Sir Keir Starmer, de nieuwe Britse premier, is nog geen maand aan het bewind of hij moet zich al wapenen tegen openlijk geweld uit extreemrechtse hoek. Een dag na de moord op drie kinderen tijdens een dansles in Southport door een 17-jarige jongeman verzamelde zich een grote groep demonstranten voor de moskee van de havenstad na de verspreiding van racistisch en xenofobisch nepnieuws via social media. Dat leidde tot een veldslag met de politie waarbij ruim vijftig agenten gewond raakten. Acht agenten hebben ernstige verwondingen opgelopen, aldus de politie, waaronder botbreuken, een vermoedelijk gebroken neus en een hersenschudding.
De politie heeft gezegd dat de demonstranten uit de hoek van de extreemrechtse English Defence League komen. Op beelden van Britse media is te zien dat een groep van tientallen mensen, vooral mannen, geweld gebruikt tegen de politie. Sommigen droegen bivakmutsen. Volgens Sky News werd "English till I die", of "Engels tot ik sterf" geroepen. The Guardian hoorde dat de naam van oud-EDL-leider Tommy Robinson werd geroepen. Pogingen van de politie om hen te overtuigen dat ze misleid waren faalden. Over minderjarige daders mag de politie volgens de Britse wet geen nadere informatie prijsgeven. Inmiddels is dat wel gebeurd. De dader, Axel Rudakubana, die volgende week 18 wordt en voor zover bekend geen moslim is, werd vandaag verhoord. Hij is in Engeland geboren, zijn ouders komen uit Rwanda.
'Tommy Robinson in een pak'
In Hartlepool, Noordoost Engeland waren woensdagavond ook rellen, evenals in Londen, waar meer dan 100 mensen gearresteerd zijn bij demonstraties in reactie op de gebeurtenissen in Southport. Bij Downing Street 10 werden fakkels, blikjes en glazen gegooid naar het huis van de premier. Demonstranten met Engelse vlaggen zwaaiden met spandoeken met de tekst "Stop de boten". Er klonken kreten als "We want our country back" en "Oh Tommy Robinson". Een man droeg een shirt met de slogan: "Nigel Farage voor premier, Tommy Robinson voor minister van Binnenlandse Zaken." Farage, die bij de recente verkiezingen een parlementszetel bemachtigde, bekritiseerde de informatie rond de moord in Southport. Hij had dinsdag voorafgaand aan de rellen bij de moskee op X een video online gezet waarin hij twijfelde aan de juistheid van de inschatting van de politie dat de mesaanval van maandag niet terreurgerelateerd was. Dat lokte heftige reacties uit van parlementariërs van Labour zowel als van de Conservatieve Partij. Brendan Cox, de echtgenoot van het vermoorde Labour parlementslid Jo Cox, zei dat de opmerkingen "rechtstreeks uit het handboek van Trump kwamen" en dat hij "niets meer is dan een Tommy Robinson in een pak". Cox, die acht jaar geleden bij de het Britse referendum over de EU het Remain standpunt verdedigde werd een week voor de volksraadpleging vermoord door een man met extreemrechtse en nazistische sympathieën, die net als Farage tegen het EU-lidmaatschap was.
Starmer meteen in de verdediging
De Britse politie staat onder grote druk. Vorig jaar beschuldigde de conservatieve minister van Binnenlandse Zaken Sue Braverman de politie van vooringenomenheid bij de aanpak van Pro-Palestina demonstranten. Ze werd door toenmalig premier Sunak ontslagen. Bij gewelddadige rellen half november waren toen ook al extreemrechtse groepen betrokken.
Er is nu opnieuw forse kritiek op de aanpak van de politie bij de rellen van deze week als we Rupert Murdochs Talktv mogen geloven. Waarom hebben ze de identiteit van de dader van de aanslag in Southport niet eerder vrijgegeven? De desinformatie van dubieuze sociale media heeft nu eenmaal een verwoestend effect. Niet alle demonstranten zijn extreemrechts. De onrust is begrijpelijk en de boosheid is terecht. De beelden van de arrestatie van een 73-jarige vrouw die uitdrukking wilde geven aan haar bezorgdheid zullen de reputatie van de politie ook geen goed doen.
Zo wordt de net aangetreden Labourregering stevig onder druk gezet door het nieuws over het geweld en het optreden van de politie. Keir Starmer zal zich een andere start van zijn premierschap hebben voorgesteld. Gisteren hield hij een spoedoverleg met de politie. Na afloop gaf hij een persconferentie waarin hij landelijke maatregelen tegen het geweld van relschoppers aankondigde die vergelijkbaar zijn met maatregelen tegen voetbalhooligans. 'Deze schurken zijn mobiel,' volgens Starmer, 'ze verplaatsen zich van de ene plek naar de andere. We moeten een politierespons hebben die hetzelfde kan doen. Gedeelde inlichtingen, bredere inzet van gezichtsherkenningstechnologie en preventieve maatregelen, orders tegen criminelen om hun bewegingen te beperken, voordat ze überhaupt in een trein kunnen stappen. Op precies dezelfde manier als we dat doen met voetbalhooligans.' Hij wees er ook op dat het aanzetten tot geweld online een strafbaar feit is en dat aanbieders van sociale media verantwoordelijkheid moeten nemen voor de manier waarop hun pagina's en websites worden gebruikt. Verder kondigde hij een uitbreiding van politiepersoneel aan, met name voor de veiligheid in wijken, zoals beloofd in zijn verkiezingsprogramma.
De kersverse premier die zich in de verkiezingscampagne uiterst voorzichtig heeft opgesteld moet zich nu laten zien als een sterke, daadkrachtige en betrouwbare man op een terrein -geweldpleging, rellen, veiligheid- dat onvoorspelbaar is en waar eenvoudige maatregelen vanuit de ambtelijke bureaucratie geen garantie zijn voor succes. Zijn extreemrechtse tegenstanders weten dat ze hem makkelijk kunnen treffen op ongelukken of misstappen op dit gebied, vooral als de angst voor gewelddadigheid gekoppeld kan worden aan suggesties over de gevolgen van migratie.
Update over de rellen op vrijdag in Sunderland en Manchester bij The Guardian
[Foto: Premier Starmer passeert op weg naar zijn werkkamer de portretten van zijn voorgangers. Simon Dawson / No 10 Downing Street CC]
