Het probleem van de heilige koe

Is het de auto, de mobiliteit of gaat het dieper? In de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen actiegroepen op allerlei gebied als paddestoelen uit de grond kwamen, was er ook flink wat beweging voor meer verkeersveiligheid, voorrang voor fietsers, voetgangers, schoolkinderen en een autovrije binnenstad. En allemaal tegen de 'heilige koe', de auto. Zo was er de actiegroep 'Stop de Kindermoord', die opkwam voor veilige speelruimte voor kinderen in de woonomgeving. Om verwarring met de anti-abortusbeweging te voorkomen werd dat later de Stichting Kinderen Voorrang. Die stichting organiseerde jaarlijks een Nationale Straatspeeldag.  Buurtgroepen en bewonerscomités eisten overal snelheidsbeperkingen, drempels, bredere trottoirs en groen in de oudere wijken. In nieuwe woonwijken werd gebouwd rond woonerven waar auto's niet of alleen stapvoets mochten rijden. Naast de ANWB kwam er voor de promotie van de fietsersbelangen een ENWB, de Eerste Echte Nederlandse Wielrijdersbond, de voorloper van de nu nog bestaand Fietsersbond. Mede dankzij deze fietsactivisten is Nederland verrijkt met 37.000 kilometer steeds bredere en comfortabeler fietspaden. In Het recht van de snelste verwijst Thalia Verkade, journaliste voor De Correspondent, naar dit actieverleden. Ze legt ook de vinger op de zere plek bij de behaalde resultaten: heel veel nieuwe verkeersvoorzieningen laten de dominantie van de auto intact. Sterker nog: veel voorzieningen voor het niet-autoverkeer zijn juist bedoeld om de doorstroming van auto's te bevorderen. Buiten een beperkt aantal autovrije zones is de openbare weg een autoweg. Om te rijden en om te parkeren. Niet om te spelen of elkaar te ontmoeten. Een dag per jaar mag er op straat gespeeld worden. Ook voor een straatfeest eens per jaar moet je vergunning aanvragen. De coronacrisis heeft ook op dit gebied een ander beeld dan het vertrouwde laten zien: kinderen namen de straat zonder autoverkeer in bezit met stoepkrijt en stepjes. Voor even.

Foto: FaceMePLS (cc)

Kunst op Zondag | Schaamlap

De aflevering van vorige week, over met kunst verfraaide windmolens en zonnepanelen, roept een bekende vraag op. Moeten kunstenaars zich lenen om schaamlappen te maken die de schandvlekken in de openbare ruimte bedekken?

U kent het wel: om bouwputten en constructiewerken te beschermen tegen passerend publiek, verbergt men ze achter kale schuttingen, doodse steigerdoeken en weerzinwekkende hekwerken.

Die zijn er eigenlijk nog teveel, in aanmerking genomen dat ooit is bedacht dat de overlastervaring van omwonenden en passanten enigszins gecompenseerd kan worden door de boel op te frissen met een vrolijk kleurtje, ja zelfs met kunst.

In 2012 werden gedichten van scholieren aangebracht op schuttingen in de spoorzone-op-de-schop rond station Delft. Schilderwerk door Micha de Bie, Davy de Ronde en Matthijs Nieuwenhuizen.

Een put. Normaal verdiep ik mij.

Stop met zeuren.

Micha de Bie beschilderde in 2013 samen met Davy de Ronde en Mike Freeke ook de schutting rond de Delftse Nieuwe Kerk, destijds in restauratie.

In veel gevallen komt kunst op bouwschuttingen tot stand door harmonieuze samenwerking tussen lokale overheid, aannemers, uitvoerders en kunstenaars. Al dan niet geholpen door participerende burgers.

In 2017 paste de gemeente Dordrecht een andere werkwijze toe. Toen een nalatige ondernemer zelfs na opleggen van een fikse dwangsom zijn bezit niet opknapte, werd de bouwval weggewerkt achter een wandschildering. Filmpje 1 min. 35”.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Bernt Rostad (cc)

Kunst op Zondag | Bah, moderne kunst

Op zijn eigen blog waagde collega Jona zich aan de vraag “hoe komt het dat zoveel mensen een hekel hebben aan moderne kunst?”

Hij vond een verklaring in een kwestie aan de Belgische kust. Op de boulevard staat het kunstwerk ‘Rock Strangers’, een groep sculpturen van Arne Quinze.
cc Flickr harry_nl photostream Oostende Rock Strangers by Arne Quinze

Een aantal buurtbewoners heeft de gemeente verzocht de oranje rotsen weg te halen, want het belemmert hun uitzicht op zee. De gemeente is dat niet van plan en nu schakelen de bewoners een advocaat in, die denkt de zaak te kunnen winnen want het kunstwerk veroorzaakt “effectieve hinder”.

Jona schrijft daarover:

Als de gemeente een kunstwerk voor je huis wil plaatsen, dan is verzet futiel. En dat is, bij de kwade burger, olie op het vuur. Voortaan is hij alleen nog maar machteloos kwaad. Of hij spant een rechtszaak aan, zoals nu in Oostende. De kunstenaar maakt zich daar vooral vrolijk over en geniet van de extra aandacht die hij krijgt.

Terug naar zijn vraagstelling: “hoe komt het dat zoveel mensen een hekel hebben aan moderne kunst?”

Jona concludeert:

Een kunstenaar echter die zich vrolijk maakt over degenen die zijn werk niet waarderen – met zulke vrienden heeft de moderne kunst geen vijanden meer nodig.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Mogen wij jullie verzoeken

COLUMN - Ergens in onze gemeente ligt een bedrijventerrein zoals er dertienhonderd in een dozijn passen: saai, ongeïnspireerd, doods en zowel stedenbouwkundig als architectonisch gespeend van iedere denkbare vorm van originaliteit. Daar werk ik. Helemaal achterin dat bedrijventerrein, aan het einde van onze straat, zit Avery Dennison.

Ik heb geen idee wat ze daar maken. Het bedrijf zit in een potdichte plaatstalen kubus in vergelijking waarmee alle andere gebouwen op het bedrijventerrein hip-hop-Art Nouveau met een postmoderne twist lijken. Wat voor soort mensen daar zoal komen, zou ik ook niet weten: er staan nooit veel, maar wel wisselende hoeveelheden auto’s op het parkeerterrein, dus er zullen wel mensen af- en aankomen, maar waarvoor is me onduidelijk. Op de website lees ik dat Avery Dennison a global leader in labeling and packaging materials and solutions is. Dat is taalkundig al net zo origineel als de architectuur van de lichtblauwe kubus.

Een paar maanden geleden is aan de afzondering van het eenzame bedrijf nog wat extra toegevoegd. Rond de parkeerplaats bij de kubus is een fors hek gezet met een op afstand bedienbare poort met intercom. Mensen die op het bedrijventerrein werken en met de trein komen, maken gebruik van een voetpad dat aan het einde van onze straat begint, precies bij de parkeerplaats. Ze staken vroeger af over die parkeerplaats en moeten nu dus omlopen. De parkeerplaats stond nooit vol, daarvoor was het gewoon niet druk genoeg daar achterin het bedrijventerrein. Er is al jaren geen hangjongere gesignaleerd, daarvoor is het te ver weg van de bewoonde wereld. Het moesten dus wel die naar hun werk lopende forenzen zijn, dacht ik. De mensen van Avery Dennison zijn kennelijk op hun rust en orde gesteld.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: FaceMePLS (cc)

Straatterreur

COLUMN - In mijn eigen buurt, in mijn eigen straat, voel ik me de laatste tijd niet meer veilig. Dat heeft niets te maken met het feit dat ons inmiddels de grote denker Fred Teeven ontvallen is, maar met lieden die geld van mij willen.

Er gaat bijna geen dag voorbij of er staan wel mensen op de brug in mijn buurt die je ongevraagd aanspreken. Er zit een daklozenopvang direct naast die brug, maar het aantal daklozen dat me de afgelopen jaren heeft aangesproken voor ‘een eurootje’ is op de vingers van één hand te tellen.

De kwestie is deze: die brug – die in een winkelstraat ligt – is onvermijdelijk. Wie er niet overheen wil, moet via het noorden twee kilometer omlopen en via het zuiden een kilometer. Je moet bovendien goed de weg kennen, want bij ons in het dorp lopen nogal wat grachten die niet voor elke doorgaande route van een brug voorzien zijn. De brug is dan ook de ideale plek voor colporteurs en het dorpsbestuur besluit met een zeer grote regelmaat om aan allerlei instanties vergunning te verlenen om passanten aan te spreken voor ‘koude acquisitie’.

U kunt het zo gek niet bedenken: het Parool, het Handelsblad en de Volkskrant staan er zowat elk weekeinde, soms zelfs alle drie tegelijk, maar dan in de vermomming van ‘de Nationale Krantentest’. Tussendoor staan er nog diverse organisaties die iets doen voor mensen in binnen- en buitenland die op enigerlei wijze hulpbehoevend zijn. Plus natuurlijk de onvermijdelijke categorie ‘overige bedrijven’. Ik kan de straat niet meer over – de lokale supermarkt zit aan de overkant – zonder aangesproken te worden door een vrolijk spontaan leuk jong ding met een voorstel.

Foto: Percy (cc)

Kunst op Zondag | Moederdag

Architectuur is de moeder van alle kunsten. Een uitspraak die aan Michelangelo wordt toegeschreven. Als dat zo is, dan is vandaag een mooie gelegenheid het eens over architectuur te hebben.

Is architectuur kunst? Of stel die vraag op een andere manier: is een architect een kunstenaar? Zoals een renaissancistische kunstenaar betaamt was Michelangelo multidiciplinair. Hij schilderde leuke plafonds, schreef fraaie verzen, beitelde mooie beelden en ontwierp een paar gebouwen. Zo bezien is een architect een kunstenaar.

Het museum MARTa (in het Duiste Herford) loopt nu een tentoonstelling met de enigszins provocerende titel ‘(un)möglich! Künstler als Architekten’. Architecten geven soms hun gebouwen vorm als waren het sculpturen, schrijft het museum. Maar wat gebeurt er als je kunstenaars voor architect laat spelen? Zijn kunstenaars innovatiever, radicaler, provocerender, als zij niet zich geen zorgen hoeven te maken om bouwverordeningen en de wensen van de investeerder wensen?

De Italiaanse architect Aldo Rossi schreef: “Architectuur verschilt fundamenteel van iedere kunst en wetenschap omdat ze concreet vorm geeft aan de maatschappij, en hiermee ten nauwste verweven is.” (citaat uit zijn boek ‘De architectuur van de stad’).

“Elke grote architect is – noodzakelijkerwijs – ook een groot poëet. Hij moet een grootse interpretatie maken van zijn tijd, van zijn dag, van zijn tijdperk”, zei architect Frank Lloyd Wright.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Katharina Fritsch

Katharina Fritsch is bekend van levensgrote sculpturen en installaties. Alledaagse voorwerpen of figuren krijgen door de omvang en kleurgebruik een ander betekenis, waarvan Fritsch overigens vind dat het de kijker vrij staat zelf een betekenis er aan te geven.

In de blauwe aflevering van Kunst op Zondag zagen we haar enorme haan. Vandaag hier een mini solo-tentoonstelling. De teksten komen uit verschillende interviews

Company at the table, 1988.
cc Flickr gnosis john r photostream Katharina Fritsch kunsthaus

Vind u uzelf een klassieke beeldhouwer?
“Ik ben altijd als een ouderwetse beeldhouwer bezig met ruimte, ik wil dat elk beeld van de achterkant en de zijkanten indruk maakt . Met kleur echter, maak ik het werk meer een icoon, meer virtueel, dus het is altijd balanceren tussen een traditioneel beeldhouwwerk en het zo plat laten worden als een schilderij”.

Display Stand with Brains, 1989.
cc Flickr rocor photostream Katharina Fritsch Display Stand with Brains, 1989. Aluminum, plastic and paint. SFMOMA

Vraag: Wat maakt een groot publiek sculptuur?
“Ik denk dat het zeer belangrijk is voor openbare kunst dat je naar iets kunt kijken en het zeer vlug snapt. Ik hou dingen graag eenvoudig”.

Mann und Maus, 1992.
cc Flickr Otomodachi photostream Mann und Maus (1992) by Katharina Fritsch

Vraag: De ratten in uw werk, drie meter hoog, zijn bijna monumentale uitbreidingen. Is macht een thema in dit werk met 16 ratten?
“Ze lijken zo machtig, ze lijken een beetje ‘goofy’ zoals ze daar zitten, onnozel agressief. Daar hebben we ook naar toe gewerkt, de stomheid in de expressie van de ogen. Ze zijn verraderlijk”.

Foto: James Lumb (cc)

Kunst op Zondag | De naald

Zoeken naar een naald in een hooiberg is een spreekwoord. Er is een groot verschil tussen spreekwoorden (historische context, taalkundig erfgoed?) en ‘wijsheden’ die de volksmond debiteert. Als de volksmond een beetje spitse kunst ‘de naald’ noemt, is er vaak sprake van een creatieve waarneming en een feitelijke onjuistheid.

Ruim twee weken geleden zocht de Italiaanse performancekunstenaar Sven Sachsalber in het Parijse museum Palais de Tokyo naar een naald in een hooiberg. Het moest een performance van 48 uur worden, hij vond de naald al in 18 uur tijd.

U ziet aan zijn techniek dat hij de naald vond door van het hooi ballen te kneden. Hooi is vrij makkelijk tot pakketjes samen te persen en daarmee behalve bouwmateriaal ook een aardige grondstof voor kunst.

In Amerika worden jaarlijks hooikunst wedstrijden gehouden. Na het oogsten van het graan kun je langs velden en wegen vaak carnavaleske beelden van stro zien. Ruim tien jaar geleden maakte de Amerikaanse kunstenaar Tom Otterness tijdens de Montana Bale Trail, de beeldengroep ‘Makin’ Hay’. De installatie is tot op heden nog regelmatig te zien.

Tom OtternessMakin’ Hay.
cc Flickr Texas Public Radio Hardberger Park Makin’ Hay

Michael Shaughnessy heeft zich gespecialiseerd in hooi en maakt er prachtige, abstracte installaties mee.
© Michael Shaughnessy Spring Cut

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Dietmut Teijgeman-Hansen (cc)

Kunst op Zondag | Stationsplein

Voor en rond aardig wat Nederlandse treinstations bestaat de kunst vooral uit installaties zoals we op de foto boven dit artikel zien. In Rotterdam heeft men dat achter de rug, maar er mankeerde nog wat. Op het Rotterdamse stationsplein komen twee elkaar kussende wereldbollen. Kunst waarover de meningen verschillen. Wat voegt kunst toe aan een stationsplein?

Naar verluidt koos de commissie die op zoek moest naar een kunstwerk voor het Rotterdamse Centraal Station unaniem voor ‘Kissing Earth’, van de IJslandse kunstenaar Olafur Eliasson. Na de bekendmaking barstte natuurlijk de discussie los.

Het plein kan beter leeg blijven, het station is al kunst genoeg, meent de één. Zonde, eerst op kunst bezuinigingen en dan voor 1 miljoen een buitenlandse kunstenaar inhuren, kritiseert een ander. Prachtig, internationale allure die bij een wereldstad als Rotterdam past, juicht een derde.

In de media is een schetsontwerp van de wereldbollen te zien. De kunstenaar mag er nu over gaan nadenken hoe de wereldbollen er in 2015 in het echt bij zullen liggen. Ik ben benieuwd welke werelddelen elkaar de uiteindelijke kus zullen geven.

Het brengt ons vandaag op stationspleinenkunst.

Dat Olafur Eliasson twee wereldbollen laat kussen op een stationsplein is niet vreemd. Er wordt wat afgelebberd rond en op stations. Het is dé plek waar afscheid en welkom met een smakkerd worden bestendigd. In het St. Pancras Station in London zijn vijf kunstwerken te zien, waaronder The Meeting Place van Paul Day.
cc Flickr Jim Linwood The Meeting Place Statue, St Pancras Station, London

Foto: Michiel S. (cc)

Meer uniformen op straat… en of we dat goed vinden

ANALYSE - Er zijn tegenwoordig steeds meer toezichthouders in de openbare ruimte te vinden. En de burger juicht het toe, zo wordt uitgelegd door gastredacteur Teun Eikenaar.

‘Bepaal jij dat, blauwe pannenkoek?’

Terwijl ik mijn fiets van het slot haal, is even verderop een discussie bezig.

‘Heb jij nou echt niks beters te doen?’

Een fietser is aangehouden omdat hij door een winkelstraat reed. De handhaver, een medewerker van de gemeentelijke dienst Stadstoezicht, heeft zichtbaar moeite met de verbale weerbaarheid van de overtreder.

‘Ik hoef u toch niet meer uit te leggen dat dit een voetgangersgebied is?’ antwoordt de ambtenaar terwijl de fietser al weer probeert op te stappen.

Ik besluit de uitkomst van het gesteggel niet af te wachten en loop met mijn fiets aan de hand rustig verder, beducht voor handhavende collega’s. Ik heb wel weer genoeg gezien van deze demonstratie van autoriteit en antiautoriteit. Die gemeentelijk handhavers moeten het maar zwaar hebben, zulke impopulaire bonnen uitdelen aan zulk mondig volk.

Toch zijn de laatste jaren veel van dit soort nieuwe uniformen in het straatbeeld verschenen, zonder dat daar veel kritiek op was te horen. Waar sommige toezichtvormen zich op behoorlijk wat media-aandacht mogen verheugen – denk aan de NSA-praktijken of telefoontaps door de politie – vindt de voortdurende toename van toezicht op straat plaats zonder slag of stoot. Zijn die mild-anarchistische Hollanders het zomaar eens met al die extra ogen?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende