Wat te doen als iedereen boos op je is?

Afgezien van het feit dat we een regering hebben die bezig is om ons, net als alle geesteswetenschappers, het werk zo goed als onmogelijk te maken, zijn het gouden tijden voor de taalwetenschap. In de politiek telt de daad niet meer, het woord regeert: de grootste partij van Nederland kent geen concrete wapenfeiten, enkel grote woorden over anderen. Hoe word je zo populair met niets anders dan beledigingen, halve waarheden en onzin? Ook dit fenomeen valt natuurlijk binnen het domein van de taalwetenschap. Drie Leidse taalkundigen publiceerden deze week een boek over de kracht van taal in het openbare leven, met een bijzondere invalshoek: de verdedigingsstrategieën van politici en andere publieke figuren na controversiële uitspraken. Van ‘Dat heb ik nooit gezegd’, via ‘Het is uit de context gehaald’ en ‘Ik was dronken’ tot ‘Moet je horen wie het zegt!’ Prioriteiten Het boek imponeert alleen al door de overvloed aan voorbeelden. Het telt 320 pagina’s, waarin de voorbeelden over elkaar heen buitelen: van Akwasi, die op de Dam riep dat hij ‘een Zwarte Piet hoogstpersoonlijk op zijn gezicht zou slaan’ en later verklaarde dat dit geen oproep tot geweld kon zijn omdat Zwarte Piet niet bestaat, tot PVV-Kamerlid Raymond de Roon, die over Recep Erdoǧan zei: ‘Nu komt de islamitische aap uit de mouw’ en vervolgens stelde dat hij slechts een bestaande uitdrukking gebruikte. Zelfs uit dit jaar zijn er tal van voorbeelden opgenomen: Fleur Agema, die haar uitspraak over ‘islamisering in de zorg’ verdedigde door te zeggen dat ze deze als Kamerlid had gedaan, niet als minister. Mart Smeets, die in het voorjaar ontkende ooit een jonge vrouwelijke medewerker te hebben geïntimideerd, of in ieder geval zei dat hij zich dat niet kon herinneren en dat hij ‘zo iemand niet was’. Mona Keizer, die op tv over Eric van der Burg vroeg: ‘heeft hij ze wel allemaal op een rijtje?’ en later verklaarde dat ze bedoelde dat hij zijn prioriteiten op orde moest brengen. Inspirerend De stortvloed aan voorbeelden maakt vrolijk, vooral omdat de schrijvers de vier hoofdtypen van verdediging helder uiteenzetten en laten zien dat alle voorbeelden in het schema passen. Juist dát is het bevredigende aan de taalwetenschap. In het dagelijks leven lijkt iedereen maar wat te zeggen, maar bij nadere analyse past het allemaal binnen een eenvoudig model. Je zou kunnen stellen dat het wordt bewezen door zorgvuldig gekozen voorbeelden, maar de hoeveelheid en actualiteit ervan suggereren toch overtuigingskracht. En zo hebben we na lezing van dit boek toch weer wat meer begrepen van het menselijk taalgebruik, van de menselijke natuur. Tegelijkertijd ontbreekt één type reactie op kritiek in het boek: de strategie die Wilders vaak toepast. ‘Double down’, zoals dat wordt genoemd. Als mensen boos worden omdat je hebt gezegd dat Halsema het land uit ‘mag’, excuseer je je niet, maar zet je het juist nog krachtiger aan: ze faciliteert antisemitisme, ze moet ontslagen worden. Je voegt er zelfs expliciet aan toe dat je zelf bepaalt wat je zegt. Het is een vorm van tegenaanval die ontkent dat er überhaupt iets mis is met je woorden. Inspirerend boek, Maar zo bedoelde ik het niet! Nu al zin in de volgende uitglijer van een publieke figuur. Ronny Boogaart, Henrike Jansen, Maarten van Leeuwen. Maar zo bedoelde ik het niet! Hoe we recht praten wat krom is!. Thomas Rap, 2024

Foto: pixabay.com - chicken-rooster-hen-chicks-easter

Humor helpt!

COLUMN - Vorige maand uitte ik hier mijn frustratie over de tactieken van Wilders en zijn aanhang. Sindsdien heb ik me bijna dagelijks zitten opwinden over het getreiter, gedraai en gelieg. Met name ook van de (semi-)fans  (van alle coalitiepartijen) in de reactiepanelen van Joop, waar een hele schare van die lui rondhangt. Niet omdat ze geïnteresseerd zijn in het linkse verhaal, maar om daar op zijn Wilders tegenin te gaan. Ik ga daar steeds minder vaak inhoudelijk op in, ik zet ze liever zo grof mogelijk voor gek. En dat helpt enorm, ik heb grote lol in het verzinnen van domme bijnamen en het uitvergroten van de hypocrisie en/of stupiditeit. Oké, af en toe schiet ik ook wel scheldend uit mijn slof, als het me echt te gortig wordt. Maar humor helpt dus echt!

Op 29 mei stond een artikel in Trouw over de Hongaarse Tweestaartige Hondenpartij (helaas achter een betaalmuur) – die bestaat dus echt. Zij bestrijden Orbán met absurdistische en ludieke acties, zoals deze twee voorbeelden*:

Naar aanleiding van de anti-immigratiecampage:
“De partij begon een inzamelingsactie voor een eigen billboardcampagne, een ‘anti-anti-immigratiecampagne’, en haalde tot haar eigen verbazing binnen één dag genoeg geld op om net zoals de regering-Orbán billboards en posters door heel Hongarije heen op te kunnen hangen. Op hun posters stonden teksten als ‘Sorry voor onze premier’ en ‘Kom maar naar Hongarije hoor, wij werken toch al in Engeland’ – een knipoog naar het feit dat Hongarije eerder kampt met een emigratieprobleem (jonge mensen die naar West-Europa verhuizen) dan een immigratieprobleem.”

Closing Time | Dank u voor niet luisteren

Er gaat, vermoed ik, een schat aan prachtige, betekenisvolle liedteksten aan mij voorbij. Want, zo biechtte ik hier ook al op, mijn aandacht gaat vooraleerst uit naar de muziek en nagenoeg niet naar de tekst van een liedje.

Je zou denken dat publiek dat liedteksten van A tot Z meezingt, wél begrip heeft van de intenties van de liedjesschrijver. Dat is, helaas, niet altijd waar. Ter illustratie: dit ruim 50 jaar oud liedje van Sly and the Family Stone.

Foto: DAL-·E A symbolic representation of the world where various people around a large globe speaking their language

Verkiezingsprogramma van de Partij voor Taal

COLUMN - Wie denkt dat taal een belangrijk politiek onderwerp is, krijgt niet veel hoop van de verkiezingsprogramma’s van de Nederlandse politieke partijen in 2023. Het is armoe troef: men slaakt wat kreten die al vaker geslaakt worden zonder dat ze ooit ergens toe hebben geleid, of dat het duidelijk is dat ze ooit ergens toe zouden leiden. Zo willen de christelijke partijen al decennia lang dat het Nederlands in de grondwet komt, en ik durf nu al te voorspellen dat dit ook in de komende periode niet gaat gebeuren. Als het wel gebeurt, betekent het overigens nog steeds nauwelijks iets.

Over de andere hete hangijzer, het Engels op de universiteiten, is iedereen het erover eens dat dit minder moet, maar niemand heeft een plan over hoe dat dan daadwerkelijk zou moeten gebeuren.

Als je zo’n analyse maakt, zijn er altijd mensen die vragen: maar hoe zou jij het dan doen? Welnu, hieronder staan een aantal punten. Ik bied ze open access aan, iedere partij die ze wil adopteren, is van harte welkom.

Uitgangspunt

Taal is belangrijk voor een samenleving. Dankzij taal kunnen kinderen zich ontwikkelen en volwassenen tot overeenstemming komen. Dankzij taal kunnen we ons allen scholen en elkaar beter leren kennen. Taal is een van de belangrijkste immateriële goederen die we hebben.

Foto: Achilles gives Nestor the prize for wisdom. Joseph-Désiré Court, Public domain, via Wikimedia Commons.

Vivat proximus nestor

De huidige nestor van de Tweede Kamer vertrekt. Lang leve de nieuwe nestor. Tenminste….

De heer van der Staaij (SGP) neemt op 6 december definitief afscheid van de Tweede Kamer. Met ruim 9300 dagen als lid van de Tweede Kamer was hij al lange tijd de nestor. Zes jaar lang, bijna net zo lang als een van zijn voorgangers, Bas van der Vlies.

Nou is de nestor in de Tweede Kamer geen officiële rol. Maar de nestor is wel de persoon met de meeste ervaring. En ervaring met het werk van de Tweede Kamer en de kennis over de rechtstaat zijn al lang een steeds grotere uitdaging voor de gezamenlijke leden.
Dubbele grafiek met respectievelijk het gemiddeld aantal dagen ervaring zittende kamerleden en de mediaan van het aantal dagen ervaring, voor alle dagen vanaf 1815. In de naoorlogse periode schommelde het gemiddelde rond de 2500 dagen. Maar sinds de jaren negentig van de vorige eeuw is dit gezakt naar gemiddeld 1700. Met als dieptepunt de dag na start nieuwe Kamer in 2017 met 840 dagen. De mediaan zat na de oorlor rond de 2000. de periode vanaf begin jaren negentig rond de 1200. Met een dip tot 1 in 2017 (meer dan de helft van de Kamer nieuw)

Maar je kan de nestor wel zien als een soort geweten voor de Tweede Kamer. Dus niet geheel onbetekenend. Dus…. wie zal in de nieuwe Tweede Kamer de nieuwe nestor zijn?

Dat is eenvoudig, als hij gewoon met zijn partij weer zetels haalt op 22 november is dat de heer Wilders. Hij is maar vijf maanden later in de Tweede Kamer gekomen dan dhr van der Staaij.
Nou, dat geeft wel een interessant perspectief op “geweten”, gegeven een deel van de interactie van dhr Wilders met de overige leden van de Tweede Kamer.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Thomas Gartz (cc)

Inkomen bepaalt of je met auto of OV reist

DATA - Er komen verkiezingen aan en dus is het scoren geblazen. Zoals met de komende accijnsverhoging op brandstof. Ineens is iedereen tegen, en vooral de VVD. Want “er raakt de hardwerkende Nederlander” of zoiets. Tweee maanden geleden werd bekend dat het OV in 2024 heel veel duurder zou worden. Daar hoorde je nauwelijks draagvlak voor tegenhouden van die verhoging.
Daarom even wat data om dit in de context van de klassenstrijd te plaatsen. Kort samengevat: bij tegenhouden accijnsverhoging profiteren de rijkste mensen in Nederland en het verhogen kosten OV raakt de armste mensen het hardst.

Twee grafieken. Eerst autobezit naar huishoudens verdeeld naar inkomensklasse. Links de armste groepen, rechts de rijken (hoe passend). Bij de onderste 10% van de huishoudens heeft 70 procent geen auto. Bij de bovenste 50 procent is dat 15%.
Grafiek autobezig naar huishoudens per inkomensklasse. Data:
Groep	Geen auto
 1e 10%-groep	71%
 2e 10%-groep	58%
 3e 10%-groep	44%
 4e 10%-groep	31%
 5e 10%-groep	23%
 6e 10%-groep	18%
 7e 10%-groep	15%
 8e 10%-groep	14%
 9e 10%-groep	14%
 10e 10%-groep	15%

En dan het dagelijks gebruik van openbaar vervoer naar inkomensklasse. De armste mensen gebruiken het OV twee keer zo vaak als de rijkste.
Grafiek dagelijks gebruik openbaar vervoer naar inkomensklasse.
Data:
Groep	Dagelijks OV
1e 20%-groep	10%
2e 20%-groep	6%
3e 20%-groep	5%
4e 20%-groep	6%
5e 20%-groep	5%

Iedere partij die nu vooral alleen over die accijns aan het roepen is, maar niets doet aan het OV, is dus vooral bezig de rijken te sponsoren. Oh ja, en het klimaat verder om zeep te helpen.

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Khadija Arib. foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Khadija

Theo Maassen “wil weten wie zij is en hoe het met haar gaat na alles wat er is gebeurd”. Hij heeft het over Khadija Arib, zijn Zomergast van vanavond. Zij wil het vanavond onder andere hebben “over de ‘gevestigde orde in Nederland en hoe het is om daarmee te maken te krijgen”.

Dat komt mooi uit. ‘Na alles wat er is gebeurd’ gaat natuurlijk over ‘de dolkstoot’. In anonieme klachten werd ze beschuldigd van machtsmisbruik en zou daarmee een onveilige werksfeer hebben veroorzaakt voor de ambtenaren die de Tweede Kamer ondersteunen. Nog voor het haar persoonlijk werd meegedeeld dat hier een onderzoek zou worden ingesteld, lekte het uit naar de pers.

Khadija Arib besloot haar Kamerlidmaatschap vaarwel te zeggen.

Ik ben veel gewend, maar de (anonieme) dolkstoten van de laatste dagen, hebben er toe geleid dat ik niet langer wens aan te blijven als Kamerlid. Ik ben bereid veel te verdragen, maar ieder mens heeft zijn  grens. Het betreft hier aanvallen op mijn waardigheid

Hoe het is om met de ‘gevestigde orde’ te maken te krijgen, zou zomaar kunnen slaan op dezelfde kwestie. Toen ze in 2016 Kamervoorzitter werd ze geacht een motie van de Kamer uit te voeren om de ambtelijke diensten van de Tweede Kamer te moderniseren. In dat proces zijn blijkbaar menig harde woorden gevallen, een vete tussen ambtelijke top en Arib tot gevolg.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: bron: Livius.org

Aristoteles (13): De staat

Aristoteles staat bekend als wetenschapper, als arts en vooral als filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail. 

Het principe van evenwicht komt ook terug in Aristoteles’ staatsfilosofie. Net als Plato maakt Aristoteles een indeling van staatkundige vormen.

Zijn indeling is puur afhankelijk van hoeveel mensen er aan de macht zijn. Hiermee biedt hij een wat minder ingewikkeld staatsmodel dan Plato, die zijn staten indeelde naar de drijvende kracht van de machtshebbers (emoties, het temperament of het verstand).

Aristoteles houdt het bij drie staatsvormen: de monarchie, de aristocratie en de republiek. In een monarchie heeft één persoon de macht. In een aristocratie gaat het om een clubje machthebbers. En in een republiek heeft het hele volk de macht.

Anders dan Plato heeft Aristoteles geen voorkeur voor een van de volgens hem mogelijke staatsvormen. Wat het beste is, hangt af van de situatie.

Maar er zijn wel goede en slechte staatsvormen. Volgens Aristoteles is het verschil dat bij de slechte staatsvorm de machthebbers niet in het belang van het volk handelen, maar in het belang van zichzelf. In dat geval is er geen sprake van een evenwichtige staat. De monarchie, de aristocratie en de republiek zijn in principe goede staatsvormen, maar ze hebben alle drie hun slechte tegenhangers.

Foto: Tweede Kamer Schermafbeelding Debat gemist stemmingen 18-10-2022

Ledental politieke partijen stijgt licht

DATA - Het ledental van de politieke partijen (met een plek in het parlement) is afgelopen jaar gestegen van 374.000 naar 379.000. Daarmee zet de stijging van het jaar daarvoor nog wat door. De grootste partij qua leden is opnieuw de FVD met 61.000 leden. Op de tweede plaats staat de PvdA met 39.500 leden, gevolgd door GroenLinks met 33.800.

Hier een aantal grafieken die de ontwikkeling van de afgelopen jaren weergeven.

Grafiek ledental alle politieke partijen vanaf 1950

Ledental politieke partijen als percentage volwassen bevolking vanaf 1950

Ledental individuele politieke partijen vanaf 1967 per jaar

Ledental individuele politieke partijen vanaf 2000

 

Met dank aan het DNPP voor het jaarlijks publiceren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Foto Engin Akyurt portrait of an angry man, via unsplash.

Twintig jaar onderzoek naar de boze burger

ONDERZOEK - Na de moord op Pim Fortuyn, twintig jaar geleden, kregen we te maken met een nieuw fenomeen: de boze burgers. Jelle van der Meer en Marcel Ham plozen uit hoe de wetenschap al die jaren dacht over boze burgers.

De moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002 bracht het land in shock. Maar achteraf gezien, heeft het enorme electorale succes van Fortuyn en zijn partij LPF een veel grotere impact gehad op politiek en samenleving. Een slagveld was het, in zetels. Niet voor niks heette dit al snel ‘de opstand’ en ‘de revolte’; daaruit sprak schrik en angst. Het had grote indruk gemaakt dat op de avond van de moord een woedende menigte Fortuyn-aanhangers aan de poorten van het Binnenhof stond te rammelen.

Het beeld van ‘boze burgers’ was geboren. De analyses en onderzoeken kwamen onmiddellijk op gang en zijn sindsdien niet meer gestopt. Wie zijn zij, wat willen zij? Zijn ze wel boos? We zetten twintig jaar onderzoek op een rijtje. En beginnen bij het begin.

Acht jaar paarse coalitie

Een revolte lag rond de eeuwwisseling niet in het verschiet. Na acht jaar paarse coalitie (VVD, PvdA en D66) stonden de economische indicatoren op zonneschijn. Als die opstand er dan opeens toch is, staan columnisten en opiniemakers onmiddellijk met hun duidingen klaar.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende