beschikken. Maar het risico van bubbles van alleen maar gelijkgestemden is vergroot door het zoeken naar verwante opinies.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Democratie, populisme en openbaar bestuur

ACHTERGROND - Kan de zege van het rechtse populisme nog worden gekeerd? Wat is er nodig aan onderhoudswerk aan onze democratie? Het zijn simpele vragen onder druk van de komende verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland. De uitvoering van de Brexit maakt het nog ingewikkelder. Maar antwoorden die hout snijden zijn er maar weinig.

In dit stuk en misschien nog een volgend verhaal, probeer ik te verkennen wat er aan de orde is en hoe de gematigden de middelmatigheid der populisten het hoofd kunnen bieden. Ik onderscheid het politieke proces (besluiten wat we willen) van het bestuurlijke proces (regelen dat we het bereiken).

Waarheid en redelijk overleg

Democratie is een systeem van regeren, met pijlers van waarheid en redelijk debat. Onze vertegenwoordigende organen mogen niet worden voorgelogen. Ons politiek debat vraagt niet naar macht, maar om uitwisselen en afwegen van argumenten.

Democratisch besluiten is aan regels gebonden: de belangrijkste is dat de meerderheid beslist. Ook belangrijk is dat optimaal rekening gehouden wordt met de minderheid. Hoe beslissingen worden genomen, is ook in diverse regels vastgelegd. Ik noem maar eens wat: het onderwerp moet tevoren bekend worden gemaakt en de beslissers moeten zich kunnen voorbereiden. Op opvattingen staat geen straf, er is een veilige rechtsstaat. Of: elke uitgave moet gedekt zijn door een politieke beslissing.

Foto: -JvL- (cc)

Wie mogen er straks naar de verkiezingsdebatten?

In aanloop naar de verkiezingen waar dit jaar waarschijnlijk een zeer hoog aantal partijen zullen deelnemen, loopt nu al de discussie hoog op wie er mag aanschuiven bij de verkiezingsdebatten.
Het is soms niet duidelijk wat de criteria zijn die bepalen of een partij net wel of net niet bij de gelukkigen zit. Om die keuze transparant te maken heb ik een model opgesteld op basis van de inbreng van diverse deskundigen.
Het model houdt rekening met het verleden (continuïteit van bestuur is ook relevant), of een partij nu in de regering zit, hoeveel leden een partij heeft (vaste stemmers) en hoe ze er nu voor staan in de peilingen.

Op basis daarvan komt er een rangorde uit. Afhankelijk van hoeveel partijen aan tafel passen, kan men dan zien welke dat zijn.

Aan u de vraag of dit model beter kan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

“Er zitten te veel hogeropgeleiden in de Kamer”

De Volkskrant bespreekt de stellingname van Armen Hakhverdian, wetenschapper aan de UvA, van wie vandaag een boek verschijnt waarin gepleit wordt voor minder hoogopgeleiden in de Tweede Kamer: “Nepparlement – Een pleidooi voor politiek hokjesdenken”. Het argument: met 90% hogeropgeleiden is de Tweede Kamer geen afspiegeling van de samenleving.

Persoonlijk ben ik wel benieuwd wat men hier op Sargasso daarvan vindt: heeft Hakhverdian een punt, en moeten de belangen van de laagopgeleide groep in de samenleving beter vertegenwoordigd worden door meer lageropgeleiden in de Kamer te zetten?

Tweede Kamer beperkt rechten zich afsplitsende partijen

Op zich valt daar nog wel wat voor te zeggen, omdat je in Nederland in de praktijk op partijen stemt. Ik zou dan wel graag een uitzondering willen zien voor kamerleden die individueel wél voldoende voorkeursstemmen hebben gehaald voor een kamerzetel.

Een andere aanpassing is die voor de commissie Stiekem, waar staatsgeheimen worden besproken. Straks mogen alleen nog de grootste vijf partijen aansluiten. Ook hier snap ik dat je niet elke afsplitsing erbij wil hebben, maar waarom niet alle partijen die een mandaat hebben van het volk, oftewel alle partijen die direct na de verkiezingen in het parlement zitten?

Vorige Volgende