Dikpraatjes en burgerwetenschap

[caption id="attachment_301471" align="aligncenter" width="450"] © Arizona State University Line drawing courtesy of Cindi SturtzSreetharan 2019[/caption] Het is een minigenre, een gesprekvorm die over het algemeen al is afgelopen voor je met je ogen geknipperd hebt. Iemand zegt tegen iemand anders ‘Ik voel me zo dik’, of ‘Geeft die broek me geen dikke kont?’ en daar reageert de ander dan op (‘Ben je een haartje betoeterd!’). Fat talk wordt het door de deskundigen genoemd; dikpraatjes. Het blijkt niet gemakkelijk te zijn om te onderzoeken, bijvoorbeeld omdat het zo kort duurt en over het algemeen nu ook niet echt gesprekken oplevert die de deelnemers zich nog lang heugen. Stel dat je wil weten wat voor antwoorden er nu zoal gegeven worden op zo’n opmerking over iemands BMI, wat doe je dan? In een nieuw artikel in het Journal of Sociolinguistics gaan een aantal onderzoekers van de Universiteit van Arizona in op deze kwestie. Het artikel gaat dus niet zozeer over die dikpraatjes zelf (misschien is daar ook echt niet zo heel veel over te zeggen) als wel over een algemener probleem in de taalkunde: hoe weten we hoe het echt zit? 

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Democratie vernieuwen: iets minder geloof en wat meer argumenten graag

OPINIE - Als we niet oppassen stijgt het gesprek over lokale democratie op wegens gebrek aan zwaartekracht, stellen Menno Hurenkamp en Evelien Tonkens. Leuke voorbeelden zijn goed, maar vergelijking van wat werkt en wat niet is beter. En dat laatste gebeurt amper, ook niet in het laatste nummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.

Sommige mensen hebben grote monden, andere grote hersenen en weer andere grote portemonnees. En die kenmerken overlappen ook nog eens vaak. Is het niet fijn voor iedereen die geeft om vrijheid, broederschap én gelijkheid dat deze categorie mensen flink in de wielen gereden wordt door instituties en hun perfide handelingen zoals regels verzinnen en handhaven? Zeker nu we uit zo’n beetje al het vergelijkend economisch, sociologisch en politicologisch onderzoek van de afgelopen jaren leren dat de ongelijkheid in termen van geld, macht en invloed eerder groter dan kleiner wordt?

Het laatste nummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken over ‘De haperende lokale democratie’ denkt echter een andere kant op. Het bevat gevalsbeschrijvingen van lokale experimenten en pleidooien om vooral door te gaan met het vervangen of tenminste aanvullen van de representatieve democratie. Maar geen evaluaties op basis waarvan bestuurders, burgers of politici lokaal hun eigen afwegingen kunnen maken. Dat is een gemiste kans.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Agora Energiewende: leren van de gele hesjes

ACHTERGROND - De Duitse denktank Agora Energiewende heeft onderzoek gedaan naar de Franse protesten van de gele hesjes tegen de CO2 heffing. De Duitse denktank geeft aan dat het protest een diepere oorzaak heeft dan enkel de CO2 heffing. In het onderzoek geeft de denktank aanbevelingen voor toekomstig beleid. Waarbij ook gekeken wordt naar voorbeelden van succesvol beleid, zoals in Zwitserland.

Brand maar los in de commentaren over wat Nederland hiervan kan leren.

Foto: © Sargasso logo 3 serie cultuur eer

Een eer voor iedereen

ANALYSE -
In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste vier bijdragen (hier, hier, hier en hier) beschrijf ik welke problemen er zijn met de termen cultuur, eer, eergerelateerd geweld en nieuwe termen als Schadelijke Traditionele Praktijken.

Definitieproblemen

De Nederlandse overheid heeft in de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (2013) een bestrijdingsprogramma van eergerelateerd geweld opgenomen.

Echter, bij gebrek aan definities moeten de overheidsinstanties en hulpverlening met culturenlijstjes en signalenlijstjes werken om mogelijke eerzaken te determineren. Zo kunnen ze zonder onderzoek o.a. het label ‘eergerelateerd’ aan een zaak toekennen.

Of een zaak wel of niet als eergerelateerd gelabeld wordt heeft vooral gevolgen voor burgers met een niet-westerse migratie-achtergrond en nagenoeg niet voor autochtone burgers.

Wat is eer?

In mijn vorige stukken heb ik aangetoond dat we niet weten wat eer specifiek voor niet-westerlingen betekent. Daarom stel ik voor de algemene betekenis van eer te gebruiken die in ons eigen taalgebruik wordt gehanteerd.

Eer wordt al gebruikt in onze rechtspraak. En eer komt voor in Artikel 12 van de Universele verklaring voor de Rechten van de mens:

Foto: © Sargasso logo 2 serie cultuur eer

Met ‘Schadelijke Traditionele Praktijken’ de mist in

In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste drie bijdragen (hier, hier en hier) concludeer ik dat de overheid geen duidelijke definities hanteert van de termen ‘cultuur’, ‘eer’ en ‘eergerelateerd geweld’ en dat dit tot onaanvaardbare gevolgen leidt.
In deze bijdrage het probleem dat er nieuwe concepten worden bedacht die toegedicht worden aan cultuur, eer of beide.

‘Conceptuele mist’

Onderzoekers Ten Boom en Wittebrood (2019) waarschuwen voor een ‘conceptuele mist’ wanneer geweld van allerlei categorieën en typen klakkeloos onder één overkoepelende noemer (zoals ‘afhankelijkheidsrelaties’) wordt gebracht.
In een dergelijke conceptuele mist dolen we al rond in verband met ‘eergerelateerd geweld’.

Een noemer voor vele begrippen

Van ‘eergerelateerd geweld’ wordt gezegd dat het een reeks van ernstige misstanden omvat, variërend van gedwongen huwelijken, huwelijkse gevangenschap, achterlating (= gedwongen achterblijven in het buitenland), vrouwelijke genitale verminking, maagdenvlieshersteloperaties tot eerwraak.

De meeste hulpverleners en politiemensen vinden echter elk van deze begrippen op zich al erg complex. Wanneer je ze vraagt naar de criteria die men hanteert om een gedwongen huwelijk vast te stellen, is het antwoord meestal dat dat ‘lastig’ is en ‘een grijs gebied’.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: © foto Aart G. Broek 2017 – bewaking tegen islamitische aanslagen bij Colosseum in Rome copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Het standvastige huis van verzet in de islamitische wereld

ANALYSE - Islamitisch fundamentalisme zou de gesel zijn die honderden miljoenen moslims terroriseert en zorgt voor achterstand in allerhande opzichten, betoogt socioloog Ruud Koopmans in zijn studie “Het vervallen huis van de islam”. Aart G. Broek is graag behoedzamer en optimistischer.

De Nederlandse socioloog Ruud Koopmans – hoogleraar aan de Humboldt Universiteit in Berlijn – heeft een indringende studie geschreven, die onder de titel Het vervallen huis van de islam recentelijk verscheen bij Prometheus, Amsterdam. Van Koopmans onderzoeken wordt wereldwijd kennis genomen. Hij behoort tot de meest geciteerde wetenschappers.

Zijn gedachtegoed wordt bejubeld en opent ogen. Het wordt echter ook vervloekt omdat het moslimhaat zou voeden. Zijn werk is opmerkelijk deugdelijk onderbouwd en juist daardoor ook confronterend. Het kan zodoende in ieder geval niet worden genegeerd. Toch lijkt mij een zekere behoedzaamheid gewenst. Dat zorgt tevens voor wat meer optimisme dan Koopmans kan opbrengen voor islamitische samenlevingen.

De crisis zou ‘vooral religieuze oorzaken’ hebben

Met een overrompelende hoeveelheid gegevens verwoordt Koopmans zijn bevindingen die uitmonden in deze conclusie. ‘De hoofdoorzaken van de crisis van de islamitische wereld liggen niet buiten de islam, bij de joden, het westers kolonialisme, of islamofobische populisten, maar midden in de islamitische gemeenschap zelf, in de vorm van een wijdverbreide rigide en intolerante geloofsopvatting die gepaard gaat met haat en geweld tegen andersdenkenden.’ (p. 232).

Foto: anokarina (cc)

Laat het oor niet hangen naar een televisiepresentator

COLUMN - Door Jan-Willem Romeijn, Remco Heesen, Hendrik Siebe.

Sluwe lobbyisten zaaien twijfel door selectief te winkelen in wetenschappelijke informatie. Stel daar de wijsheid van de groep tegenover, betoogt een drietal filosofen. Al leren de wetenschappelijke en juridische praktijk dat gezamenlijke oordeelsvorming een subtiele en soms precaire aangelegenheid is.

In hun inspirerende boek Merchants of Doubt laten Naomi Oreskes en Erik Conway zien hoe de tabakslobby erin slaagde systematisch twijfel te zaaien over de negatieve effecten van roken. Deels deed men dat door partijdig onderzoek te ondersteunen. Een andere lobby-strategie bestond eruit dat de weinige onderzoeksbevindingen die ruimte lieten voor twijfel over de schadelijke effecten van roken in de media werden uitvergroot.

Die strategie was vooral overtuigend wanneer het onderzoek verricht was door onderzoeksgroepen die niet door de tabakslobby zelf werden gefinancierd. Vandaar de titel van hun studie: kooplui van de twijfel. Het voornaamste doel was om beleidsmaatregelen op grond van vermeende voorbarigheid uit te kunnen stellen.

Onlangs onderzochten Bruner, O’Connor en Weatherall aan de hand van computersimulaties de rol van zulke lobbyisten in de publieke meningsvorming; hun artikel werd onder andere besproken in The Guardian. De conclusies zijn verontrustend. We leven in een sterk verknoopte en enigszins verkokerde samenleving. Daardoor kunnen lobbyisten uit een verzameling van overwegend correcte en enkele misleidende resultaten al een toxische cocktail fabriceren, waarmee de publieke opinie in verwarring kan worden gebracht.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Duurzaam denken is nog niet duurzaam doen

ANALYSE - Binnenlands Bestuur heeft een onderzoek naar het klimaatbewustzijn en het gedrag van mensen laten doen door I&O research. In het onderzoek is gekeken hoe Nederlanders denken over duurzaamheid, welk gedrag ze vertonen, en hoe dit gedrag leidt tot een grote of minder grote ecologische voetafdruk. Het verschil dus tussen denken en doen. Het onderzoek kijkt ook naar de verschillen tussen stemmers op diverse politieke partijen. Reden voor verschillende twitteraars om al kersen plukkend de stemmer op de politieke partij van hun keuze af te schieten. Reden om eens wat dieper in het oorspronkelijke onderzoek te duiken. Te beginnen met een open deur.

Open deur: hoger inkomen leidt tot hogere CO2 uitstoot

Ik noem het een open deur, maar vaak wordt de theorie aangehangen dat een hoger inkomen tot milieubewuster gedrag leidt en dat daarmee de klimaatimpact zal dalen. De zogenaamde milieu Kuznetscurve, waarbij gesteld wordt dat het inkomen eerst moet stijgen tot een bepaald niveau voordat mensen milieubewuster gaan leven. Bij klimaat is dat in de resultaten van het onderzoek van I&O research niet terug te vinden:

In figuur 2.2 is ook terug te zien dat mensen met een hogere opleiding nou niet echt minder CO2 uitstoten. Dus ook een leercurve lijkt niet aanwezig te zijn. Hooguit is het dat hoger opgeleide mensen zich vaker zorgen maken over klimaatverandering:

Foto: Chris Beckett (cc)

Over de mythe van de ontevreden jongeren

ANALYSE - door Matthijs Rooduijn, eerder verschenen op Stuk Rood Vlees.

Afgelopen weekend stond er een mooi maar ook zorgwekkend artikel in de NRC over de staat van de democratie in de wereld. Eén van de redenen waarom er reden tot zorg is: volgens verschillende organisaties die onderzoek doen naar het democratische gehalte van staten gaat het op veel plekken in de wereld de verkeerde kant op. Denk aan landen als Hongarije, Venezuela en Turkije.

In deze blog wil ik ingaan op een andere in het artikel geopperde reden voor bezorgdheid. De lead van het NRC-stuk luidt: “Jongeren, ook in Nederland, zijn negatiever over democratie dan hun ouders. Waar mankeert het aan, en is het tij nog te keren?” Met andere woorden: niet alleen de democratische instituties van sommige landen staan onder druk, ook de steun voor de democratie kalft af. Zelfs in Nederland.

Ik heb goed en slecht nieuws.

Het goede nieuws is dat dit verhaal van de ontevreden jongeren niet klopt. Het slechte nieuws is dat dit verhaal desalniettemin wijdverspreid is, en ook nog steeds verspreid blijft worden.

Het verhaal van de ontevreden jongeren vindt zijn oorsprong in een invloedrijk artikel van de politicologen Roberto Stefan Foa en Yascha Mounk uit 2016. Op pagina 7 schrijven ze:

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Alan Parkinson (cc)

“De financiële sector is het probleem, niet de oplossing”

ACHTERGROND - Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. In de serie lezingen ´Met het doel voor ogen´ legt onderzoeker Myriam Vander Stichele uit hoe de gouden greep van winstmaximalisatie het aanpakken van grote mondiale problemen, zoals ongelijkheid, armoede en milieuschade tegenhoudt.

De 17 duurzame doelen (SDG’s) van de Verenigde Naties vormen een ambitieus plan. Maar er is geld voor nodig, heel veel geld. Geld dat bovendien niet alleen door overheden opgehoest kan worden. Zonder een aanzienlijke bijdrage van de private sector, volgens schattingen zo’n 80% van het benodigde bedrag, zijn de plannen gedoemd te mislukken. Wat mogen we van het ‘grote private geld’ verwachten?

Myriam Vander Stichele (SOMO) onderzoekt al jaren de maatschappelijke en economische impact van multinationals en de financiële sector. Onder invloed van de globalisering is hun aandeel in de wereldeconomie de afgelopen decennia enorm toegenomen. En daarmee ook hun macht. Het is inmiddels duidelijk dat duurzaamheid niet op hun prioriteitenlijst staat. Sterker nog: het huidige financiële systeem, waar de wet van de hoogste winst geldt, werkt duurzame ontwikkeling tegen. Vander Stichele: “Op dit moment zijn ze het probleem, niet de oplossing.”

Van miljarden naar biljoenen

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende