Kunst op Zondag | Roeptoeter

Afgelopen week mag wel de week van de roeptoeter worden genoemd, waardoor wij genoodzaakt zijn, ja, geroepen tot een renaissance van de roeptoeter in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Want inmiddels heeft het begrip roeptoeter een negatieve betekenis gekregen: schreeuwlelijkerds die mensen uit elkaar drijven. En, bijvoorbeeld, er niet voor terugdeinzen kunst te misbruiken. Terwijl de roeptoeter van oorsprong een hulpmiddel is om afstanden te overbruggen, zodat van elkaar verwijderde mensen toch nader met elkaar kunnen communiceren. Het mooie van de ouderwetse konische spreekbuis is de tweezijdigheid ervan. De 'reteotpeor' helpt luisteren. Mag ik een open deur verder openzetten door te stellen dat de hedendaagse roeptoeters zich eens wat vaker zouden moeten omkeren? Hoe zien kunstenaars de roeptoeter? Spreekbuis of luisterend oor? Afstand scheppend of afstand  overbruggend?

Foto: stu smith (cc)

Kunst op Zondag | Abstract is terug

Volgens het Bonnefantenmuseum (Maastricht) is er “een hernieuwde belangstelling voor abstracte schilderkunst, waarvan al geruime tijd sprake is bij een jongere generatie kunstenaars…”. Daarom durft het museum een tentoonstelling aan met de ‘ornamentele abstractie’ van Dan Walsh (tot 12 januari 2020 en tot 30 maart in Galerie Slewe, Amsterdam).

Dan Walsh – Enfin, 2018, acryl op doek, 177.8 x 177.8 x 3.8 cm.
© Enfin, 2018, © Dan Walsh. Courtesy Paula Cooper Gallery, New York.

Het museum heeft in zoverre gelijk, dat er een behoorlijke hoeveelheid tentoonstellingen lopen (en nog komen) waarin abstracte kunst centraal staat. En niet alleen met werk van de jonge generatie. Een overzicht van alle huidige en komende tentoonstellingen.

Het Stedelijk Museum Schiedam haalt een bijzondere stunt uit met abstract werk. Je kunt helemaal alleen genieten van ‘Grey Orange on Maroon, No. 8’ van Mark Rothko. Het schilderij is door museum Boijmans Van Beuningen  uitgeleend in het kader van ‘Boijmans bij de buren’(een aantal topstukken worden tijdens de renovatie in nadere musea tentoongesteld). In Schiedam dus ‘mijmeren bij Mark’, tot 5 januari 2020.

Het werk van Rothko was in 2015 een enorme publiektrekker in het Haagse Gemeentemuseum. Wellicht heeft dat er toe bijgedragen dat ook het publiek meer interesse heeft gekregen voor abstracte kunst. Het is voor de kunstenaars in de volgende tentoonstellingen wel te hopen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: UN Women (cc)

Kunst op Zondag | Vliegers

Toen we vorige week even de mythische symboliek van vliegen aanroerden, kwam er natuurlijk ook een vlieger langs.

De vlieger: vrijheid aan een touwtje. Verder is het vooral veel plezier, dansend aan een draadje. De pret begint met het maken van zo’n lichtgewicht en vindt zijn apotheose in opgelatenheid.

Hoewel, lichtgewicht? Op de talloze vliegerfestivals worden joekels opgelaten die niets meer van doen hebben met het aan een enkel draadje in de lucht gehouden stukje vliegerpapier met bamboelatjes (later pvc-pijpjes).

Van Scheveningen tot Terschelling, van Renesse tot Rijsbergen, van Guatemala tot Amerika, van Indonesië tot Thailand en van Koeweit tot de Verenigde Arabische Emiraten, er worden op zoveel plaatsen zoveel vliegers opgelaten, dat je je verbaast dat men nog tijd over houdt om elkaar naar het leven te staan. Awel, dat zal te maken hebben met welke wind er waait….

Een ode aan de vlieger.

Ai Weiwei greep terug op de Chinese vliegertraditie toen hij werd gevraagd kunst te maken voor de Franse superluxe variant van De Bijenkorf. Hij liet door vliegerbouwers uit de Shandon-provincie (China) een aantal figuren maken, geïnspireerd op draken, vogels en vissen uit een oud Chinees sprookjes boek, de Shan Hai Jing. Alles van bamboeframes, bekleed met zijden (in plaats van het aloude rijstpapier).

Foto: Kim Ahlström (cc)

Kunst op Zondag | Wat vliegt daar?

Het verschil tussen een luchthaven en een vluchthaven is onmenselijk groot. Was er aan vliegen niet zo’n mythische symboliek toegekend, dan hadden we wellicht nooit vliegtuigen gehad.

Wat vliegt daar?

Vliegen is vrijheid, maar ook de val. Vliegen is goddelijk en ook dodelijk. Vliegen is een surrealistische droom én een smerige werkelijkheid.

Philippe HalsmanDalí Atomicus (foto voor Life magazine, 1948).
cc Flickr Karl-Ludwig Poggemann photostream Dalí Atomicus in SUSPENSION (LIFE magazine, 1948)

Vliegen is zo uiteenlopend beschreven. En daar dan weer vliegende boeken over….

Richard WentworthFalse ceiling (1995). Op onderstaande foto de installatie zoals die in 2014-2015 in Londen hing, tijdens de Sculpture in the City manifestatie (lees hier de toelichting van Richard Wentworth: “You don’t always choose what you get to see”.
cc Flickr Atropos91 photostream Booksky Leadenhall Market London

‘False ceiling’ van dichtbij.
cc Flickr James Cullen photostream Hanging Books at Leadenhall Market

Christian Boltanski – Flying books; homage to Jorge Luis Borges (2012).
U ziet hier een van de dansvoorstellingen (6 min. 38) die bij Boltanski’s installatie werden uitgevoerd, tijdens de expostieperiode.

De aardbol raakt vol. Dan maar de lucht in, aldus Tomás Saraceno. Hij bedenkt tal van zelfvoorzienende constructies, die boven onze hoofden zweven.

Tomás SaracenoFlying Greenhouse (2008).
cc Flickr FaceMePLS photostream Flying Green House By Tomas Saraceno (Argentina 1973)

In samenwerking met de TU Delft maakte Tomás Saraceno een enorme vlieger, de Solar Bell, geïnspireerd op de vliegers waarmee Alexander Bell experimenteerde om te onderzoeken of de mens ooit kon vliegen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Geraakt en ontroerd

Gaat u er even voor zitten, dit wordt de langste Kunst op Zondag van 2018.

Kan ook een kunstenaar zelf, al dan niet tot tranen toe, geraakt worden door eigen werk? Die vraag kwam bij me op bij het zien van de documentaire Bill Viola: The road to St. Paul’s. Daarin wordt de video-kunstenaar gevolgd bij de realisatie van de video-installaties ‘Martyrs’ (2014) en ‘Mary’ (2016) in de St. Paul’s kathedraal in Londen, een proces dat ruim elf jaren duurde.

Tot tweemaal toe komt er in de documentaire een moment voorbij waarbij Bill Viola zichtbaar ontroerd raakt als hij zijn werk ziet (via uitzending gemist: op 33 – 34 min bij het bekijken van ‘Martyrs’ en op 45 min bij het zien van ‘Mary’).

Dat je als publiek overrompeld en geraakt kan worden door een kunstwerk kan ik goed begrijpen. Vorig jaar schreven we hier al welke kunstwerken tranentrekkers bleken. Maar een kunstenaar die van eigen werk ontroerd raakt, terwijl hij/zij precies, tot op elk detail, weet hoe en waarom het is gemaakt? Daar wil ik meer van weten. Dus kunstenaars aangeschreven en gevraagd:

Ben je wel eens (tot tranen toe) ontroerd geraakt door eigen werk? Zo ja, welk werk was dat en waarom?

Foto: Sharon Mollerus (cc)

Kunst op Zondag | Daar bij de haven

Waar het begrip ‘haven’ al niet voor staat… Zeelieden, meerminnen- en mannen, zeegoden, lokale of nationale beroemdheden, duikers, vissers zijn de havenhoofden die bij gaten in de kust toegang of uitweg bieden.

Nu kun je met symboliek nogal wat kanten op. Bijvoorbeeld ‘bevrijding is pakken wat je pakken kan’….
Seward Johnson
Unconditional Surrender, 2007 – 2013, bij Tuna Harbor Park, San Diego, USA.
cc Flickr pellgen (@1179_jp) Unconditional Surrender

of een reusachtige ontworsteling…
Seward JohnsonThe Awakening, 1980, bij National Harbor, Washington D.C., USA.
cc Flickr Adam Fagen photostream The Awakening at National Harbor

of de haven als plaats om tot rust en troost te komen.
Max PattéSolace in the Wind, 2008, bij haven in Wellington, Nieuw Zeeland.
cc Flickr Aidan photostream Solace in the Wind

De haven is natuurlijk hét spuigat van diversiteit, getuige de vele figuren die we bij de havens zien.

Maker onbekend – Standbeeld van Pythagoras, bij de haven van Pythagorio, Griekenland.
cc Flickr Anders Gustavson photostream Statue of Pythagoras in the harbour of Pythagorio

Jonás Gutiérrez – De subtiele steen-eter, 2006, bij de haven van Puerto Vallarta, Mexico.
cc Flickr Wally Gobetz photostream Puerto Vallarta Malecón - El Sutil Comepiedras

Elek ImredyGirl in a Wetsuit, 1972, bij haven van Vancouver, Canada.
cc Flickr Matthew Kendall photostream Girl in a Wetsuit

Svajunas Jurkus, Sergejus Plotnikovas – Juodasis vaiduoklis (Zwarte geest), 2010, bij de jachthaven van Klaipėda, Litouwen.
cc Flickr magro_kr photostream Czarny duch

Magnus Tomasson – Monument voor de onbekende bureaucraat, 1993, bij de haven van Reykjavik, IJsland.
cc Flickr Duncan Stephen photostream Monument to the unknown bureaucrat

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Ted Eytan (cc)

Kunst op Zondag | Monumenten voor de toekomst

Vandaag het laatste deel van ons drieluik over ‘monumentaal herdenken’. In het eerste deel vroegen we welke monumenten op u een grote indruk maken. Het tweede deel draaide om de vraag welke monumenten aan verandering of verwijdering toe zijn. Vandaag het laatste deel met voorstellen voor toekomstige monumenten.

‘Historic England’, een organisatie voor behoud van het Engelse erfgoed, schreef een competitie uit voor nieuwe manieren van herdenken en herinneren en selecteerde uit alle inzendingen tien voorstellen. Eén daarvan zou redelijk snel toepasbaar kunnen zijn bij monumenten en standbeelden die verwijzen  naar een discutabel verleden: A Long Shadow Over London (details op de website van de ontwerpers).

Stel je voor dat bij elk standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (verantwoordelijk voor de genocide op de Banda eianden) vanaf de sokkel een strook tegels als een schaduw over de grond ligt. Daarop de namen van de slachtoffers die Coen heeft gemaakt.  Zo hoeft het standbeeld dus niet weg, maar krijgt het de juiste context.
cc commons.wikimedia.org Jan Pietersz. Coen bewerkt

Er is een vrij eenvoudige manier om een geschiedenis, met alle lichte en zwarte kanten, in alle volledigheid te ‘monumenteren’.

Mooi voorbeeld: de ‘Great Wall of LA (Los Angeles)’.

Van sommige standbeelden staan tientallen replicas over heel de wereld. Zo ook van het Vrijheidsstandbeeld in New York. Van 1887 tot 1945 stond een replica in het Vietnamese Hanoi.  De in Vietnam geboren Danh Vō maakte ‘We the people’,  een replica van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld, maar dan in 300 stukjes. Die werden verspreid over de wereld tentoongesteld.
cc Flickr umelog photostream Danh VO ‘We The People’ 2011-13

cc Flickr jaime.silva photostream Lisboa, Cordoaria Nacional – ‘Artist’s Choice - Works from Serralves Collection’, Danh Vo ‘We The People’

Foto: William (cc)

Kunst op Zondag | Memento monumenten

Monumenten vertellen een geschiedenis, maar wat voor toekomst hebben ze?

Ook monumenten zijn geen eeuwig leven beschoren. Als ze al niet van materiaalmoeheid tot stof wederkeren, dan worden ze wel verpulverd door de tijdgeest.

De communisten, pardon, onze Oost-Europese medeburgers zijn aardig omgesprongen met het monumentale erfgoed van rode signatuur.  Gewoon een museum en/of park inrichten met vergane glorie.

Bijvoorbeeld het Memento Park in Hongarije.
cc Flickr Loizeau photostream Satellite State location Memento Park, Budapest, Hungary

Of in Litouwen het Grūtas Park, in de volksmond ook wel ‘Stalins World’ genoemd.

Met onder andere de beeldengroep van  Karolis Požela, Juozas Greifenbergeris, Kazys Giedrys en Rapolas Čarnas,  vier Litouwse communisten, die in 1926 door het leger werden geëxecuteerd.

Bronius Vyšniauskas – beeldengroep ‘Vier communards’.
cc Flickr Jayway gtravel photostream Grutas Park - 14

Wat In Rusland begon als het ‘Park van de gevallen helden’, is tegenwoordig het ‘Muzeon Park of Arts. Met nog steeds beelden van Sovjetkopstukken, maar ook hedendaagse kunst als commentaar op de communistische relikwieën.

Hoewel een nationaal herdenkingsmonument (Wall of grief) pas vorig jaar door Putin werd onthuld, is in Rusland de Stalinterreur allang erkend. In het Muzeon Park staat vlak bij het beeld van Stalin het door Evgeny Chubarov ontworpen monument ‘Victims to the Totalitarian Regime’.
cc Flickr Garrett Ziegler, photostream Stalin (defaced) and Gulag memorial, Muzeon, Moscow

Hier een detail van dat monument.
cc Flickr Paul L Dineen photostream Memorial to victims of Stalin, Muzeon Park of Arts [sic], Moscow, Russia

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Cernavoda (cc)

Kunst op Zondag | Monumentaal herdenken

Door heel Europa worden vandaag bij talloze monumenten de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Vaak bij obligate monumenten. Een obelisk, een muurtje, een plaquette.
Soms zijn er monumenten die meer indruk maken. Een kleine bloemlezing. U kunt het aanvullen met monumenten die op u grote indruk hebben gemaakt.

Honderd jaar geleden bleven ontelbaar veel dode soldaten achter op het slagveld. Verworden tot geesten, nu in graniet gehouwen door Paul Landowski (u kent hem ook van de immense Jezus in Rio de Janeiro).  ‘Les Fantômes’ in vogeldronevlucht.

Ook 100 jaar geleden vonden in en rond Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, de zgn. ‘Maart Dagen’ plaats.

Een bloedbad dat bolsjewieken en Armeense revolutionairen aanrichtten onder de moslimbevolking. Het Quba Genocide Memorial Complex herinnert daar in aangrijpende eenvoud aan.
cc Flickr Adam Jones photostream Quba Soyqirimi Memorial Complex - Quba - Azerbaijan - 02

Iets langer geleden, 103 jaar, vond de Armeense genocide plaats, sinds 1867 gememoreerd in het Armeense Genocide Memorial Museum.
cc Flickr David Stanley photostream Armenian Genocide Memorial

Tachtig jaar geleden eindigde het bloedbad van Nanjing, waarbij delen van het Japanse leger zich te buiten gingen aan gruwelijkheden jegens de Chinese bevolking. De diverse beelden bij het hiervoor opgerichte memorial museum spreken voor zich.
cc Flickr Slice of Light photostream Nanjing Massacre Museum Sculpture 4

.
cc Flickr Philip Roeland photostream Nanjing Massacre Memorial Hall (5)

Bij Katyn (Rusland), westelijk van de stad Smolensk, lag vernietigingskamp waar de geheime dienst van de Sovjet-Unie 78 jaar geleden tienduizenden Poolse burgers en militairen vermoordden. De Sovjets vervalsten de geschiedenis door het later een begraafplaats van slachtoffers van de Duitsers te noemen. Pas na de Glasnost werd Memorial Katyn de herdenkingsplaats die het wel moet zijn.

Foto: Heidi De Vries (cc)

Kunst op Zondag | Voelen

Kunst mag jou raken, maar jij mag kunst niet (aan)raken. Dat is begrijpelijk, maar jammer.

Begrijpelijk omdat anders veel kunst zou bezwijken onder de zweetdruppeltjes en bacteriën die kunstliefhebbers aan hun klamme jatten hebben hangen. Jammer, want sluit ook maar één zintuig uit en de “totale beleving” is  onmogelijk geworden.

Maar alle weerloze waarde “wordt van aanraakbaarheid rijk”, sprak de dichter. En daarom is het goed dat beeldhouwster Roelie Woudwijk een tentoonstelling ‘Voelbare Kunst’ organiseerde (gisteren geopend, tot 13 oktober te zien).

Misschien niet zo gek dat juist een beeldhouwer op zo’n idee komt. Velen zullen het herkennen: bij sculpturen is er, eerder dan bij schilderijen en tekeningen, een neiging ze te willen aanraken. Toch is dat ook bij sculptuur niet altijd toegestaan.

Bij de Britse Henry Moore Studios & Gardens mag je alleen de beelden die buiten staan aanraken. De organisatie waarschuwt wel: “On very bright, sunny days the bronzes can be quite hot, so be careful!

Henri Moore – Double Oval. 1966.
cc Flickr Peter O'Connor aka anemoneprojectors GOC Much Hadham 131 Double Oval, Henry Moore

In 1960 zei Henry Moore in een interview (te lezen in Henry Moore– Writings and Conversations):

Tactiele ervaring is zeer belangrijk als esthetische dimensie in de beeldhouwkunst. Onze kennis van uiterlijk en vormen blijft, in het algemeen, een mengsel van visuele en tactiele ervaringen… sculptuur met tactiele overdrijvingen kan zo veel spannender.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende