Kunst op Zondag | Mijn grootvader was een terrorist

Een gastbijdrage van reageerder Rigo Reus Het gedicht My grandfather was a terrorist, is afkomstig uit de debuutbundel [1] van Mosab Abu Toha, een Palestijn, die nu met zijn vrouw en drie kinderen in Amerika woont. Hij schrijft o.a. voor The New Yorker, essays, over het lijden van de Palestijnen in Gaza, journalistiek werk, waar hij begin mei de Pulitzer Prize voor ontving. Maar Mosab Abu Toha schrijft dus ook poëzie, en dit gedicht heb ik voor de gelegenheid proberen te vertalen naar het Nederlands. My Grandfather Was A Terrorist My grandfather was a terrorist— He tended to his field, watered the roses in the courtyard, smoked cigarettes with grandmother on the yellow beach, lying there like a prayer rug. My grandfather was a terrorist— He picked oranges and lemons, went fishing with brothers until noon, sang a comforting song en route to the farrier’s with his piebald horse. My grandfather was a terrorist— He made a cup of tea with milk, sat on his verdant land, as soft as silk. My grandfather was a terrorist— He departed his house, leaving it for the coming guests, left some water on the table, his best, lest the guests die of thirst after their conquest. My grandfather was a terrorist— He walked to the closest safe town, empty as the sullen sky. vacant as a deserted tent, dark as a starless night. My grandfather was a terrorist— My grandfather was a man, a breadwinner for ten, whose luxury was to have a tent, with a blue UN flag set on the rusting pole, on the beach next to a cemetery. Mijn grootvader was een terrorist Mijn grootvader was een terrorist – Hij onderhield zijn akker, gaf de rozen op de binnenplaats water, rookte samen met oma sigaretten op het gele strandzand, hij lag daar als een uitgerold gebedskleed. Mijn grootvader was een terrorist – Hij plukte sinaasappels en citroenen, ging vissen met broeders tot de middag, zong onderweg naar de hoefsmid met zijn gevlekte paard, een troostend lied. Mijn grootvader was een terrorist – Hij zette een kop thee met melk, zat op zijn groene land, zo zacht als zijde. Mijn grootvader was een terrorist – Hij liet zijn huis achter, verliet het voor de verwachte gasten, liet water achter, karaf en glazen, dat de gasten niet verdorsten na hun verovering. Mijn grootvader was een terrorist – Hij liep naar de dichtstbijzijnde veilige plaats, leeg als de dreigende lucht, wezenloos als een verlaten tent, donker als een sterrenloze nacht. Mijn grootvader was een terrorist – Mijn grootvader was een man, kostwinner voor tien, wiens enige luxe een tent was, met een blauwe UN vlag aan de roestige tentstok, op het strand, naast een begraafplaats. [1] Things You May Find Hidden in My Ear (2022), uitgeverij City Lights Books, debuutbundel van Mosab Abu Toha. In Nederland verkrijgbaar bij o.a. Paagman of Bruna.

Door: Foto: Merve, via Pexels.
Foto: Alberto Trentanni (cc)

Zeg nou zelf voor je sterft… / de mooiste rouwkaarttekst

Het kan niet aan Sargasso liggen dat u onvoldoende bent voorbereid op de verzorging van uw uitvaart. We hebben het met u gehad over bijzondere muziek, over de kist, urn of grafzerk. Het aangegrepen worden door verlies is besproken. Hoe u er bij wil liggen tot monumenten en poëzie voor op grafzerk of rouwkaart, we zijn het niet uit de weg gegaan.

Zolang het leven voortgaat, kunnen gedachten en wensen over de uitvaart veranderen. Stel uw naasten er van op de hoogte. Het zal hen tot steun zijn als het moment daar is om uw afscheid vorm te geven.

Zelf had ik nog geen concreet idee over wat er op mijn rouwkaart zou kunnen staan. Tot ik kortgeleden het boek ‘Ik bel je wel als ik dood ben’ (Cherry Duyns, Atlas Contact, april 2023) in handen kreeg.

In 2007 ging het Armando Museum in Amersfoort in vlammen op. Niet alleen ging veel kunst verloren, ook filmmateriaal, waaronder gesprekken met Armando was verbrand. Cherry Duyns stelde Armando voor die gesprekken nog eens over te doen en dat resulteerde in dit boek. Het is geen documentaire, geen roman, maar een letterlijke transcriptie van de gesprekken.

Voorin het boek staat een citaat uit Herenleed, het programma dat Duyns en Armando, soms bijgestaan door Johnny van Doorn, voor de VPRO maakten. En dat citaat lijkt mij nu een heel goede tekst voor mijn rouwkaart.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Persconferentiepoëzie

COLUMN - De wekelijkse persconferentie na de ministerraad mag ondertussen wel de persconference van Rutte gaan heten. Totaalkunst. Een woordendans rond de hete brij. Puur poëzie door de kracht van herhaling.

De laatste persconferentie was weer zo’n voorbeeld. Niet voor de eerste keer probeerde een van de journalisten bij Rutte een bekentenis te ontlokken dat hij een van de oorzaken is dat het vertrouwen in de politiek naar de knoppen is. Vorig jaar, 13 mei, waren we getuige van het spel tussen Sam Hagens (SBS) en Rutte:

Hagens: “Ziet u uzelf nog als de premier die problemen oplost?”
Rutte: “Dat is in ieder geval mijn ambitie, ja.”

Hagens: “Want als je kijkt naar de afgelopen twaalf jaar kun je ook zeggen dat u problemen veroorzaakt.”
Rutte: “Ook, ongetwijfeld. Als je bestuurt gaan er ook dingen niet goed, zeker. Maar ik ben ook trots op heel veel dingen die wel bereikt zijn.”

Hoe dat verder ging kunt u hier terugzien.

Afgelopen vrijdag was het weer feest. Ook nu provoceerde een journalist van SBS (Merel Ek) de “opperbaas” (Ruttes eigen woorden) van Nederland.

Merel Ek opende het bal met:

Meneer Rutte, voelt u zich verantwoordelijk voor het vertrouwen in de politiek in Nederland?

Foto: bertknot (cc)

Als de werkelijkheid doodloopt, bouwen we een ark.

Dit is een beetje een treurige Poëzieweek, omdat Lieke Marsman aftreedt als Dichter des Vaderlands. Het leed wordt niet eens verzacht doordat er een andere dichter aantreedt – de kandidaat heeft zich volgens de organisatie teruggetrokken ‘om persoonlijke redenen’ – maar het lijkt me voor iedere kandidaat heel lastig om in Marsmans voetsporen te treden.

Kenmerkend voor haar oeuvre is dat haar afscheidsbundeltje Ter gelegenheid van poëzie, waarin ze haar werk uit de afgelopen twee jaar verzamelde, behalve gedichten ook columns en essays bevat, want bij Marsman lopen genres altijd in elkaar over en dat heeft ze niet vanwege de zware mantel van het Dichterschap ineens veranderd. Ze vullen elkaar ook aan, ze vormen een geheel, die verschillende teksten, een zoektocht naar het Dichterschap met een grote D en het dichterschap met een kleine – wat moet je met je goedgekozen woorden in een tijd van crisis?

In haar voorwoord komt Marsman tot een radicale conclusie:

Hoe vaker ik politiek geëngageerde gedichten schrijf, hoe meer ik er dan ook van overtuigd raak dat kunst de wereld alleen kan veranderen wanneer kunstenaars de politiek in gaan. Daarmee bedoel ik niet dat kunstenaars geen geëngageerde kunst meer moeten maken, ik bedoel eigenlijk vooral: in hemelsnaam – meer kunstenaars in de politiek, hoe fijn zou dat zijn.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Monument

Monument is een liedje van de Kewi’s uit 1983. De Kewi’s waren Kees Maas en Willem Wisselink, (KeWi) en het internet laat niet zo veel los over dit aantrekkelijke orgel- en synth-popliedje met bijzondere tekst, en geestig ook nog. En hier is nog meer Kewi’s

 

Ik heb nog nooit een monument gemaakt
Ik heb dat alleen bedacht voor jou
Met veertig zuilen en een oprijlaan
En in het midden een fontein
Mooi, mooi monument
Meisjelief, ik bouw een monument voor jou, o ja
Een monument der liefde
Ik ben er pas mee begonnen, ja
Kijk niet op als het nog even duurt
Het is niet leuk als je me nu verlaat
Nee, een verstandig meisje doet dat niet
Dit monument dat is voor jou
Mooi mooi monument
Mooi mooi monument
Mooi mooi monument

Foto: Maria Willems (met toestemming)

Kunst op Zondag | Ze hoopte dat alles zo zou blijven

Ze hoopte dat alles zo zou blijven,
zou blijven zoals het was.
Steeds dezelfde leerlingen,
in steeds dezelfde klas.
En dat haar buurjongen niet zou verhuizen,
en dat haar ouders gingen voor eeuwige trouw.
Dat haar vriend haar vriend zou blijven,
en haar nooit verlaten zou.
En dat haar collega nooit elders
solliciteren zou. Ze wilde dat
alles zou blijven zoals het was.

Ze hoopte dat alles zo blijven zou.
Dat het feestje geen einde hebben zou.
Dat die zomer eindeloos duren zou,
dat de winter eindeloos duren zou
en nooit zou overgaan, hoogstens dan
vooruit, in een eindeloze zomer,
die nooit zou overgaan, hooguit dan in –
Ze hoopte dat het einde uit zou blijven,
ze hoopte op de eeuwigheid,
en dat die altijd blijven zou.

 

-o-o-o-
Van de redactie:
Niets blijft altijd. Dit is helaas de laatste Kunst op Zondag van M&M. Foto’s van Maria Willems werden gekoppeld aan gedichten van Michiel van Hunenstijn. Ze begonnen 8 maart 2020 en vandaag eindigen ze met hun 37e Kunst op Zondag. Je kan ze blijven volgen op hun eigen weblogs: het fotoblog van Maria en het weblog van Michiel.

Daarnaast hebben we ook kunnen genieten van M&M’s bijdragen aan Closing Time (463 x), Poetry du Jour, Quote du Jour, de verhalen uit Dirkswoud en nog zo het een en ander. In totaal zo’n 543 bijdragen.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | Ballade van de laatste spreker

Ik ben de laatste spreker van het congres
u kent me wel, ik ben degene die u ophoudt.
Ik ben de laatste horde,
ik ben de sta-in-de-weg voor het eind.
Ik weet, uw gedachten dwalen af naar zometeen,
als ik uitgesproken ben. Dan wacht u het eten,
de drank, de dans, en wie weet, de wijven,
maar dit laatste uur moet u nog bij mij blijven,
ik ben de laatste spreker van vandaag.

Ik ben de tarter van uw geduld en verlangen.
Ik reik tot aan de grenzen van wat u hebben kunt.
Ik start mijn powerpoint voor u.
Ik maak u murw met mijn quotes,
wacht, u had nog een vraag?

Ik ben de laatste spreker van vandaag.
Niemand die me graag ziet komen,
maar een moet er immers de laatste zijn.
En ik ben dat graag.

Ik ben gewend aan uw geroezemoes
Ik zie uw geloken ogen en het gevinger van uw mobiel.
Ik zie het gesmiespel met uw buurman,
ik zie u draaien en verzitten.

Maar eens weet ik u als publiek doodstil en ademloos aan mijn voeten.
Als ik aan uw groeve of aan uw baar sta.
En dat u dan weet: na de laatste spreker
wacht mij het vuur en de wormen, en de peilloze eeuwigheid.
En dat u dan niets, maar dan ook niets liever heeft,
dan dat u mijn woord, tot in het oneindige hoort.

Poetry du Jour | Gedichten om te lezen in het donker (gratis)

https://www.martijnbenders.nl/entries-from-benders-psychosupersum/gedichten-om-te-lezen-in-het-donker-gratis-download/

De dichter Martijn Benders, bekend van onder andere de bundels Karevanserai, Nachtefteling, Wat koop ik voor jouw donkerwilde machten, Willem en de customized bundel Wôld, Wôld, Wôld! heeft een nieuwe, en die is als gratis, e-book, soort van,  te downloaden. Is dat nou niet een aardige geste in deze donkere dagen en nachten?

Om Martijn Benders zelf te citeren: Voor mensen die geen geld hebben voor boeken dankzij de huidige Energie-heist bied ik mijn nieuwe bundel Gedichten om te Lezen in het Donker gratis als anonieme download aan.

Closing Time | Y Después En dan… alleen de woestijn

Klimaatverandering, stikstofcrisis, er zal toch iets moeten gebeuren. Er is geen plan B. En dan (Y Después) rest alleen de woestijn.

De Spaanse dichter Federico García Lorca zette dat korter en poëtischer op papier. Louis Andriessen (vorig jaar overleden) componeerde er een krachtig stuk muziek bij. Orkest De Ereprijs voerde het uit in een elftal versies (2020), telkens met andere zangstemmen.

U zag en hoorde hierboven ook het muziektheaterduo Des Filles: Anne Freriks en Robin Kuiper.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende