Klimaatschok

Alweer. Alweer een klimaatschok. Die van 2016 en die van 1998 en die van 1983 zijn we eigenlijk alweer vergeten. Maar goed, iedere keer bij een stevige El Nino schrikt ineens de wereld toch weer even wakker. Verdomd! De aarde warmt op! En best snel ook. Het zijn de pieken die het doen. En ja, na iedere piek kan je weer een tijdje denken dat het relatief meevalt. Maar eerst de huidige piek maar even goed in beeld:

Door: Foto: Toshiyuki IMAI (cc)
Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Juli 2023 was warmste maand op aarde sinds mensenheugenis

DATA - Nee, dit is geen alarmisme, dit is een constatering, een feit. De gemiddelde temperatuur op het aardoppervlak, zoals geanalyseerd door Copernicus ERA5, was ruim 16,9 graden in juli 2023. Dat is ruim drietiende graad warmer dan het vorige record uit 2019. De hoogste waarde uit de meetreeksen. En daarmee ook met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de hoogste waarde in de afgelopen 100.000 jaar. Sinds mensenheugenis dus.

Deze constatering doen we op basis van de recent beschikbaar gekomen gegevens van de ERA5 klimaatdata reeks.
Grafiek afwijking wereldtemperatuur per maand sinds 1979

De twintig warmste maanden op aarde lagen allemaal in deze eeuw.

En dit is al de warmste periode van de zeker laatste 100.000 jaar.

En het is trouwens ook 1,5 graden boven het pre-industrieel gemiddelde. U weet wel, die grens die we in Parijs hebben afgesproken. Daar breken we nu (2023!) dus al doorheen.

Kortom, de warmste maand sinds lang. En dat record hebben we bereikt in minder dan 200 jaar.

De wereld zag er 100.000 jaar geleden overigens heel anders uit. En er moest nog een ijstijd volgen.

En we gaan weer over tot de orde van de dag.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: CC BY-SA 4.0 Stephan Okhuijsen 2022

Schonere schepen leiden tot meer opwarming oceanen

ANALYSE - De internationale regels met betrekking tot hoeveel zwavel en andere vervuilende stoffen er mag zitten in de brandstof van schepen zijn de laatste jaren aangescherpt. De lucht boven met name de oceanen is daardoor in snel tempo schoner geworden. Helaas heeft dit als effect dat daarmee de opwarming van de oceanen ook versnelt.

Laat me dit wat nader uitwerken.

In Europa waren er al langer afspraken over het toegestane percentage zwavel in de brandstof van schepen op onder andere de Noordzee. Dat is van 1,5% in 2000 naar nu 0,1% gedaald. Maar daarbuiten was de norm nog 4,5%. Sinds 2015 werd dit echter ook afgebouwd tot 0,5% vanaf 2020.

Grafiek met maximaal percentage zwavel in brandstof schepen voor Europa en Internationaal in vijfjaar-perioden.

Tabel zwavelnormen site overheid.

Heeft dan ook echt significant effect? Ja. Er mogen dan wel maar enige tienduizenden grote zeeschepen zijn, ze leggen wel veel gewicht in de schaal. Zo zorgde 1 groot containerschip voor net zoveel zwaveluitstoot als bijna 20 miljoen auto’s in het verkeer (twee keer zoveel als er in Nederland rondrijden). Dat met een factor 9 omlaag brengen is dus significant.

Dat laten ook de eerste onderzoeken zien. De beruchte scheepspluimen zijn aan het verdwijnen.

En omdat die pluimen de warmtestraling van de zon op aarde (en dus vooral de oceanen) remde, is nu ook in de metingen van de netto “flux” de toename goed zichtbaar:

Foto: CC BY-SA 4.0 Stephan Okhuijsen 2022 copyright ok. Gecheckt 19-12-2022

Recensie | De theorie van warmte van Hans Custers

RECENSIE - Opwarming van de aarde is al jaren een “hot item” in het nieuws en hier op Sargasso. Stevige dialogen over hoe het precies zit en hoe erg het nou is overal.
Maar aan alle huidige inzichten over het klimaat en de opwarming ging nogal wat vooraf.
In zijn boek “De theorie van warmte” neemt Hans Custers ons mee op een toegankelijke reis door het verleden van de klimaatwetenschap, vanaf de vroege 19e eeuw.

En hoewel al heel vroeg er inzichten ontstaan over het zogeheten broeikaseffect, zijn er ontiegelijk veel stapjes nodig voor we ergens na de Tweede Wereldoorlog echt serieus kijken naar de koppeling van de activiteiten van de mensen (met name CO2 productie) en de lopende en komende opwarming van de aarde.

En omdat klimaatwetenschap zelf een redelijk jonge discipline is, voert Hans ons via onder andere natuurkunde, scheikunde, geologie, meteorologie en paleontologie naar de wetenschap van dit moment.
Heel soms verliest hij mij als lezer daarin als hij iets te diep ingaat op heel specifieke nieuwe wetenschappelijke inzichten in een bepaalde periode. Maar de grote lijnen blijven wel goed volgbaar.
Het is ook leuk dat hij af en toe de wat meer persoonlijke kant van de interactie tussen de wetenschappers, en sommige inspirerende “amateurs”, wat ruimte geeft.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update september 2022 – laatste

DATA - Aan alles komt een eind, dus ook aan deze reeks. Na 12 jaar en 10 maanden is het welletjes. Zal wat nader uitweiden over het waarom.

Maar eerst natuurlijk weer de update. Veel te laat en met data tot en met september dus, omdat die Britten sinds brexit ook moeite hebben met het up to date houden van hun data. Afijn, hier de allerlaatste wereldtemperatuurgrafiek:
Klimaatgrafiek wereldtemperatuur

Het begon dus hiermee, in februari 2010. In die tijd waren nog niet alle klimaatdatasets goed toegankelijk. Maar er bestonden al wel ontkenners die maar bleven roepen dat de een of de andere dataset slechter of beter was. Deels om die discussie kort te sluiten besloot ik de datasets gewoon bij elkaar te gooien en daar de trend in te laten zien. Dan moest het toch wel duidelijk zijn.

En het heeft ook zeker een tijd geholpen om voor een aantal mensen inzichtelijk te maken wat nu de werkelijke trend was. En waarom het belangrijk was om ook met 11 jaars- en 30 jaarsgemiddelden te werken. De eerste om te laten zien dat de invloed van de zonnecyclus beperkte invloed heeft. De tweede omdat 30 jaar (en niet een jaartje of 3) de beste indicator is van de onderliggende trend.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update juni 2022

DATA - Zo kort na een hittegolf en midden in nog steeds een extreem droge periode is het klimaat ineens weer onderwerp van debat. Dat is jammer natuurlijk. Want als alleen de uitschieters de stemming bepalen, komen we nergens. Daarom maar weer de onderliggende trend van een update voorzien.
In afwezigheid van een El Nino, gaat ook de opwarming nog steeds door, alleen in iets lager tempo. Hoewel, in een van de reeksen was juni de warmste juni maand sinds start metingen.

Maar goed, de trend dus:

Dit keer ook weer wat klimaatnieuws. Hadden we het net over droogte? Nou, laat daar net een studie over verschenen zijn. Over de rol van het “Azoren Hoog” in de neerslag (of gebrek daaraan) in Europa. Slecht nieuws helaas, meer Hoog, lagere neerslag.

Dan een opvallende, minder tropische cyclonen (zeg maar orkanen, maar dan in het gebied van de Indische Oceaan). Dertien procent minder dan ongeveer een eeuw geleden. Maar… dat zegt niets over de intensiteit.


Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU TLT 4.0, GISS – gistemp v4, Hadcrut5 (5.0.1), NOAA/NCEI (NOAAGlobalTemp v5), Copernicus ERA5 en JMA.
We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar), 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend. De metingen zijn boven het zee en aardoppervlak (leefniveau).
Individuele grafieken van genoemde datasets zijn hier te vinden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update april 2022

DATA - Het gaat al een gewoonte worden, dat tweemaandelijks updaten. Maar jammer is het wel. Maar goed, blame it on Brexit.
We zitten nog steeds in een rustige periode. Hoewel de zon alweer wat actiever aan het worden is, blijft het toch vooral wachten op een El Nino voor we naast de structurele opwarming weer een uitschieter zullen zien. Maar intussen zien we wel perioden met extreme hitte opduiken zoals recent in India en Pakistan.
Maar goed, dit is de huidige trend:


In de categorie nieuws dan maar even een positief bericht. Een onderzoek uit Zweden laat zien dat er bij het ontdooien van de permafrost aldaar minder methaan vrijkomt dan verwacht. Gezien het feit dat methaan een enorm krachtig broeikasgas is, gunstige constatering. Maar goed, het komt dus nog wel vrij. Dus het maakt het allemaal niet makkelijker.

Verder is het orkaanseizoen op de Atlantische ocean begonnen met storm Alex. Eens kijken of het alfabet dit jaar wel toereikend is.


Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU TLT 4.0, GISS – gistemp v4, Hadcrut5 (5.0.1), NOAA/NCEI (NOAAGlobalTemp v5), Copernicus ERA5 en JMA.
We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar), 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend. De metingen zijn boven het zee en aardoppervlak (leefniveau).
Individuele grafieken van genoemde datasets zijn hier te vinden.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update februari 2022

DATA - Door de Britten lijkt een tweemaandelijks ritme voor deze maandelijkse update gewoon te worden. Maar dat maakt voor de ontwikkeling verder niets uit natuurlijk.
Afgelopen maanden weinig verandering in de mate van opwarming, mede door ontbreken invloed van een echte El Nino of La Nina.

Sargasso wereldtemperatuur grafiek

Grafiek ontwikkeling gemiddelde afwijking temperatuur aarde. CC BY-SA 4.0

Omdat afgelopen weken de Zuidpool even in de belangstelling was vanwege een tijdelijke afwijking van de temperatuur op een deel daarvan van maar liefst 40 (te hoog), even een grafiek over het zeeijs. In het verleden was er nogal wat gedoe over groeiend zeeijs rond de Zuidpool terwijl de aandacht uitging naar het krimpende ijs op de Noordpool. Die trend op de Zuidpool heeft niet doorgezet.
Maar vanuit klimaatoogpunt is het totale zeeijsoppervlak van beide polen samen veel relevanter. Immers, minder zeeijs betekent meer warmteabsorptie door de zee en dus mogelijk een extra versnelling in de opwarming. Daarom onderstaande grafiek op basis van de data van NSIDC.
Sargasso wereldtemperatuur grafiek zeeijs
Daar is te zien dat dit jaar zich aan de onderkant van alle eerdere minima beweegt. Met name de Noordpool kent na afgelopen winter een relatief klein oppervlak. We gaan het volgen.


Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU TLT 4.0, GISS – gistemp v4, Hadcrut5 (5.0.1), NOAA/NCEI (NOAAGlobalTemp v5), Copernicus ERA5 en JMA.
We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar), 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend. De metingen zijn boven het zee en aardoppervlak (leefniveau).
Individuele grafieken van genoemde datasets zijn hier te vinden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update december 2021

DATA - Zo, al twaalf jaar bijna iedere maand een klimaatupdate. Hopelijk wordt het 13e jaar geen echt bijzonder ongeluksjaar voor het klimaat. Maar ik ga proberen het nog een jaar vol te houden. Gelukkig werken de Britten weer mee. En zo hebben we nog voor het einde van januari de afsluiting van 2021 te pakken.
Vanuit de trend bekeken een weinig opvallend jaar. 2021 staat op plaats zes of zeven (afhankelijk van de reeks die je neemt) van warmste jaren sinds start metingen.
Maar goed, eerst de grafiek.



Geen belangwekkend klimaatnieuws gevonden (maar ook niet hard gezocht, druk druk druk). Wel deze nog even, een pagina waarin de telling van records wereldwijd bijgehouden wordt. Altijd handig om in een discussie te gooien als er weer iemand roept “ja maar er zijn ook koude records! daar hoor je nooit wat over!” (onzin). De verhouding is duidelijk. Veel meer warmterecords dan koude-records.

en omdat er weer een jaar om is, dit keer de grafieken van de heranalyse van Berkeley. U weet wel, waar ze indertijd begonnen met aanleggen en heranalyseren van klimaatdata om aan te tonen dat de opwarming wel meeviel. Tot ze er achter kwamen dat in hun analyse het zelfs nog een tikkie erger was.



Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update oktober 2021

DATA - Gelukkig, de Britten waren weer eens ouderwetsch traag met hun update. Zo snap ik de wereld weer. Daarom nu pas een update over de maand oktober.
Daarin kunnen we zien dat het schijnbare dipje van de laatste tijd nu weer omslaat naar het bekende patroon. En dat nog steeds zonder een El Nino.
Terwijl sommige korte termijn modellen ergens de suggestie bieden van een komende horrorwinter hier in NL, zal het waarschijnlijk weer gewoon een kwakkelwinter worden. We mogen blij zijn als we nog een keer een echt pak sneeuw krijgen.
Maar goed, hier de update.

Geen klimaatnieuws verder. Oh ja, natuurlijk, er was nog de COP26. De zoveelste klimaatconferentie waar goede, maar zachte voornemens uitgesproken zijn. Als dit twintig jaar geleden zou zijn gebeurd, was er nog hoop voor enige beperking in de opwarming. Nu vind ik het wederom te weinig, te zacht en te laat.
Het is zelfs zo erg dat ik het voornemen van het nieuwe kabinet om kerncentrales te bouwen niet eens meer durf af te wijzen. Die dingen komen ook te laat, maar stoten dan in ieder geval geen co2 uit.
(En nee, ik ben geen voorstander, gebruik dat geld op een andere manier met meer resultaat graag, zonder nieuwe lange termijn shit).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende