Het gaat allang niet meer om de kinderen

Jenny Douwes speelde de vermoorde onschuld: ze had het alleen ‘akelig gevonden’ dat die Zwarte Piet-protesten tijdens de intocht van Sint in Dokkum zouden plaatsvinden vlakbij de feestvierende kinderen. Dat was echter maar de helft van het verhaal. Douwes had de week ervoor mensen opgeroepen de toegangswegen tot Dokkum te blokkeren, zodat de protesteerders Dokkum niet konden bereiken. Het Openbaar Ministerie greep donderdag in en verbood dat plan. Terecht: afritten blokkeren omdat je mensen die je onwelgevallig zijn, de pas wilt afsnijden? Als een legale demonstratie je niet bevalt, doe je daarover je beklag bij de burgemeester; je gaat niet de openbare weg afsluiten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Geld is het ideale cadeau

COLUMN - Het geheim van de Sint is dat hij kan luisteren. Of beter, lezen. Hij verzint niks, knutselt niks, probeert niet origineel te zijn, maar koopt vrijwel altijd gewoon wat er op het verlanglijstje staat. En de kinderen zijn hem daar innig dankbaar voor. Geen gekke verrassingen, geen teleurstellingen. Je krijgt waar je om hebt gevraagd.

Volwassenen vinden dat meestal niks. Vragen wat iemand wil hebben, geldt als een zwaktebod. De gever wil helemaal niet horen wat het feestvarken wil hebben. Veel liever gaat hij of zij er prat op dat ze die persoon heel goed kennen, weten wat zijn of haar smaak is, en dat ze in staat zijn om spontaan iets kiezen dat de ander hart-stik-ke leuk vindt. Het is een betreurenswaardige illusie. Jaarlijks worden naar schatting (van American Express) de helft tot een derde van de cadeautjes weer ingeruild.

Psychologen hebben die illusie inmiddels van vele kanten onderzocht. Daarbij is gebleken dat we veel te gemakkelijk denken dat we ‘weten’ wat een ander denkt (en dus wenst). We zijn ook slecht in het inschatten van andermans voor- en afkeuren; we overschatten de mate waarin anderen dergelijke non-verbale signalen geven en we zijn bovendien weten we volstrekt niet hoe verschillende vormen van geven door de ander worden gewaardeerd. Zo denken we vrijwel allemaal dat een ontvanger een spontaan uitgezocht cadeau leuker zal vinden dan een cadeau dat de ontvanger had gesuggereerd. Maar dat is niet waar (zoals Sinterklaas wel weet). Een eerder gesuggereerd cadeau wordt net zo goed, zo niet méér gewaardeerd dan een onverwacht ‘spontaan’ cadeau.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: FaceMePLS (cc)

Duizend jaar Goedheiligman

RECENSIE - Sinterklaas heeft zijn wedergeboorte te danken aan koning Willem II. Eeuwenlang was de figuur van bisschop Nicolaas die, vergezeld door een horde duivels of boemannen, de kinderen cadeautjes gaf maar ook angst en verwarring zaaide, een bekende verschijning geweest. Maar in Nederland was hij in de zeventiende eeuw uit het straatbeeld verdwenen. Elders is deze ‘wilde’ oerversie nooit naar huis gestuurd.

De protestantse elite moest niets hebben van dergelijke paapse praktijken. Vanaf dat moment dook Sint in de decembermaand nog wel hier en daar op in katholieke kring, maar de traditie leek in ons land op sterven na dood. Totdat Willem II in 1840 koning werd, en zijn geboortedag dus de nieuwe ‘koningsdag’ werd. Dat was 6 december: feestdag van Sint Nicolaas.

Willem, de ‘held van Waterloo’, was buitengewoon populair. Zijn koningsdag werd dus uitgebreid gevierd. Daarbij hoorden natuurlijk traktaties voor de kinderen. En laat dat nu traditioneel een klusje van de Sint zijn geweest.

Pakjesdag

Het startte aarzelend, maar na enige tijd kwam de Goedheiligman om in het werk. De verlichte hervormde elite zette zich al snel over religieuze bedenkingen heen. Sinterklaas was weliswaar paaps, maar toch ook een voorbeeld van christelijke liefdadigheid. Voor Gereformeerden is de Sint ondanks zijn vrijgevigheid echter altijd een verdacht type gebleven.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Halloween

Halloween is nieuwlichterij die een aanslag pleegt op het oernederlandse Sint Maarten. Santa Claus is een Amerikaanse oplichter die een grotere bedreiging vormt voor Sinterklaas dan de verkleuring van zijn assistent. Toch hoor je die roze gasten en Halbe Zijlstra daar nooit over. De Amerikaanse invasie is kennelijk beter verteerbaar dan het belangeloze verlies van een snipper traditie.

Dit is het bange Nederland van 2016. We zijn best bereid een traditie in te leveren als we daar een vette consumptiefopspeen voor terug krijgen. Gebeurt het om aan de bezwaren van onze medemens tegemoet te komen, dan is het huis te klein. De zombies lopen niet alleen met Halloween door onze winkelstraten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: 'Sint slaat Alexander', uit Sint Nicolaasvertellingen voor de jeugd, door C. van Schaick, 1852. (OLM Arnhem) copyright ok. Gecheckt 01-11-2022

Zwarte Piet verdient beter dan drogredenen

OPINIE - Hartje zomer discussiëren over Zwarte Piet, terwijl menig ander op zonnige vakantiebestemmingen van strand en zee, gebruinde lichamen en pittoreske locaties geniet, heeft dat zin?

Mogelijk wel, de timing is tenslotte nooit opportuun: zwengel je het debat over het racistisch karakter van de zwarte Knecht van de Goedheiligman in november en december aan, dan verpest je de onschuld van het kinderfeest, doe je het in elk ander jaargetijde, dan is het niet actueel. Een catch-22: het komt zo nimmer gelegen.

Beter is het dus maar gewoon de koe bij de horens te vatten, zoals de BN-ers hebben gedaan in anticipatie van de productie van de volgende serie Sinterklaasjournaals. Je moet tenslotte ergens beginnen, en waarom dan niet bij een beeldbepalende institutie, betaald van ons aller belastinggeld?

Je kunt die discussie echter beter laten voor wat het is, als je – zoals Aart G. Broek in zijn opinieartikel naar aanleiding van hun open brief – laat blijken, totaal geen sjoege te hebben van wat die discussie nu eigenlijk behelst.

Grabbelton aan drogredenen

Zelden heb ik een stuk gelezen dat zo bol stond van de drogredeneringen, oppervlakkig denken en desinteresse in de argumenten van de opponenten als dat van Aart Broek. Uit denkluiheid willens en wetens wanredeneren is een fikse ondeugd, en het is dan ook maar goed dat Broek allang de middelbare leeftijd heeft bereikt, anders liep hij nog het risico komende december met de zak mee naar Spanje te verdwijnen.

Foto: Tom Jutte (cc)

De multiculturele samenleving is juist gediend met Zwarte Piet

OPINIE - In plaats van ontslag moet Zwarte Piet een benoeming voor het leven krijgen. Juist omdat Nederland een multiculturele samenleving is en wij niet de weg naar Noord-Korea willen inslaan, meent Aart G. Broek.

Een noodkreet van zo’n honderd schrijvers, acteurs en programma-makers in een open brief aan NTR: ‘maak Sinterklaas weer speciaal voor iedereen!’ (NRC, 29 mei 2016) De etnische diversiteit in Nederland verdraagt Zwarte Piet niet, want deze speler zou een stereotypische afbeelding van donkere mensen zijn. Zwaai die knecht uit, roept het creatieve gezelschap.

Het tableau

Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan. Spanje mag ooit vele jaren onze gewelddadige bezetter zijn geweest, wij piekeren er niet over de stoomboot uit een ander land te laten vertrekken. Evenzo exclusief is het vervoermiddel: hij komt niet per vliegtuig, trein of auto. Nog uitzonderlijker is de man zelf. Wij verwachten geen dominee, imam of rabbi, maar een bisschop als Sinterklaas. Ook al weten wij hoe tiranniek de rooms-katholieke inquisitie is geweest en lieten wij ons informeren over kindermisbruik, wij zwaaien naar de bisschop.

Ondanks de decennialange emancipatiestrijd is het uitgesloten dat de goedheilig man een goedheilig vrouw is. Vrouwen zijn sowieso hopeloos ondervertegenwoordigd in het sinterklaasgebeuren en zo hoort het ook. Evenmin zal de bisschop op een ander paard dan een schimmel gezeten zijn, en zeker niet op een ezel, kameel of olifant. Ook al hebben we nog nooit een paard op het dak gezien, wij vertellen onze kinderen dat de schimmel dat kan, zelfs met de Sint op zijn rug. Zijn knecht is Zwarte Piet, geen Chinese lijfeigene, Hindoestaanse landarbeider, islamitische eunuch, Limburgse mijnwerker of Drentse veensteker. Die knecht draagt het kostuum van een lakei, is ongehuwd, strooit met snoepgoed, en heeft een zak met cadeaus.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sinterklaas

Het is 6 december, de dag waarop in het jaar 343 een einde kwam aan het aardse bestaan van Nikolaas, bisschop van Myra. Als u mocht willen weten wat de historische kern is van de legende, dan kunt u – schaamteloze verwijzing naar eigen werk – hier terecht. Nu zal het u niet onbekend zijn dat de goedheiligman ook na zijn verscheiden nog regelmatig is gesignaleerd, en daardoor is er genoeg stof voor een lange Kunst op Zondag.

Eerst wat architectuur, namelijk de plek waar het allemaal is begonnen: het graf van de heilige in de basiliek in Myra. Hier (of hier in de buurt) rustte zijn gebeente tot 1087, toen het door zeelieden uit Bari werd meegenomen. Naar eigen zeggen om het te beschermen tegen de Turken, die in die jaren het naar hen genoemde land veroverden, maar als u het wil aanduiden als “roof”, dan mag u.

01_myra_s_nicholas03

De grafschenners vrome christelijke zeelieden hadden haast – er was nog een andere groep lijkenpikkers vrome christelijke zeelieden in de buurt – en hebben wat botten laten liggen. Die zijn later teruggevonden en liggen nu in het Archeologisch Museum van Antalya.

02_nicholas_bones_mus_antalya_cr

Het doosje hierboven is niet zo heel erg oud, maar het type afbeelding is dat wel. In de orthodoxe traditie wordt de heilige steeds op ongeveer dezelfde manier geschilderd. Dit is een fresco uit de elfde eeuw in het Byzantijnse Museum in Thessaloniki.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Anders nog iets? | Liever harten breken dan tradities!

COLUMN - ‘Tradities zijn er om gebroken te worden,’ is een veelgehoord gezegde. We zijn met z’n allen hard op weg om hier gehoor aan te gaan geven. De traditie van het ‘jaarlijkse kinderfeest van het voorliegen en teleurstellen’ loopt namelijk ernstig gevaar om uit te sterven. Dat ieder kind op een bepaald moment moet worden teleurgesteld, heeft te maken met deze uitstervende traditie. Een traditie die men al generaties lang viert en waar ieder kind, en menig volwassene, hevig naar verlangt.

Diverse decennia geleden werd ik ook teleurgesteld en bruut uit mijn latente ongeloof geholpen. Vlak voor pakjesavond, toen mijn twijfel en ongeloof hoogtij begonnen te vieren, werd mij opgedrongen te geloven dat Sinterklaas en Zwarte Piet niet bleken te zijn wie ze pretendeerden te zijn. Ondanks de twijfel over de oprechtheid van hun bestaan, was de teleurstelling enorm en was mijn geloof in de goedheid van de mens in één klap verdwenen. Maar dat hoorde blijkbaar bij deze sprookjesachtige traditie.

Langzaamaan kon ik daarna de teleurstelling van het jarenlange voorliegen aan mijn adres begrijpen en begon ik zelfs de meerwaarde van het volksfeest in te zien. Het bleek immers een deel van onszelf én van onze cultuur te zijn. Het gaf verbroedering en verlichting in deze donkere maanden. Daarnaast zou het toch ook elk jaar weer terug blijven keren.

Nu we de huidige stand van zaken onder ogen zien omtrent het Sinterklaasfeest, is het tijd geworden om deze laatste zin te herzien. Naar mijn idee is het namelijk sinds dit jaar geen vanzelfsprekendheid meer, dat het Sinterklaasfeest zal blijven voortbestaan. Men lijkt van alle kanten te (willen?) gaan breken met deze mooie traditie, waardoor dit zogenaamde ‘feest voor jong en oud’ een identiteitscrisis van jewelste heeft opgelopen:

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Zwarte Piet (3)

COLUMN - Die zaterdag keek ik met mijn zoon (5) en dochter (3) naar de intocht te Gouda. Ik had de hele week meegekeken naar het Sinterklaasjournaal. Het was een warrige aanloop naar een warrige intocht. Mijn kinderen begrepen er de ballen van.

Op dag 1 timmerden de Pieten (allen zo zwart als roet) een gaatje in de wand om een schilderij van Dieuwertje Blok op te hangen. “We hebben er weer ENORM zin in”, zei Dieuwertje tegen Sinterklaas. In mijn oren klonk het sarcastisch. 

Op dag 2 verlieten de Zwarte Pieten de stoomboot omdat er water lekte uit de door henzelf gemaakte gaatjes (domme Pieten!). Alleen de Huispiet en Sinterklaas bleven achter.

Op dag 3 begon ene Opa Piet aan de training van Nederpieten. Het was toen dat er voor het eerst een schminkloze Piet ten tonele verscheen, tot grote ontsteltenis Wilders en Bosma, die prompt een wet indienden dat de knecht van Sinterklaas tot in de lengte der dagen zwart moest zijn. Tijdens deze uitzending was ik aan het koken. Na afloop vroeg ik mijn zoon wat er gebeurd was. Hij keek me vertwijfeld aan. “Niks”, zei hij.

Op dag 4 lag Sinterklaas, na een avondje pepernootjenever, zijn roes uit te slapen. De Huispiet bleek niet te weten waar Gouda lag, de vaste Pieten waren spoorloos en Opa Piet verwelkomde drie Clownspieten. Na afloop van de training deed hij per ongeluk de deur op slot, zodat de Nieuwe Pieten niet naar buiten konden.

Foto: Conrad Bakker (cc)

Kunst op Zondag | Sinterklaas is dood

Gisteren arriveerde een replica van een katholiek icoon in Nederland. Een replica, want het origineel is al geruime tijd dood.

De replica kunnen we zien als een “levend standbeeld”. Een soort van kunst dus. De vraag is of de replica in de verschijning zoals die gisteren was te zien, recht doet aan het origineel. Dat lijkt me wel het geval bij De Denker van Rodin, die op diverse plaatsen in de wereld zit te suffen. Maar niemand die er wakker van ligt dat het geen origineel, eerste exemplaar is.

Misschien voelen sommigen zich wel bedrogen als ze in een museum een replica van een origineel schilderij zien. Het komt voor, vooral om het origineel tegen slijtage en diefstal te beschermen. Of om een zaalopstelling in tact te houden. Soms ook als extra publiektrekkertje.

In het geval van Sint Nicolaas hoeft niemand, op wat tere kinderzieltjes na, zich bedrogen te voelen. De replica is immers gebaseerd op een bisschop die ooit in Turkije dienst deed. De bisschop is niet de enige overledene die voortleeft in schilderijen, standbeelden en verhalen.

De replica van de Sint Nicolaas die gisteren voet aan wal zette, heeft zo goed als niets meer van het origineel. Om te beginnen is het allerminst een heilige, ook al doet de bijnaam “goedheiligman” wellicht anders denken. Tot 1969 kwam Nicolaas nog in de rijen der heiligen voor, daarna werd hij door paus Paulus VI er uit geknikkerd. Gewoon omdat er volgens de paus een overdaad aan heiligen waren. Nicolaas was blijkbaar niet bijzonder genoeg om in de Calendarium Romanum voort te mogen leven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende