Een onvoldoende voor de democratie?

Een bijdrage van Bert van den Braak. Het stuk is ook te lezen op de site van het Montesquieu Instituut. De recentelijk verschenen Democratic Audit van Nederland schetst een vrij somber beeld van de toestand van het Nederlandse staatsbestel. Dat bestel is te veel op vertegenwoordiging gericht en te weinig op 'afrekenen', zo menen de leiders van het onderzoek dat aan de Audit ten grondslag lag, de hoogleraren Rudy Andeweg en Jacques Thomassen. Onmiskenbaar kleven er bezwaren aan de wijze waarop in Nederland kiezers invloed kunnen uitoefenen op met name de samenstelling van het kabinet. Kabinetten komen tot stand na een vaak moeizame formatie en de uitkomst kan door sommigen (velen?) als verrassend worden ervaring. In 2003 hadden niet velen voorzien dat D66 zou gaan regeren met CDA en VVD. D66 sloot voor de verkiezingen zo'n combinatie uit. In 2007 kwam min of meer uit nood samenwerking tussen PvdA en ChristenUnie tot stand. In beide jaren was er een (getalsmatige) noodzaak om tot een meerderheidskabinet te komen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tweedelingen in Europa

Vandaag een bijdrage van Bert van den Braak, medewerker van het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden en verbonden aan het Montesquieu Instituut. De bijdrage is ook op het blog van het instituut te lezen.

zweedse verkiezingsposterDe recente verkiezingen in Zweden leidden tot een parlement waarin geen van de twee grote blokken een meerderheid behaalde. In het Verenigd Koninkrijk was eerder dit jaar voor het eerst sinds lang sprake van een ‘hung parliament’, een ‘onbesliste uitslag. Kabinetsformatie in België en Nederland is en blijft traditioneel moeilijk. En in Duitsland kalven de centrumpartijen steeds meer af, waarbij de komst van een nieuwe rechtse partij vooral een bedreiging is voor de CDU.

Los daarvan is steeds meer sprake van tweedelingen. Soms, zoals in Griekenland en Spanje, was dat traditioneel al zo, maar het verschijnsel lijkt sterker te worden. Daar waar twee grote blokken tegenover elkaar staan en een (nieuwe) derde partij sterk opkomt, wordt regeringsvorming per definitie moeilijker. De komst van de extreemrechtse Zweden Democraten is daarvan een goed voorbeeld.

Daaruit zijn twee conclusies te trekken. Ten eerste: welk kiesstelsel een land ook heeft, er is geen zekerheid voor het tot stand komen van een duidelijke parlementaire meerderheid. Ten tweede: polarisatie biedt kansen aan kleine en soms extreme partijen om grote invloed uit te oefenen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Moet ons parlement kleiner?

Vroeger was alles beter, toch? (Foto: flickr/nationaalarchief)Eén van de plannen van Rutte I is het aantal kamerleden terugbrengen van 150 naar 100 leden. Dat alles om het volk het idee te geven dat de bureaucratie wordt aangepakt.

Hoe erg die parlementaire bureaucratie is wordt snel duidelijk als je de verschillende parlementen in de ons omringende landen afzet tegenover onze 225 parlementariërs. Dat zijn er 150 in de Tweede Kamer en 75 in de Eerste kamer.
Tijd dus voor een lijstje:

  • Groot-Brittannië: 1372 (650/722). 44.543 inwoners per zetel
  • Duitsland: 598. 137.675 inwoners per zetel
  • Frankrijk: 923 577/346). 69.402 inwoners per zetel
  • België: 224 (150/74). 48.337 inwoners per zetel
  • Ierland: 226 (166/60). 19.782 inwoners per zetel
  • Litouwen: 141. 23.612 inwoners per zetel
  • Zweden: 349. 26.878 inwoners per zetel

Erg? Mwah. In Nederland is de verhouding ongeveer 73.860 inwoners per zetel. In bovenstaande – willekeurige – lijstje heeft alleen Duitsland een relatief kleiner parlement. Nu is zo’n vergelijking natuurlijk niet zaligmakend, de rechtgeaarde aanhanger van de kleine overheid zal ongetwijfeld vinden dat de parlementen in die landen ook te groot zijn, maar het zegt toch in ieder geval dat het Nederlandse parlement niet buitensporig groot is, en misschien wel relatief klein.

Een ander punt dat regelmatig boven komt drijven in de hedendaagse politiek is de kloof tussen burger en politicus. Die is te groot. Denken de partijen die dit voorstel steunen nu echt dat door het aantal parlementariërs te verlagen, en dus de werkdruk te verhogen, die kloof wordt verkleind? Onwaarschijnlijk. Sterker nog, de band van de parlementariërs met de samenleving zal verder onder druk gezet worden. Alle parlementariërs krijgen meer macht, en zullen meer worden bespeeld door lobbyisten. De feitelijke kiesdrempel (1 zetel) wordt verhoogd en kleinere partijen krijgen relatief minder macht omdat ons systeem van restzetels grote partijen bevoordeeld.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | Geen Algemene Beschouwingen

SaillantLOGOSkippen Alg. Pol. Beschouwingen logisch: nieuw kabinet komt hoe dan ook met nwe plannen en/of bezuinigingen voor 2011. #regeringsverklaring
about 1 hour ago via Twitter for BlackBerry®

Demissionair Minister voor Jeugd en Gezin én Vice-premier andre_rouvoet vindt het logisch dat er dit jaar geen Algemene Beschouwingen zijn. Premier Balkenende, die op 9 juni zijn vertrek als politiek leider van het CDA aankondigde heeft er waarschijnlijk de kracht niet meer voor. In het parlement is er bovendien een meerderheid die zegt geen behoefte te hebben om zich over het beleid uit te spreken. Met het nieuwe (zeer) rechtse kabinet Wrok I wordt het toch allemaal anders. Maar in die Miljoenennota staan wel 3,2 miljard euro aan bezuinigingen? Bezuinigingen op de zorg, de ambtenarensalarissen, extra belasting op sigaretten én 15% verhoging van de verkeersboetes. Het verdedigen van deze maatregelen wordt nu overgelaten aan ministerieel boekhouder Jan Kees de Jager in de financiële beschouwingen. Zijn we technocratisch technisch gesproken nog wel een democratie, als het parlement zichzelf vrijwillig uitschakelt?

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rol koningin in formatieproces achterhaald

Tweede Kamer (Foto: Arnoud Boer)

Wederom een nieuwe informateur. De eerste heeft nauwelijks zijn hielen gelicht, of Nederland stoomt alweer door naar nummer twee. Koningin Beatrix benoemde zaterdag de vice-voorzitter van de Raad van State om een volgende ’tussenstap’ te zetten. Herman Tjeenk Willink is de naam, ook wel de ‘onderkoning’ van Nederland genoemd. Lid van de PvdA, maar het gaat hier volgens Beatrix niet om ‘een politieke keuze’.

Geloofwaardigheid staatshoofd in het geding
Hoe geloofwaardig blijft de koningin? De totstandkoming van een kabinet in Nederland blijft een schimmig proces. Deze formatie is met de uitslag van de PVV politiek nog veel gevoeliger dan de spreekwoordelijke prinses op de erwt. VVD’er Rosenthal deed Beatrix al geen plezier. Hij liet de majesteit – en de rest van Nederland – in verwarring achter met een advies waar de verkiezingsuitslag niet in terug te lezen valt. Daarnaast maakt hij een politieke keuze voor een kabinet over rechts of over links onmogelijk. Om die reden nodigde ze vermoedelijk niet Roemer (SP) en Wilders (PVV) uit op haar werkpaleis Noordeinde in Den Haag. Dit maakt haar politiek uitermate kwetsbaar.

Vijf ‘middenpartijen’ sluiten elkaar niet uit. Maar dat sluit andere keuzes voor een kabinet ook niet uit. Een meerderheidskabinet over rechts of over links is wel degelijk mogelijk. Maar de koningin wil blijkbaar met de vijf middenpartijen recht-door-zee. Ze gaat namelijk mee in het advies van Rosenthal, omdat ze geen politiek wil bedrijven. Het is echter ironisch dat ze juist datgene doet waar ze bang voor is. Door mee te gaan met dat deel van het advies van informateur Rosenthal, bedrijft ze juist politiek. Ze negeert daarbij opvallenderwijs het advies om een VVD- en PvdA-informateur aan te wijzen. Beatrix komt met een omzichtige stap. De uitleg van de nieuwe informateur is dat zonder overeenstemming over de procedure elke stap van de koningin kan worden uitgelegd als een politieke keuze. Hetzelfde geldt echter nu voor deze ’tussenstap’. Waarom in het ene geval wel Rosenthal volgen en in het andere niet?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Pijnpunt politieke participatie

Eerst een plaatje, dan een praatje:


Ooit las ik ergens dat met het huidige ledental van politieke partijen alle actieve leden ook gelijk alle vaste politieke rollen vervulden. Hierbij is het uitgangspunt dat van iedere organisatie met vrijwilligers ongeveer 10% actief is. En bij de politieke rollen moet u denken aan alle bestuursleden lokaal, regionaal en landelijk en alle raadsleden, parlementsleden, regeringsleden etc….

Ik kon de bron niet meer achterhalen en was inmiddels zelf nieuwsgierig geworden naar de opbouw van dit punt en de bijkomende pijn, waarover straks meer. Dus heb ik het maar even uitgezocht (spreadsheet in ODS formaat). En daar deze week de meest actuele cijfers van de ledentallen van de politieke partijen uitkwamen, zijn die meegenomen. Onze infographics man Ad van der Stok heeft ze gelijk in het bovenstaande overzicht gevat.

U ziet daar rechtsonder dat ongeveer tweederde van de actieve leden nodig zijn om alle vaste plaatsen te vervullen. Dus niet helemaal zoals ik oorspronkelijk het punt mee kreeg, maar toch een heel eind in de buurt.
Waarom is dit problematisch? Om twee redenen.

Ten eerste is er op deze wijze weinig ruimte voor selectie op kwaliteit en vaardigheden. Wie actief wil zijn, zal ook snel meespelen in het spel. Een andere mogelijkheid is er niet. Dat is niet goed voor het bestuur van de partijen en niet goed voor het bestuur van dit land (op alle niveaus).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom wachtgeld moet

Eerste klas wachtkamer (Foto: Flickr/Jan-vdK)

‘Wachtgeld’ is een beetje het vieze woord in Den Haag. Een aantal politieke partijen wil er vanaf, en in het land heerst de mening dat het zuiver een maatregel is van de hoge heren politici om zichzelf lekker wat extra’s toe te schuiven.

En, het moet gezegd, de wachtgeldregeling in het algemeen is wat doorgeschoten en mag wel wat soberder. Maar ondanks dat heeft de regeling wél een nut en herbergt het ‘degraderen’ van politici tot gewone burgers risico’s.

Het nut ligt in het onafhankelijk functioneren van ons parlement. In onze parlementaire democratie komt het voor dat de volksvertegenwoordiging het kabinet naar huis stuurt. Er moeten dan meestal nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Feitelijk komt het er op neer dat je als volksvertegenwoordiger jezelf ontslaat, en het is maar afwachten of je na de verkiezingen weer opnieuw in het parlement terecht zal komen.

De wachtgeldregeling geeft deze parlementariërs zekerheid. Als hij of zij het kabinet naar huis stuurt, dan is de hij of zij in ieder geval nog verzekerd van een inkomen dat vergelijkbaar is met het daarvoor verdiende loon.

In een situatie waar dit vangnet er niet zou zijn krijg je bij het naar huis sturen van een kabinet opeens een extra overweging die de parlementariërs in hun achterhoofd moeten houden: “Kan ik mijn hypotheek nog wel betalen straks?”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

IJsland komt er toch niet in

IJslands Joods-Christelijke traditie (foto: Flickr.Stuck in Customs)

Nederland heeft een nieuwe held: Maxime Verhagen. Goed, het CDA mag dan geen beste reputatie hebben als het gaat om kritiek te leveren op de VS of China als die weer eens mensenrechten schenden of op Frankrijk of Duitsland als die weer eens de Europese begrotingsregels schenden, maar als het gaat om IJsland, een land met het bevolkingsaantal van de stad Utrecht, dat staan ze hun mannetje.

Want Verhagen is duidelijk: als IJsland zich niet aan de door Nederland en het Verenigd Koninkrijk gedicteerde terugbetalingsplan houdt, dan zal hij een mogelijk IJslands lidmaatschap blokkeren. En toch lijkt het IJslandse parlement -het oudste ter wereld- te overwegen de beide schuldeisers in duidelijke taal te zeggen waar ze hun afbetalingsregeling precies kunnen steken.

En het dreigement van Verhagen is feitelijk ook onzinnig: IJsland kán helemaal geen lid worden van de EU. Ok, het land voldoet aan de Kopenhagen criteria (al kun je je afvragen hoe stabiel haar instellingen op dit moment zijn) voor toetreding, maar als lid van de EU zal IJsland ook moeten voldoen aan het stabiliteitspact. En één van de eisen in dat pact is dat een lidstaat geen staatsschuld van meer dan 60% van het BNP mag hebben. Goed, er zijn wel meer notoire schenders van deze eis (Italië, België, Griekenland), maar de staatsschuld van IJsland schijnt inmiddels boven de 200% te liggen en dat is wel heel excessief. En schulden, die elke minuut groeien, tegen hoge rente in 15 jaar afbetalen maakt het alleen maar erger.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gescheiden inburgering verbieden is geen vooruitgang

Gescheiden (Foto: Flickr/wheat_in_your_hair)

“De Kamer wil een einde aan aparte inburgeringsklassen voor mannen en vrouwen. Dat gescheiden klassen veel effectiever zijn, is kennelijk onbelangrijk.”

Zo opent dr. Rogier van ’t Rood, docent internationale pedagogische vraagstukken aan de Universiteit Utrecht, zijn opiniestuk over gescheiden inburgering in het NRC Handelsblad afgelopen week. Hij schrijft dit naar aanleiding van een uitspraak van een meerderheid van de Tweede Kamer.

In het opiniestuk omschrijft deze expert hoe het verbieden van gescheiden inburgering het – op zichzelf uiteraard terechte – doel naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen voorbijstreeft, zelfs in zijn eigen staart bijt. Om problemen bespreekbaar te maken (zoals de achterstand van vrouwen in sommige allochtone gemeenschappen of seksuele mishandeling), om vrouwen zelfstandig(er) te maken en om gelijkheid te bevorderen, zo betoogt van ’t Rood, is het juist wenselijk om soms in gescheiden groepen inburgering te organiseren. Ik vind zijn argumentatie overtuigend en ben dat met hem eens. Gescheiden inburgering is geen doel op zich, maar als het doel van inburgeren hiermee soms gediend is: doen!

Jammer genoeg heeft de PvdA-Minister van Integratie zijn eerdere standpuntdat gescheiden inburgering positief kan zijnverlaten. Zoals voormalig minister Vogelaar zeer terecht opmerkt, maakt de PvdA hiermee een knieval voor de onderbuik. Niet langer wat werkt, maar wat de politiek denkt te moeten doen om te voldoen aan de – vermeende – wensen van ‘het volk’ staat centraal.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende