Volmachten ronselen

De kiezerspas is niet het meest geschikte middel om aan voldoende stemmen voor één zetel te komen. Kunnen de volmachten wél aantikken? De kiezerspas lijkt een aardige oplossing voor partijen die in een beperkt aantal kieskringen zijn ingeschreven. Met je stempas mag je alleen binnen je eigen kieskring stemmen, met een kiezerspas mag dat in heel Nederland. Van de elf partijen die in minder dan 19 tot 20 kieskringen meedoen, wordt deze optie actief gepromoot door de Partij voor de Republiek, VSN (Vrij en Sociaal Nederland) en Lijst30. We hadden nog maar net duidelijk gemaakt dat gebruik van de kiezerspas de kleinere nieuwe politieke partijen bar weinig gaat opleveren, of nu zien een paar partijen ineens mogelijkheden in de volmachten. Niet alleen de drie genoemde nieuwelingen, ook een gevestigde pluchezitter als het FvD ruikt daar kansen. Meteen reuring, want mogelijk gaat het hier om het ronselen van volmachten en dat is strafbaar. He FvD leek daar verder in te gaan dan de andere drie. Baudet had in een inmiddels verwijderd Youtube-stukje gezegd: “Ik wil kijken of wij alle FvD’ers kunnen oproepen om drie volmachten te regelen. Want als alléén al onze 50.000 leden drie volmachten kunnen regelen, dan hebben we al bijna 200.000 stemmen. Dat is al genoeg voor drie zetels.” Dat zou dus betekenen dat die 50.000 leden op zoek moeten naar 150.000 andere kiezers om bij hen een volmacht los te peuteren. Dat riekt teveel naar een oproep tot volmachten werven (ronselen). Andersom (150.000 kiezers die aan 50.000 andere kiezers een volmacht verstrekken) is volgens de geldende regels: “Het initiatief tot het verlenen van een volmacht ligt bij de kiezer, en niet bij zijn gemachtigde”. Of er ook echt 150.000 kiezers zijn die heel toevallig net die 50.000 FvD-leden kennen? Terzijde: het is volstrekt onduidelijk waar het FvD die 50.000 leden vandaan haalt. In een recent gepubliceerd onderzoek van het DNPP (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen) staat dat het FvD 45.322 leden heeft genoemd. Het DNPP tekent daarbij aan dat “de ontwikkelingen in de ledenaantallen van Forum niet zijn vast te stellen. Waar andere partijen jaarlijks aan het NDDP doorgeven hoeveel leden erbij kwamen en afscheid namen, heeft Forum dit tot dusver geweigerd.” Als elk van die 45.322 FvD-leden daadwerkelijk drie volmachten weet te verkrijgen dan komt het FvD niet verder dan 2 zetels. (Berekent op basis van een door het CBS geschat aantal kiesgerechtigden en een percentage van 78% geldige stemmen). De andere drie partijen noemen de optie van de volmachten en verwijzen de lezers naar informatie van de Kiesraad. Alleen Lijst30 biedt aan te bemiddelen: “We brengen je graag in contact met een betrouwbare Lijst30 kiezer, die namens jou op Lijst30 gaat stemmen, als we bij jou niet op het stembiljet staan.” Dat mag allemaal wel. In een artikel (1-7-2020) van Ron de Jong (historicus en als onderzoeker verbonden aan de Kiesraad) op Stuk Rood Vlees wordt verwezen naar Een onderzoek van de Kiesraad naar de werking van strafbepalingen in het verkiezingsproces (2015). We citeren: “Evenmin heeft de wetgever het plaatsen van advertenties door politieke organisaties, waarbij bemiddeling wordt aangeboden bij het stemmen bij volmacht, aan banden willen leggen.” De wetgever ziet in deze context: “De achterliggende redenering is dat dergelijke advertenties zich tot kiezers richten die reeds van plan waren bij volmacht te stemmen, doch moeite hebben een gemachtigde te vinden.” In een ander artikel op Stuk Rood Vlees (2019) lezen we dat het stemmen bij volmacht geen amper voorkomend verschijnsel is. “Ongeveer één op de tien geldige stemmen wordt door middel van een volmacht uitgebracht. Dit betreft bijna uitsluitend onderhandse volmachten. Van de schriftelijke volmacht wordt slechts weinig gebruik gemaakt.” Het stemmen per volmacht is al jaren onderhevig aan kritiek. Het zou te fraudegevoelig zijn en lastig op misbruik te controleren. Over de omvang van eventueel misbruik is echter weinig bekend. (in hetzelfde artikel van Stuk Rood Vlees). In een advies van 21 maart 2018 stelde de Kiesraad voor het maximum aantal volmachten te vergen van twee naar een. In de Verkiezingsagenda 2021 stelden de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken voor het volmachtstemmen maar helemaal af te schaffen. De staatscommissie Parlementair Stelsel bedacht dat vervroegd stemmen tot een “waarschijnlijke afname van het aantal volmachten” kan leiden, “omdat er meer mogelijkheden worden geboden om zelf te stemmen. Dit zou een positieve ontwikkeling zijn; het stemgeheim en de stemvrijheid komen immers minder in het gedrang.” Om de verkiezingen hoed dan ook door te laten gaan, terwijl het coronavirus nog lang niet uit zicht is, heeft het kabinet in al haar wijsheid besloten dat een kiezer niet twee, maar drie volmachten mag verstrekken. Ook het vervroegd stemmen en het briefstemmen zijn extra maatregelen waardoor kiezers coranaproof zouden kunnen stemmen. Dat briefstemmen blijkt niet helemaal vlekkeloos te kunnen gaan. En nu is het niet ondenkbaar dat volgers van bepaalde politieke partijen de boodschap van hun leiders wat al te letterlijk interpreteren en jacht gaan maken op volmachten. Pas als na 17 maart blijkt dat er enorm veel meer volmachten zijn gebruikt dan als gewoon mag worden aangenomen, zou dat een sterke aanwijzing kunnen zijn dat daar toch iets mis is gegaan. Voor één zetel gaat dat niet om enkele honderden, maar ettelijke tienduizenden volmachten. Hoewel onderzoek dan eigenlijk te laat is, weet men nu al wel in welke hoek men het eerst moet zoeken.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Drie nieuwe stemwijzers over duurzaamheid

Met smart keken we uit naar het nieuwe Klimaatlabel voor politieke partijen, niet in de eerste plaats omdat het zo lekker overzichtelijk is (alarmkleuren!) maar omdat de beoordeling zo grondig tot stand is gekomen op basis van daadwerkelijk stemgedrag van partijen in de Tweede Kamer. (Dat is dan ook meteen het nadeel: nieuwe partijen worden niet meegenomen.) Kiesklimaat.nl kwam tot deze indeling op basis van 100+ moties die op de site zijn te bekijken.

Klimaatlabel 2019/2021 van KiesKlimaat, https://kiesklimaat.nl/verkiezingen_2021

Er zijn enkele kleine en grotere verschillen met het Klimaatlabel voor 2017/2019. De Partij voor de Dieren en GroenLinks wisselen van plek (maar blijven dicht bij elkaar aan de top). De Partij van de Arbeid doet het nu even goed als de Socialistische Partij hoewel dat niets aan hun label B verandert. Grotere verschillen: 50PLUS verbeterde hun label van C naar B terwijl Denk in omgekeerde richting ging van B naar C, en D66 en de ChristenUnie gingen een plekje omhoog van D naar C.

Arbeidsuitbuiting prima

En er kwam deze week meer op het gebied van stemhulp en -advies. De ASN Bank kwam met de Duurzame Kieswijzer waarbij 10 stellingen aan (slechts) 9 partijen werden voorgelegd – deels over klimaat, deels over andere onderwerpen. De VVD vindt – als enige – arbeidsuitbuiting dus prima, zo blijkt (dat de VVD niet uitblinkt in maatschappelijk verantwoord ondernemen werd ook al geconstateerd in de beoordeling van partijprogramma’s door MVO Nederland). Het CDA blijft als enige partij tegen een CO2-heffing voor bedrijven, hoewel ze onlangs wel voor het wetsvoorstel stemden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: -JvL- (cc)

StemWijzer nu online

De enige echte StemWijzer van ProDemos is nu ook geüpdatet en hebben we toegevoegd aan ons overzicht van stemwijzers voor de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart 2021. ProDemos maakte ook een stemwijzer voor jongeren met bij elke stelling een filmpje. En we kregen een overzicht van interessante podcasts over de verkiezingen in de mail, handig voor wie niet wil lezen.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Stemmen in andere kieskring

Er zijn elf politieke partijen die niet in alle kieskringen meedoen. Maken ze dan nog wel kans op één of meerdere zetels? Misschien helpt het als kiezers uit de ene kieskring bijspringen in een andere.

Mag dat? Kan dat? Jawel, maar er zijn wel erg veel kiezers nodig die bereid zijn hun stempas om te ruilen voor een kiezerspas.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen mag elke kiesgerechtigde in heel Nederland stemmen. Dat kan handig zijn voor mensen die in een andere plaats werken, dan waar ze wonen. Even in je lunchpauze stemmen, zodat je na werktijd niet hoeft te haasten om in je woonplaats naar het stembureau te rennen.

In veel gevallen zal dat binnen een en dezelfde kieskring zijn. Maar wie bijvoorbeeld in Den Haag woont en in Rotterdam werkt, beweegt zich in twee verschillende kieskringen. Dan kan de service van de kiezerspas een uitkomst zijn.

Het zou ook een uitkomst kunnen zijn voor kiezers die op een partij willen stemmen die niet in hun kieskring op het stembiljet staat. Stel u bent een republikein in hart en nieren en zou graag op de Partij voor de Republiek willen stemmen.

De partij staat ingeschreven in de kieskringen 2 en 9 (Leeuwarden en Amsterdam) en u woont in Weesp. Dat ligt in kieskring 10 (Haarlem). In uw kieskring kunt u dus niet op deze partij stemmen. Geen nood, u vraagt een kiezerspas aan, zoekt uit wat het voor u dichtstbijzijnde stembureau in Amsterdam-Zuidoost is en gaat daar op 15, 16 of 17 maart heen.

Foto: Patrick Rasenberg (cc)

Kiezen uit 34 stemwijzers

Gisteren deelden we op Twitter mee dat er inmiddels maar liefst 33 stemwijzers online zijn – naast het bekende Kieskompas werden deze week onder meer ook de Burgeragenda (van De Goede Zaak), een beoordeling van partijprogramma’s op het thema duurzame economie door MVO Nederland en de Woordwijzer (op basis van woorden die voor het eerst in de Tweede Kamer zijn gebruikt) gelanceerd. Daar kwam na onze tweet de 34e nog bij, de Technologie kieswijzer.

Terecht reageerde iemand dat we onderhand een stemwijzer nodig hebben die de passendste stemwijzer kiest… In ons overzicht geven we enige aanwijzingen voor die keuze: de ene stemwijzer is de andere niet. In het algemeen hebben wij meer vertrouwen in stemwijzers die een wetenschappelijke basis hebben, maar ook op die instrumenten valt wat af te dingen – lees bijvoorbeeld de kritiek van Simon Otjes op StukRoodVlees op het Kieskompas. Maker André Krouwel verdedigt hier de keuze voor partijen die wel en niet worden meegenomen – JA21 wel, BIJ1 niet – maar het blijft natuurlijk arbitrair. Want waarom afgaan op peilingen, die, zoals Krouwel zelf zegt, geen rekening houden met het feit dat veel mensen pas op het laatste moment beslissen, als je ook kunt afgaan op, bijvoorbeeld, uitslagen op gemeentelijk niveau (BIJ1, NIDA wel, JA21 niet).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: © eigen foto Sargasso Briefstemmen

Geen uitbreiding briefstemmen

In alle tumult over de avondklok, raakte een andere rechtszaak wat ondergesneeuwd. Gisteren deed het gerechtshof in Den Haag nog geen uitspraak in het hoger beroep over de avondklok. De rechters willen er nog een weekje goed over nadenken.

Gisteren deed de voorzieningenrechter in Den Haag wel een uitspraak in het kort geding dat de Partij voor de Dieren had aangespannen tegen de Staat. Doel was het briefstemmen mogelijk te maken voor alle kiezers of ten minste voor álle kiezers die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Het briefstemmen is alleen mogelijk gemaakt voor 70-plussers.

De voorzieningenrechter heeft de vordering afgewezen. Zou de rechter de PvdD wél in het gelijk hebben gesteld, dan had het kabinet een tweede groot probleem gekregen. Want uitbreiding van het briefstemmen is organisatorisch niet te doen voor 15 maart.

Uitbreiding van het briefstemmen gaat dus niet door, afschaffen zit er ook niet in. Bij een recente proef, georganiseerd door Leer zelf online, werd in het ‘stemlaboratorium’ het briefstemmen door 70-plussers getoetst op duidelijkheid en gebruiksvriendelijkheid.
De deelnemers vonden het makkelijk, maar toen hun formulieren werden nagekeken bleek dat de helft van de stemmen ongeldig waren. De procedure lijkt op het oog goed te begrijpen, maar toch werden sommige stempassen niet ondertekend en/of waren in een verkeerde envelop gestopt. Soms ontbraken ze gewoon.

Foto: -JvL- (cc)

Leuk dat Kieskompas, maar VVD en PVV zijn nog steeds rechts

‘Politieke partijen schuiven massaal op naar links’, beweert Trouw, op basis van het vandaag online gekomen Kieskompas voor de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart 2021. In het overzicht van het ‘politieke landschap‘ zien we inderdaad bijna (50PLUS en SGP schuiven naar rechts) alle partijen een ruk naar links maken. Maar geen paniek, de VVD zit nog steeds duidelijk in het rechts-conservatieve kwadrant, evenals het CDA die meer opschuift naar boven (progressiever, huh) dan naar links. PVV komt nu terecht in het links-conservatieve kwadrant, maar kom op, we weten allemaal dat die partij niet stemt zoals ze beweren te stemmen.

Dus: doe ons een lol, gebruik je verstand en ga niet af op een stemwijzer  die gebaseerd is op de partijprogramma’s die ons gouden bergen beloven, maar kijk naar het daadwerkelijke stemgedrag van de partijen de afgelopen tijd. En hé, daar zijn ook stemwijzers voor. Zie hier ons overzicht. Thank us later.

Trouw 17022021, https://www.trouw.nl/politiek/identiteitspolitiek-rukt-op-bent-u-anti-migratie-dan-heeft-u-waarschijnlijk-geen-warmtepomp~bcd2ed36/

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: © eigen foto Sargasso Briefstemmen

Briefstemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen: te weinig en te laat

COLUMN - van Aalt Willem Heringa & Edgar Hoedemaker

Kunnen de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart wel doorgaan onder de huidige corona-omstandigheden? Recentelijk vroegen burgemeesters aandacht voor deze vraag. Wat ons betreft is de regering veel te laat begonnen met het treffen van coronamaatregelen voor die verkiezingen. Vooral het punt van het briefstemmen springt eruit. Dat is nu slechts mogelijk voor mensen van 70 jaar en ouder, maar zou voor alle kiesgerechtigden toegankelijk moeten zijn. We zitten met verschillende virusmutaties, een avondklok die net is verlengd tot 2 maart 2021, de straat opgaan wordt ontmoedigd, winkels zijn gesloten, bezoek is beperkt tot één persoon, en dan beperken we het briefstemmen? Voorop moet toch staan DAT de verkiezingen veilig en tijdig kunnen doorgaan en dat kiezers vooral niet worden afgeschrikt om te gaan stemmen? Nu al gaat, volgens een peiling van Maurice de Hond, 10% van de kiezers niet naar de stembus vanwege corona. Iedereen moet de kans krijgen zijn stem uit te brengen, verkiezingen zijn er belangrijk genoeg voor.

Natuurlijk zijn er coronaveilige voorzieningen getroffen (al was dat wel erg laat met een speciale wet die pas in december 2020 door het parlement ging): zo wordt het mogelijk gemaakt om met drie (in plaats van twee) volmachten te stemmen, gelden anderhalve metermaatregelen in de stemlokalen, is er een mondkapjesplicht, en is het in een aantal stembureaus al mogelijk om op 15 en 16 maart te stemmen. De sluitsteen van deze maatregelen is het briefstemmen voor 70-plussers. De Tweede en Eerste Kamer hebben dat onderdeel van het wetsvoorstel niet gecorrigeerd, terwijl de democratische participatie van kwetsbare groepen jonger dan 70 jaar hierdoor zwaar onder druk staat. In een eerdere column voor het Montesquieu Instituut stelden wij dit probleem al aan de kaak. Dat is niet alleen leeftijdsdiscriminatie (nu eens ten nadele van mensen jonger dan 70), maar het kan ook leiden tot een lagere opkomst, of bij een grote opkomst juist tot wachtrijen of toch meer reisbewegingen. Onderscheid bij kiesrechtfaciliteiten is ernstig.

Foto: -JvL- (cc)

Twee kieskringen, één zetel?

Nieuwe politieke partijen hebben alleen een kansje als ze al hun energie in de verkiezingscampagne kunnen steken én in alle twintig kieskringen meedoen, schreven we gisteren. Dat moeten we nuanceren.

Van de 37 partijen die op 5 februari door de Kiesraad een lijstnummer kregen toegewezen, doen 20 partijen mee in alle 20 kieskringen. Nog eens zes partijen hebben kieskring 20 (Bonaire, Saba, St. Eustatius) laten schieten maar doen wel mee in alle 19 hier lokale kieskringen.

Elf partijen hopen toch op minstens één zetel, ook al prijken hun kandidatenlijsten straks niet op alle stembiljetten. Maken ze een reële kans?

De Partij voor de Republiek doet in slechts twee kieskringen mee: in kieskring 2 (Leeuwarden) en 9 (Amsterdam). Daar is de wel heel jonge partij (naar eigen zeggen bestaat de partij officieel nog maar een maand) erg blij mee, want

Amsterdam noemt zichzelf al republiek en krijgt daarvoor nu eindelijk ook een politiek platform. Friesland kenmerkt zich eveneens door een historisch diepgewortelde aversie tegen de heerschappij van Oranje-Nassau

De republikeinen schrijven voorts:

Tezamen zouden deze kieskringen weleens genoeg stemmen kunnen opbrengen om tenminste één vertegenwoordiger van de Partij voor de Republiek af te vaardigen naar de Staten-Generaal. Zo’n 10 procent van het electoraat zou dan voor de Partij voor de Republiek moeten kiezen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Kiran SRK (cc)

Kemphanen in de Ratrace 2021

COLUMN - Normaal gesproken zou de proloog van de quadriennale ‘Ratrace naar het Binnenhof’ beëindigd zijn op 5 februari, met de bekendmaking van de lijstnummers die de politieke partijen kregen toegewezen door de Kiesraad.

‘Zou’, want twee partijen proberen elkaar momenteel de electorale speelveld uit te vechten. Het gaat om VSN (Vrij en Sociaal Nederland). Bevolkt door lieden die het ‘nieuwe normaal’ op wel heel vrije eigen wijze invullen. Gevolg? Chaos!

Deze keer niet op het Malieveld of in het centrum van Rotterdam, maar binnen de partij zelf. Een couppoging van Willem Engel en kornuiten leidde tot een splitsing en chaotische taferelen bij de zitting van de Kiesraad.

De Kiesraad dacht correct te handelen door de Kieswet te handhaven en één lijst toe te wijzen aan VSN en een ander lijst te benoemen als ‘Blanco lijst met als eerste kandidaat Zeven, A.J.L.B’ (ingediend door Anna Zeven, nauw verbonden met Willem Engel). Twee partijen met dezelfde naam is niet toegestaan en een rijtje bezwaarmakers gaven ter zitting aan bij welke lijst zij hoorden (als kandidaat of als ondersteuner).

In alle chaos heeft de Kiesraad toch nog drie kandidaten op beide lijsten laten staan. Zie het proces-verbaal op pag. 324 onder Q (voor VSN) en pag. 368 onder O (voor blanco lijst Zeven).

Vorige Volgende