Kunst op Zondag | Opstanding

Het is natuurlijk geen toeval dat Kunst op Zondag nogal eens samenvalt met een of ander mystiek gebeuren. Dat komt omdat het “zo geschreven staat”. Pasen heet een lentefeest te zijn. Beter bekend als de jaarlijkse meubelboulervarddag. Althans voor degenen die zijn vergeten dat op deze zondag de opstanding van Jezus wordt gevierd. Tot op vandaag is het idee dat er leven na de dood zou zijn, voor sommigen mensen de motivatie om er op los te leven als waren ze van god los. Daar mag u de rest van Pasen over reflecteren. Gaan we ondertussen de opstanding eens nader bekijken. Volgens Piero della Francesca (1415 - 1492) stapte Jezus doodleuk uit zijn graf alsof-ie uit een dutje ontwaakte. Fresco uit 1460. Schilder en beeldhouwer Pericle Fazzini (1913- 1987) kreeg de opdracht om voor de pauselijke auditiëntiezaal in Vaticaanstad de opstanding te verbeelden. In het Vaticaanmuseum is een voorbereidende studie te zien. Uiteindelijk ziet het beeldhouwwerk er zo uit: Op veel ‘opstandings’-schilderijen zien we Jezus afgebeeld terwijl het lijkt, alsof hij al naar de hemel vliegt. Maar zo zou dat niet zijn gegaan. Volgens de Bijbel (Lucas 24:13-35) zou Jezus op Paasdag zich aan twee discipelen vertoond hebben. Zij waren op weg naar het dorp Emmaüs. Alonso Cano (1601 – 1667) – Christus en twee discipelen op weg naar Emmaüs (1635 – 1650). Aldaar aten ze een broodje. Abraham Bloemaert (1564 of 1566 – 1651) – De Emmaüsgangers (1622). Die opstanding was een geintje dat in de dagen van Jezus wel vaker voorkwam. Een sterk verhaal: op de dag dat Jezus stierf dachten veel dode heiligen, ‘kom laten wij nu maar eens opstaan’ en ze kropen uit hun graven (Mattheüs 27:52-53). Luca Signorelli (c. 1441/1445 – 1523) – De opstanding van het vlees (1499 - 1502). Het idee dat ook gewone stervelingen uit de dood kunnen opstaan, zal de inspiratie zijn geweest om een opstandingsbeeld bij een crematorium neer te zetten. John Lundqvist (1882 – 1972) -  Resurrection (1930). De opstanding spreekt natuurlijk niet alleen tot de verbeelding van schilders en beeldhouwers. Choreografe Kristy Nilsson maakte ‘Resurrection’op muziek van Arvo Pärt. https://www.youtube.com/watch?v=YygQxblrh-0 U kunt er op gokken en verwachten dat u na een tijdje onder de zoden uw stramme knoken weer kan strekken om een nieuw leven te bewandelen, maar het lijkt mij toch het beste van het hier en nu iets moois te maken. Daarom tot slot nog deze ‘sta op en wandel….’ https://www.youtube.com/watch?v=d6szT5NnwTY Eerdere Paasvieringen op Sargasso: 8 april 2012 1e Paasdag – Een ei hoort er bij. 31 maart 2013 1e Paasdag – Devotie. 5 april 2015 1e Paasdag – De kruisweg. 16 april 2017 1e Paasdag – In tranen zitten. En aan Pasen gerelateerd: 2 juni 2019 Geen paasdag maar wel iets over de paascyclus en het laatste avondmaal. Prettige dag verder.

Door: Foto: Walwyn (cc)

Closing Time | Goede Vrijdag

De musical/film Jesus Christ Superstar begint met de Overture en eindigt met John Nineteen: Forty-One. Oftewel, Johannes 19 vers 41. Muziek: Andrew Loyd Webber en, altijd een beetje ondergewaardeerd gebleven, tekst van Tim Rice. Er is dus besloten om het verhaal over Jezus te laten stoppen op Goede Vrijdag, bij de dood van Jezus. Bij de dood van Jezus aan het kruis. Terwijl met Pasen de opstanding gevierd wordt. Maar die zit er dus niet bij. Misschien komt er ooit nog een Part Two – Jesus The Ressurection.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: onnola (cc)

Ieder zijn eigen Christus

COLUMN - Rond Pasen doet zich steevast een merkwaardig ritueel voor, en dat is dat seculiere kranten ruimte gaan maken voor stukken die de figuur van Jezus en/of de betekenis van het Paasverhaal pretenderen uit te leggen. Ditmaal mocht de populaire Twittertheoloog Alain Verheij een duit in het zakje doen. Jezus’ kruisdood is geen staaltje van heldhaftigheid, maar een viering dat de zachte krachten winnen, aldus Verheij.

De jonge predikant richt zijn pijlen op Jordan Peterson, maar indirect houdt hij een pleidooi tegen machismo en ’toxic masculinity’. Dat is allemaal zeer modieus en actueel, maar of dat ook de intentie van de nieuwtestamentische passages over het kruis is, is maar zeer de vraag. In ieder geval geeft Verheij daar geen enkel exegetisch bewijs voor. Die begint wat te speculeren over Kaïn en Abel.

Ik heb ooit over Albert Schweitzer geleerd dat deze een streep haalde door de zoektocht naar de historische Jezus, aangezien ieder de messias in zijn eigen beeld en gelijkenis boetseert. In het geval van Peterson is dat een door wilskracht gedreven profetische visionair, die niet enkel zijn kamer maar ook het huis Gods opruimt, en bereid is als martelaar te lijden voor de waarheid. In het geval van Verheij komen we al gauw uit bij een zachtaardige metroman die de mensheid vooruit wil helpen met goedbedoelde verhaaltjes over vrede en gerechtigheid.

Foto: Amy G (cc)

De ‘strijd tegen Pasen’ is allang een flauwe grap geworden

COLUMN - Een jaarlijks terugkerende grap onder progressieven in de VS is dat Fox News iedere kerst weer een ‘War on Christmas’ verzint. Daar sensationaliseert dit propagandakanaal dan steevast een handjevol obscure voorbeelden bij. Een of andere of ander schooltje waar er voortaan ‘Happy Holidays’ op de ouderbrief staat in plaats van ‘Merry Christmas’ om niet-christenen in te sluiten; een kerstboom die dit jaar achterwege blijft op een dorpsplein.

Het is een vrij doorzichtige poging om te polariseren: zolang de aandacht gericht blijft op de culture wars, gaat het niet het over de onevenredige invloed van grootindustriëlen en Wallstreet op de politiek of miljardairs die nog eens 20% belastingkorting krijgen terwijl tienduizenden veteranen met psychische problemen in de goot liggen of de bizar hoge medische kosten die zorgverstrekkers rekenen, om maar een paar voorbeelden te noemen.

In Nederland kopieert men dat sjabloon in miniformaat, maar daar lijken culturele conservatieven zich vooral op Pasen te concentreren. Deze week was het weer de beurt aan geriatrisch geval Syp Wynia om de noodklok te luiden. Daar Wynia blijkbaar zelfs tezeer een fossiel aan het worden is voor Elsevier Weekblad mag hij tegenwoordig de knorrepot uithangen in de Telegraaf, de krant voor wit-populistisch Nederland.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Notre Dame

In Parijs brandde een iconische kerk af. Daar zal dit jaar geen Pasen gevierd worden. Een enkeling begon likkebaardend aan het betoog dat dit zijn stookpaardje bevestigde over de joods-christelijke teloorgang, die dan wel door de moslims dan wel door de eigen elites bewerkstelligd wordt (daar is men in die kringen nog niet uit, of de islam een zelfstandige vernietingskracht is of slechts een instrument in handen van de westerse bovenklasse).

Enfin, het vuur greep om zich heen, maar de belangrijkste kunstschatten werden gered en de hoofdconstructie bleef fier overeind staan. Ik zag een metafoor voor iets anders. Je kunt stoken wat je wilt, en je kunt bij vlagen succes hebben met je self fulfilling prophecy van de ondergang, maar het bouwwerk zal blijven staan en sneller hersteld worden dan je kunt bevroeden. Dat is waar het Paasverhaal over gaat.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Paaseitjes

Mij treft u aanstaande zondag aan bij de Mattheus Passion in Rotterdam. Steeds meer mensen niet, want die zijn atheïst en doen daarom niet aan sprookjes (althans, dat zeggen ze). Begrijpelijk dus dat paaseitjes uit de schappen verdwijnen ten faveure van chocolade-eitjes, voorjaarseitjes, verstopeitjes of hoe je ze nog meer kunt noemen. Als zelfs een symboolwetje als de zondagswet achterhaald wordt verklaard, dan geldt dat toch zeker voor paaseitjes, zou je zeggen.

Toch is er commotie om de ondermijning van de paaseitjes. Dat zou een aantasting zijn van de joods-christelijke waarden van de Nederlandse samenleving. De commotie is niet afkomstig uit joods-christelijke kringen. Christenen malen niet om paaseieren. Streng gereformeerden vinden ze heidens. De “joods-christelijke waarden” zijn een gelegenheidsargument om moslims mee te kunnen slaan voor mensen die zelf niks met die waarden hebben.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

KRAS | Pasen

Net als homorechten is Pasen bij een deel van Nederland vooral in beeld als stok om moslims mee te slaan. Verder staat het feest vooral voor een bepaalde samenstelling van het ontbijtmenu en een dagje langs de meubels of andere kekke spulletjes sjokken in het verveelwalhalla. Geen wonder dat Kees van der Staaij via Twitter liet weten kamervragen te overwegen over de paashypocrisie van PVV en VVD.

Als zelfs Kees het niet meer trekt, naderen we het moment meer dat christenen actief gaan voorstellen om tweede pinksterdag in te ruilen voor het suikerfeest. Gewoon om de haatzuchtige heidenen te zieken.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Hoera, Pasen zit er weer op

COLUMN - Het fijne aan Pasen is dat het op een gegeven moment weer voorbij is. Er is geen christelijk feest dat nog ergerlijker is.

Om te beginnen zenden de EO en de KRO “The Passion” uit, gezongen door celebrities, omdat die extra publiciteit genereren. Het is evangelisatie met hedendaagse middelen en dat mag, maar het is, zoals ook door Prediker werd geconstateerd, tandeloos. Als je écht aandacht wil vragen voor het menselijk lijden, doe dan iets rond de executie van Muath al-Kasasbeh. Maar dáár krijg je geen miljoenenpubliek mee: dat zouden we immers smakeloos vinden. Dat de EO en de KRO met The Passion wél drie-en-een-half miljoen kijkers trekken, bewijst dat Jezus’ lijden niet meer schokt of aan het denken zet. De twee omroepen geven als signaal af dat het christendom nog slechts een cultureel dingetje is, een variéténummer. Je moet er iets van weten omdat je anders de schilderijen in het museum niet snapt, maar ontregelend is het niet meer.

Eigenlijk kan ik hetzelfde zeggen van de Matthäus Passion. Ik heb elk jaar weer medelijden met de NOS-cameraploeg die in Naarden moet gaan voxpoppen en het ene na het andere cliché registreert. “Erbarme dich, ik ben er elke keer weer door ontroerd,” hoor je dan, en je weet: zelfs die huilende Noord-Koreaanse nieuwslezers hebben meer authenticiteit in hun pink dan zo’n Naardense Bachliefhebber in z’n hoofd.

Foto: Richard Bott (cc)

Kunst op Zondag | Kruisweg

Leuk hoor, zo’n Passion in Enschede. Mooi ook, die jaarlijkse Mattheüs Passie. Maar het echte, diep religieuze Pasen zit in de kruiswegstaties. De Via crucis, ook Via Dolorosa genoemd. Veertien momenten uit de finale lijdensweg van Jezus zijn gevat in ontelbare kunstwerken. Een serene live opvoering vond plaats op Goede Vrijdag in Rome. De afgelopen dagen werden wereldwijd de kruiswegstaties uitgebeeld in processies en passiespelen.

Barnett Newman – The Stations of the Cross – Lema Sabachthani.
cc Flickr Rob Young photostream National Gallery of Art - Barnett Newman - The Stations of the Cross - Lema Sabachthani

In dit filmpje zie je Newmans staties iets beter.

Kate McCrickard –statie 7 uit 15 Stations of the Cross.
cc Flickr St. Mary’s Menston photostream Stations of the Cross (St. Mary's Menston) 07

Petra van Empelen – Kuiswegstatie.
cc Flickr FaceMePLS photostream Kruiswegstatie Petra van Empelen

Robert Wilson14 Stations.

Hermann Nitsch

cc Flickr tanjabaudoin photostream Hermann Nitsch in Tilburg 7

Xylor Jane – Via Crucis VIII “D.O.J.” 2009.
cc Flickr Andrew Russeth photostream Xylor Jane, Via Crucis VIII D.O.J. 2009

Prettige Pasen verder.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende