Sargasso 20 december 2021

20 december 2021. In verschillende plaatsen in Nederland zien we al weken mensen van deur naar deur rennen en iets wat op papier lijkt in de brievenbussen van de huizen kieperen. Wie dit tien jaar geleden had gezien, zou op grond van de kleding, haardracht en rugzakjes, de dames en heren voor oude hippies versleten hebben. Ze zijn onmiskenbaar oud. Zoveel verraden de lijnen in de gezichten en de vlekjes op de handen wel. Maar hippies? Wat een hippie is weet niemand meer, maar de term is in de geschiedenis vastgeroest en doet het nog steeds goed als denigrerend vooroordeel. Vandaag echter wordt….., wacht even, daar gebeurt wat. “Ik heb een reactie! Ik heb een reactie!”. Een van de brievenbuslopers holt naar zijn maat en houdt iets wat op een papiertje lijkt omhoog. “Hoe bedoel je, een reactie?’, vraagt zijn maat. “Hier, dit hing aan de deurknop van dat huis daar. Overduidelijk een reactie op het pamflet van gisteren. Lees maar”.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Game explainer

Toen Sargasso tien jaar geleden het licht zag, was de wereld net ingrijpend veranderd. Het post-9/11-tijdperk was aangebroken en het startsein voor de ‘War on Terror’ werd gegeven door middel van de inval in Afghanistan. Zo bezien kan de geboorte van Sargasso bijna geen toeval zijn. De veranderde, politieke spelregels schreeuwden om commentaar en een kritisch weblog was daar een uiterst geschikt podium voor.

Hoewel er, niet in de laatste plaats op internet, enorm veel ophef ontstond over de agressieve nieuwe buitenlandpolitiek van met name de Verenigde Staten, die inmiddels de ‘Bush Doctrine gedoopt is, kun je twisten over het belang van die ene dag in september en de vraag of daadwerkelijk een nieuw tijdperk aangebroken was. Was de wereld echt veranderd na die aanslagen? Aan de ene kant niet. Wat dat betreft ben ik het wel eens met de (omstreden) nuancering die Maarten van Rossem aanbracht in de discussie. Het aantal terroristische aanslagen is nu niet bepaald significant toegenomen en de Derde Wereldoorlog is al helemaal niet uitgebroken. Nee, vermoedelijk zal de kredietcrisis een grotere impact op onze levens hebben.

Maar aan de andere kant, als talloze mensen, waaronder bepalende beleidsmakers, gaan handelen naar het idee dat de wereld veranderd is, dan heeft dat zonder meer het effect van een self-fulfilling prophecy. In praktische zin, met de globale War on Terror en de absolute heiligverklaring van veiligheid in alle soorten en maten, is er wel degelijk veel veranderd ten opzichte van de jaren negentig. Of het nu gaat om de voortdurende en immer toenemende schendingen van onze privacy – niets is meer privé – de vliegvelden die steeds meer op militaire forten lijken, de toegenomen angst voor alles wat vreemd of buitenlands is en het succes van populistische partijen die die angst weten te kapitaliseren; we zien dagelijks en overal om ons heen ontwikkelingen die in verband kunnen worden gebracht met de aanslagen op 11 september 2001.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waar je staat bepaalt wat je ziet

Waar je staat bepaalt wat je ziet

Dit is het motto van Ewald Engelen waar hij vaak aan refereert tijdens zijn colleges. (Zie mijn college verslagen). Aan de discussie in Nederland over de euro is dat vaak mooi te zien. Veel mensen zien de problemen van de euro als het falen van de ander, de Griek die ligt te luieren en ons harde werkers daarvoor laat betalen. Grieken zien dat heel anders kan ik u verzekeren.

Over de benoeming van de nieuwe premier van Griekenland Papademos schrijft Spits:

[Hij] doet zijn naam eer aan met de benoeming tot interim-premier. Demos, waar het woord democratie van afstamt (krateo betekent regeren), betekent in het Grieks volk. Hij wordt dus de papa van het Griekse volk, hopelijk een strenge.

Hier wordt de verantwoording voor pijnlijke maatregelen eenzijdig gelegd bij de Griekse regering en burger. Nu is dit natuurlijk maar een geïsoleerde uiting en wie weet heeft Spits de rol van de banken, en de voordelen van de euro, elders goed gedocumenteerd. Maar de benadering van Spits is hier duidelijk: Grieken hebben een strenge leider nodig zodat die voor hun vervelende maatregelen nu eens uitgevoerd kunnen worden.

Een ander voorbeeld is onze eigen minister van Financiën, Jan Kees de Jager. Naar aanleiding van Wilders voorstel om te onderzoeken of we niet beter weer de gulden kunnen invoeren wordt hem gevraagd of hij dat snapt (ga naar 12:30):

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Meer open rechtspraak, betere verslaggeving

De rechtspraak moet zich meer open stellen voor media, maar de media zijn op hun beurt dan wel verplicht prudent verslag te doen van strafzaken, stellen gastauteurs Nel Ruigrok (Nederlandse Nieuwsmonitor) en Bernadette Kester (Universitair docent Communicatie en Media, Erasmus Universiteit).

De Raad van de Rechtspraak publiceert binnenkort het onderzoek Rechtbankverslaggeving in een veranderend medialandschap, uitgevoerd door de Nederlandse Nieuwsmonitor en de afdeling Communicatie en Media van de Erasmus Universiteit te Rotterdam. De onderzoekers pleiten voor meer openheid vanuit de Rechtspraak en prudentie van de kant van de (burger)journalistiek waar het gaat om de zogenaamde trial by media nog voor het rechtsproces is begonnen.

De Rechtspraak vormt een belangrijk fundament van onze samenleving en is, evenals de samenleving zelf, onderhevig aan veranderingen. Zo schuiven we steeds verder op van een representatieve naar een deliberatieve democratie, waar urgementatie centraal staat. Het publieke debat speelt daarin een  cruciale rol en iedere burger moet in staat worden gesteld aan dit debat deel te nemen.

Met deze ontwikkeling zijn ook andere opvattingen over openbaarheid en informatievoorziening ontstaan. In de representatieve democratie verschafte de overheid informatie wanneer burgers daarom vroegen, als was het een gunst. Tegenwoordig beschouwen burgers de informatievoorziening als een recht waarop zij op ieder moment een beroep  moeten kunnen doen. Hierbij zijn media – als intermediair tussen politiek en burger –  meestal de recht opeisende partij.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Pinokkio-journalistiek

Nieuw twistpuntje in de cultuuroorlogen: de BBC gaat het gebruik van ‘zoveel jaar voor Christus’ en ‘na Christus’ vervangen door het neutralere ‘voor onze jaartelling’ (BCE) en ‘het huidige tijdperk’ (CE).

Althans als we de NOS, Trouw en Elsevier mogen geloven. En waarom zou je die niet geloven: dat zijn toch serieuze media, nietwaar?

De NOS meldt dat een aantal presentatoren van de BBC ronduit kwaad is over de nieuwe richtlijn en Trouw weet te vertellen dat de omroep tot dit besluit is gekomen omdat het niet-christenen niet voor het hoofd wil stoten. Elsevier maakt daarvan dat de omroep de gevoelens van “moslims en atheisten” niet wil kwetsen; en de conservatieve jongens en meisjes bij De Dagelijkse Standaard weten het nog preciezer te duiden: de “BBC wil moslims niet boos maken”.

Aha, moslims: we zijn weer thuis. ‘De moslims’ ontnemen ons nu zelfs de uitdrukking ‘voor en na Christus’ en de BBC bestaat uit een stelletje dhimmi’s. De islamisering is een feit. Het is wachten tot de PVV kamervragen aan Marja van Bijsterveldt stelt over de teloorgang van de BBC. Maar wat was er nu waar van het hele verhaal?

Activistische journalistiek

Weinig tot niets, zo blijkt. De Nederlandse kranten namen het nieuws over van de zondageditie van de Daily Mail; een conservatieve sensatiekrant met een verleden van activistische journalistiek en dubieuze berichtgeving (zo blies de krant onlangs een handjevol aanplakbiljetten op tot een complete vijandige overname van een hele Londense wijk door islamitische fundamentalisten).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Una verità dal nulla

Zes dagen geleden al (!) schreef Il Fatto Quotidiano, een van de felste anti-Berlusconikranten, over de vermeende uitspraak van Berlusconi dat Angela Merkel een “onneukbare vette kont” heeft. Ci vuol poco a creare una verità dal nulla, concludeert de krant – er is weinig voor nodig om uit het niets een waarheid te creëren. En: misschien komen we er binnenkort achter of het waar is.

De krant refereert aan een éénregelig commentaar van Jena in La Stampa, een dag eerder geschreven: Het ontbreekt er in onze huidige situatie nog maar aan dat er een afgeluisterd gesprek aan het licht komt waarin Berlusconi vulgaire dingen over Merkel zegt. Dat zinnetje zou de geruchten die al langer rondgaan onder de parlementaire pers tot een storm hebben aangewakkerd. Maar bewijzen zijn er dus niet voor. De uitspraak lijkt 100% Silvio, al is het taalgebruik zelfs voor zijn doen bijzonder grof.

Dagen later explodeert ineens het verhaal in de internationale pers. Bild, niet bang van een beetje overdrijving hier en daar, hield het gisteren nog op geruchten, maar The Independent weet al dat het allemaal waar is, en beweert zelfs dat ‘Italiaanse kranten’ er gewag van maken. Tegelijkertijd schrijven Italiaanse kranten alleen maar dat de The Independent en Bild er melding van maken – een pracht van een cirkelredenering.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 16-02-2022

Oneindige plankruimte zorgt voor omgekeerde filterbubbel

We zitten in een bubbel die onze online belevingswereld steeds kleiner maakt. Die zogenaamde filterbubbel zorgt er voor dat we alleen maar vinden wat we al dachten dat we zouden vinden. We worden nooit meer verrast of uitgedaagd. Volgens dit stuk dat vorige week op Sargasso stond ten minste. Algoritmes achter zoekopdrachten zijn de oorzaak. Maar dit filtereffect werkt juist ook vaak de andere kant op: oneindig veel keuze, oneindig veel klanten en slimme algoritmes zorgen voor interessante zoeksuggesties. Chris Anderson, hoofdredacteur van Wired, schreef een blog en een boek over dit effect: The Long Tail.

Wie wel eens online shopt is bekend met het fenomeen: bol.com die je boeken laat zien die anderen kochten die jouw boek ook kochten en ikea.nl die je ‘bijpassende producten’ toont. Ook in de wereld van de online muziek wordt dit principe ingezet. Op de streamingsite voor muziek Spotify bijvoorbeeld: als je zoekt op een artiest krijg je suggesties voor artiesten die er op lijken. Wanneer je op een van die artiesten klikt krijg je nieuwe suggesties die daar weer op lijken.

Online hebben boeken en muziekwinkels een oneindige plankruimte. Ze zijn niet gebonden aan de tien bestsellers die in fysieke winkels aangeprezen worden. De verkoper kan oneindig muziek en boeken tevoorschijn halen die de klant misschien ook wel leuk zou vinden. Behalve oneindige plankruimte, hebben de winkels ook een (in potentie) oneindig klantenbestand. Waar specialistische boekwinkels op de hoek van de straat op de fles gaan omdat er te weinig mensen in een dorp of stad boeken over modeltreintjes kopen, kunnen klanten wereldwijd online bij die ene modeltreintjesboekwinkel bestellen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Internet als echokamer

Het internet biedt de belofte van een haast onbegrensde pluriformiteit, alle informatie van alle kleuren en gezindten is immers binnen handbereik. De praktijk ontwikkelt zich anders. Internet wordt steeds meer een echokamer, waar netizens hun buurt nauwelijks nog uitkomen. Het enge is dat ze dat vaak niet eens door hebben.

Vandaag presenteert de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) haar nieuwe, wat inspiratieloos betitelde rapport De nieuwe regels van het spel: internet en het publiek debat. Daarin staan een hoop waarheden en open deuren. De oude media en de overheid zijn hun sturing van het publieke debat kwijtgeraakt, of optimistisch gezien, moeten die delen met nieuwe online spelers. Door het netwerkkarakter kunnen er veenbranden woeden, die af en toe ontaarden in vuurstormen, zoals het redeloze protest tegen de intentingen tegen baarmoederhalskanker van een paar jaar geleden. Het rapport bevestigt vooral wat we allemaal weten: het internet vreet aan machtsposities van intermediairs en leidt tot grotere pluriformiteit.

Interessant wordt het rapport als het gaat over internet als echokamer. De pluriformiteit van internet wordt niet waargemaakt omdat a) mensen elkaar nu eenmaal opzoeken en de discussies daardoor vooral in eigen kring worden gevoerd. En b) de technische en commerciële krachten op internet mensen letterlijk uit elkaar spelen. Hoe zit dat?

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende